Του Παναγιώτη Μήλα
Το 1979 σε πολλούς δήμους της Αττικής και σε μεγάλες πόλεις της χώρας έγινε μια εκστρατεία από το Επιμελητήριο Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος για την πραγματοποίηση τοιχογραφιών με θέμα την ειρήνη. Σπουδαστές και πτυχιούχοι της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών ζωγράφισαν περισσότερες από 50 τοιχογραφίες – έργα τέχνης στέλνοντας το δικό τους μήνυμα.
Η Εύα Μελά ήταν στη βασική ομάδα που εμπνεύστηκε και υλοποίησε αυτό το σημαντικό έργο.
Το 2011, όταν η λέξη κρίση ήταν ακόμη… ακατάλληλη, η Εύα Μελά με το Εικαστικό Επιμελητήριο διοργάνωσε στην Τεχνόπολη του Δήμου Αθηναίων την Έκθεση γελοιογραφίας με τίτλο «Η κρίση μέσα από τη ματιά των καλλιτεχνών».
Ήταν οι πρώτες κρίσεις που διατυπώθηκαν επισήμως κατά των Μνημονίων.
Από τα 20 της χρόνια εντάχθηκε στις γραμμές του ΚΚΕ, από όπου και πάλεψε μέσα στο μαζικό κίνημα από θέσεις ευθύνης. Στην περίοδο 2007- 2009 ήταν Βουλευτής του ΚΚΕ. Σήμερα είναι Πρόεδρος του ΔΣ του Επιμελητηρίου Εικαστικών Τεχνών Ελλάδος.
Η Μελά πάντα με πάθος έδινε και δίνει τις μάχες της. Αυτή τη φορά θα είναι υποψήφια με το ΚΚΕ στην Α’ Εκλογική Περιφέρεια του Δήμου Αθηναίων.
Είναι ζωγράφος και χαράκτρια. Μέλος του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ.
Γεννήθηκε στην Αθήνα το 1956.
Αποφοίτησε από την Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών Αθήνας, όπου σπούδασε Χαρακτική, Τυπογραφία και Τέχνη του Βιβλίου. Συνέχισε σπουδές στο Παρίσι και ύστερα από διαγωνισμό έλαβε Μεταπτυχιακή Υποτροφία του Ι.Κ.Υ. στη Χαρακτική. Για μεγάλο χρονικό διάστημα διδάχθηκε Χαρακτική κοντά στον Γιώργη Βαρλάμο.
Έχει πραγματοποιήσει 25 ατομικές εκθέσεις στην Ελλάδα και 4 ατομικές εκθέσεις στο εξωτερικό. Έχει εικονογραφήσει 22 βιβλία για παιδιά και έχει επιμεληθεί πολλά εξώφυλλα βιβλίων.
Έχει λάβει μέρος σε πολλές ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, στις περιοδεύουσες εκθέσεις του ΕΕΤΕ, σε εκθέσεις για την Ειρήνη, σε εκθέσεις του ΚΚΕ, του Φεστιβάλ ΚΝΕ-ΟΔΗΓΗΤΗ, στις εκθέσεις «Άνθρωποι, χρώμα και σίδερο» 2006 – 2017, με την Κίνηση Καλλιτεχνών «Πέρα(σ)μα» στη Ναυπηγοεπισκευαστική Ζώνη Περάματος κ.α.
***
Με αφορμή την υποψηφιότητα της Εύας Μελά με το ΚΚΕ στην Α’ Αθηνών είχα μια σύντομη συνομιλία μαζί της εν όψει των εκλογών της 7ης Ιουλίου 2019.
***
*Ποια είναι -κατά τη γνώμη σας- τα τρία βασικά λάθη που δεν έπρεπε να γίνουν τα προηγούμενα χρόνια (όχι απαραίτητα τα τελευταία δέκα…) ;
-Δεν πιστεύω πως έγιναν «λάθη» από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ, ή τελευταία από την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ. Αυτό που έγινε ήταν η συνειδητή υλοποίηση στρατηγικών επιλογών της άρχουσας τάξης στη χώρα μας, επιλογών που ικανοποίησε και ο ΣΥΡΙΖΑ, όπως και οι προηγούμενες κυβερνήσεις της ΝΔ, του ΠΑΣΟΚ (σημερινού ΚΙΝΑΛ), ή συγκυβερνήσεων των μεγαλύτερων αστικών με μικρότερους κομματικούς σχηματισμούς του ίδιου προσανατολισμού.
Άλλωστε ο ίδιος ο ΣΕΒ δηλώνει ότι η τελευταία Κυβέρνηση ικανοποίησε κατά 60% τα αιτήματα των βιομηχάνων. Ανεξάρτητα από την επιλογή της όποιας φρασεολογίας, η ουσία παραμένει: η Ευρωπαϊκή Ένωση ως ένωση μεγάλων οικονομικών ομίλων που στοχεύει στην εκμετάλλευση των εργαζομένων, και σε αυτή τη φάση όπως και στις προηγούμενες βρήκε τους εκφραστές της πολιτικής που εξυπηρετεί τα συμφέροντά της. Τα τρία ή μάλλον το ένα λάθος, μάλλον πρέπει να τα αναζητήσουμε σε εκείνους που πίστεψαν ή πιστεύουν ότι το ζητούμενο πρέπει να είναι η «καλύτερη διαχείριση» του κράτους στο πλαίσιο αυτής της κυρίαρχης πολιτικής.
Η ουσία είναι ότι η κοινωνία δεν είναι ενιαία, συγκρούονται συμφέροντα που εκφράζονται με δύο πολιτικές, τις πολιτικές όλων των κομμάτων που υπερασπίζονται την Ευρωπαϊκή Ένωση και το ΝΑΤΟ, και από την άλλη μεριά την πολιτική του ΚΚΕ. Οι εργαζόμενοι πρέπει να παλέψουν για το δικό τους συμφέρον, που είναι η ανατροπή του καπιταλισμού, η λαϊκή εξουσία, η «λαϊκή οικονομία» με κεντρικό σχεδιασμό. Και βέβαια αυτό απαιτεί ένα ισχυρό εργατικό κίνημα.
***
*Την επόμενη μέρα ποιες είναι οι τρεις διορθωτικές κινήσεις που πρέπει να γίνουν άμεσα;
-Δεν υπάρχουν «διορθωτικές κινήσεις», αν εννοείτε την κυβερνητική πολιτική, όποιο κόμμα κι αν κερδίσει τις εκλογές. Και να μειωθεί ένα μνημονιακό οικονομικό μέτρο για κάποιο διάστημα, θα αυξηθεί κάποιο άλλο. Οι αστοί δεν θα χάσουν. Άλλωστε είδαμε ότι τα μνημόνια ανεξάρτητα πώς τα ονομάζει το κάθε κόμμα, ήρθαν για να μείνουν. Και εν τέλει πάλι το μεγάλο κεφάλαιο είναι κερδισμένο. Αυτό διδασκόμαστε από την ίδια τη ζωή που ζούμε, από το πώς λειτουργεί το ίδιο το καπιταλιστικό σύστημα και μάλιστα όχι μόνο στη χώρα μας.
Η διορθωτική κίνηση πρέπει να γίνει από τον ίδιο τον κόσμο της δουλειάς, τους εργάτες, τους αγρότες, τους νέους, τους μισθωτούς και συνταξιούχους, τους άνεργους. Και αυτή η διορθωτική κίνηση πρέπει να αφορά τόσο την ψήφο στις 7 Ιουλίου 2019 όσο και την καθημερινότητα: Να στηριχτεί το ΚΚΕ εκλογικά, για να υπάρχει ο λαός ισχυρός στη Βουλή.
Για να στηρίζονται τα λαϊκά συμφέροντα από καλύτερες θέσεις. Για να είναι ο ίδιος ο λαός μια ισχυρή αντιπολίτευση, που θα παλεύει και με τις όποιες δυνατότητες δίνει το σύστημα.
Από την άλλη το βασικότερο είναι η στράτευση των εργαζομένων στα σωματεία, στα συνδικάτα. Ο οργανωμένος αγώνας. Γιατί χωρίς αγώνα και χωρίς ενεργή συμμετοχή στα σωματεία και τους συλλογικούς φορείς, οι εργαζόμενοι, τα φτωχά λαϊκά στρώματα, θα χάνουν ολοένα και περισσότερα. Και όχι μόνο οικονομικά…
***
*Στο σημείο αυτό περιμένω να μας αναπτύξετε την πρότασή σας για τον πολιτισμό.
-Ο πολιτισμός είναι τα πάντα. Δεν είναι μόνο οι τέχνες. Είναι η καθημερινότητα. Οι πόλεμοι, η προσφυγιά, η φτώχεια, η ανεργία, η αγραμματοσύνη, αυτός είναι ο πολιτισμός του καπιταλιστικού συστήματος.
Ειδικότερα για τις τέχνες όμως θέλω να τονίσω πως τα πολλά προβλήματα που μαστίζουν τον καλλιτεχνικό κόσμο βάζουν εμπόδια στην καλλιτεχνική δημιουργία και ανάπτυξη, αλλά και κύρια στη σχέση της καλλιτεχνικής δημιουργίας με την κοινωνία, αφού οι τέχνες αντιμετωπίζονται μέσα από το πρίσμα της καπιταλιστικής βιομηχανίας θεάματος που έχει συμπληρωθεί από τον εμπορικό έλεγχο του διαδικτύου.
Για την Ευρωπαϊκή Ένωση η Τέχνη έχει ενταχθεί από το 1993 στη συμφωνία για τα εμπορικά προϊόντα. Μάλιστα με το πρόγραμμα «Πολιτισμός 2017-2028» οι στόχοι είναι σαφείς: Η ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας, του «επιχειρείν» και της κερδοφορίας του κεφαλαίου, καθώς και η ενίσχυση του αισθήματος του «ανήκειν στην ΕΕ», με άλλα λόγια η δημιουργία ενιαίας πολιτιστικής ταυτότητας ως προϋπόθεση για τη λειτουργία της ενιαίας οικονομικής αγοράς.
Η ελευθερία της τέχνης, της επιστήμης και της έρευνας δεν μπορεί να υπάρξουν σε συνθήκες καπιταλιστικής αγοράς.
Ως αντιπολίτευση ο ΣΥΡΙΖΑ είχε δεσμευτεί -στα εικαστικά τουλάχιστον- να αντιμετωπίσει το θέμα της έλλειψης ασφάλισης και συνταξιοδότησης των καλλιτεχνών, αλλά και το θέμα της δημιουργίας και τοποθέτησης έργων στο δημόσιο χώρο με την εφαρμογή του νόμου για το 1%, νόμου που ενώ έχει ψηφιστεί από το 1997, δεν έχει εφαρμοστεί.
Αντ’ αυτού, δεν «άγγιξε» -καν- τον αντιλαϊκό νόμο που είχε ψηφίσει το 2013 η Νέα Δημοκρατία για τις συντάξεις καλλιτεχνών-λογοτεχνών, το 2016 «έκοψε» τα βιβλιάρια ασθενείας (πρόνοιας) που χορηγούνταν στους εικαστικούς, απαίτησε αναδρομικά κρατήσεις στις συντάξεις των καλλιτεχνών και λογοτεχνών εφαρμόζοντας νόμο των Σαμαρά-Βενιζέλου για τις περικοπές, δεν εφάρμοσε ποτέ το νόμο για το 1% και αρνήθηκε στη Βουλή να ψηφίσει κυρώσεις για τη μη εφαρμογή του (τροπολογία που προτάθηκε από το ΚΚΕ).
Το σημαντικότερο ίσως: εφαρμόζοντας τυφλά την ευρωπαϊκή οδηγία ψήφισε το νόμο 4412/16, με τον οποίο στην ουσία καταργούνται οι καλλιτεχνικοί διαγωνισμοί για το δημόσιο, και πλήττεται η υπόσταση του καλλιτέχνη αφού εισάγει τη δυνατότητα ανάθεσης ή «αγοράς» έργων τέχνης και από κάθε είδους εταιρείες. Ο ΣΥΡΙΖΑ επιπλέον ψήφισε νόμο για την πνευματική ιδιοκτησία και για τον νέο Μητροπολιτικό Οργανισμό Μουσείων MOMUS, στη Θεσσαλονίκη.
Επίσης επεξεργάσθηκε νομοσχέδια για το βιβλίο, για το «Ακροπόλ» και για την περιφερειακή πολιτισμική οργάνωση του ΥΠΠΟΑ. Κοινός παρονομαστής σε όλα τα παραπάνω είναι η αφαίρεση δικαιωμάτων από τους καλλιτέχνες και τους δημιουργούς και η εκχώρησή τους στο μεγάλο κεφάλαιο προς εκμετάλλευση.
Οι προτάσεις μας για τις τέχνες είναι στον αντίποδα της λογικής της εμπορευματοποίησης της τέχνης που υπερασπίζονται τα άλλα κόμματα και που το έχουν έμπρακτα αποδείξει. Παλεύουμε για την κοινωνική λειτουργία της τέχνης. Για την τέχνη ως κοινωνικό δικαίωμα.
Παλεύουμε για Δημιουργία Προϋποθέσεων για Ανεμπόδιστη Καλλιτεχνική Δημιουργία: Ανεμπόδιστη στη παραγωγή της, στη διακίνησή της και στη επαφή της με το λαό. Βέβαια αυτό για να συντελεστεί θέλει ανατροπή των εργασιακών σχέσεων, άλλη κοινωνική δομή, σοσιαλισμό.
Διεκδικούμε:
• Καλλιτεχνική Παιδεία ενταγμένη στη δημόσια δωρεάν και υποχρεωτική παιδεία. Να εξασφαλισθεί η υποδομή σε κάθε σχολείο: Το καλλιτεχνικό μάθημα να είναι εργαστηριακό και δίωρο στη στοιχειώδη και μέση εκπαίδευση. Να εξασφαλισθεί ο εργαστηριακός χαρακτήρας των καλλιτεχνικών σπουδών σ’ όλες τις βαθμίδες, με ενταγμένη τη θεωρητική σπουδή στην εργαστηριακή σπουδή.
• Πλήρη εργασιακά και ασφαλιστικά δικαιώματα
• Ασφαλιστική – συνταξιοδοτική κάλυψη των καλλιτεχνών χωρίς εργοδότη, σε συλλογική και αναλογική βάση, το μερίδιο του εργοδότη να καλύπτει το κράτος και να συμβάλουν οικονομικά στο σύστημα ασφάλισης όλοι όσοι εμπλέκονται και κερδοσκοπούν από το έργο τέχνης.
• Τα δημόσια καλλιτεχνικά έργα να ανατίθενται με ανοιχτούς καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς. Να εξαιρεθεί η τέχνη από τον ολέθριο νόμο 4412/16, που θεσπίζει απαράδεκτα για την τέχνη κριτήρια, που καταργεί τους καλλιτεχνικούς διαγωνισμούς και μπάζει τις επιχειρήσεις στην ανάληψη δημόσιων καλλιτεχνικών έργων προλεταριοποιώντας τους δημιουργούς.
• Να μειωθεί η φορολογία και να διαχωριστεί η φορολογία των δημιουργών και των καλλιτεχνών από αυτή των εμπόρων και των επιχειρηματιών.
• Σε όλες τις επίσημες εκπροσωπήσεις και διοργανώσεις οι καλλιτέχνες να παίρνουν μέρος μέσα από ανοιχτές προκηρύξεις ενδιαφέροντος.
• Σε όλες τις επιτροπές επιλογής καλλιτεχνικών έργων την πλειοψηφία να έχουν οι καλλιτέχνες, να εκπροσωπούνται συλλογικά, καθώς και να υπάρχει κοινωνικός έλεγχος από τους εργαζόμενους. Να μετέχουν και εκπρόσωποι επιστημονικών και λαϊκών φορέων. Να αποκλείονται να υπάρχουν σε αυτές έμποροι και μεσάζοντες και γενικώς παράγοντες του εμπορίου της τέχνης…
• Οι εικαστικές Τέχνες είναι κοινωνικό αγαθό και η θέση τους είναι στο δημόσιο χώρο και στην καθημερινότητα. Να πάρουν οι εικαστικές τέχνες τη θέση τους στο δημόσιο χώρο (με παράλληλη διεύρυνση του δημόσιου χώρου) και στην καθημερινότητα των ανθρώπων, και με ανάπτυξη των καλλιτεχνικών σπουδών σε ανώτατο επίπεδο και στον τομέα των καλλιτεχνικών εφαρμογών.
• Αναβάθμιση της δημόσιας αισθητικής μέσα από την διάθεση του 1% για τη δημιουργία και τοποθέτηση εικαστικών έργων σε δημόσιους χώρους και κτίρια, μέσα από ανοιχτές προσκλήσεις και διαγωνισμούς.
• Επαγγελματική κατοχύρωση των καλλιτεχνών.
• Εξασφάλιση στέγης, Επαγγελματικά Δάνεια και υποτροφίες για τους νέους καλλιτέχνες.
• Ανάπτυξη και ενίσχυση της συνεταιριστικής δράσης των καλλιτεχνών.
• Διεκδίκηση των υποδομών στο πλαίσιο της ΤΑ για εκθεσιακή και πολιτιστική δραστηριότητα των συλλογικών φορέων των καλλιτεχνών και του μαζικού κινήματος.
• Ενίσχυση της πολιτιστικής δράσης των συλλογικών φορέων των καλλιτεχνών.
• Κρατικές αγορές έργων τέχνης μέσα από ανοιχτές προσκλήσεις ενδιαφέροντος και δημόσιες διοργανώσεις.
• Συλλογικές Συμβάσεις σε καλλιτεχνικές υπηρεσίες και στην σχέση των καλλιτεχνών με ιδιώτες.
• Προστασία των πνευματικών δικαιωμάτων των δημιουργών, απέναντι στους επιχειρηματίες και τους διαχειριστές του χώρου.
• Χρηματοδότηση του πολιτισμού με το 2% του κρατικού προϋπολογισμού.
• Οικονομική στήριξη όλων των συλλογικών φορέων του χώρου του πολιτισμού και ιδιαίτερα των συλλογικών φορέων των καλλιτεχνών όπως και των εργατικών συνδικάτων, για να παίξουν μορφωτικό – πολιτιστικό ρόλο.
• Στα όργανα χάραξης κρατικής πολιτιστικής πολιτικής να μετέχουν εκπρόσωποι των καλλιτεχνών και να αποκλείονται να υπάρχουν σε αυτά έμποροι και μεσάζοντες και γενικώς παράγοντες του εμπορίου της τέχνης…
• Αποκλεισμός επιχειρήσεων, μεσαζόντων και «μάνατζερς» από από τα δημόσια καλλιτεχνικά έργα.
• Ενίσχυση της ερασιτεχνικής δημιουργίας μέσα από την ενίσχυση ενός πλατιού μορφωτικού-πολιτιστικού κινήματος μέσα στην εργατική τάξη και ιδιαίτερα στη νεολαία…
***
*Εδώ, θα ήθελα την άποψή σας για τα αδέσποτα ζώα.
-Να τονίσω πως το ΚΚΕ ήταν το μόνο κόμμα που θέλησε συνταγματικά να κατοχυρωθούν τα δικαιώματα των ζώων, πράγμα που δεν έγινε αποδεκτό από την κυβέρνηση και από τα άλλα κόμματα στη Βουλή.
***
*Κλείνοντας θέλω να ακούσω την ευχή σας για την Ελλάδα και τους κατοίκους της.
-Οι Έλληνες δεν πρέπει να περιμένουν «σωτήρες». Να διεκδικήσουν οι εργαζόμενοι, τα φτωχά λαϊκά στρώματα τη ζωή που δικαιούνται, χωρίς εκπτώσεις. Να γίνουν -από παρατηρητές που τους θέλει το καπιταλιστικό σύστημα- δημιουργοί οι ίδιοι της Ιστορίας, με τη συλλογική δράση και συμμετοχή στους αγώνες για μια άλλη κοινωνία χωρίς εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο.
***
*Γι αυτή τη σύντομη συνομιλία σας ευχαριστώ πολύ.
-Κι εγώ ευχαριστώ το Catisart που φιλοξένησε τις απόψεις μου.
***
Την Εύα – Παναγιώτα Μελά
θα τη βρούμε
στο ψηφοδέλτιο του ΚΚΕ
στην Α’ Εκλογική Περιφέρεια
του Δήμου της Αθήνας
