«Ελληνικό καφενείο». Αρχοντιά, γευστική απογείωση και φιλοζωία στην Ερμούπολη

Κάθε χρόνο την 1η Οκτωβρίου γιορτάζεται η Παγκόσμια Ημέρα του καφέ. Αξίζει λοιπόν να απολαύσουμε τον καφέ μας εκεί που κάθε γουλιά είναι γιορτή…

Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου

Επισκέφθηκα πρόσφατα τη Σύρο για να παρακολουθήσω το Stray Art Festival. Μόλις έφτασα, το ταξιδιωτικό μου ένστικτο με οδήγησε κατευθείαν στην πλατεία Μιαούλη, στην πανέμορφη Ερμούπολη την οποία βέβαια είχα επισκεφθεί πολλάκις στο παρελθόν και μου είχε αφήσει τις ωραιότερες εντυπώσεις.

Θυμόμουν το γωνιακό καφενείο και το αναζήτησα, γεμάτη νοσταλγία. Διαπίστωσα με μια ευχάριστη έκπληξη ότι αυτό είχε ανακαινιστεί και έλαμπε κάτω από το φως του ήλιου, πεντακάθαρο, αστραφτερό και αρχοντικό.

Είχα την τύχη, λοιπόν, να γευματίσω στο Ελληνικό Καφενείο σχεδόν από την πρώτη ώρα που έφτασα στο νησί. Πραγματικά θαύμασα την αισθητική σε κάθε λεπτομέρεια του χώρου, την άψογη εξυπηρέτηση, τις απολύτως ξεχωριστές γεύσεις του. Στο ομορφότερο σημείο της Ερμούπολης, φέρει μια αύρα αριστοκρατικότητας και φινέτσας, που μαζί με την εκλεκτή του ποιότητα το κάνουν ασυναγώνιστο.

Για πρωινό, για καφέ, για μικρογεύμα, γλυκό, μπίρα, κρασί, ποτό και δείπνο το Ελληνικό Καφενείο αποτελεί την ιδανικότερη επιλογή του νησιού.
Αυτό που πολύ μου έκανε εντύπωση, είναι επίσης η αξιέπαινη πρωτοβουλία του να εντάξει στον κατάλογο δύο πιάτα, η επιλογή των οποίων προσφέρει ένα ποσό για τη σίτιση των γατών της πόλης. Αυτό είναι πολιτισμός. Νησιώτικος και ελληνικός πολιτισμός. Αυτό είναι ανθρωπιά, σκέφτηκα!

Στον «Κουμπαρά της Γάτας» συγκεντρώνονται οι εισπράξεις από τις πωλήσεις δύο παραδοσιακών πιάτων που σερβίρει στους πελάτες του το «Ελληνικό Καφενείο», αποτελώντας ουσιαστικά την πρώτη επιχείρηση που συμμετέχει στην προσπάθεια να δημιουργηθεί στο νησί ένας χώρος φιλοξενίας, περίθαλψης και προώθησης υιοθεσίας νεαρών γατιών με την ονομασία «Κέντρο της Γάτας του Αιγαίου». Ενός χώρου όπου θα βρίσκουν προστατευτική ανακούφιση τα νεαρά γατάκια που ξεπετάγονται κάθε χρόνο και προετοιμάζονται για τα νέα τους σπίτια.
Ο εμπνευστής αυτής της υπέροχης ιδέας του «Κουμπαρά της Γάτας» και του «Κέντρου της Γάτας του Αιγαίου» είναι ο κτηνίατρος της Σύρου, Μανώλης Βορρίσης, ο οποίος δίνει μάχες στο κυκλαδίτικο νησί υπέρ της προστασίας των ζώων προσπαθώντας παράλληλα να εκπαιδεύσει και τους ντόπιους ώστε να αντιληφθούν ότι η φροντίδα των αδέσποτων ζώων προάγει τον πολιτισμό με θετικό αντίκτυπο στον τουρισμό του νησιού.
Στην ιδέα αυτή ανταποκρίθηκαν πρόθυμα και άμεσα οι άνθρωποι του Ελληνικού Καφενείου. Ας ελπίσουμε πως και άλλες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη Σύρο θα εκδηλώσουν το ενδιαφέρον τους να συμμετέχουν ενεργά σε αυτή την αξιέπαινη κίνηση ώστε να γεμίζει συνεχώς ο «Κουμπαράς της Γάτας» συμβάλλοντας στη δημιουργία ενός χώρου που ουσιαστικά θα αλλάζει τη ρότα της ζωής των γατιών που είτε εγκαταλείφθηκαν είτε γεννήθηκαν στους δρόμους. Είθε και σε άλλες περιοχές της Ελλάδας, όπου τα ζώα υποφέρουν, να υπάρξει ένας παρόμοιος θεσμός.

Όπως εξηγεί μάλιστα ο Μανώλης Βορρίσης, η υπό σύσταση αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία που θα διαχειρίζεται τον «Κουμπαρά της Γάτας» ήδη στήνεται από τη δικηγόρο Μαρούσα Πλατή στην Ερμούπολη της Σύρου, ώστε να διασφαλίζεται η διαφάνεια και η νομιμότητα της κίνησης αυτής.

Ας επανέλθουμε όμως στο Καφενείο. Δεν θα μπορούσε να λείπει από την αρχόντισσα των Κυκλάδων ένα «αρχοντικό» καφενείο το οποίο στεγάζεται στο ισόγειο ενός πρόσφατα ανακαινισμένου νεοκλασικού κτηρίου του 19ου αιώνα, φτιαγμένου από μαρμαρόπλακες, στην επιβλητική πλατεία Μιαούλη.
Πρόκειται για ένα χώρο αξιοπρόσεκτο και μοναδικό, που συνδυάζει την πέτρα, το ξύλο και το μέταλλο με τον πιο αρμονικό τρόπο.
Η δραστήρια ομάδα που το δημιούργησε είχε στο μυαλό της να δημιουργήσει ένα φιλικό στέκι βασισμένο στην παράδοση και στα ελληνικά προϊόντα, ώστε να μπορούν σε αυτό να απολαύσουν οι επισκέπτες, ντόπιοι και ξένοι, τα αγαπημένα τους ροφήματα αλλά και τις αλμυρές και γλυκές προτάσεις.

Σχεδιάστηκε γύρω από δύο βασικούς άξονες, αφενός να προσφέρει την ανεπιτήδευτη φιλοξενία που ανέκαθεν χαρακτήριζε τα ελληνικά καφενεία και αφετέρου να τονίσει την ελληνική ταυτότητα των προϊόντων του και στεγάζεται σε ένα εμβληματικό οίκημα που επιδιώκει να συνδυάσει την αίγλη της μεγάλης ακμής της Ερμούπολης με τη σύγχρονη λειτουργικότητα.

Αυτό το κτήριο έχει φιλοξενήσει στο παρελθόν την Οικονομική Εφορία Σύρου, εμπορικά καταστήματα, το καφενείο του Δημητρίου Τορνάρη στα μέσα του προηγούμενου αιώνα, και βεβαίως το «Ελληνικό Καφενείον» του Μιχάλη Ι. Γεωργιάδη, το οποίο στις 15 Δεκεμβρίου 2013 σταμάτησε να τρατάρει τους θαμώνες του… δίνοντας τη σκυτάλη στο ανανεωμένο «Ελληνικό Καφενείον», που αποτέλεσε τον άξιο συνεχιστή του.

Το καφενείο αυτό παρέλαβαν η Άννα Μαρία Μαραγκού, διατροφολόγος το επάγγελμα και ο σύζυγός της Αντώνης Δούκας και δημιούργησαν ένα πρότυπο ελληνικό καφενείο με πολύ ευφάνταστο στυλ.

Κύριο χαρακτηριστικό του είναι τα αγνά ελληνικά προϊόντα που χρησιμοποιούνται ώστε να θυμηθούμε τις πραγματικές γεύσεις που μας προσφέρει η φύση, από τον ελληνικό καφέ και τις υπέροχες σαλάτες μέχρι τις λαχταριστές ποικιλίες, τους ολόφρεσκους χυμούς και τη μεγάλη γκάμα από ελληνικές μπίρες.
Οι θεριακλήδες Έλληνες καπνιστές ωστόσο μην αναζητήσετε τασάκια. Δεν θα βρείτε, κι αυτό γιατί οι ιδιοκτήτες του έχουν σαν αδιαπραγμάτευτη αρχή τους να μην καπνίζει κανείς εντός του εσωτερικού χώρου, μοναδική “καινοτομία” που σπάνια τη συναντά κανείς ακόμα και σε πανελλαδικό επίπεδο. Να σημειωθεί ότι αυτό το στοιχείο είναι σημαντικό γιατί μόλις έμαθα πως μόνον γύρω στα 130 εστιατόρια στην Ελλάδα είναι άκαπνα. Δηλαδή όλα τα υπόλοιπα καταστρατηγούν το νόμο;
Μια άλλη ευρηματική πρωτοτυπία της επιχείρησης είναι η πώληση παραδοσιακών ελληνικών προϊόντων μέσα από μια ξεχωριστή επιλογή ντόπιων τυποποιημένων προϊόντων.

Το Ελληνικό Καφενείο είναι πανεύκολο να το βρείτε. Για να μη χάσετε τον χρόνο σας βέβαια, σημειώστε πως βρίσκεται στην καρδιά της Ερμούπολης, πάνω στην κεντρική πλατεία Μιαούλη, απέναντι από το Δημαρχείο – το εξαίσιο κτήριο του Τσίλερ – και γωνία με την οδό Χίου, τον δρόμο της γραφικής αγοράς. Κοντά στα λουκούμια του Κορρέ και στον θερινό κινηματογράφο της πόλης. Πέντε λεπτά με τα πόδια από το φημισμένο θέατρο «Απόλλων», τον Άγιο Νικόλαο των Ορθοδόξων, το λιμάνι και δέκα λεπτά από τα περίφημα Βαπόρια, τη συνοικία των θαλασσοπόρων και την περιποιημένη παραλία «Αστέρια» για το μπάνιο σας.

Το καφενείο αυτό είναι ένα εξαιρετικό μάθημα, για το πώς θα μπορούσαν να μετεξελιχθούν τα ελληνικά παραδοσιακά καφενεία, που χρόνια τώρα εγκαταλείπονται στη μοίρα τους γιατί δεν μπορούν ή δεν ξέρουν να ανανεώσουν τον χαρακτήρα τους και το περιεχόμενό τους.

Το ισόγειο του μαρμαρόκτιστου νεοκλασικού κτιρίου με την πανέμορφη κιονοστοιχία και τις καμάρες, που μέχρι το 1996 ήταν εμπορικό κατάστημα, οι αισθητικές παρεμβάσεις, η ανακαίνιση και η ανανέωση του χώρου δρουν καταλυτικά στο βλέμμα του περαστικού. Αλλά αν μια φορά ομόρφυνε ο χώρος με την ανακαίνιση, η γαστρονομική παρεπέμβαση ήταν εντυπωσιακή και είχε μια ξεκάθαρη κυκλαδίτικη ταυτότητα.

Ο σεφ Νάσος Καρανικόλας, που είναι ανά πάσα στιγμή παρών στο κατάστημα για να λύσει απορίες και να κάνει ενδιαφέρουσες προτάσεις, είναι γνώστης της παράδοσης και την αξιοποιεί δημιουργικά. Αφενός τη χρησιμοποιεί για να έρθουμε ένα βήμα πιο κοντά στη μεσογειακή διατροφή που τόσο έχει εκθειαστεί για τις ευεργετικές επιδράσεις της στην υγεία και τη μακροζωία ανά τον κόσμο και με την πάροδο των χρόνων, αφετέρου αναζήτησε τρόπους και διεξόδους που να την κάνουν προσιτή και την προσάρμοσε στις σύγχρονες απαιτήσεις. Καθώς η παράδοση έχει αξία όταν δεν βιώνεται ως τυφλή και άγονη προσήλωση στο παρελθόν αλλά όταν αντλεί κανείς από αυτή επιλεκτικά ό,τι χρήσιμο και λειτουργικό μπορεί να επιβιώσει και το γονιμοποιεί ισότιμα στο παρόν.

Μαζί με τους κάθε λογής κοινούς καφέδες, προσφέρονται σμυρναίικος κι ελληνικός καφές με κάρδαμο, κι ακόμα βραστάρια (χαμομήλια, φασκόμηλο, μέντες, φλισκούνια και λουΐζες της εταιρείας Anassa), φρέσκες λεμονάδες και βυσσινάδα με πικραμύγδαλο που συνοδεύονται από πιάτα που τιμούν την έννοια του ελληνικού πρωινού (μέλια τοπικά, παξιμάδια, μπισκότα, γιαούρτι, σάντουιτς με ντόπια υλικά, όπως τη λούζα – το εκλεκτότερο των εκλεκτών ελληνικό αλλαντικό και τα ντόπια εύγεστα τυράκια, σαλάτες όπως μαϊντανοσαλάτα με κουστάκια, μια παλιά αστική συνήθεια), καθώς κι ένα θαυματουργό σοκολατούχο ρόφημα αμυγδάλου με βρώμη, μπανάνα και καβουρδισμένα αμύγδαλα.

Η ποικιλία των κυκλαδίτικων τυριών είναι εξαιρετική. Η πετρωτή Άνδρου, το αρσενικό Νάξου, το μαραθοτύρι Σύρου, το γροθότυρο, το σκοτύρι Ίου και η γραβιέρα Τήνου, ανάμεσα σε καλαμποκένιες μπουκίτσες παξιμαδιού από τον φούρνο του Ντάνου, μαρμελάδα και φετούλες πεπονιού δημιουργούν ένα πιάτο – τόσο αισθητικά όσο και γευστικά – απλώς ονειρώδες. Γεύση μεστή, ραφινάτη, αλλά με ένταση και βάθος, με χαρακτηριστικά αρώματα αιγαιοπελαγίτικα.

Το καφενείο ανοίγει από το πρωί στις 7.30 και λειτουργεί με τους γεροντότερους της Ερμούπολης, που προσέρχονται για το καφεδάκι τους και την πρωινή ανταλλαγή ειδήσεων. Μετά τις 10.00 αρχίζει η αθρόα προσέλευση των εμπόρων και των επιχειρηματιών της αγοράς για τον εσπρέσο τους και κατά τις 12 οι νεότερες ηλικίες και οι φοιτητές. Το μεσημέρι προσφέρονται μια σειρά από ποικιλίες και μεζέδες για ούζο, τσίπουρο, μπίρες ή κρασί, όπου κυριαρχεί ένα μεγάλο φάσμα από ελληνικές ετικέτες. Όλη την ημέρα μπορεί να βρει κάποιος μια νόστιμη και εκλεπτυσμένη πρόταση είτε για να κοροϊδέψει την πείνα του, είτε για να χορτάσει. «Κυρίως είναι ένα φιλικό στέκι», συνομολογούν όλοι οι θαμώνες του.

Σε εμάς, κατά την παραμονή μας στην Ερμούπολη για την παρακολούθηση του επιτυχημένου φεστιβάλ Stray Art, το οποίο διεξάγεται για δεύτερη χρονιά στη Σύρο, έγινε αγαπημένη καθημερινή συνήθεια για καφέ και πρωινό, για δροσερό ρόφημα το απόγευμα, για δείπνο με εκλεκτό κρασί το βράδυ, για ποτό μέχρι αργά τη νύχτα. Είναι πραγματικά ένα πολύ ζωντανό σημείο της πόλης, δίπλα στην αγορά, από όπου περνούν οι πάντες, ένα καφενείο με εξαιρετικές παραδοσιακές λιχουδιές που διακρίνονται από ένα σύγχρονο άγγιγμα, εξαιρετικό σέρβις, ευγενείς ανθρώπους και καλόγουστο περιβάλλον σε ένα κτήριο – κόσμημα. Μην περιμένετε να βρείτε εύκολα τραπέζι κάτω από τις καμάρες. Μια εναλλακτική λύση είναι να καθίσετε στον υπέροχο εσωτερικό χώρο που αποπνέει καλλιέργεια, λεπτότητα και καλαισθησία. Το βράδυ ο πεζόδρομος της Κουτσοδόντη με το απαλό του αεράκι που έρχεται από τη θάλασσα, αποτελεί μια επίσης ευχάριστη επιλογή.

Το καινούργιο μενού του Ελληνικού Καφενείου δίνει έμφαση στο πρωινό προσφέροντας και χορτοφαγικές επιλογές. Μια από αυτές είναι η φρεσκοκομμένη φρουτοσαλάτα με νιφάδες δημητριακών, αποξηραμένα φρούτα, ξηρούς καρπούς, σουσάμι, λιναρόσπορο και μέλι που συνοδεύεται από γάλα αμυγδάλου με μέλι. Ένα γεμάτο δύναμη ξεκίνημα της ημέρας, που για όποιον το επιθυμεί προσφέρεται και χωρίς γλουτένη.

Τα αβγά τηγανητά πάνω σε φρυγανισμένο μαύρο ψωμάκι με φρέσκια ντομάτα τριμμένη συνοδευόμενα από πράσινη σαλάτα με ντοματίνια και ελιές θρούμπες είναι ένα θρεπτικό πιάτο ιδανικό για πρωινό και brunch.
Το ανθότυρο Σύρου με γλυκό σταφύλι με αρμπαρόριζα, παξιμαδάκια γλυκάνισου και φασκόμηλο είναι μια αυθεντική συριανή πρόταση πρωινού, που σε απογειώνει με ελαφράδα.

Η φρεσκοψημένη τυρόπιτα, με χειροποίητη ζύμη και πασπαλισμένη με χρυσαφένιο σουσάμι, είναι ένα «δεκατιανό» που τιμήσαμε δεόντως.
Κεφτεδάκια με δροσερή σαλάτα με ντοματίνια, μπουκίτσες κρίθινου παξιμαδιού, αγγούρι και κρίταμο τουρσί ξύπνησαν μνήμες από τα παιδικά μας χρόνια και τα μαγειρέματα της γιαγιάς.

Το αλλιώτικο κλαμπ σάντουιτς, με κασέρι, σπαλομπριζόλα, αβγό βραστό, κοτόπουλο ψητό, ντομάτα, μαρούλι και χειροποίητη μαγιονέζα πάνω σε πιτούλες βγαίνει κατευθείαν από την κόλαση και μπορείς να το γευτείς όλες τις ώρες.
Το Ελληνικό Καφενείο προσφέρει ακόμα νόστιμες και υγιεινές επιλογές, όπως σαλάτα με φακές, κινόα και ξινοτύρι Ίου με πιπεριά Φλωρίνης.

Τα λαζάνια με κιμά από λουκάνικο Σύρου και ξερή μυζήθρα Μυτιλήνης, είναι ένα πιάτο που ξεσηκώνει τους γευστικούς κάλυκες κάθε γευσιγνώστη.
Δοκιμάστε με το κρασί, την μπίρα ή το τσίπουρο τα παξιμαδάκια λαδιού με πέστο κάππαρης, μαριναρισμένο γαύρο και πιπεριά Φλωρίνης. Μεζές μοναδικός.

Μερικά από τα πιάτα είναι δύσκολο να τα βρεις αλλού, όπως τα σπιτικά ντολμαδάκια με σάλτσα λεμονιού και μουστάρδα ή την πατατοσαλάτα με παστουρμά ψαριού.
Ένα χορταστικό πιάτο για καλοφαγάδες είναι η ποικιλία κρεατικών. Με μπιφτέκια, λουκάνικο Σύρου, κοτόπουλο, κεμπάπια, μαριναρισμένα χοιρινά φιλετίνια, πιτούλες, αληθινές πατάτες τηγανιτές, ψητή κόκκινη πιπεριά, μαϊντανοσαλάτα και μουστάρδα.

Πλήρες γεύμα θα χαρακτηρίζαμε τη σαλάτα της Συριανής Αγοράς! Με ντοματίνια, κάππαρη, πεντανόστιμη λούζα, ελιές τσακιστές, τυρί Σαν Μιχάλη, ψημένο ψωμάκι και ελαιόλαδο Ladolea αρωματισμένο με λεμόνι.
Μια πρόταση άκρως υγιεινή για φυσική ενυδάτωση του οργανισμού τις ζεστές μέρες του καλοκαιριού και βιταμίνες, αποτελεί ο φρέσκος χυμός λαχανικών με πράσινο μήλο.
Η σπιτική λεμονάδα με τζίντζερ και το κρύο τσάι με στέβια δίνουν δροσιά και ενέργεια οποιαδήποτε ώρα της ημέρας.

Το Ελληνικό Καφενείο αξίζει οπωσδήποτε μια επίσκεψη για συναντήσεις αγαπημένων προσώπων και χαλαρές συζητήσεις με τη συντροφιά των απαράμιλλων γεύσεών του. Από τους χώρους που δίνουν ζωή στην ελληνική φιλοξενία με τη διατροφική της κληρονομιά και θυμίζουν την όμορφη, γιορτινή πλευρά της ζωής. Αν, λοιπόν, ο δρόμος των διακοπών σας ή των εργασιών σας σάς πάει προς τη Σύρο, φροντίστε να το επισκεφθείτε.