Της Βικτωρίας Σαμοθράκη
Κάποιοι υποστηρίζουν πως η μεγαλύτερη αξία της τέχνης δεν είναι στο να δίνει απαντήσεις αλλά στο να γεννά ερωτήματα… Επίσης κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι τις σωστές απαντήσεις θα τις λάβουμε μόνο όταν θέσουμε τα σωστά ερωτήματα. Αυτά είναι τα δικά μου ερωτήματα ως «άνθρωπος» πρωτίστως που παρακολουθεί όλα όσα συμβαίνουν στο χώρο της τέχνης σήμερα στη χώρα μας αλλά και παγκοσμίως… Κατέγραψα 90 δικές μου απορίες ως τροφή ενδεχομένως για περαιτέρω σκέψη. Προσθέστε και σεις όποιες άλλες δικές σας έχετε που δεν εμπεριέχονται στη λίστα ώστε να τις χιλιάσουμε… Ίσως και αυτό να είναι «μία ερωτηματική φωνή» σε αυτό τον τεράστιο διάλογο που επικρατεί στις μέρες μας «περί τέχνης» και «περί καλλιτεχνικών επαγγελμάτων»…
Τι είναι τέχνη;
Είναι μια έννοια σταθερή μέσα στο χρόνο ή η κάθε εποχή την ορίζει διαφορετικά;
Η ζωγραφιά ενός παιδιού είναι τέχνη;
Πόσο κοστίζει μια ζωγραφιά ενός παιδιού;
Είναι εμπόρευμα η τέχνη;
Αν ναι ποιος την εμπορεύεται κάθε φορά και με ποιους όρους;
Υπάρχει σταθερός «τιμοκατάλογος» για κάθε τέχνη;
Ποιος τον διαμορφώνει αυτό τον τιμοκατάλογο;
Η τιμή που θα λάβει το εκάστοτε καλλιτεχνικό δημιούργημα αντικατοπτρίζει πάντα και την αξία του;
Ποιος αγοράζει τέχνη και τι είδους τέχνη αγοράζει;
Έχει το «αγοραστικό» κοινό τα ίδια γούστα;
Πόσο εκπαιδευμένος είναι ο αγοραστής της τέχνης;
Μήπως η τέχνη αντικατοπτρίζει τους αγοραστές της;
Μήπως η τέχνη αντικατοπτρίζει τους καλλιτέχνες που την παράγουν;…
Έχουν δικαίωμα όλοι στο να παράξουν τέχνη;
Τι είναι λοιπόν ο «καλλιτέχνης»;
Μήπως καλλιτέχνες είναι όλοι οι άνθρωποι κατά μία έννοια;
Είναι ο καλλιτέχνης ένα ξεχωριστό ον;
Μήπως το να είσαι καλλιτέχνης είναι κάτι παρά πάνω από επάγγελμα αλλά και σκέτο επάγγελμα ενίοτε;
Πότε είναι το ένα και πότε είναι το άλλο;
Ο καλλιτέχνης πρέπει να έχει ηθική;
Η ηθική είναι ενδεικτικό της καλλιτεχνικής του αξίας;
Ο καλλιτέχνης πρέπει να «είναι» ή να «φαίνεται» καλλιτέχνης ή και τα δύο;
Πώς διαμορφώνεται το «είναι» και πώς το «φαίνεσθαι»;
Η εκάστοτε εικόνα του καλλιτέχνη συνάδει πάντα και με την αξία του;
Υπάρχει μηχανισμός προώθησης των καλλιτεχνών;
Τα ΜΜΕ και τα Social Media τι ρόλο παίζουν σε αυτό;
Ποιος αναδεικνύεται κάθε φορά και με ποιον τρόπο;
Έχουν όλοι οι καλλιτέχνες την ίδια πρόσβαση στην ανάδειξη;
Έχουν όλοι οι καλλιτέχνες τις ίδιες ευκαιρίες στην εργασία;
Έχουν όλοι οι καλλιτέχνες τις ίδιες ταξικές καταβολές;
Μήπως αυτές τις καταβολές τις κουβαλούν και στον τρόπο που κάνουν τέχνη;
Έχουν όλοι οι καλλιτέχνες ταξική συνείδηση;
Έχουν όλοι οι καλλιτέχνες συντεχνιακή συνείδηση;
Έχουν όλοι οι καλλιτέχνες συνείδηση της αποστολής τους;
Έχει τελικά ο καλλιτέχνης «αποστολή» και ποια είναι αυτή;
Ανταγωνίζονται όλοι οι καλλιτέχνες με τους ίδιους όρους;
Ποιοι κινούν τα νήματα γενικότερα στη βιομηχανία της τέχνης;
Υπάρχει καθοδηγούμενο θέαμα;
Μήπως κάποιοι μέσα σε όλο αυτό το σύστημα συνθλίβονται;
Αν ναι… ποιοι είναι αυτοί που συνθλίβονται και γιατί συνθλίβονται;
Αν ναι… αυτό έχει να κάνει πάντα με το ταλέντο τους;
Όταν κάποιοι καλλιτέχνες συνθλίβονται και εξαφανίζονται… θλίβεται κανείς γι’ αυτούς;
Όταν κάποιοι καλλιτέχνες σιωπούν… σημαίνει κάτι η σιωπή τους;
Νοιάζονται οι καλλιτέχνες για τους άλλους καλλιτέχνες;
Αν ναι για ποιους καλλιτέχνες νοιάζονται;
Υπάρχουν «κάστες» και «κλίκες» στην τέχνη;
Υπάρχει ένα πλαίσιο που τους προστατεύει όλους;
Τι πρέπει να κάνουν αυτοί που ίσως μένουν απροστάτευτοι;
Υπάρχουν καλλιτέχνες που βλάπτουν την τέχνη;
Είναι ο χώρος της τέχνης εν τέλει «μια ζούγκλα»;
Ισχύει κάποιες φορές στην τέχνη το «ο θάνατός σου η ζωή μου»;
Ισχύει στην τέχνη κάποιες φορές το «ο σκοπός αγιάζει τα μέσα»;
Έχουν σημασία οι παραπάνω ερωτήσεις για την τέχνη;
Υπάρχει στην τέχνη εκμετάλλευση;
Ποιοι εν τέλει επιβιώνουν μέσα από αυτόν τον αγώνα ύπαρξης;
Οι καλλιτέχνες μπορούν να ζήσουν στην αφάνεια;
Ποιος είναι ο καλλιτέχνης χωρίς την τέχνη του;
Η κρίση που διέρχονται οι καλλιτέχνες είναι οικονομική ή μήπως και υπαρξιακή;
Έχουν όλοι οι καλλιτέχνες αντίληψη της αξίας τους;
Σέβονται όλοι οι καλλιτέχνες το ίδιο τον εαυτό τους;
Είναι η τέχνη ένα ακόμη προϊόν της ελεύθερης αγοράς που υπάγεται στους νόμους της;
Υπάρχει κρίση σήμερα στην τέχνη; Αν ναι πότε ξεκίνησε η κρίση αυτή;
Μήπως η κρίση προϋπήρχε αλλά με άλλες μορφές;
Αν ναι ποιοι και με ποιο τρόπο επιβίωσαν μέσα από αυτές τις «κρίσεις»;
Ποιοι θα επιβιώσουν μέσα από μια τωρινή κρίση εάν όντως αυτή υφίσταται;
Μπορεί μία κρίση να επιφέρει θετικές αλλαγές;
Ποιες είναι αυτές οι επιθυμητές «θετικές αλλαγές»;
Η εποχή μας θα γεννήσει καλλιτεχνικά θαύματα ή καλλιτεχνικά τερατουργήματα;
Θα υπάρξουν άνθρωποι που θα αγοράσουν τα μεν ή τα δε;
Μπορεί να υπάρξει τέχνη μόνο μέσα από μια οθόνη;
Ποιος είναι ο ρόλος της ζωντανής παρουσίας του ανθρώπου στην τέχνη;
Είναι παθητικός ή ενεργητικός δέκτης ο αποδέκτης της τέχνης;
Είναι η τέχνη πρώτης ανάγκης αγαθό;
Μπορεί η τέχνη να αλλάξει τον κόσμο;
Μπορεί η τέχνη να αλλάξει τον άνθρωπο;
Είναι η τέχνη και μια μορφή πολιτικής πράξης;
Αν σήμερα η τέχνη πεθάνει, αύριο θα ξαναγεννηθεί;
Μήπως η τέχνη προϋπήρχε και θα υπάρχει ύστερα από μας και πέρα από μας;
Τι θα ‘ναι «τέχνη» στο μέλλον;
Μετά τη μεταμοντέρνα τέχνη τι έπεται;
Είναι η «τέχνη μακρά και ο βίος βραχύς»;
Η τέχνη έχει διαχρονική αξία;
Η τέχνη είναι εφήμερο προϊόν;
Ο καλλιτέχνης είναι εφήμερος;
Ο καλλιτέχνης είναι αναλώσιμος;
Ο άνθρωπος είναι αναλώσιμος;
Πόσο κοστίζει ο άνθρωπος;
Υπάρχει μία και μοναδική απάντηση σε όλα τα παραπάνω ερωτήματα;
Μήπως το ζήτημα της τέχνης είναι πιο πολύπλοκο και πιο πολυσύνθετο απ’ όσο ίσως νομίζουμε;
Υ.Γ Αν αναρωτιέστε ποια είμαι εγώ, η απάντηση ίσως και να βρίσκεται κάπου ανάμεσα στα υπ’ αριθμόν 40-44 ερωτήματα.
Η Βικτωρία Σαμοθράκη κατάγεται από τη Λέσβο, σπούδασε Κοινωνική Εργασία, έκανε ένα μεταπτυχιακό στην Κοινωνική Ανθρωπολογία και στην πορεία μυήθηκε στο θέατρο και την υποκριτική τέχνη ολοκληρώνοντας τη Δραματική Σχολή «Πράξη Επτά» το 2013. Έκτοτε ακροβατεί ανάμεσα σε διάφορες ταυτότητες και επαγγελματικές ιδιότητες. Ως κοινωνική λειτουργός έχει εργαστεί με διάφορες ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες όπως πρόσφυγες, κακοποιημένες γυναίκες, ηλικιωμένοι, χρήστες ψυχοτρόπων ουσιών κ.ά.
Στο θέατρο έχει εμφανιστεί στις παραστάσεις «Φωνές Γυναικών» Studio Πράξη Επτά, «Ο Αιγόκερως», «Weiβ» και «Βερενίκη» με την ομάδα Mannshauft στο Θέατρο Rabbithole, «Τρεις Αδελφές» του Τσέχωφ στο θέατρο Τζένη Καρέζη. Επίσης το 2015 παρουσίασε ένα δικό της θεατρικό κείμενο με τίτλο «ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ: Ένας μονόλογος της Ωραίας Ελένης» στο Studio Πράξη Επτά. Μόνιμο και πάγιο ενδιαφέρον της παραμένει το ον που λέγεται «Άνθρωπος».
- Αρχική φωτογραφία: Linda Lieberman – Fish+Tale
