Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Μεγάλωσε σε ένα σπίτι με πολλά βιβλία και με δύο γονείς που είχαν αδυναμία στον κινηματογράφο. Από δύο χρονών συνόδευε τη μητέρα της σε όλες τις σινεφίλ εξορμήσεις της. Η πρώτη ταινία που θυμάται, ως νήπιο με ένα σακουλάκι τυροπιτάκια, ήταν “Ο κύκλος των χαμένων ποιητών”.
Το μυθιστόρημα της Τζέιν Όστεν “Περηφάνια και Προκατάληψη” το διάβασε όταν βρισκόταν στα 14 της. Ήταν το πρώτο από μια λίστα βιβλίων που έπρεπε να μελετήσει από το πρωτότυπο για να δώσει εξετάσεις στα Αγγλικά. Το εξάντλησε μέσα σε μία μέρα.
Κάποια χρόνια αργότερα, δηλαδή φέτος, θα δούμε την Ελεάνα Καυκαλά να υποδύεται την καλόκαρδη Τζέιν Μπένετ, στο «Περηφάνια και Προκατάληψη», το έργο που αποτελεί λογοτεχνικό ύμνο πάνω στην απελευθέρωση μα και την ευαισθησία των γυναικών, σε πρωτότυπη διασκευή για το θέατρο των Ιόλης Ανδρεάδη και Άρη Ασπρούλη και σκηνοθεσία της Ιόλης Ανδρεάδη. Η παράσταση κάνει πρεμιέρα στις 14 Φεβρουαρίου 2020, τη νύχτα των ερωτευμένων, στο θέατρο “Αλκυονίς”.
Το μυθιστόρημα της Τζέιν Όστεν, με το σατιρικό ύφος και την έξυπνη γραφή, εξακολουθεί και σήμερα να θεωρείται διαχρονικός οδηγός επιβίωσης σε ό,τι έχει να κάνει με τη φιλία, την αδελφική σχέση και –πάνω απ’ όλα– με τις ερωτικές σχέσεις.
Μια γλυκιά προσιτή παρουσία είναι η Ελεάνα Καυκαλά, μια παρουσία που κατακτά το θεατή, μια παρουσία βελούδινη, με ένα μέταλλο φωνής που κάνει τον ψίθυρο γνώριμο και τα λόγια ευπρόσδεκτα να κατοικήσουν στην ψυχή. Επί σκηνής δίνει στο λόγο τη θαλπωρή της επικοινωνίας, κάνει τις λέξεις να γελούν και να κλαίνε, είναι ένα αερικό που ζει στον φανταστικό κόσμο του θεάτρου.
Αποφοίτησε από τη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών. Έχει επίσης σπουδάσει Αρχιτεκτονική στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο. Στο θέατρο έχει παίξει στις παραστάσεις “Σούμαν” (2018), “Τιτανομαχίες” (2017), “Eroica” (2018), “Το σχοινάκι” (2017), “Young Lear” (2016), “Οικογένεια Τσέντσι” (2015). Στην τηλεόραση συμμετέχει στη σειρά “Μην Ψαρώνεις”.
Την πρωτοσυνάντησα πέντε χρόνια πριν και από τότε την παρακολουθώ ανελλιπώς. Στην παράσταση “Περηφάνια και Προκατάληψη”, με το αναμφισβήτητο ταλέντο της, με τον πνευματώδη της τρόπο, με τη λαμπρή της ποιότητα, την ελκυστική της παρουσία, την καλλιτεχνική της διορατικότητα και το υποκριτικό της δαιμόνιο, είναι βέβαιο ότι θα αγγίξει και πάλι τις καρδιές μας στο σωστό σημείο.
* Ό,τι μου έχει μείνει πιο έντονο στη μνήμη από την παιδική μου ηλικία είναι τα καλοκαίρια μου στο Ρέθυμνο και οι γιαγιάδες μου. Τώρα μου λείπουν και τα δύο.
Με τι καλλιτεχνικά ερεθίσματα μεγάλωσες;
* Μεγάλωσα σε ένα σπίτι με πολλά βιβλία και με δύο γονείς που αγαπούν πολύ το σινεμά. Η μαμά μου θα με έπαιρνε από δύο χρονών σε όλες τις κινηματογραφικές της εξορμήσεις. Νομίζω η πρώτη ταινία που είδα έτσι, με ένα σακουλάκι τυροπιτάκια, ήταν “Ο κύκλος των χαμένων ποιητών”.
Πότε διάβασες για πρώτη φορά το βιβλίο της Τζέιν Όστεν, “Περηφάνια και προκατάληψη”;
* Όταν ήμουν 14 χρονών. Ήταν το πρώτο σε μια λίστα βιβλίων που έπρεπε να διαβάσουμε από το πρωτότυπο για να δώσουμε τις εξετάσεις των Αγγλικών. Το διάβασα σε μία μέρα.
Πρόκειται για ένα αριστούργημα της παγκόσμιας λογοτεχνίας, που αγαπήθηκε από πολλές γενιές και συνιστά κλασική λογοτεχνική αξία. Πιστεύεις ότι μπορεί να αγγίξει τον σημερινό Έλληνα θεατή και για ποιο λόγο;
* Το έργο περιγράφει την ανθρώπινη κατάσταση μπροστά στον έρωτα και μπροστά στο πλαίσιο των κοινωνικών συμβάσεων που καθορίζουν τις επιλογές μας (οικογένεια, οικονομική και κοινωνική προέλευση, ο “καλός” γαμπρός, η “καλή” νύφη). Πόσο δύσκολα ή εύκολα αφήνονται οι άνθρωποι να συνδεθούν με τους άλλους ή ρισκάρουν να «φάνε τα μούτρα τους» και να αγαπήσουν. Το έργο είναι κλασικό γιατί μπορεί να είναι επίκαιρο, γιατί κάνει ερωτήσεις για τις ανθρώπινες σχέσεις που, στο σήμερα, είναι μάλλον ακόμα πιο περίπλοκο να απαντηθούν.
[Πατήστε “κλικ” επάνω στις φωτογραφίες για να τις δείτε μεγαλύτερες].
Ποιο από τα κορίτσια θα υποδυθείς και τι έχεις να μας πεις για το χαρακτήρα του;
* Υποδύομαι την Τζέιν Μπένετ, «καλή» κόρη μιας ξεπεσμένης αριστοκρατικής οικογένειας που πλέον ζει στην αγγλική επαρχία. Οι γονείς της οικογένειας έχουν σκοπό να παντρέψουν μία μία τις πέντε κόρες τους, των οποίων η μόνη ευκαιρία για διασκέδαση και κοινωνικοποίηση είναι οι επαρχιακοί χοροί. Η Τζέιν περιγράφεται ως ένας χαρακτήρας καλών προθέσεων απέναντι στους ανθρώπους, ήπια, αλλά και ως μια επιθυμητή νύφη λόγω της καλής της εμφάνισης. Μεγάλο εμπόδιο στην αποκατάσταση της ίδιας και των αδερφών της είναι η κακή οικονομική κατάσταση της οικογένειάς της. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο οι γονείς Μπένετ ψάχνουν για τις κόρες τους πλούσιους γαμπρούς. Η Τζέιν, ως ντουέτο με την αδερφή της Ελίζαμπεθ, καλούνται, η καθεμία με τον τρόπο της, να ισορροπήσουν ανάμεσα στην κοινωνική – οικογενειακή επιταγή για έναν «καλό γάμο» και στη δυνατότητά τους για έναν μεγάλο έρωτα. Η Τζέιν Μπένετ είναι μια σχεδόν «κανονική» κοπέλα, σαν πολλές άλλες, ώσπου το συμβάν του έρωτα να ταράξει και τη δική της κανονικότητα.
Συμφωνείς με την άποψη ότι το βιβλίο είναι ένα από τα πρώτα φεμινιστικά λογοτεχνικά συγγράμματα;
* Συμφωνώ. Γιατί είναι ένα βιβλίο που μιλάει, μεταξύ άλλων, για τη δυνατότητα των γυναικών να διαθέτουν τον εαυτό τους σύμφωνα με την προσωπική τους επιθυμία και κρίση, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει ανυπακοή στο κοινωνικό πλαίσιο που τους έχει επιβληθεί. Το να παντρεύεσαι από έρωτα εκείνη την εποχή θα μπορούσε να είναι μια πράξη επαναστατική.
Δύο αιώνες μετά τη συγγραφή και την έκδοση του βιβλίου, το ενδιαφέρον του κόσμου παραμένει αμείωτο. Πού πιστεύεις ότι οφείλεται;
* Στο ότι οι ήρωές του ακόμα δεν έχουν δικαιωθεί στον τρόπο με τον οποίο ζούμε οι σύγχρονοι άνθρωποι τη ζωή μας. Είμαστε σε σύγχυση σε ό,τι αφορά τον έρωτα, την εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, την εικόνα που έχουμε για τους άλλους, το πώς ζούμε τη ζωή μας εντός πλαισίου καθοριζόμενου από άλλους και ερήμην των δικών μας πραγματικών αναγκών.
Τι μας μαθαίνει το έργο αυτό; Τα διδάγματά του έχουν να κάνουν με την αυτογνωσία;
* Η αυτογνωσία επισημαίνεται από τους κριτικούς της λογοτεχνίας ως ένα από τα βασικά θέματα του βιβλίου αυτού. Από τον τίτλο ήδη καταλαβαίνουμε ότι στο βιβλίο θα συναντήσουμε ήρωες που οι ειλημμένες από τα πριν αποφάσεις τους για τον κόσμο και τους ανθρώπους είναι αυτές που θα τους δημιουργήσουν τα μεγαλύτερα εμπόδια στο πώς ζουν τη ζωή τους. Σε όλο το βιβλίο οι ήρωες αγωνίζονται να καταλάβουν τους άλλους, για να συνειδητοποιήσουν στην πορεία ότι πρέπει πρώτα να καταλάβουν τον εαυτό τους. Είναι το πνεύμα αυτής της εποχής που, στην πορεία του ίδιου αιώνα, θα γεννήσει και την ψυχανάλυση.
Βλέπουμε συχνά λογοτεχνία στη σκηνή τα τελευταία χρόνια. Γιατί συμβαίνει αυτό;
* Γιατί στις μέρες μας τη συναντούμε λιγότερο συχνά στην πηγή της, δηλαδή στο καθαυτό διάβασμα ενός κλασικού βιβλίου. Πιο δύσκολα αφιερώνουμε χρόνο στο να αφοσιωθούμε σε ένα βιβλίο της κλασικής λογοτεχνίας από το να δούμε μία παράσταση 2 ή 3 ωρών βασισμένη σε αυτό. Αυτό από τη μία σημαίνει ότι είναι στοίχημα να ξαναγίνει η λογοτεχνία κομμάτι της καθημερινότητάς μας, από την άλλη ότι, ευτυχώς, το θέατρο μπορεί να ξανα-συστήσει τη λογοτεχνία στο κοινό -και μάλιστα στο πιο νεανικό- και να δώσει αφορμές για να ξανανοίξουν τα βιβλία.
Πώς είναι να συνεργάζεσαι -και μάλιστα για άλλη μια φορά- με τη σκηνοθέτιδα Ιόλη Ανδρεάδη;
* Έχει χτιστεί μία σχέση και ένας κώδικας που επιτρέπει να βρεθεί το βάθος και μία οπτική πάνω στα πράγματα. Είναι ωραίο να μπορείς να συνομιλείς με συνεργάτες που έχουν ευαισθησία, καλλιέργεια και μια μεγάλη χαρά στον τρόπο με τον οποίο δουλεύουν. Είναι ωραίο να ανυπομονείς να ξαναπάς στην πρόβα σου.
Κατά τη διάρκεια της πρόβας προτείνεις δικές σου ιδέες;
* Είναι κομμάτι της διαδικασίας της πρόβας αυτό. Να είσαι στην ώρα σου, διαβασμένος και με τη διαθεσιμότητα και τις ιδέες σου σε εγρήγορση.
[Πατήστε “κλικ” επάνω στις φωτογραφίες για να τις δείτε μεγαλύτερες].
Τι κοινό έχουν η Αρχιτεκτονική, που επίσης έχεις σπουδάσει, με το Θέατρο;
* Θα το διατυπώσω κάπως έτσι: ανάλυση, σύνθεση, κατασκευή, χώρος και σώμα, ο άνθρωπος στο επίκεντρο.
Τι θεωρείς επικίνδυνο για έναν ηθοποιό με ταλέντο;
* Να θεωρήσει την κλίση του δεδομένη και να αμελήσει να τη «μαστορεύει» καθημερινά.
Για ποιο πράγμα που έχεις κατορθώσει ως τώρα αισθάνεσαι υπερήφανη;
* Είμαι περήφανη για τους φίλους μου. Είμαι περήφανη που κατάφερα να έχω φίλους σαν τους φίλους μου.
Παίζεις σε μια δημοφιλή τηλεοπτική σειρά, το “Μην ψαρώνεις”. Τι πιστεύεις ότι σου δίνει η τηλεόραση;
* Πολλές ώρες μπροστά στην κάμερα –που είναι μια άλλου τύπου διαδικασία, στην οποία χαίρομαι που μπήκα, γιατί είναι κι αυτό μια εκπαίδευση για μένα. Τη δυνατότητα να δουλέψω με συνεργάτες που αγαπούν τη δουλειά μας. Τη δυνατότητα να βιοπορίζομαι από τη δουλειά μου. Την ευκαιρία να «συστηθώ» σε περισσότερους ανθρώπους.
Ποιους «ήρωες» και «ηρωίδες» θα ήθελες να υποδυθείς;
* Αυτούς που δεν μπορώ να είμαι στην πραγματική μου ζωή. Τους πολύ καλούς, τους πολύ κακούς, τους πολύ γενναίους, τους πολύ λούμπεν.
Τι σου δημιουργεί αποστροφή στην ειδησεογραφία των ημερών;
* Ο φασισμός και το ότι παίρνει άφεση ακόμα και στις αίθουσες των δικαστηρίων, η καθημερινή βία, το ότι ζω στα Εξάρχεια -μια από τις πιο ζωντανές κοινωνικά και πολιτικά γειτονιές της Αθήνας- και βλέπω ρεπορτάζ που «δικαιολογούν» τις επεμβάσεις μιας αστυνομίας που βρίσκεται και μπουκάρει παντού, ξηλώνει πρόσφυγες και κατεβάζει παντελόνια.
Τι απεχθάνεσαι και τι σε συγκινεί;
* Δεν μου αρέσει το δήθεν και το λίγο απ’ όλα. Είναι φορές που πρέπει να επιλέγουμε και ποιοι είμαστε και με ποιους είμαστε. Με συγκινούν οι ωραίες ιστορίες που ακούω από παππούδες και γιαγιάδες.
Με τι διασκεδάζεις;
* Μου φτιάχνουν τη διάθεση οι μεγάλοι περίπατοι με παγωτό και τα επιτραπέζια με φίλους.
Ποιους θαυμάζεις στη λογοτεχνία, στη ζωγραφική, στον κινηματογράφο αλλά και στο θέατρο;
* Ντοστογιέφσκι, Καζαντζάκης, Πανσέληνος, Βελάσκεθ, Καραβάτζιο, Πικάσο, Αγγελόπουλος, Φελίνι.
Ποια εικόνα αντιπροσωπεύει την ευτυχία για σένα;
* Να γελάνε οι αγαπημένοι μου, να είμαστε γύρω από ένα τραπέζι και να τρώμε.
Πώς θα ήθελες να είσαι σε δέκα χρόνια από σήμερα;
* Θα ήθελα να έχω ταξιδέψει πολύ.
- Για την παράσταση διαβάστε αναλυτικά ΕΔΩ:
-“Περηφάνια και Προκατάληψη” στο θέατρο “Αλκυονίς” – Δείτε τις νέες φωτογραφίες και το βίντεο
-Η Ιόλη Ανδρεάδη γράφει ένα σκηνοθετικό σημείωμα για το “Περηφάνια και Προκατάληψη”
- Φωτογραφίες: catisart.gr
***
Σύνοψη του βιβλίου “Περηφάνια και προκατάληψη” της Τζέιν Όστεν
Το μυθιστόρημα “Περηφάνια και προκατάληψη” (Pride and Prejudice), ένα από τα σημαντικότερα κείμενα της αγγλικής λογοτεχνίας, είναι πολυεπίπεδο και, ως εκ τούτου, πολλαπλώς ερμηνεύσιμο.
Θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως «κωμωδία ηθών» της τάξης των μεσαίων γαιοκτημόνων της Αγγλίας, προς τα τέλη του 18ου, αρχές του 19ου αιώνα, ως ρεαλιστικό «οικογενειακό μυθιστόρημα» ή ως μαρτυρία της μετάβασης της κοινωνίας της Αντιβασιλείας προς το σύγχρονο κόσμο.
Πάνω απ’ όλα, όμως, πρόκειται για μια μελέτη της μοίρας της γυναίκας σε μια κοινωνία που ήταν ανίκανη να την αντιμετωπίσει ως άνθρωπο με κρίση, απόψεις, επιλογές, με ανδρικά δηλαδή, για την εποχή, χαρακτηριστικά.
Μπορεί η αγάπη και η αφοσίωση να ανθήσουν εκεί που κάποτε υπήρχε ο θυμός και το μίσος, η περηφάνια και η προκατάληψη;
Η Τζέιν και η Ελίζαμπεθ, οι μεγαλύτερες κόρες της οικογένειας Μπένετ, προσπαθούν να ανακαλύψουν την ευτυχία και τον έρωτα μέσα στους κοσμικούς κύκλους της επαρχιακής Αγγλίας, στις αρχές του 19ου αιώνα. Σύντομα, όμως, θα διαπιστώσουν ότι το μονοπάτι της αγάπης και της ευτυχίας είναι σπαρμένο με εμπόδια. Ιδιαίτερα, όταν οι ίδιοι οι ήρωες είναι υπερβολικά περήφανοι για να ξεπεράσουν τις προκαταλήψεις τους και να παραδεχτούν τα αληθινά τους συναισθήματα.
Εισαγωγή στην πλοκή
Ο κύριος και η κυρία Μπένετ έχουν πέντε κόρες που είναι όλες ανύπαντρες. Όταν ένας πλούσιος και ευχάριστος νέος μετακομίζει στη γειτονιά, η κυρία Μπένετ ελπίζει να τον εξασφαλίσει ως γαμπρό για την όμορφη μεγαλύτερη κόρη της, δίδα Τζέιν Μπένετ. Η εκκολαπτόμενη σχέση όμως σαμποτάρεται από τον υπερόπτη φίλο του νεαρού, κύριο Ντάρσι, που θεωρεί το προξενιό ακατάλληλο. Όταν ο κύριος Ντάρσι με τη σειρά του ερωτεύεται τη δεύτερη κόρη των Μπένετ, δίδα Ελίζαμπεθ Μπένετ, η συγκαταβατική πρότασή του για γάμο απορρίπτεται από την Ελίζαμπεθ με ειρωνεία και η προσέγγιση φαίνεται να σταματά. Εντούτοις, τα γεγονότα συνωμοτούν για να συνδέσουν τα διάφορα μέλη, παρά τα εμπόδια και τις παρεξηγήσεις που τα χωρίζουν. Η περηφάνια της μιας πλευράς και η προκατάληψη της άλλης σιγά σιγά προσπερνιούνται και οι χαρακτήρες αποκομίζουν μεγαλύτερη γνώση του εαυτού τους και των άλλων.
