6.2 C
Athens
Κυριακή 9 Φεβρουαρίου 2025

Ειρήνη Δερμιτζάκη: Ήθελα να δω μέχρι πού φτάνει η αδιαφορία των άλλων…

Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου

Η Ειρήνη Δερμιτζάκη άρχισε να γράφει το μυθιστόρημα «Γεννημένος Λούζερ» το 2010. Επιδίωξή της να μιλήσει για την αποδοχή και την απόρριψη. Με το πέρασμα του χρόνου και τις συνεχείς διορθώσεις η επικαιρότητα την πρόλαβε. Ο ήρωας που υπήρχε στη σκέψη της εμφανίστηκε κάμποσες φορές στον Τύπο. Πρώτα με τη δυσάρεστη ιστορία του Βαγγέλη Γιακουμάκη, ενός παιδιού διαφορετικού που πλήρωσε με τη ζωή του την ευαισθησία του. Μια ιστορία που συγκλόνισε την ελληνική κοινωνία ως ακραία μορφή βίας και εκφοβισμού. Η βία και ο φόβος κυριαρχούν στους θύτες και τα θύματα. Για τους θύτες, η βία, σωματική ή ψυχική, πηγάζει από την αναζήτηση μιας ταυτότητας, ενός νοήματος στη ζωή. Από την άλλη για τα θύματα η βία είναι επώδυνη εμπειρία που γεννάει απελπισία, τους κάνει πιο ευάλωτους. Πανικοβλημένοι από τον κίνδυνο, κυριεύονται από ανασφάλεια και γίνονται λεία των αγελαίων ενστίκτων των θυτών, που με τη σειρά τους διακατέχονται από μένος εναντίον αυτών που δεν είναι μέλη της αγέλης.
Πρόσφατα μια άλλη ιστορία η οποία είδε το φως της δημοσιότητας, ενός νεαρού άντρα που αυτοκτόνησε μην αντέχοντας άλλο τη σκληρή, ανδροπρεπή και επιθετική ταυτότητα που ήθελε η κοινωνία να του προσδώσει, συγκίνησε τη συγγραφέα και την ενέπνευσε να συνεχίσει.
Έγραψε το μεγαλύτερο μέρος του βιβλίου της ζώντας και δουλεύοντας στο εξωτερικό. Το γεγονός ότι έγραφε από το Λονδίνο όπου βρισκόταν για την ιδιαίτερη πατρίδα της, την Κρήτη, προκάλεσε μέσα της ένα διχασμό. Αισθάνθηκε σαν να προδίδει τον τόπο που μεγάλωσε αναδεικνύοντας την τραχιά όψη των Κρητικών. Έτσι, μέσα από το όμορφο τοπίο της Κρήτης και την έντονη νοσταλγία για την παράδοση και την κουλτούρα του νησιού της, διαφαίνεται η έντονη αγωνία της για την τάση κάθε μικρής κοινωνίας να κατασπαράσσει την ετερότητα.
Η Ειρήνη Δερμιτζάκη γεννήθηκε στη Σητεία. Σπούδασε Θέατρο στην Ελλάδα και Κινηματογράφο στο Λονδίνο. Το 2018 ολοκλήρωσε τις μεταπτυχιακές της σπουδές στη Δημιουργική Γραφή στην Αγγλία. Τα έργα της «Ορνιθοφοβία» και «Αντζελέτα και Ετελβίνα» (υπό την αιγίδα του Υπουργείου Πολιτισμού της Μεγάλης Βρετανίας) έχουν ανέβει σε θέατρα του Λονδίνου. Έχει γράψει σενάρια για ταινίες μικρού μήκους και διηγήματα που διακρίθηκαν σε διαγωνισμούς και έχουν εκδοθεί από διάφορους εκδοτικούς οίκους. Έχει επίσης συμμετάσχει στο συλλογικό μυθιστόρημα “Η κατάρρευση” από τις εκδόσεις Παράξενες Μέρες. Το 2017 κυκλοφόρησε η συλλογή διηγημάτων της «Αυτό που δεν γνωρίζω ακόμα» από την Anima εκδοτική.
Το «Γεννημένος Λούζερ» είναι το πρώτο της μυθιστόρημα. Ο Μανούσος, ο αντιήρωας αυτού του βιβλίου, γεννιέται και μεγαλώνει στο Σκορποχώρι, ένα φανταστικό χωριό της Κρήτης. Η αφήγηση παρακολουθεί το κουβάρι της ζωής του να ξετυλίγεται μέσα από καταστάσεις άλλοτε τραγικές κι άλλοτε στα όρια του γκροτέσκ, έτσι που το μικροκαμωμένο και αδύναμο ανθρωπάκι γίνεται σιγά σιγά η προσωποποίηση της σκληρότητας κάθε μικρής κοινωνίας που πολλές φορές δείχνει μηδενική ανοχή στη διαφορετικότητα.
Μπορεί τελικά κάποιος να ξεφύγει από την ταυτότητα που του έχουν προσδώσει οι άλλοι; Μπορεί ένας λούζερ να νικήσει;
Τα ηθικά διλήμματα είναι τεράστια και οι άνθρωποι θα προσδιοριστούν από τη θέση την οποία θα κρατήσουν.
Η συγγραφέας θίγει τα θέματα με αμεσότητα, με ευαισθησία αλλά και μια διακριτή ουδετερότητα. Κυρίως όμως ερευνά τον πόνο αυτού που αδικείται και τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι που εμμένουν σε αυτά που πιστεύουν ως καθιερωμένα στη ζωή, κινδυνεύουν να χάσουν το πραγματικό νόημά της.

Η γραφή της Ειρήνης Δερμιτζάκη είναι δυνατή, στέρεα αρχιτεκτονημένη και απέριττα περιγραφική, κατορθώνει δε να αγγίξει συναισθηματικά τον αναγνώστη χωρίς ποτέ να ξεπέφτει στο «εκβιαστικό» μελό. Το μυθιστόρημα κυκλοφορεί από τις Εκδόσεις Εύμαρος.

 

 

Ειρήνη, ποια ήταν τα αναγνώσματα των πρώτων παιδικών σου χρόνων;

*Θυμάμαι το βιβλίο Η καλύβα του Μπαρμπα-Θωμά και αργότερα τα βιβλία από τις σειρές Μυστικοί επτά και Πέντε φίλοι.

Υπάρχει κάποια… θρυλική ιστορία σχετικά με την παιδική σου ηλικία;

*Έμαθα πρόσφατα ότι όταν ήμουν τεσσάρων με είχαν στείλει να πάρω ψωμί και στη διασταύρωση κοντά στο σπίτι μου, έχασα το κατοστάρικο που κρατούσα, έσκυψα να το ψάξω και ένα φορτηγό πέρασε από πάνω μου. Ο οδηγός και οι χωριανοί μαζεύτηκαν έντρομοι. Εγώ ξεπρόβαλα κάτω από τις ρόδες κλαίγοντας και φωνάζοντας “πάει το κατοστάρικό μου”.

Για να γράψεις, αντλείς έμπνευση ή υλικό και από προσωπικά σου βιώματα;

*Έμπνευση από τους ανθρώπους που συναντώ και παρατηρώ, αλλά υλικό σίγουρα και από τα προσωπικά μου βιώματα.

Πόσο χρόνο χρειάστηκες για να γράψεις το τελευταίο σου βιβλίο «Γεννημένος Λούζερ», που είναι και το πρώτο σου μυθιστόρημα;

*Ξεκίνησα το 2010, σβήσε γράψε πέρασε σχεδόν μια δεκαετία. Έπειτα άρχισαν οι διορθώσεις με την επιμελήτρια από τις Εκδόσεις Εύμαρος, Ζωή Κατσιαμπούρα, που με βοήθησε πάρα πολύ.

 

 

Πώς θα μας συστήσεις τον Μανούσο;

*Ο Μανούσος γεννιέται και μεγαλώνει στην Κρήτη. Είναι ήσυχος, μικροκαμωμένος, πάνω του ξερνάνε τα απωθημένα τους, η οικογένειά του, οι νταήδες του χωριού και γενικά ο μικρός κοινωνικός περίγυρος. Προσπαθεί να σταθεί στα πόδια του αλλά δεν έχει συμμάχους. Είναι ένα κοινωνικό πείραμα αυτό το βιβλίο. Ήθελα να δω μέχρι πού φτάνει η αδιαφορία των άλλων, το ξέσπασμα της μικρής κοινωνίας στο διαφορετικό και πόσο αντέχει εκείνος που δέχεται το μπούλινγκ πριν και αν ξεσπάσει ποτέ. Όλο το βιβλίο είναι ο Μανούσος, νιώθω πως τον αδικώ περιγράφοντάς τον μέσα σε λίγες σειρές. Όταν ζει στο μυαλό σου ένας ήρωας για τόσο καιρό είναι λες και γίνεται ένας πραγματικός άνθρωπος.

Μπορεί τελικά κάποιος να ξεφύγει από την ταυτότητα που του έχουν προσδώσει οι άλλοι;

*Θέλω να ελπίζω πως μπορεί μεγαλώνοντας να ξεχωρίσει τις φωνές μέσα στο κεφάλι του και να καταλάβει ποια είναι η δική του και να την υπερασπιστεί, ενώ ταυτόχρονα εκπαιδεύεται να αγνοήσει όλες τις άλλες, των γονιών, των σχέσεων, του κοινωνικού του περίγυρου. Ο Μανούσος όμως πρέπει να κάνει διπλό κόπο γιατί μεγαλώνει και υπάρχει σε έναν κόσμο με ελάχιστες θετικές προσλαμβάνουσες.

Ποιος ηθοποιός πιστεύεις πως θα μπορούσε να υποδυθεί τον αντιήρωα Μανούσο;

*Το έχω σκεφτεί, αν ποτέ διασκευαστεί για θεατρικό, σίγουρα ο Μανώλης Μαυροματάκης.

Όταν διάβασες για το τραγικό τέλος του Βαγγέλη Γιακουμάκη, πώς ένιωσες;

*Οικειότητα. Το είχα ξαναδεί και το ξαναβλέπω το έργο. Είναι αναπόφευκτο η στοιχειώδης εξουσία να ξεσπά πάνω στον αδύναμο. Αυτό προσπάθησα να προσεγγίσω και με το βιβλίο μου. Ο Μανούσος είναι ένας Βαγγέλης Γιακουμάκης που γεννιέται στη δεκαετία του εξήντα.

Ποια ήταν η πρώτη λογοτεχνική σου απόπειρα;

*Νομίζω η πρώτη ολοκληρωμένη ιστορία ήταν με αφορμή ένα όνειρο που είχα δει στην έκτη δημοτικού και λεγόταν “Η επιβίωση”. Μιλούσε για μια ομάδα παιδιών που τα απαγάγουν από το σχολείο τους για να τα εκπαιδεύσουν σε ένα ερημονήσι ώστε να γίνουν “κατάλληλοι” πολίτες της κοινωνίας. Το έγραψα σε ένα σχολικό μπλε τετράδιο.

Το θέατρο είναι εξομολόγηση;

*Για μένα το θέατρο είναι παιχνίδι. Εγώ το συνδέω με την εποχή που έπαιζα Playmobil και σκηνοθετούσα τις δικές μου ιστορίες.

Τι να υποθέσουμε πως κρύβεις στα συρτάρια σου;

*Στο λάπτοπ τώρα πια! Ένα ανέκδοτο μυθιστόρημα, το Κλοπ, που έφτασε δύο φορές πριν από το τυπογραφείο και για διάφορους λόγους δεν εκδόθηκε. Ένα θεατρικό, Το χωρίο, που γράφω αυτόν τον καιρό για το Αλτσχάιμερ, κάποια παιδικά παραμύθια και μερικά ακόμα ημιτελή μυθιστορήματα.

Είσαι τύπος μοναχικός ή κοινωνικός;

*Μετά τα τριάντα αποζητώ ολοένα και πιο πολύ τις μοναχικές στιγμές ή τις μικρές παρέες.

Τι σου δημιουργεί αποστροφή στην ειδησεογραφία των ημερών;

*Ο λαϊκισμός και η υπερβολή. Ευτυχώς, δεν έχω εδώ και χρόνια τηλεόραση.

Πώς κρίνεις τη σύγχρονη ελληνική λογοτεχνία και δραματολογία; Υπάρχει νέο αίμα;

*Υπάρχει αλλά πρέπει να ψάξεις μέσα στο εκδοτικό χάος. Θεωρώ όμως πως οι γυναίκες εξακολουθούν να αδικούνται. Πηγαίνω σε ομιλίες για τη λογοτεχνία και ακούω να μιλούν κυρίως για άντρες λογοτέχνες.

Ποια είναι η ευθύνη των νέων λογοτεχνών;

*Η δική μου ευθύνη είναι να μιλήσω μέσα από το έργο μου για αυτά που θα έλεγα αν έβγαινα σε μια πορεία στον δρόμο. Ο καθένας ας γράψει ό,τι αντέχει.

Τι ζητά, κατά τη γνώμη σου, η γενιά σου από την εποχή της;

*Η γενιά μου είναι μπερδεμένη. Μεγάλωσε σε έναν κόσμο που της υποσχέθηκε τα πάντα με ευκολία και τώρα έχει χαθεί μεταξύ επιθυμιών και πραγματικότητας. Μόνο που η ζωή είναι τώρα και εγώ βλέπω τη γενιά μου ανήμπορη, να περιμένει απαθής λες και θα έρθει ως δια μαγείας, ένα καλύτερο αύριο.

Ως αναγνώστης, πώς ορίζεις ένα καλό βιβλίο;

*Καλό βιβλίο για μένα είναι αυτό που σου δημιουργεί συναισθήματα και είναι καλοδουλεμένο. Φαίνεται η προχειρότητα στη λογοτεχνία.

Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σου συγγραφείς;

*Παλιότερα μου άρεσε πολύ η Λιλή Ζωγράφου. Μεγαλώνοντας όμως μιλάω για αγαπημένα βιβλία και όχι για συγγραφείς. Αγάπησα πολύ το Ένας άνθρωπος που τον έλεγαν Οβ του Φρέντρικ Μπάκμαν, το Why be happy when you could be normal? της Τζάνετ Γουίντερσον. Μου άρεσαν αρκετά και οι συλλογές διηγημάτων που διάβασα πρόσφατα, το Γκιακ του Παπαμάρκου και το Αστείο του Παλαβού.

Ποιοι συγγραφείς σε επηρέασαν;

*Η Λιλή Ζωγράφου, η Αλκυόνη Παπαδάκη, μιας και τη διάβαζα πολύ στην εφηβεία μου, και αρκετοί θεατρικοί, Ιονέσκο, Μπρεχτ, Ίψεν.

Η γραφή είναι δώρο της Μούσας ή είναι αποτέλεσμα τεχνικής και γνώσης;

*Για μένα είναι μια ανάγκη να εκφραστώ και να επικοινωνήσω γράφοντας, χωρίς την τεχνική όμως και το διάβασμα, θα μείνεις σε ένα πρώτο επίπεδο.

Τι σχέση έχει το γράψιμο με τη λογική;

*Η λογική μπορεί να σε περιορίσει. Όταν γράφεις πρέπει να αφήνεις τον εαυτό σου ελεύθερο και έτσι ίσως να φτάσεις στο άλογο και το παράλογο.

Η λογοτεχνία μπορεί να θεωρηθεί επαναστατική πράξη σήμερα;

*Και μόνο που τολμάμε να γράφουμε είναι επαναστατικό. Έπειτα, πολλοί νέοι συγγραφείς που προσπαθούν να υπάρξουν στο λογοτεχνικό γίγνεσθαι αγωνίζονται πολύ για να το καταφέρουν. Είμαστε και εμείς με έναν τρόπο επαναστάτες.

Τι κάνει τους ανθρώπους απόμακρους και απάνθρωπους;

*Η έλλειψη αγάπης και αποδοχής.

Το γράψιμο είναι έρωτας ή αγάπη;

*Έρωτας όταν συλλαμβάνεις την ιδέα και αγάπη όταν πρέπει να στρωθείς και να γράψεις.

Πότε θαυμάζεις και τι;

*Γνώρισα κάποτε μια ηλικιωμένη, τη Winifred, σε ένα γηροκομείο του Λονδίνου όπου και εργαζόμουν. Είχε ελαφριά άνοια, διάφορα άλλα θέματα υγείας και ήταν σε αναπηρική καρέκλα. Τη θαύμαζα γιατί χαμογελούσε κάθε μέρα. Τη ρώτησα με μεγάλη απορία πώς τα καταφέρνει. Κάνω όμορφες σκέψεις μου είπε.

Τι αποτελεί πρόκληση για σένα και τι σε φοβίζει;

*Την ανημποριά φοβάμαι που έλεγε και η Ζωγράφου. Πρόκληση είναι η κάθε μέρα όταν προσπαθείς για το καλύτερο και δεν επαναπαύεσαι.

Υπάρχουν πράγματα που μπορούν να σε κάνουν να χάσεις την υπομονή σου;

*Τη χάνω κυρίως εξαιτίας της αδιαφορίας των άλλων.

Τι μπορεί να σε κάνει να δακρύσεις και τι να χαμογελάσεις αυθόρμητα;

*Όλο κλαίω με τις ταινίες. Με τα παιδιά χαμογελάω συνήθως, με συγκινεί η αθωότητά τους.

Ποια θέματα σε ενδιαφέρουν λογοτεχνικά;

*Η αποδοχή, η μοναξιά, η αδιαφορία και η σύγχρονη πολιτική και οικονομική κατάσταση.

Εκτός από το θέατρο και το γράψιμο, ποια άλλα είναι τα ενδιαφέροντά σου;

*Διαβάζω, αγαπώ τη μουσική, πηγαίνω σινεμά και μου αρέσει πολύ να ταξιδεύω.

Διαβάζεις / αγοράζεις εφημερίδα ή ενημερώνεσαι μόνο από το Διαδίκτυο;

*Εφημερίδα αγοράζω σπάνια, ίσως όταν έχουν κάποια αφιερώματα. Ενημερώνομαι κυρίως από το Διαδίκτυο, προσπαθώντας συνεχώς να διασταυρώνω την είδηση.

Η καθημερινότητά μας στις πόλεις που ζούμε έχει πολιτισμό;

*Έχει. Θα ήθελα όμως να έχουν περισσότερη πρόσβαση σε αυτόν και το κοινό και οι δημιουργοί.

Ποια είναι η σχέση σου με τα ζώα; Έχεις κατοικίδιο;

*Αγαπώ πολύ τις γάτες. Είχα μία, την Τιτικά, δεν έχω πια. Χαϊδολογάω τις γάτες του μπαμπά μου όποτε πάω Κρήτη.

  • Διαβάστε επίσης:

“Γεννημένος Λούζερ”: Το πρώτο μυθιστόρημα της Ειρήνης Δερμιτζάκη

“Το ναυάγιο”. Διήγημα της Ειρήνης Δερμιτζάκη

“Αυτό που δεν γνωρίζω ακόμα”, είκοσι διηγήματα βίας και τρυφερότητας από την Ειρήνη Δερμιτζάκη

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -