Επιμέλεια: Παναγιώτης Μήλας
Μια παγωμένη νύχτα, τον Ιανουάριο του 1983 και ενώ οι καταρράκτες του ουρανού είχαν πλημμυρίσει την πρωτεύουσα, επιλέξαμε να πάμε να δούμε επιθεώρηση που ανέβαζε ένας ηθοποιός που δεν είχε καταγραφεί στη συνείδησή μας ως επιθεωρησιακός.
Ο τίτλος της ήταν «Αψού και γείτσες…». Συγγραφέας ο Νίκος Βαΐτσης. Στο Θέατρο Έρευνας, στα Ιλίσια, με επικεφαλής του θιάσου τον Δημήτρη Ποταμίτη. Στην αίθουσα – που ήταν σαν καταψύκτης – δεν θυμάμαι να ήταν περισσότερα από… 3 άτομα. Το πολύ να ήταν μόλις 5… Λόγω της απίστευτης παγωνιάς και της απουσίας θεατών, περίμενα να αναβληθεί η παράσταση. Όμως ο Δημήτρης Ποταμίτης έπαιξε σαν να ήταν μπροστά σε χιλιάδες κόσμου.
Ήταν αγωνιστής. Τον στήριζε η αγάπη του κόσμου και των νέων. Δεν τον λύγισε τίποτα παρά μόνο η αδιαφορία των αρμοδίων. Τον Νοέμβριο του 2002, ύστερα από 30 χρόνια λειτουργίας, το έργο της ζωής του, το Θέατρο Έρευνας (στην οδό Ιλισίων 41 στο Ζωγράφου), τελικά, έκλεισε. Όχι μόνο για οικονομικούς λόγους, όπως ανέφερε ο ίδιος αλλά και «για αισθητικούς και ηθικούς λόγους». Κουρασμένος, απογοητευμένος, χωρίς επιχορήγηση και άρρωστος ο Ποταμίτης ανέστειλε τη λειτουργία του θεάτρου κυκλοφορώντας ένα «μανιφέστο» όπου έγραφε ότι «δεν μπορεί να αντισταθεί στον κουλτουριάρικο χαβαλέ και την κουλτουριάρικη τσόντα». «Το Θέατρο Έρευνας θα επανέλθει όταν η Μυθολογία ξαναδώσει τη θέση της στην Ιστορία», έγραφε τότε.
Ένα χρόνο μετά, στις 26 Φεβρουαρίου του 2003, ο Ποταμίτης λύγισε στο Νοσοκομείο «Μεταξά» έπειτα από πολύμηνη μάχη με ανίατη ασθένεια. Το θέατρο περιήλθε στην ιδιοκτησία του Δήμου Ζωγράφου και μετονομάστηκε σε «Θέατρο Δημήτρη Ποταμίτη». Δεκαπέντε χρόνια από τον θάνατό του – Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου 2018 – ο Δήμος Ζωγράφου κάνει μια βραδιά αφιερωμένη στη μνήμη του ηθοποιού, σκηνοθέτη, συγγραφέα και ποιητή που πάντα πρωτοπορούσε με τις θεατρικές επιλογές του.
Η εκδήλωση θα γίνει στο Θέατρο «Στοά» το βράδυ στις 8, με τη φροντίδα του σκηνοθέτη Θανάση Παπαγεωργίου. Για τον Δημήτρη Ποταμίτη θα μιλήσουν οι: Κώστας Γεωργουσόπουλος (συγγραφέας, κριτικός, δάσκαλος), Θανάσης Νιάρχος (εκδότης, συγγραφέας), Γιάννης Ξανθούλης (συγγραφέας), Άννα Ανδριανού (ηθοποιός) και Χρήστος Προσύλης (σκηνοθέτης, συγγραφέας). Θα προβληθεί σπάνιο οπτικοακουστικό υλικό καθώς και απόσπασμα από το βιωματικό ντοκιμαντέρ του Χρήστου Προσύλη για τον Ποταμίτη «Ο Ιδεοποιός». Το ντοκιμαντέρ γυρίστηκε ψηφιακά, το διάστημα 2001-2002, λίγο πριν και αμέσως μετά την απόφαση του Δημήτρη Ποταμίτη να αποσυρθεί και να κλείσει το ιστορικό του θέατρο, με στοιχεία τεχνικών βιντεοτέχνης. Καταγράφει προσωπικές και καλλιτεχνικές στιγμές και σκέψεις του. Είναι μια προσωπογραφία που επικεντρώνει στη φιλοσοφία του Ποταμίτη για την τέχνη και τη ζωή, τον τρόπο που προσέγγιζε θεατρικά τις παραστάσεις του και τον τρόπο σκέψης του στη θεατρική πρακτική και την ποίηση. Η κάμερα καταγράφει στιγμές από τη ζωή του, προσωπικές εξομολογήσεις και σκέψεις, απλά και άμεσα, διεισδύοντας στον προσωπικό του χώρο, με τη ματιά ενός φίλου και απλού θεατή.
Ο ίδιος χαρακτήριζε τον εαυτό του «Ιδεοποιό», γιατί -όπως έλεγε: «Ονειρεύτηκα το ρόλο ενός μύστη, όχι την τάξη ενός επαγγελματία ή τον ρομαντισμό ενός ερασιτέχνη. Αναζητώ μια τέχνη ανταγωνιστική της ζωής κι όχι απομιμητική».
***
Ο Δημήτρης Ποταμίτης γεννήθηκε στη Λεμεσό της Κύπρου τον Μάρτιο του 1945. Η μητέρα του, Αμαρυλλίς Παπαδοπούλου, ήταν φιλόλογος, γυμνασιάρχης, και είχε ανεβάσει με τους μαθητές της πολλές αρχαίες τραγωδίες. Ο Ποταμίτης αποφοίτησε από το γυμνάσιο της Αμμοχώστου και ήρθε στην Ελλάδα το 1962.
Σπούδασε στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών και συγχρόνως στη Δραματική Σχολή του Εθνικού Θεάτρου με δασκάλους τον Άγγελο Τερζάκη και την Κατίνα Παξινού.
Οι πρώτες εμφανίσεις: Την πρώτη του θεατρική εμφάνιση την έκανε με το Εθνικό στην Επίδαυρο, ως «Εύμηλος» στην «Άλκηστη» του Ευριπίδη σε σκηνοθεσία Τάκη Μουζενίδη, δίπλα στην Κατίνα Παξινού και τον Θάνο Κωτσόπουλο. Αμέσως μετά συνεργάστηκε με τον Μάνο Κατράκη και την Έλσα Βεργή για 2-3 χρόνια στα έργα «Χορός του Θανάτου» και «Χωριστά Τραπέζια». Έπειτα άρχισε η 5χρονη συνεργασία του με το «Προσκήνιο» του Αλέξη Σολομού στα έργα «Ο καλός άνθρωπος του Σετσουάν» του Μπρεχτ, «Σαν περάσουν πέντε χρόνια» του Λόρκα, «Αδελφοί Καραμαζώφ» (διασκευή από το μυθιστόρημα του Ντοστογιέφσκι – ο Ποταμίτης έπαιζε τον Αλιόσα), «Αχ, μπαμπά! Καημένε μπαμπά…» του Κόπιτ, «Αρχοντοχωριάτης» του Μολιέρου, «Κοριός» του Μαγιακόφσκι…
Ποιητής και συγγραφέας: Από πολύ νωρίς άρχισε η ενασχόλησή του με την ποίηση: «Συμπόσιο» 1964, «Κυπριάδα», «Δολοφονία των Αγγέλων» 1967, «Ο άλλος Δημήτριος» 1970, «Ένα δένδρο που νομίζει πως είναι πουλί» 1973, «Το αρχαίο σαξόφωνο», «Τα πυρηνικά ποιήματα» και «Η αεροσυνοδός με τα βαμμένα νύχια».
Ποιήματα – απόσταγμα της 8μηνης δοκιμασίας του έγραφε και μέχρι το τέλος. Φαίνεται μάλιστα πως πρόλαβε να τα παραδώσει σε άγνωστο μέχρι στιγμής εκδότη. Ποιήματά του, αλλά και δοκίμια και μελέτες έχουν δημοσιευτεί σε πολλά περιοδικά και μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, πολωνικά και ιταλικά.
Το 1971 έγραψε το έργο «Πώς φαγώθηκε η Κοκκινοσκουφίτσα» που παίχτηκε στο θέατρο «Άλφα», στο Θίασο Πατάρι που είχε δημιουργήσει ο Στέφανος Ληναίος για πρωτοποριακές παραστάσεις. Ήταν το πρώτο από μια σειρά θεατρικών έργων που έγραφε σε όλη τη διάρκεια της θεατρικής του ζωής. Θα ακολουθούσαν «Οι τελευταίες περιπέτειες του Αδάμ και της Εύας», «Ο Κύριος και ο Παρασκευάς» (διασκευή από τον «Ροβινσώνα Κρούσο»), «Γλυκό κουταλιού», «Ο Έλληνας βάτραχος», «Αγαπητά μου ζώα», «Το σκοτεινό αντικείμενο του πάθους» – διασκευή από τις «Μεταμορφώσεις» του Οβίδιου».
Εξίσου σημαντικές ήταν οι παραστάσεις της Παιδικής Σκηνής, στις οποίες συχνά συμμετείχε και ο ίδιος. Μαζί με το θέατρο «Πόρτα» της Ξένιας Καλογεροπούλου, το «Θέατρο Έρευνας» ήταν εκείνο που αναβάθμισε το παιδικό θέατρο -η διαφορά του ήταν πως απευθυνόταν και σε μικρότερα παιδιά, ενώ το «Πόρτα» απευθυνόταν περισσότερο σε μεγάλους- και εγκαινίασε το θέατρο συμμετοχής.
Σε παλαιότερη συνέντευξή του ανέφερε ότι «με το θέατρο για παιδιά, προετοιμάζεται ο αυριανός καλός θεατής, ο αυριανός ευσυνείδητος πολίτης, αλλά κυρίως ο αυριανός πρωθυπουργός της Ελλάδος». «Ονειρεύτηκα το ρόλο ενός μύστη, όχι την τάξη ενός επαγγελματία ή το ρομαντισμό ενός ερασιτέχνη», έγραψε ο ίδιος σε λεύκωμα για τα «20 χρόνια Θέατρο Έρευνας». Μόνιμο παράπονό του, το ότι το επίσημο κράτος τον αγνοούσε ή τον υποτιμούσε.
Έλεγε ακόμη: Tο κοινό του 1973 ήταν άνθρωποι πραγματικά θεατρόφιλοι. Σήμερα τα MME έχουν αλλάξει την παιδεία του κοινού. Tο έχουν αποπροσανατολίσει σε οτιδήποτε ευτελές και χυδαίο. Eμείς διατηρούμε ως γρανίτη το μόνιμο κοινό μας που δεν είναι μιας συγκεκριμένης ηλικίας, αλλά μιας κοινής αισθητικής. Δεν είναι λίγοι οι νέοι, φανατικοί της Κεντρικής Σκηνής που μας λένε “εμείς εδώ μεγαλώσαμε, παρακολουθώντας την Παιδική Σκηνή”.
***
Πληροφορίες
Εκδήλωση για τον Δημήτρη Ποταμίτη
Δευτέρα, 26 Φεβρουαρίου 2018
Θέατρο Στοά
Μπισκίνη 55, στάση Ζωγράφου, Ζωγράφου
Τηλέφωνο: 210-7702830
