Με τον όρο Νέα Αντικειμενικότητα (Neue Sachlichkeit) ορίζουμε ένα καλλιτεχνικό κίνημα που γεννήθηκε στη Γερμανία τη δεκαετία του 1920, μετά τον A’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το κίνημα αυτό χαρακτηρίζεται από μια παραστατική απεικόνιση του κόσμου με ρεαλιστικό τρόπο, σε αντίθεση με τον ιδεαλισμό του εξπρεσιονισμού.
Κυριότεροι εκπρόσωποι της Νέας Αντικειμενικότητας θεωρούνται οι Ότο Ντιξ, Μαξ Μπέκμαν, Τζορτζ Γκρος, Κόνραντ Φελιξμίλερ και άλλοι.
Η δεκαετία του ’20 είναι για τη Γερμανία μια επαναστατική εποχή, στην πολιτική και την τέχνη. Μετά την ελπίδα που γεννήθηκε με τη λήξη του πολέμου, στη χώρα επικρατεί μια αίσθηση ματαιότητας, η οποία εκφράζεται με αποστασιοποίηση από τα κοινά και έναν κυνισμό στην αντιμετώπιση της καθημερινότητας.
Σε αυτό το γενικότερο υπόβαθρο γεννιέται η καλλιτεχνική τάση της Νέας Αντικειμενικότητας, που εκφράζει μια ρεαλιστική αντίληψη της ζωής, μέσα από την πιστή παραστατικότητα. Η θεματογραφία αντλείται από την έντονη πολιτική και κοινωνική αναταραχή της εποχής.
Καλλιτέχνες όπως οι Ντιξ, Φελιξμίλερ και Γκρος απεικονίζουν με άμεσο τρόπο θέματα όπως ο θάνατος, η ασχήμια, η βία, τα γηρατειά, η πορνεία.
Ο όρος Νέα Αντικειμενικότητα επινοήθηκε για να εκφράσει αυτό το κίνημα έπειτα από μια έκθεση τέχνης που έγινε στην Kunsthalle του Mannheim.
Όπως αναφέρει ο G.F. Hartlaub, σε ένα γράμμα στον Alfred H. Barr Jr, του Ιουλίου του 1929: “Ο κυνισμός και η παραίτηση είναι η αρνητική πλευρά της Neue Sachlichkeit. Η θετική της πλευρά εκφράζεται με τον ενθουσιασμό για την άμεση πραγματικότητα ως αποτέλεσμα της επιθυμίας να αντιμετωπίσει κανείς τα πράγματα εντελώς αντικειμενικά, σε υλική βάση, χωρίς να τα επενδύει αμέσως με εξιδανικευμένες σημασίες”.
Αυτά τα χαρακτηριστικά απαντώνται και σε άλλους τομείς της τέχνης, όπως η λογοτεχνία, η φωτογραφία, ο κινηματογράφος, η μουσική και η αρχιτεκτονική.
Το κίνημα της Νέας Αντικειμενικότητας έπαψε να υπάρχει το 1933, όταν έπεσε η Δημοκρατία της Βαϊμάρης και ανήλθαν στην εξουσία οι Ναζί. Πολλοί εκπρόσωποι του κινήματος έφυγαν από τη χώρα αρνούμενοι να δεχτούν το χιτλερικό καθεστώς.
Προερχόμενος από τη Δρέσδη, ο Conrad Felixmüller (1897-1977), ο οποίος μάλιστα υπήρξε και δάσκαλος του Ότο Ντιξ, ήταν εξπρεσιονιστής ζωγράφος, χαράκτης και τυπογράφος, γνωστός για τα πολύχρωμα, γραφικά τοπία και τις προσωπογραφίες του. Μαζί με τον Ότο Σούμπερτ και τον Ντιξ ο Κόνραντ Φελιξμίλερ βοήθησε να ιδρυθεί ο γερμανικός εκφραστικός όμιλος Dresden Secession. Γεννημένος ως Conrad Felix Müller, επέλεξε τον Felixmüller ως nom d’artiste.
Το 2019 μια σπάνια ευκαιρία στους φιλότεχνους να δουν έργα που δεν εκτίθενται συχνά πρόσφερε η έκθεση «Mαγικός Ρεαλισμός: Τέχνη στη Γερμανία της Βαϊμάρης 1919-1933», η οποία φιλοξενήθηκε στην Tate Modern του Λονδίνου. Περιλάμβανε μάλιστα δάνεια από τη συλλογή Γιώργου Οικονόμου αλλά και εμβληματικά έργα της ίδιας της πινακοθήκης που εκτέθηκαν εντός του πλαισίου στο οποίο δημιουργήθηκαν και παρουσιάστηκαν για πρώτη φορά πριν από περίπου 100 χρόνια.
Παρόλο που ο όρος «μαγικός ρεαλισμός» σήμερα συνδέεται περισσότερο με τη λογοτεχνία της Λατινικής Αμερικής, χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον καλλιτέχνη και κριτικό Φραντς Ρο, ο οποίος τον εφηύρε το 1925 προκειμένου να περιγράψει τη στροφή από την τέχνη της εξπρεσιονιστικής εποχής προς την ψυχρή αλήθεια και την ταραγμένη εικόνα. Μέσα από το πρίσμα του αυξανόμενου πολιτικού εξτρεμισμού, ο νέος αυτός ρεαλισμός ήρθε ως αντανάκλαση μιας ρέουσας κοινωνικής εμπειρίας αλλά και ενός εσωτερικού κόσμου που συνδύαζε το συναίσθημα και τη μαγεία.
Ο Κόνραντ Φελιξμίλερ παρουσίαζε τα έργα του τοποθετημένα στα φτωχικά και φθαρμένα δωμάτια της εργατικής τάξης και στα βιομηχανικά τοπία της Δημοκρατίας της Βαϊμάρης αλλά και στα σαλόνια της αστικής τάξης, μην παραλείποντας να ζωγραφίζει με τρυφερότητα όμορφες οικογενειακές στιγμές με παιδιά και κατοικίδια ζώα.
Το απόσπασμα από το γράμμα του ζωγράφου και μέλους του ΚΚΓ Κόνραντ Φελιξμίλερ για την περιοχή του Ρουρ, από το 1920, δείχνει κατάδηλα τη νέα κοινωνική και πολιτική αντίληψη του πραγματικού στην τέχνη:
«Θα μου μείνει αξέχαστο (…) το πόσο θλιβερά υψώνονται τα μονότονα, μαυρισμένα σπίτια των εργατών μέσα στους καπνούς του τοπίου, δίπλα ακριβώς στα γιγαντιαία τέρατα των ανθρωποφάγων ορυχείων. Συχνά συναντούσαμε ανθρώπους: (…) μια γυναίκα ανθρακωρύχου με το παιδί της (τον μελλοντικό ανθρακωρύχο) (…) έβλεπα συχνά στα πρόσωπά τους το δύσκολο αγώνα του ανθρώπου για την προσωπική του επιβίωση ταυτόχρονα ως αγώνα του ανθρώπου ως κοινωνία…».
