Του Παναγιώτη Μήλα
Ο Χρίστος Λύγκας είναι σκηνοθέτης νέας γενιάς και νέας κοπής. Ένας σκηνοθέτης που φεύγει από τα «εγώ» του και αντικρίζει κατάματα τη ζωή και τις αντανακλάσεις της.
Λίγο πριν επιβληθεί η καραντίνα λόγω του κορονοϊού, ο Θεατρικός Οργανισμός Πρώτες Ύλες πρόλαβε να ανεβάσει το άπαιχτο στην Ελλάδα έργο του Γαλλοκαναδού σκηνοθέτη Τζόρνταν Τάναχιλ (Jordan Tannahill), «Κατόπιν Εορτής», στη σκηνή του Θεάτρου Vault σε σκηνοθεσία Χρίστου Λύγκα.
Ο Λύγκας αποφεύγει τις εμμονές των θεωρητικών μοντέλων, αναλύει εξονυχιστικά τους χαρακτήρες στα έργα που ανεβάζει, ανακαλύπτει την ουσία των καταστάσεων, αποκαλύπτει μυστικές πτυχές, μετουσιώνει με ένταση το βίωμα.
Εργάζεται στο θέατρο με ποιότητα, έρευνα, επιμονή και υπομονή. Διαθέτει πολιτισμό, πνευματικότητα, φαντασία και ανθρωπισμό.
Επειδή δε πάντα καταφέρνει και μεταπλάθει τις όποιες δυσκολίες σε πηγή έμπνευσης, σκέφτηκα πως θα ήταν ένας ιδανικός συνομιλητής σε μια συζήτηση γι’ αυτή την πρωτόγνωρη κατάσταση που βιώνουμε.
***
– Ένας καλλιτέχνης του θεάτρου που εξ ορισμού ανήκει στο «τώρα» πώς μπορεί να υπάρξει σε μια επείγουσα κατάσταση, όπως η καραντίνα και η πανδημία;
* Το θέατρο εμπνέεται από τη ζωή. Σε όλο αυτό το δραματικό παγκόσμιο τοπίο, παρατηρώ την ανθρώπινη κατάσταση που υπαγορεύουν ο φόβος του θανάτου, τα ηθικά διλήμματα ανάμεσα στην οικονομία και την ανθρώπινη ζωή, τη σύγκρουση συμφερόντων σε παγκόσμιο επίπεδο στην πολιτική σκακιέρα και το πώς μια απειλή θανάτου εξισώνει και καταργεί κάθε ταξική και οικονομική διάκριση.
Παρατηρώ ακόμα τους άδειους δρόμους, τα άδεια πάρκα την απουσία ζωής στο δημόσιο χώρο και πραγματικά ανατριχιάζω όταν συνειδητοποιώ πόσο προφητικά μίλησε ο Μάρτιν Κριμπ μέσα από το έργο «Η Πόλη», που ανεβάσαμε το 2016, όταν παρομοιάζει την απουσία νοήματος που αισθάνεται η μεταφράστρια και συγγραφέας Κλαιρ όταν αναζητά μέσα της την ιδανική πόλη της νιότης της που έσφυζε από ζωή και βρίσκει μόνο στάχτη και θάνατο.
Και αυτή η στάχτη και ο θάνατος έχουν περάσει πια στην πένα της και γι’ αυτό τα πρόσωπα που δημιουργεί ζουν μόνο για λίγο και μετά πεθαίνουν γιατί ακόμη και οι λέξεις τους είναι ψεύτικες και θνησιγενείς. Για μένα, αν θέλω να είμαι ειλικρινής, αυτό αντιπροσωπεύει το πώς βιώνω την περίοδο αυτή της πανδημίας.
– Πώς δημιουργούμε νέες φόρμες στην τέχνη στον καιρό του κορονοϊού;
* Παρατηρώ ότι υπάρχει μια φρενίτιδα και αγωνία, έτσι όπως εκφράζεται στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, σχετικά με τη συνέχιση της καλλιτεχνικής δημιουργίας ή παραγωγής. Και δεν μιλώ για τα προβλήματα βιοπορισμού και επιβίωσης που είναι σοβαρότατα και απολύτως σεβαστά. Μιλάμε για κάποιες εβδομάδες μόνο. Για μένα είναι μια περίοδος απώλειας ίσως και πένθους τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο. Το πένθος και ο πόνος πρέπει να βιωθούν και να αφεθούμε στις εσωτερικές ζυμώσεις και διεργασίες τους και να δούμε σε ποια νέα θέση θα βρεθούμε υπαρξιακά ύστερα από όλο αυτό, αντί να θέλουμε να αποφύγουμε το κόστος της απώλειας επινοώντας υποκατάστατα καλλιτεχνικής δημιουργίας.
Για μένα αυτή η στάση δείχνει την αγωνία και το άγχος να επιβεβαιώσουμε την καλλιτεχνική μας υπόσταση. Οι νέες φόρμες στην ιστορία της Τέχνης γεννιούνται βιωματικά μέσα από σύνθετες διαδικασίες και ζυμώσεις και όχι βάσει θεωρητικών κριτηρίων και ακαδημαϊκών προϋποθέσεων που θέτει μια διανοουμενίστικη οπτική για το τι είναι avant – guard.
– Η αγωνία για την υγεία μπορεί να φρενάρει την έμπνευση και τη δημιουργία;
* Οι «Πρώτες Ύλες» έχουν ασκηθεί στο φρενάρισμα, τη μετάθεση ακόμη και την παρεμπόδιση των καλλιτεχνικών τους σχεδίων με μεγάλη επιτυχία στο παρελθόν. Οπλισμένοι με τη γνώση και την ωριμότητα του ξανακερδισμένου χρόνου που επενεργεί ακόμη πιο ευεργετικά στη δουλειά μας, που δεν είναι άλλη από το να φτιάχνουμε καλές παραστάσεις, θα προχωρήσουμε στον προγραμματισμό της συνέχισης των παραστάσεων του έργου «Κατόπιν Εορτής» του Τζόρνταν Τάναχιλ σε συνεργασία με το «Θέατρο Vault». Επίσης σχεδιάζουμε τη νέα μας παραγωγή που αφορά άλλο ένα άπαιχτο στην Ελλάδα έργο πάνω στο τεράστιο ηθικό δίλημμα τού κατά πόσο έχει νόημα η συνέχιση και παράταση της ανθρώπινης ζωής σε συνθήκες ακραίου πόνου, όταν γνωρίζουμε ότι νομοτελειακά ο θάνατος είναι η βέβαιη κατάληξη.
-Σας ευχαριστώ πολύ γι’ αυτή τη συζήτηση.
*Κι εγώ ευχαριστώ.
