Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Είναι από τους ανθρώπους που γελούν, από τους ανθρώπους που μιλούν, από τους ανθρώπους που είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν, από τους ανθρώπους που τους εμπιστεύεσαι, από τους ανθρώπους που δεν διστάζουν να θέτουν «τον δάκτυλον επί τον τύπον των ήλων» αναλαμβάνοντας και το κόστος γι’ αυτό.
Η πολυσχιδής Χριστίνα Δενδρινού είναι μια ηθοποιός με αστείρευτες δυνάμεις, γερή παιδεία, ικανότητα για δράση και έμπνευση, που στη ζωή της έχει εμπεδώσει αρχές και αξίες.
Στη συνέντευξη που παραχώρησε στο catisart.gr μάς μιλά για την καραντίνα, την πανδημία και καταθέτει τις σκέψεις της για τη νέα κατάσταση που διαμορφώθηκε στο θέατρο μετά την κρίση του Covid-19.
“Αυτό που μου άφησε η καραντίνα είναι μια αίσθηση μεγαλύτερης ελευθερίας και αυτοπεποίθησης”, τονίζει. Θεωρεί πως “μια εμπειρία ποτέ δεν σου παίρνει κάτι”. “Κάθε εμπειρία είναι καύσιμο εάν δεν την αφήσεις να σε «πατήσει κάτω» και τη χρησιμοποιήσεις, και εάν δεν το βάλεις κάτω”, προσθέτει.
Θέλει να πιστεύει ότι οι ηθοποιοί θα καταλάβουν “πως η ανασφάλιστη εργασία σε κάνει ακόμα πιο ευάλωτο στην κοινωνική αδικία. Είναι σαν να δίνεις την πέτρα σε αυτόν που ξέρεις πως θα σου πετάξει κάτι”. “Ας φροντίσουμε και εμείς να μην υπάρχει κάτι να μας πετάξει ο πιο δυνατός”, επισημαίνει.
“Αν πηγαίνεις μπουσουλώντας ή στα τέσσερα σε κάποιον, πώς μετά περιμένεις να σε αντιμετωπίσει αξιοπρεπώς και ως ίσο; Αν πας γονυπετής, πώς θα τον κοιτάξεις στα μάτια; Πώς θα σταθείς στο ύψος σου απέναντί του;”, αναρωτιέται.
Και υπογραμμίζει για τους επαγγελματίες της θεατρικής τέχνης: “Τόσον καιρό σε είχες στις εκπτώσεις ή σε χάριζες… αυτό λοιπόν πρέπει να αλλάξει. Να διαμορφώσουμε την αξία μας, να υπάρχει ένα κατώτατο όριο από το οποίο δεν μπορεί κανείς να πέσει”.
Χριστίνα, τι σου πήρε η καραντίνα, και τι σου άφησε τώρα που φεύγει;
*Πολύ ενδιαφέρουσα ερώτηση. Εκ πρώτης όψεως θα έλεγα ότι μου πήρε τη δουλειά μου ή την ελευθερία μου, όμως μια εμπειρία ποτέ δεν σου παίρνει κάτι. Σου δίνει, ή αλλιώς σου αφήνει… Και εάν θεωρείς πως χάνεις κάτι, οπωσδήποτε παίρνεις κάτι άλλο, είτε το θεωρείς «καλό ή κακό». Δεν υπάρχει καλό ή κακό. Κάθε εμπειρία είναι καύσιμο εάν δεν την αφήσεις να σε «πατήσει κάτω» και τη χρησιμοποιήσεις, και εάν δεν το βάλεις κάτω. Αυτό λοιπόν που μου άφησε η καραντίνα είναι μια αίσθηση μεγαλύτερης ελευθερίας και αυτοπεποίθησης. Γιατί όπως είπε και ο Μπέντζαμιν Φράνκλιν, «οι άνθρωποι δεν είναι αιχμάλωτοι της μοίρας αλλά του μυαλού τους». Η κατάσταση αυτή έφερε στην επιφάνεια τη δημιουργικότητα και προσαρμοστικότητα που νομίζουμε πως έχουμε υπό φυσιολογικές συνθήκες, που όμως δοκιμάζονται περισσότερο και εκδηλώνονται όταν είμαστε σε κρίσιμες καταστάσεις που τίθεται το θέμα της επιβίωσης. Μου άφησε εφευρετικότητα, ελευθερία και ευγνωμοσύνη. Άρχισα να εκτιμώ το παρόν και να μη σκέφτομαι το μέλλον. Άρχισα να κάνω ό,τι καλύτερο μπορώ για τη μία μέρα μου.
Τι σε κρατάει σε αισιοδοξία εν μέσω μιας τόσο δύσκολης περιόδου, όπως αυτή μιας πανδημίας;
*Η πίστη μου στον άνθρωπο, που ενώ με στενοχωρεί καθημερινά, παράλληλα επιδεικνύει τεράστια δημιουργικότητα, εξέλιξη και εκφράζει αγάπη και αλληλεγγύη σε στιγμές κρίσης. Η ανθρωπότητα έχει περάσει αν όχι παρόμοιες καταστάσεις, ίσως και πιο δύσκολες, γιατί τότε (ας πούμε στην ισπανική γρίπη, ή νωρίτερα στη μαύρη πανώλη) δεν υπήρχαν οι επιστημονικές κοινότητες που υπάρχουν σήμερα, δεν υπήρχε το Ίντερνετ, η τεχνολογία και γενικά η ανθρώπινη ζωή ήταν πιο «αναλώσιμη». Πιο σκληρά τα πράγματα λοιπόν, όμως παρ’ όλα αυτά ο άνθρωπος όχι μόνο επιβίωσε, αλλά ξανάχτισε, δημιούργησε και εξελίχθηκε με πολύ λιγότερα μέσα από αυτά που έχουμε εμείς σήμερα. Άρα γιατί να μην κάνει το ίδιο ο άνθρωπος σήμερα;
Συνέβη κάποιο περιστατικό κατά τη διάρκεια της καραντίνας που έχει χαρακτεί στη μνήμη σου;
*Έχω αποφασίσει να εστιάζω στα θετικά παρόλο που υπήρξαν πολλές δυσάρεστες εικόνες που δεν ξεχνιούνται εύκολα, γιατί μόνο έτσι προχωράμε μπροστά και εξελισσόμαστε. Οπότε κρατάω τα χειροκροτήματα των γιατρών όταν κάποιος ασθενής τους εξέρχεται από τη ΜΕΘ ζωντανός. Το τραγούδι μιας γειτονιάς από τα μπαλκόνια σε μια Ισπανίδα ηλικιωμένη γυναίκα που είχε τα γενέθλια της και ήταν μόνη μέσα. Η ανταλλαγή που ξεκίνησε σε κάποιες γειτονιές με φαγητό, η βοήθεια και η αλληλεγγύη.
Τι μήνυμα θα ήθελες να στείλεις στους γιατρούς και το προσωπικό των νοσοκομείων;
*Είμαστε μαζί σας και ας μη φαινόμαστε, εδώ μέσα κλεισμένοι. Σας ευχαριστούμε που ενώ εμείς «παραπονιόμαστε» για τη στέρηση της ελευθερίας μας και τον «εγκλωβισμό» μας εσείς εργάζεστε, για να μπορούμε να το κάνουμε αυτό, για να είμαστε ασφαλείς. Θα σας είμαι ευγνώμων και θα εκμεταλλευτώ το δώρο που μου κάνετε, χρησιμοποιώντας τον πολύτιμο χρόνο μου για εξέλιξη. Σας ευχαριστώ που ενώ εγώ προσπαθώ να αποφασίσω τι θα δω στο νέτφλιξ εσείς δουλεύετε υπερωρίες για να βοηθήσετε τον πατέρα μου ή τον πατέρα του συνανθρώπου μου ή τον συνάνθρωπό μου. Ευχαριστώ σε όλους όσοι συνεχίζουν να εργάζονται για να μπορούμε εμείς να παραμείνουμε ασφαλείς.
Ύστερα απ’ όλο αυτό που ζούμε, τι θεωρείς ότι θα αλλάξει στο θέατρο;
*Θέλω να πιστεύω πως θα καταλάβουν οι ηθοποιοί πως η ανασφάλιστη εργασία σε κάνει ακόμα πιο ευάλωτο στην κοινωνική αδικία. Είναι σαν να δίνεις την πέτρα σε αυτόν που ξέρεις πως θα σου πετάξει κάτι. Ας φροντίσουμε και εμείς να μην υπάρχει κάτι να μας πετάξει ο πιο δυνατός. «Να καθαρίσουμε τις πέτρες και να φτιάξουμε μια κατάσταση στην οποία μπορούμε να πάμε και να κοιτάξουμε στα μάτια αυτόν που θέλει να μας πετάξει την πέτρα και να του πούμε, είμαστε εδώ και θέλουμε αυτό. Είμαστε πολλοί και εσείς λίγοι και θέλουμε αυτό, και είμαστε μαζί».
Βγαίνοντας από αυτήν την πρωτόγνωρη κατάσταση, τι οφείλουν να αναλογιστούν οι άνθρωποι του θεάτρου;
*Αν πηγαίνεις μπουσουλώντας ή στα τέσσερα σε κάποιον, πώς μετά περιμένεις να σε αντιμετωπίσει αξιοπρεπώς και ως ίσο; Αν πας γονυπετής, πώς θα τον κοιτάξεις στα μάτια; Πώς θα σταθείς στο ύψος σου απέναντί του; Φυσικά και μπορείς να «σηκωθείς» να αλλάξεις την κατάσταση, και να τον κοιτάξεις στα μάτια, δεν θα μείνεις στην ίδια κατάσταση επειδή έκανες λάθος στο παρελθόν. Όμως καλό θα είναι τώρα που θα βγούμε από αυτήν την πρωτόγνωρη και σκληρή κατάσταση, να χτίσουμε μια καινούργια βάση στην οποία θα μπορούμε να μιλήσουμε ως ίσοι με την εξουσία, το κράτος, τους επιχειρηματίες, τους παραγωγούς. Να ξεκινήσουμε με αξιοπρέπεια. Με άλλα λόγια, να φροντίσουμε τον εαυτό μας (Όχι με την εγωιστική έννοια που γίνεται ως τώρα και καταστρέφεται η πιάτσα/κάνω κάθε δουλειά απλήρωτος για την τέχνη για να βρω την επόμενη δουλειά και δεν με νοιάζουν οι άλλοι) και κατά συνέπεια να δείξουμε αλληλεγγύη στους συναδέλφους μας. Ακούγεται περίεργο όμως όταν φροντίζεις τον εαυτό σου, και δεν τον αδικείς, φροντίζεις και για τους άλλους… Να ενωθούμε με κοινό σκοπό τη διεκδίκηση της Τέχνης μας ως επάγγελμα. Ακούγεται ουτοπικό αλλά δεν είναι. Για μένα το θέατρο δεν μπορεί να πεθάνει, είναι τόσο ζωντανό που υπάρχει και μπορεί να γίνει παντού. Εμείς μπορούμε να σκοτώσουμε το θέατρο ως επάγγελμα, όπως μπορούμε και να το αναγεννήσουμε. Για να σταματήσω τους παραλληλισμούς, ας αρχίσουμε να λέμε όχι σε απλήρωτη ή κακοπληρωμένη εργασία, ας συντονιστούμε και ας διεκδικήσουμε αυτό που μας αναλογεί. Γι’ αυτό βέβαια πρέπει προηγουμένως να έχουμε κοστολογήσει την αξία μας. Και δεν αντέχω να μην κάνω ακόμη έναν παραλληλισμό: το προϊόν μας είμαστε εμείς οι ίδιοι και δυστυχώς ή ευτυχώς στην Ελλάδα δεν έχουμε ατζέντηδες, οπότε πρέπει οι ίδιοι να προωθήσουμε το προϊόν μας. Αν εμείς προσφέρουμε τζάμπα ή φτηνά το προϊόν μας και σε πληθώρα, πώς περιμένουμε μετά να το αγοράσει κάποιος ακριβά ή έστω σε καλή τιμή; Τόσον καιρό σε είχες στις εκπτώσεις ή σε χάριζες… αυτό λοιπόν πρέπει να αλλάξει. Να διαμορφώσουμε την αξία μας, να υπάρχει ένα κατώτατο όριο από το οποίο δεν μπορεί κανείς να πέσει.
Τελικά σε ποια κοινωνία θέλουμε να ζήσουμε, ποια κοινωνία να δημιουργήσουμε και να υποστηρίξουμε;
*Νομίζω πως έχω συμπεριλάβει αρκετά από τα στοιχεία που θεωρώ πως πρέπει να έχει μια κοινωνία που θα δημιουργήσουμε στις παραπάνω δύο ερωτήσεις και στις απαντήσεις σεντόνι (Χα χα), αλλά ένα αδιαπραγμάτευτο για μένα στοιχείο μιας κοινωνίας που ευημερεί είναι η δικαιοσύνη. Και αυτό μπορεί να σημαίνει πως και εγώ η ίδια θα ξεβολευτώ και θα χάσω κάποια προνόμιά μου αλλά η δικαιοσύνη είναι πάνω απ’ όλα. Συνεπώς θέλουμε να στηρίξουμε μια δίκαιη κοινωνία, για να μπορεί να υπάρξει και ευημερία.
Μιας και τα όνειρα δεν μπαίνουν σε καραντίνα, τι ονειρεύεσαι για το μέλλον;
*Ονειρεύομαι όλα τα παραπάνω. Μια δίκαιη ευημερούσα κοινωνία που δίνει χώρο και βήμα στην Τέχνη, στον πολιτισμό και που αρχίζει αν και αργά (κάλλιο αργά παρά ποτέ) να σέβεται το περιβάλλον και τη φύση. Να σέβεται και να αγαπάει τον πλανήτη που τη φιλοξενεί. Αν κάτι πρέπει να μας μείνει από όλο αυτό είναι πως η παρουσία μας στη γη δεν είναι απαραίτητη, η ζωή μας είναι εφήμερη και δεν είμαστε το κέντρο του σύμπαντος! Ας αρχίσουμε λοιπόν να φερόμαστε αναλόγως!
- Φωτογραφία: Νικολέττα Γιαννούλη
