Του Παναγιώτη Μήλα
[email protected]
Βρίσκομαι στην Πειραιώς 84. Στο Γκάζι. Έχω ανάγκη από ένα ταξίδι. Ακόμη και με αεροπλάνο. Δεν θα έλεγα όχι. Η μουσική από ένα μπαρ-καφέ με μαγνητίζει. Μπαίνω μέσα. Χαμηλός φωτισμός και υψηλή πρόκληση. Βλέπω ολοζώντανο μπροστά μου το δίλημμα. Αεροπορικό ταξίδι ναι. Αλλά με ποια εταιρεία; Με την Olympic ή με την Aeroflot; Μια τηλεόραση Tesla μου τραβά την προσοχή την ώρα που πίνω ένα δυνατό καφέ. Έχω ανάγκη για να κρατηθώ ξύπνιος μέχρι το ξημέρωμα. Πρέπει να είμαι ξύπνιος μέχρι και τις 4.48. Έχω ψύχωση με αυτή την ώρα. Δεν ξέρω όμως γιατί… Η ψυχολογική μου κατάσταση αυτές τις τελευταίες ημέρες δεν είναι στα καλύτερά της. Αν δεν ταξιδέψω με μία από τις δύο εταιρείες τότε θα χρειαστώ κάτι ευχάριστο για να μου αλλάξει τη διάθεση. Κάτι φαντασμαγορικό. Θεαματικό. Εδώ όμως ο χώρος είναι μάλλον υποφωτισμένος. Σαν να με πλακώνει. Αν μείνω κι άλλο εδώ μέσα σίγουρα θα με πιάσει κατάθλιψη με τη διάθεση που έχω. Ας είναι. Θα το ξεπεράσω. Πού θα πάει. Ένα κουδούνι με ξυπνάει. «Το τρίτο κουδούνι», ακούω να λέει μια κοπέλα στο φίλο της. Και δύο αεροπορικές εταιρείες, και μια τηλεόραση, και θέατρο; Περίεργος συνδυασμός. Είμαι στο Bios. Ακολουθώ τους πολλούς που μπαίνουν στην κεντρική αίθουσα. Ίσα ίσα σε μια αφίσα προλαβαίνω να διαβάσω: Σάρα Κέιν «4.48 Psychosis» (4.48 Ψύχωση). Στο επόμενο βήμα μου είχα μπει στην αίθουσα. Κάθισα στην πρώτη σειρά. Ολόκληρη η οροφή φορτωμένη με ένα πλέγμα από προβολείς. Αριστερά μια βάση με κεραία, σαν ένα βήμα για ομιλίες. Πιο ‘κει ένα μουσικό όργανο με πλήκτρα, σαν αρμόνιο. Μια πολυθρόνα, σαν καρέκλα ασθενούς σε οδοντιατρείο. Στο βάθος μια μεγάλη οθόνη στον τοίχο και ακριβώς μπροστά μια χαμηλή ξύλινη βάση. Δεξιά σε τρίποδο μια μηχανή λήψης βίντεο. Ξαναθυμάμαι την αφίσα: Σάρα Κέιν «4.48 Ψύχωση». Κοίτα να δεις πού έπεσα. Σάρα Κέιν. Πράγματι κατάθλιψη. Δεν θυμάμαι πολλά γι’ αυτήν. Ξέρω ότι στα 28 της χρόνια, τον Φεβρουάριο του 1999, έδωσε τέλος στη ζωή της, όταν βρέθηκε κρεμασμένη από τα κορδόνια των παπουτσιών της στην ψυχιατρική κλινική όπου νοσηλευόταν μετά την πρώτη αποτυχημένη απόπειρα αυτοκτονίας της. Παρότι πολλοί τη χαρακτηρίζουν καταθλιπτική και σοκαριστική, εκείνη έλεγε για τον εαυτό της: «Δεν έχω επιθυμία θανάτου, κανείς αυτόχειρας ποτέ δεν είχε. Το κακόβουλο πνεύμα της ηθικής των πολλών, όμως, δεν αφήνει και πολλά περιθώρια. Δεν θεωρώ τα έργα μου καταθλιπτικά, ούτε πιστεύω ότι τους λείπει η ελπίδα. Βέβαια, ας μην ξεχνάμε ότι το αγαπημένο μου συγκρότημα είναι οι Joy Division, γιατί τα τραγούδια τους με ανεβάζουν. Δεν υπάρχει τίποτα πιο αισιόδοξο, πιο ελπιδοφόρο από το να δημιουργείς κάτι όμορφο για την απελπισία ή μέσα από απελπισία».
Ήταν Ιανουάριος του 1995, όταν η Βρετανίδα θεατρική συγγραφέας Σάρα Κέιν, που ήρθε στη ζωή στις 3 Φεβρουαρίου 1971, από την απόλυτη αφάνεια απέκτησε διεθνή αρνητική αναγνωρισιμότητα. Το «Phaedra’s love» (Ο Έρωτας της Φαίδρας), μια προσαρμογή του ελληνικού μύθου για τον έρωτα της Φαίδρας για τον Ιππόλυτο, προκάλεσε την οργή των θεατρικών κριτικών. «Εδώ δεν απαιτείται κριτικός θεάτρου, απαιτείται ψυχίατρος», έγραφε η “Telegraph”.
Παρόμοια σκληρές ήταν οι κριτικές και για τα υπόλοιπα έργα της Κέιν: «Cleansed» (Καθαροί πια), «Blasted» (Ερείπια) και «Crave» (Λαχταρώ).
Ήταν Απρίλιος του 2001 όταν για πρώτη φορά είδα έργο της Κέιν. Ο Λευτέρης Βογιατζής και η Αμαλία Μουτούση παρουσίαζαν το «Καθαροί πια» στο θέατρο Ροές, στο κατασκότεινο τότε Γκάζι, σε ένα χωματόδρομο γεμάτο λασπόνερα, στην οδό Ιάκχου 16.
Η σκέψη και μόνο πως θα έβλεπα και πάλι ένα έργο της ίδιας σκληρότητας, βίας και… μαυρίλας ήταν αρκετή για να με κάνει να πάρω την απόφαση και να γυρίσω την πλάτη στη σκηνή και να φύγω. Όμως…
Τα φώτα έσβησαν και η δράση άρχισε. Ένταση από τις πρώτες λέξεις, από τις πρώτες φράσεις, από τις πρώτες εικόνες. Η κάμερα καταγράφει κάθε σύσπαση στο πρόσωπο της πρωταγωνίστριας (Παρθενόπη Μπουζούρη). Η γλώσσα ωμή. Πολλές φορές πεζοδρομιακή. Οι εικόνες εναλλάσσονται με κινηματογραφική ταχύτητα. Στο χώρο σαν ηχώ μας πολιορκεί μια παράλληλη φιγούρα (Κωνσταντίνα Αγγελοπούλου) με τον ίδιο δυναμισμό και την ίδια βιαιότητα. Η μουσική (Nalyssa Green) υπογραμμίζει κάθε ανάσα. Αυτό το βήμα για ομιλίες, που έγραφα στην περιγραφή του χώρου, είναι ένα περίεργο μουσικό όργανο που παράγει ήχους με την παρεμβολή των χεριών στο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο. Φωνές, εικόνες, ποίηση και νότες κατακτούν κάθε γωνιά του μυαλού. Κάθε μας κύτταρο. Μια ήρεμη δύναμη (Άντζελα Μπρούσκου) οργανώνει με τη βοήθεια ενός μικροφώνου τα επόμενα σκηνικά βήματα. Ένας μονόλογος με πολλαπλές φωνές κυριαρχεί στο χώρο. Ένα ταξίδι μέσα στο μυαλό. Τρόμος και ομορφιά απέναντι σε ένα ρολόι που δείχνει ότι η ώρα είναι 4.48. Είναι η ώρα που στατιστικά διαπράττεται ένας μεγάλος αριθμός αυτοκτονιών. Είναι η ώρα που το αίμα αρχίζει να απλώνεται στη σκηνή. Κόβονται οι ανάσες. Τα ερωτήματα πέφτουν βροχή και η σκηνοθετική άποψη της Μπρούσκου μας έχει καθηλώσει. Οι δείκτες του ρολογιού τρέχουν. Τα φώτα σβήνουν. Ένα δειλό χειροκρότημα σπάει τη σιωπή. Η παράσταση όμως δεν έχει τελειώσει ακόμη. Συνεχίζεται για λίγο ακόμη. Οι τελευταίες ατάκες. Το τελευταίο ερώτημα:
«Τι προσφέρεις στους φίλους σου για να σε υποστηρίζουν τόσο πολύ;».
Αυλαία. Στο σκοτάδι αποχωρούν οι ηθοποιοί. Σιωπή. Τα φώτα ανάβουν και οι ηθοποιοί επιστρέφουν. Τότε συνειδητοποιούμε ότι η παράσταση τελείωσε. Το χειροκρότημα φέρνει τους συντελεστές στη σκηνή 4-5 φορές. Αποχωρούν. Όμως οι θεατές παραμένουν καρφωμένοι στις θέσεις τους. Δυο-τρία λεπτά αμηχανίας. Κανείς δεν σηκώνεται. Κανείς δεν ανοίγει βιαστικά το κινητό του να δει αν έχει έρθει κάποιο μήνυμα. Κανείς δεν συνομιλεί με τον διπλανό του. Καθένας συνομιλεί μόνο με τον εαυτό του. Καθένας ζει και πάλι σε γρήγορη προβολή όσα πριν από λίγο διαδραματίστηκαν στη σκηνή. «Ξαναβλέπει» και δεν χορταίνει τη συγκλονιστική ερμηνεία της Παρθενόπης Μπουζούρη. Απολαμβάνει τον νεανικό ενθουσιασμό της Κωνσταντίνας Αγγελοπούλου. Δέχεται ως αντίδωρο τη μουσική προσφορά της Nalyssa Green. Υποκλίνεται στη θεατρική μαγεία που ζωγράφισε επιτόπου η Άντζελα Μπρούσκου. Πραγματική μαγεία αφού κατάφερε να αναδείξει αυτό που έλεγε η Σάρα Κέιν: «Δεν υπάρχει τίποτα πιο αισιόδοξο, πιο ελπιδοφόρο από το να δημιουργείς κάτι όμορφο για την απελπισία ή μέσα από απελπισία». Και αυτό είναι η αλήθεια. Η Μπρούσκου και η θεατρική της ομάδα κατάφεραν να μας στείλουν μηνύματα αισιοδοξίας που τα ανακάλυψε καλά κρυμμένα μέσα στις σκοτεινές σελίδες της Κέιν. Με ένα δικό της ξεχωριστό τρόπο η σκηνοθέτις έφερε στο φως αυτά τα διαμάντια της αισιοδοξίας. Ήταν πράγματι μια θεατρική ψύχωση η παράσταση που είδαμε στο ανανεωμένο “Bios”. Η παράσταση που συνεχίζεται μέχρι και τις 12 Οκτωβρίου 2014.
Συντελεστές
Σκηνοθεσία – μετάφραση – κάμερα – σχεδιασμός χώρου: Άντζελα Μπρούσκου
Μουσική – σχεδιασμός ήχου: Nalyssa Green
Συμμετέχουν: Άντζελα Μπρούσκου, Παρθενόπη Μπουζούρη, Κωνσταντίνα Αγγελοπούλου, Nalyssa Green
Πληροφορίες
Bios, Πειραιώς 84, Γκάζι
Τηλέφωνο: 210-34.25.335
Παραστάσεις: Mέχρι 12 Οκτωβρίου 2014
Πληροφορίες: Κάθε Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή στις 8.30 μ.μ.
Τιμή εισιτηρίου: 10 ευρώ.
Βίντεο για την περσινή παράσταση
https://www.youtube.com/watch?v=Uq63vaEI7ns&feature=player_embedded#t=12
