Επιμέλεια: Παναγιώτης Μήλας
Όταν σπούδαζα στην Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή του Πειραιά είχαμε και το μάθημα «Οργανωτική Εργοστασίων» με καθηγητή τον Φρίξο Λέτσα. Ένα από τα πιο σημαντικά κεφάλαια ήταν αυτό που αναφερόταν στον φωτισμό.
Ο καθηγητής μάς είχε παρουσιάσει έρευνες που είχαν γίνει και που φανέρωναν τα θετικά αποτελέσματα του καλού φωτισμού στην ψυχολογία των ανθρώπων.
Αυτά πριν πολλά χρόνια, σήμερα που η τεχνολογία έχει κάνει άλματα, όλα είναι πιο εύκολα προκειμένου να αξιοποιηθεί η προσφορά του φωτισμού τα έργα των ανθρώπων.
***
Στον τομέα αυτό οι Ολλανδοί έχουν ξεπεράσει ακόμη και την περίφημη πόλη του φωτός, το Παρίσι. Συγκεκριμένα από το 2012 διοργανώνουν κάθε Δεκέμβριο και Ιανουάριο το «Amsterdam Light Festival». Φέτος λοιπόν είμαστε στην 7η χρονιά αυτού του Φεστιβάλ το οποίο διαρκεί μέχρι και τις 20 Ιανουαρίου 2019.
Η επιτροπή διοργάνωσης διάλεξε έργα τέχνης στην αιχμή της τεχνολογίας τα οποία δημιούργησαν από κοινού καλλιτέχνες, σχεδιαστές και αρχιτέκτονες για να φωτίσουν την πόλη και τα κανάλια της.
Το θέμα που δόθηκε φέτος στους καλλιτέχνες ήταν η περίφημη φράση του Μάρσαλ Μακλιούαν «The medium is the message» (Το μέσον είναι το μήνυμα). Τα 29 έργα τέχνης που εγκαταστάθηκαν είναι αναμμένα από τις 5 το απόγευμα ως τις 11 το βράδυ και την έκθεση μπορεί κανείς να την περιδιαβεί είτε περπατώντας, είτε πάνω σε ποδήλατο, είτε με βάρκα.
Οι τίτλοι μερικών έργων: «Aftereal» από τον Γιασουχίρο Τσίντα, «Shadow Scrapes» από τον Μάρκους Νοϊστέτερ, «Transmission» από τον Σερζ Σουμέικερ, «Continuum» από τον Σεμπάστιαν Κάιτ, «Antenna Sud» από τη Μικέλα Μπόνζι, «Waiting» από τον Φρανκ Φόολε, «All the light you see (is from the past)» από την Αλίσια Έγκερτ, «Spider on the bridge» από την καλλιτεχνική ομάδα LAPS, «Starry Night» από τους Ιβάνα Γέλιτς και Πάβλε Πέτροβιτς, «Light a wish» από OCE Group.
Επίτιμος προσκεκλημένος αυτής της χρονιάς είναι ο Γερόεν Χένεμαν, ο οποίος σχεδίασε για την έκθεση την εγκατάσταση «Two Lamps», καθώς και τη μικρότερη εκδοχή «One lamp».
Το Φεστιβάλ Φωτός το εγκαινίασε η δήμαρχος της πρωτεύουσας της Ολλανδίας Φέμκε Χάλσεμα.
Για πρώτη φορά φέτος, οι επισκέπτες ψηφίζουν ποια θεωρούν πιο ενδιαφέρουσα εγκατάσταση και, το τελευταίο Σαββατοκύριακο του φεστιβάλ (20-21 Ιανουαρίου) θα δοθεί το Βραβείο Κοινού.
***
Αυτό που γίνεται στο Άμστερνταμ είναι κάτι που θα μπορούσαμε να το ζήσουμε και να το χαρούμε και στην Αθήνα. Το ελληνικό θέατρο έχει την τύχη να έχει στις τάξεις του εξαιρετικούς σχεδιαστές φωτισμού. Τυχαία αναφέρω μόνο κάποια ονόματα που ήρθαν στο νου μου: Ελευθερία Ντεκώ, Μελίνα Μάσχα, Κατερίνα Μαραγκουδάκη, Λευτέρης Παυλόπουλος, Σάκης Μπιρμπίλης… Αντίστοιχα υπάρχουν μεγάλα ονόματα στο χώρο των αρχιτεκτόνων και των εικαστικών που θα μπορούσαν να ανατρέψουν το βαρύ κλίμα που υπάρχει στην Πρωτεύουσα.
***
Ήδη τον δρόμο αυτό τον είχε δείξει από το 2004 ο διάσημος σκηνοθέτης μας, ο Μιχάλης Κακογιάννης, ο οποίος είχε την ιδέα να προχωρήσει στον φωτισμό του Παρθενώνα.
Σε συνέντευξη που μου είχε δώσει για την εφημερίδα «Ναυτεμπορική» μου είχε πει σχετικά:
«Ο Παρθενώνας έχει επιβιώσει… Τον έβλεπα όμως άσχημα αξιοποιημένο και αυτό με πλήγωνε βαθιά». Δεν μπορούσα να τον φανταστώ έγχρωμο όπως ήταν αρχικώς. Δηλαδή μου αρέσει τώρα. Ήταν πολύ οφθαλμοφανές ότι έπρεπε τη νύχτα να φωτιστεί σωστά και εγώ ζήτησα τον καλύτερο στον κόσμο ο οποίος και έγινε πολύ φίλος μου. Είναι ο διάσημος Γάλλος φωτιστής Pierre Bideau, γνωστός για τον φαντασμαγορικό φωτισμό του Πύργου του Eiffel. Ο Bideau ήρθε το 2001, δούλεψε και το αποτέλεσμα είναι αυτό που βλέπουμε κάθε μέρα. Το ξεχνάνε όμως σήμερα πολλοί ότι ξεκίνησε από δική μου πρωτοβουλία. Αλλά μου παραστάθηκε τότε, το 2004, ένας σύλλογος που ίδρυσα. Λεγόταν «Φίλοι της Αθήνας».
»Γράφτηκαν τότε πολλά ονόματα με μικρή συμβολή. Όμως μαζεύτηκαν αρκετά χρήματα για να καλυφθούν τα έξοδα του έργου για το νυκτερινό φωτισμό των μνημείων της Ακροπόλεως (Παρθενώνα, Ερέχθειο, Προπύλαια), για το Ωδείο Ηρώδου Αττικού, για το Ναό του Ηφαίστου (Θησείο), για το μνημείο Φιλοπάππου, για τους Στύλους του Ολυμπίου Διός, της Πύλης του Αδριανού, του Λυκαβηττού και της Βουλής. Τα μέλη του σωματείου μαζί με τον χρηματοοικονομικό όμιλο UBS ανέλαβαν τη χρηματοδότηση ενώ το έργο υλοποιήθηκε με την υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισμού και του Δήμου της Αθήνας. Η μελέτη από τον Pierre Bideau είχε ως στόχο να μην βλέπουμε το βράδυ τον Παρθενώνα φωτισμένο από …κάποιους προβολείς, αλλά να τον βλέπουμε έχοντας την αίσθηση ότι τον λούζει το φως της ημέρας, το φως του Αττικού ουρανού».
***
Ας ελπίσουμε ότι ο δρόμος που άνοιξε ο Μιχάλης Κακογιάννης το 2001 και που τον ακολούθησαν το 2012 οι Ολλανδοί, να βρει μιμητές και στη σημερινή Αθήνα.
