Γράφει η Ειρήνη Αϊβαλιώτου
«Οι άνθρωποι με τις όμορφες ψυχές είναι σπάνιοι. Τους αναγνωρίζεις όμως αμέσως, μόλις τους δεις. Μα πιο πολύ γιατί αισθάνεσαι όμορφα όταν είσαι μαζί τους».
Τσαρλς Μπουκόφσκι
***
Στον 16ο αιώνα, οι τελετές του πράσινου τσαγιού προερχόμενες από την Κίνα, προσαρμόστηκαν στην ιαπωνική κουλτούρα και από τότε αποτελούν αναπόσπαστο στοιχείο της.
Το βασικό ζητούμενο στην τελετή τσαγιού είναι αυτό που οι Ιάπωνες ονομάζουν kokoro ire (βάζω καρδιά) δηλαδή η τελετή πραγματοποιείται από καρδιάς. Ο σεβασμός και η αλληλοεκτίμηση ανάμεσα στους καλεσμένους, η έμφαση στην αξία της ελευθερίας και της καθαρότητας του πνεύματος, η επιδίωξη της υλικής λιτότητας, η αρμονική συνύπαρξη των μετεχόντων με τη φύση και η εσωτερική ηρεμία, είναι οι βασικές αρχές της τελετουργίας.
Για τη γιαπωνέζικη τελετουργία του τσαγιού χρησιμοποιείται το τσάι Matcha. Πρόκειται για φύλλα πράσινου τσαγιού αλεσμένα σε πούδρα.
Ο μονόλογος «Η Τελετή του Τσαγιού», γραμμένος από τον Achim Wieland και τον Μάριο Ιωάννου (SRSL Yyours), ταξιδεύει εδώ και έξι χρόνια σε πολλά θέατρα στην Ευρώπη γνωρίζοντας αξιοσημείωτη επιτυχία.
Φέτος επέστρεψε στην Αθήνα μεταφρασμένος στα ελληνικά απ’ τον πρωταγωνιστή Μάριο Ιωάννου και τον Κωστή Μεγάλη και εξακολουθεί να μας μεταφέρει στην Άπω Ανατολή, όπου τελείται μια παραδοσιακή ιαπωνική Τελετή του Τσαγιού.
Εκεί η γκέισα Κικουνοχάνα ή αλλιώς «Ανθισμένο Χρυσάνθεμο», έχει δημιουργήσει ένα μεταξένιο τοπίο για το πνεύμα και τις αισθήσεις. Όλα αρμονικά και ιδανικά σε μια τελετή, όπου είναι όλοι προσκεκλημένοι. Δεν μένουν, όμως, εκεί τα πράγματα.
Εν αρχή, η Κικουνοχάνα μάς εμφανίζει τα απαραίτητα σκεύη για την τελετουργία του matcha -ένα μπολ, ένας δοσομετρητής και ένας αναδευτήρας από μπαμπού καθώς και ο βραστήρας για το νερό. Aπρόβλεπτη προσθήκη, η ηλεκτρική σκούπα.
Το ανήσυχο πνεύμα της Κικουνοχάνα, την οδηγεί σε ερωτήσεις που ηχούν σαν εκρήξεις, που δημιουργούν ρωγμές στο τέλειο, γυάλινο περιβάλλον της. Ποιος συλλέγει το ακριβό τσάι μας;
Κάτω από ποιες συνθήκες γίνεται η εξόρυξη του χρυσού που διακοσμεί τα φλιτζάνια μας; Τα ρούχα που φοράμε, τα κινητά που χρησιμοποιούμε, τα διαμαντένια σκουλαρίκια μας;
Ας μιλήσουμε λίγο για τους ανήλικους εργάτες και τις ανήλικες εργάτριες αυτού του κόσμου. Ας αναλογιστούμε τι έχει πάει στραβά με την κοινωνία μας, ώστε να αναγκάζουμε παιδιά, ακόμα και κάτω των 5 ετών, να εργάζονται σκληρά, να εκδίδονται, να επαιτούν.
Για να παραφράσουμε τον Καζαντζάκη, αν έστω κι ένα παιδί κακοποιείται κάπου στον κόσμο, τότε ο πολιτισμός μας έχει αποτύχει. Κι εμείς οι ενήλικες θα έπρεπε να ντρεπόμαστε γι’ αυτό.
Ανοίγοντας τη σκέψη και τη φαντασία μας σε πολλές πιθανότητες σημασιών, η παράσταση μάς καλεί σ’ έναν διάλογο. Αναρωτιόμαστε έκπληκτοι, στην αρχή, «μα τι συμβαίνει εδώ»;
Ύστερα, κάτι μας σταματά, κάτι μας καλεί να το διερευνήσουμε καλύτερα, να διερωτηθούμε πώς και γιατί μας συγκινεί ή μας προβληματίζει. Έτσι αρχίζει ο διάλογός μας μ’ αυτήν.
Εγκλήματα κάθε είδους, εγκληματίες χωρίς φραγμούς, ο θάνατος και ο φόβος του θανάτου στοιχειώνουν το δημοφιλές ρόφημα με το σμαραγδένιο πράσινο χρώμα, μέχρι να φτάσει στο τραπεζάκι του σαλονιού μας.
Η γκέισα Κικουνοχάνα είναι η οικοδέσποινα και εμείς οι θεατές οι προσκεκλημένοι της. Η γη είναι η οικοδέσποινα κι εμείς οι προσκεκλημένοι της. Οι προσκεκλημένοι που εγκληματούμε εις βάρος της. Υπάρχουν αναλφάβητοι δολοφόνοι και άλλοι με διδακτορικά από πανεπιστήμια υψηλού κύρους. Σ’ αυτή την περίπτωση, «το έγκλημα είναι δημοκρατικό, είναι προσιτό στον καθένα», όπως λέει και ένας πασίγνωστος Κολομβιανός συγγραφέας.
Οι απαντήσεις οδηγούν την Κικουνοχάνα στη ζοφερή πραγματικότητα, που κρύβεται μέσα στα αγαθά τα οποία καθημερινά καταναλώνουμε μαγεμένοι και δήθεν ανυποψίαστοι.
Εκεί, όπου φωλιάζουν η σύγχρονη δουλεία, η παιδική εργασία και το εμπόριο σωμάτων και ψυχών, που γεννήθηκαν σε «ατυχείς» γωνιές της γης…
Σε ένα υπαρξιακό επίπεδο, η παράσταση αγγίζει τα βάθη της αδυσώπητης τρέλας του σύγχρονου ανθρώπου, που αηδιάζει απ’ τη βαρβαρότητα του συστήματος, μα από την άλλη εξακολουθεί να παραμένει κομμάτι του. Παγιδευμένος σ’ έναν ατέλειωτο Λαβύρινθο, συντηρεί και συντηρείται από ένα απάνθρωπο σύστημα, που ταυτόχρονα τον αηδιάζει και τον σαγηνεύει. Μέσα σ’ αυτή την παράνοια, υπάρχει κάτι που να μπορεί να σωθεί;
Η αρχική μορφή της Τελετής του Τσαγιού, ξεκίνησε ακολουθώντας (όσο το δυνατόν πιο πιστά) μια τυπική ιαπωνική Τελετή του Τσαγιού. Μέσα από την πορεία της εξελίχθηκε σε μια γλυκόπικρη εμπειρία για το κοινό, με έντονα αυτοσχεδιαστικά και διαδραστικά στοιχεία.
Ο τέταρτος αυτός κύκλος παραστάσεων για το αθηναϊκό κοινό θα δέχεται περιορισμένο αριθμό θεατών κάθε φορά. Επομένως ήμασταν από τους τυχερούς που βρήκαμε θέση να την παρακολουθήσουμε.
Στον δεύτερο όροφο μιας αθηναϊκής πολυκατοικίας που τα τελευταία χρόνια έχει αλλάξει χρήση και από κατοικία έγινε σχολή χορού. Στον απέριττο χώρο Αrtiria Athens της Μυρτώς Γράψα.
Η παράσταση είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Achim Wieland, σκηνοθέτη και δραματουργού της παράστασης, μα και δημιουργού του SRSLY_yours Ensemble, που πέθανε απροσδόκητα στη Σικελία κατά τη διάρκεια παραστάσεων του έργου εκεί.
Όπου το παρελθόν μπλέκεται με το παρόν, το όνειρο με την πραγματικότητα, και η ηθική με την αισθητική κερδίζουν στα σημεία την πολιτική, μια χαρισματική προσωπικότητα, μια αειθαλής δασκάλα της ιεροτελεστίας του τσαγιού που απολαμβάνει κανείς να ακούει, μια δυναμική γκέισα να έχουν ένα όνειρο και επιμένουν να το κυνηγήσουν με τα πόδια στη γη και τα μάτια στον ουρανό.
Ο Μάριος Ιωάννου – ένας ακάματος ηθοποιός με βλέμμα μεθυστικό, ρευστό, ανεξίτηλο και ένα ύφος σπάνιο και συμπαγές ο οποίος αναδύεται από τον κόσμο της ομορφιάς και της σκληρότητας που κρύβουν τα παραβάν από ριζόχαρτο – εκεί όπου τα πάντα κρίνονται από τα φαινόμενα και όπου η αγνότητα ενός νεαρού κοριτσιού γίνεται αντικείμενο άγριου πλειστηριασμού, μάς παρασύρουν σε μια βουτιά χωρίς ανάσα στον κόσμο της Ιαπωνίας και του τσαγιού.
Δεν λογάριασα πόσες φορές έβλεπα τα δάχτυλά του να αγγίζουν με στοργή το λεπτό πορσελάνινο τελετουργικό μπολ, καυτά ακόμα από τη δημιουργική φλόγα και από τη θαλπωρή της ψυχής του.
Δεν ξέρω πόσα σχέδια σωρεύτηκαν με τον καιρό στον συνειδησιακό κόσμο του Μάριου Ιωάννου ώστε να θυμίζουν τις ελπίδες και την ικανοποίηση μιας ατέρμονης δημιουργίας. Όμως αυτές οι ιδιαιτερότητες έκαναν την Τελετή του Τσαγιού τόσο γοητευτική και ζεστή παράσταση. Μια χειροποίητη παράσταση που εξετάζει θέματα ταυτότητας, φυλής και τάξης. Θέματα συνείδησης κι ευαισθησίας.
Η Τελετή του Τσαγιού είναι από τις παραστάσεις που άνετα μπορούν να αφήσουν ένα βαθύ χνάρι στο αθηναϊκό θεατρικό στερέωμα των τελευταίων χρόνων. Θεατρική δουλειά υψηλής ποιότητας, που αποτελεί ένα ηχηρό χαστούκι για την κοινωνία μας.
Με το τελετουργικό αυτό να επιτυγχάνει την κάθαρση του σώματος και της ψυχής μας καθώς και του χώρου που μας περιβάλλει. Η γραφή της είναι ανεπιτήδευτη, ωμή και βαθιά συναισθηματική. Η πένα των συγγραφέων είναι κοφτερή σαν λεπίδα, αλλά ταυτόχρονα βαθιά ανθρώπινη.
Η γκέισα Κικουνοχάνα λάμπει μέσα στο μεταξένιο της κιμονό (υπέροχο το κοστούμι της Ιωάννας Τσάμη). Πίσω όμως από τις τεράστιες φίρμες των ηλεκτρονικών μονοπωλίων, πίσω από τα «τρανζίστορ», τα «τσιπς» και τα «μικροκυκλώματα», μαίνεται ο μυστικός ανελέητος πόλεμος των εταιρειών… Τα μεγάλα συμφέροντα για την κυριαρχία στην αγορά πλατιάς κατανάλωσης.
Ο Μάριος Ιωάννου είναι από τις πιο ισχυρές και ξεκάθαρες φωνές της εποχής μας, ένας δημιουργός που δεν διστάζει να ταράξει τα νερά και να επαναπροσδιορίσει τη σύγχρονη κουλτούρα. Με αξεπέραστη διορατικότητα και αδιαπραγμάτευτη ειλικρίνεια, χαρτογραφεί τη δυναμική του φύλου, του σώματος και της κοινωνικής δικαιοσύνης, αποδομώντας τις προκαταλήψεις και ανοίγοντας δρόμους για έναν πιο δίκαιο κόσμο.
«Η Τελετή του Τσαγιού» των Achim Wieland και Μάριου Ιωάννου είναι καθαρμός, εξαγνισμός κι εξιλασμός. Μην τη χάσετε.
***
***
Ταυτότητα παράστασης
