Του Παναγιώτη Μήλα
“Και είπε, όποιος υψώνει τον εαυτό του θα ταπεινωθεί. Και αυτός που ταπεινώνει τον εαυτό του θα υψωθεί” (Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο)
– Παραμονή της εορτής του Ιωάννη του Βαπτιστή και ο κόσμος στους δρόμους ανταγωνίζεται ποιος θα ανάψει τη μεγαλύτερη φωτιά.
– Εμείς, παραμονή της εορτής του Ιωάννη του Βαπτιστή, το Σάββατο 6 Ιανουαρίου 2018, έχουμε την ευκαιρία να δούμε την τελευταία – για φέτος – παράσταση «φωτιά» του έργου «Δεσποινίς Τζούλια» του Αύγουστου Στρίντμπεργκ, στο Από Μηχανής Θέατρο, που ολοκληρώνει έτσι μια δεύτερη επιτυχημένη χρονιά.
«Η Τζούλια με τον Ζαν μέσα στο σπίτι ανάβουν τη δική τους «φωτιά» και έρχονται αντιμέτωποι με το ό,τι πρέπει να περάσουν από μέσα της. Τα όρια μεταξύ τους λιώνουν, εναλλάσσονται ανάμεσα στην «Κάθαρση» και την «Ύβρη» και φτάνουν, έστω και στιγμιαία, στην εξίσωση.
Παρακολουθώντας τους περιμένουμε πως η Τζούλια ως μία άλλη Σαλώμη θα ζητήσει την κεφαλή του Ζαν επί πίνακι, αντ’ αυτού παραδίδει το δικό της κεφάλι στα πόδια του δικού της Ιωάννη που τελικά λυτρώνει μέσα από τη θυσία της για να λυτρωθεί και η ίδια. Ταπεινώνεται για να υψωθεί, αρνούμενη να υποταχθεί στις επιταγές μιας κοινωνίας όπου γνωρίζει πως δεν ανήκει.
Η Κριστίν, το τρίτο πρόσωπο του έργου, αποτελεί τη σταθερά, εκπροσωπώντας απόλυτα τη μικροαστική τάξη του τότε και του τώρα.
Τρεις άνθρωποι, πρωταγωνιστές της δικής τους «Τραγωδίας», ορίζουν τον τρόπο ζωής τους μέσα από αυστηρούς κανόνες και καθορισμένες συμπεριφορές πάντα σε συνάρτηση με την τάξη και το φύλο τους. Οι κοινωνικές συνθήκες και οι προκαταλήψεις, που ακόμα και σήμερα μας εγκλωβίζουν».
Η «Δεσποινίς Τζούλια» είναι ένα από τα γνωστότερα και πιο χαρακτηριστικά έργα του Σουηδού δραματουργού Στρίντμπεργκ. Γράφεται το 1888 και παρουσιάζεται πρώτη φορά το 1904. Το έργο αναφέρεται στη διαμάχη των δύο φύλων για την κυριαρχία, η οποία εντείνεται μέσα από τη σύγκρουση των δύο αντίθετων κοινωνικών τάξεων. Πραγματεύεται ζητήματα ταξικά στα οποία εμπλέκονται ο έρωτας και ο πόθος. Η σύγκρουση μεταξύ τους, φανερώνει τη μάχη των δύο φύλων, τη μάχη των κοινωνικών τάξεων, τη μάχη των θρησκειών και πάνω απ’ όλα τον μη σεβασμό στη διαφορετικότητα κι έτσι εμπλέκονται σ’ ένα άγριο παιχνίδι παραπλάνησης και εξευτελισμού.
Ο Στρίντμπεργκ βασίστηκε σε μια αληθινή ιστορία και δημιούργησε το πρώτο θεατρικό δείγμα του σύγχρονου θεατρικού ποιητικού ρεαλισμού.
“κοίταξε με! αν με είχες κοιτάξει θα με είχες αγαπήσει…” (“Αγία Εταίρα, Σαλώμη”, Oscar Wilde)
H Δεσποινίς Τζούλια, η κόρη του πλούσιου ιδιοκτήτη του σπιτιού, αφού έχει χωρίσει με τον αρραβωνιαστικό της, προκαλεί τον υπηρέτη Ζαν σε ένα επικίνδυνο ερωτικό παιχνίδι. Αυτός, αρχικά ταπεινός, προσπαθεί να την αποτρέψει. Αργότερα, όταν διαφαίνεται ότι πίσω από το αυταρχικό προσωπείο της κυρίας κρύβονται η δυστυχία και η αδυναμία, σπεύδει να το εκμεταλλευτεί. Την υπόθεση συμπληρώνει ένα ερωτικό τρίγωνο με την υπηρέτρια Κρίστιν, μια γυναίκα που επιμένει να κρατά τις ισορροπίες.
«πάμε μακριά, σε μιαν άλλη χώρα, εκεί που υπάρχει πραγματική δημοκρατία, εκεί που θα σκύβουν μπροστά μου ακόμα και με τη στολή του υπηρέτη» (Δεσποινίς Τζούλια, Αugust Strindberg)
23 Ιουνίου 1888, Σουηδία, νύχτα παραμονής μεσοκαλόκαιρου, μιας από τις μεγαλύτερες γιορτές της χώρας. Ο αρραβώνας της έχει πρόσφατα διαλυθεί και η δεσποινίς Τζούλια, μια κόρη κόμη, αντί να πάει με τον πατέρα της επίσκεψη στους συγγενείς της, μένει σπίτι και περνάει τη νύχτα με τον Ζαν, έναν υπηρέτη, o οποίος έχει ερωτικό δεσμό με την Κριστίν, μια μαγείρισσα.
Σε καλά χέρια…
Όταν έρχεσαι αντιμέτωπος με ένα κλασικό και πολυπαιγμένο θεατρικό έργο – όπως είναι το «Δεσποινίς Τζούλια» του Στρίντμπεργκ – το φρόνιμο είναι να ακολουθήσεις τις οδηγίες χρήσης του συγγραφέα και να αποφύγεις τους νεωτερισμούς που χρησιμοποιούνται κατά κόρον σε κάθε νέα διδασκαλία οποιουδήποτε έργου. Κάθε άλλη κίνηση θα είναι σίγουρα ριψοκίνδυνη και ίσως ξεστρατίσει τους συντελεστές από τη βασική γραμμή πλεύσης.
Στην περίπτωσή μας η «Δεσποινίς Τζούλια» είχε την τύχη να πέσει στα καλά χέρια της σκηνοθέτιδος και ηθοποιού Ανδρονίκης Αβδελιώτη που αν και δεν είχαν πολλές ώρες πτήσης στο θεατρικό στερέωμα κατάφεραν να κρατήσουν σε σταθερή πορεία το όλο εγχείρημα.
Όπως αναγράφεται και στη ενημερωτικό σημείωμα: «Αποσπάσματα από την «Αγία Εταίρα, Σαλώμη» του Oscar Wilde και τα Ευαγγέλια της Βίβλου συναντιούνται με το κείμενο του Strindberg και αναδεικνύουν την «ασφυξία» του ατόμου ως μια διαχρονική και οικουμενική κατάσταση».
Αυτή η παρέμβαση στο έργο του Στρίντμπεργκ απέδειξε τη βαθιά γνώση της Ανδρονίκης Αβδελιώτη στο έργο και στο πνεύμα του συγγραφέα. Ήταν μια προσθήκη – κέρδος για τον θεατή, μια προσθήκη που φώτισε όλα τα μηνύματα της αφήγησης αλλά και τις ιδιαιτερότητες των πρωταγωνιστών του ερωτικού τριγώνου.
– Ο Νικόλαος Μαρμαροτούρης με την Ανδρονίκη Αβδελιώτη, υπογράφοντας τα σκηνικά και τα κοστούμια της παράστασης, πρόσθεσαν μια λαμπρή σελίδα στις δουλειές τους. Εκμεταλλεύτηκαν με έξυπνο τρόπο τη σκηνή του θεάτρου μένοντας πιστοί – χωρίς υπερβολές – στο πνεύμα της εποχής.
– Η Σίσσυ Βλαχογιάννη με τις νότες της «έντυσε» όμορφα την ηρωίδα του Στρίντμπεργκ.
– Η Ελεάννα Παναγουλέα (Κριστίν), με ιδιαίτερα χαμηλούς τόνους στην ερμηνεία της «προετοίμασε» με επιδεξιότητα τη στιγμή της μεγάλης έκρηξης. Ήταν η ήρεμη δύναμη. Πάνω της στηρίχτηκε χωρίς ταλαντεύσεις η σκηνοθετική άποψη της παρέμβασης στο έργο του Στρίνμπεργκ.
– Ο Λάζαρος Βαρτάνης (Ζαν) προσφέρει πάντα σιγουριά στους συναδέλφους του. Έτσι και στην «Τζούλια» σήκωσε με επιτυχία το βάρος του ρόλου του κρατώντας ψηλά τον πήχη της ερμηνείας του. Ιδιαίτερα καλός στις σκηνές δράσης. Παράλληλα έδειξε άψογη επαγγελματική ψυχραιμία όταν – την ημέρα που είδα την παράσταση – έγινε απρόσμενη ηχητική «εισβολή» από τους μικρούς θεατές που παρακολουθούσαν στην κάτω σκηνή παιδικό έργο.
– Η Ανδρονίκη Αβδελιώτη (Τζούλια) διαχειρίστηκε με απόλυτη επιτυχία τον πρωταγωνιστικό της ρόλο. Πέτυχε με τρυφερές αποχρώσεις να χρωματίσει τον σκληρό της χαρακτήρα ενώ με δεξιοτεχνία πέρασε από τη θέση του αφεντικού στη θέση του… υπηρέτη. Πιστεύω πως το βάρος της σκηνοθετικής ευθύνης δεν της επέτρεψε να απογειωθεί ερμηνευτικά. Όμως για τους θεατές η σκηνοθετική της προσέγγιση και απόδοση του πνεύματος του Στρίντμπεργκ ήταν ένα πραγματικό δώρο.
***
Πληροφορίες για την παράσταση
«Δεσποινίς Τζούλια»
Του Αύγουστου Στρίντμπεργκ
Μετάφραση – σκηνοθεσία: Ανδρονίκη Αβδελιώτη
Βοηθός σκηνοθέτη: Ελεάννα Παναγουλέα
Σκηνικά – κοστούμια: Νικόλαος Μαρμαροτούρης – Ανδρονίκη Αβδελιώτη
Μουσική: Σίσσυ Βλαχογιάννη
Έπαιξαν οι μουσικοί: Μυρσίνη Βεστάκη, Βαρβάρα Τσότρα, Σίσσυ Βλαχογιάννη
Φωτογραφίες – αφίσα – teaser: Ναταλία Β.
Τρέιλερ: Ελένη Κορακάκη
Παίζουν:
Ανδρονίκη Αβδελιώτη, Λάζαρος Βαρτάνης, Ελεάννα Παναγουλέα
***
Διάρκεια 90΄
Από Μηχανής Θέατρο
Ακαδήμου 13, Μεταξουργείο.
Τηλέφωνο κρατήσεων: 2105232097 και στο 6942419151
*
Τελευταία παράσταση:
Σάββατο 6 Ιανουαρίου 2018, στις 3 μ.μ.
- Ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ γεννήθηκε στη Στοκχόλμη το 1849, από πατέρα υπάλληλο ναυτιλιακής εταιρείας και μητέρα υπηρέτρια. Ύστερα από σπουδές στην Ουψάλα γράφει το 1872 το πρώτο μείζον θεατρικό έργο του, Ο Δάσκαλος Όλοφ, που όμως απορρίπτεται από θέατρα και εκδότες. Για να καλύψει τις βιοποριστικές του ανάγκες εργάζεται ως δημοσιογράφος, δάσκαλος και βιβλιοθηκάριος και το 1879 γνωρίζει επιτυχία με το μυθιστόρημα Το Κόκκινο Δωμάτιο. Το 1877 παντρεύεται τη βαρόνη Σίρι φον Έσεν, μια ηθοποιό, και από το 1883 ως το 1889 ζουν στη Γαλλία, τη Γερμανία, την Ελβετία και τη Δανία. Το 1884 δικάζεται για βλασφημία για τους Παντρεμένους, μια συλλογή διηγημάτων. Με τα νατουραλιστικά δράματα Ο Πατέρας (1887), Δεσποινίς Τζούλια (1888) και Οι Δανειστές (1888) γίνεται διεθνώς γνωστός, αλλά το 1892 εγκαταλείπει τη Σουηδία και το θέατρο, ζει πάλι στο εξωτερικό και αφοσιώνεται στις φυσικές επιστήμες και την αλχημεία. Το 1898 ξαναρχίζει το γράψιμο θεατρικών έργων και σε τέσσερα χρόνια γράφει είκοσι δύο. Κάποια από αυτά, όπως το Προς τη Δαμασκό (1898) και το Ονειρόδραμα (1901), συμβάλλουν σημαντικά στην εξέλιξη του ευρωπαϊκού θεάτρου. Το 1891 χωρίζει τη Σίρι φον Έσεν αλλά παντρεύεται ξανά, την Αυστριακή δημοσιογράφο Φρίντα Ουλ (1893-7) και τη Νορβηγή ηθοποιό Χάριετ Μπόσε (1901-4). Αν και περισσότερο γνωστός για τα θεατρικά του έργα, ο Στρίντμπεργκ ήταν επίσης ζωγράφος και φωτογράφος, καθώς και πολυγραφότατος συγγραφέας μυθιστορημάτων, βιογραφιών, ποίησης, διηγημάτων, και ιστορικών, κοινωνιολογικών και γλωσσολογικών δοκιμίων. Ήταν πάντα μια αμφιλεγόμενη προσωπικότητα στη Σουηδία και συνεισέφερε, μέσα από τα γραπτά του, στον διάλογο για ένα ευρύ φάσμα θεμάτων. Πέθανε στη Στοκχόλμη το 1912.
