Γράφει η Ειρήνη Αϊβαλιώτου
“Εσύ; Σε αγαπάς; Σε ξέρεις;
Εγώ; Εγώ με αγαπώ;”
***
Το πιο γνωστό έργο του Luigi Pirandello ήταν μια αληθινή αποτυχία στην πρώτη του παράσταση στη Ρώμη. Ο συγγραφέας φυγαδεύτηκε από την έξοδο κινδύνου του θεάτρου, για να μην τον λιντσάρουν οι πολέμιοι της παράστασης. Την ίδια χρονιά (1920), όμως, η παράσταση ανέβηκε και στο Μιλάνο, όπου σημείωσε τέτοια επιτυχία, ώστε ανέβηκε ξανά δύο χρόνια μετά στην ίδια πόλη.
Τώρα που οι τολμηρές καινοτομίες του Πιραντέλο δε σκανδαλίζουν πια το κοινό και η θέση του μέσα στη θεατρική ιστορία του αιώνα μας είναι εδραιωμένη, μπορούμε να καταλάβουμε καλύτερα πού βρίσκεται, εκτός από την πρωτοτυπία, η βαθύτερη αξία αυτού του έργου. Η κυριότερη αρετή του είναι, δίχως αμφισβήτηση, η μέθοδος, η γνήσια θεατρική μέθοδος, με την οποία κατόρθωσε να ερμηνεύσει από τη σκηνή ένα οξύ για τη σκέψη και για το αίσθημα του σύγχρονου ανθρώπου πρόβλημα: τη ριζική αβεβαιότητα, την έλλειψη ενότητας, τη ρευστότητα και τις αντιφάσεις αυτού που θεωρούσαμε ως τώρα πιο σίγουρο και σταθερό και μονοσήμαντο μέσα στον κόσμο: του “εαυτού” μας.
Η Θεατρική Ομάδα Repente, που μας έχει δώσει αρκετές σημαντικές παραστάσεις μέχρι τώρα («Ποκ Κορν», «Ορφανοτροφείο»), σε συνεργασία με την Dominus Production παρουσιάζει στο Θησείον, ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ, την παράσταση «6» εμπνευσμένη από το πιο διάσημο και ριζοσπαστικό έργο του Ιταλού συγγραφέα Luigi Pirandello σε σκηνοθεσία Αγνής Χιώτη.
Η δράση ως πρόβα
Το catisart.gr παραβρέθηκε επί τρίωρο στις πρόβες του θιάσου και παρακολούθησε μια συλλογική και πολυδιάσταση διαδικασία αναζήτησης και επεξεργασίας ενός θέματος. Η παράσταση που στήνεται από την Αγνή Χιώτη, μιμείται συγκλονιστικά την αμεσότητα αλλά και τις «ατέλειες» μιας πρόβας, καθώς η δράση είναι μια πρόβα.
Φτάσαμε ένα βράδυ, γύρω στις 11, στο Θέατρο Θησείον, όπου βρήκαμε όλους τους ηθοποιούς παρόντες, πανέτοιμους, σίγουρους, χαρούμενους και σε μια ανυπόμονη ετοιμότητα.
Η επίσκεψή μας συνέπεσε με τα γενέθλια της σκηνοθέτιδας Αγνής Χιώτη κι ως εκ τούτου γίναμε μάρτυρες μιας χαριτωμένης συνωμοσίας – έκπληξης – γιορτής που της ετοίμασαν ο αδελφός της Χάρης και οι συνάδελφοί της.
***
Παρά ταύτα, γρήγορα και με απόλυτη πειθαρχία ξεκίνησε η πρόβα, που κύλησε αβίαστα με μια ομάδα δεμένη, αισθαντική, πλήρης ταλέντου. Φρέσκες ερμηνείες, ενδιαφέρουσα προσέγγιση.
Ο Πιραντέλο, ο εφευρέτης της μεταφυσικής φάρσας, είναι ο συγγραφέας των αντιθέσεων, όλα είναι απλά και περίπλοκα. Το παιχνίδι των ρόλων και των μεταμορφώσεων, τα «όχι» και τα «ναι». Θέατρο και πραγματικότητα, σκοτάδι και φως, γέλιο και κλάμα, τέχνη και ζωή. Το έργο αφηγείται την ιστορία έξι χαρακτήρων που φτάνουν σε ένα θέατρο κατά τη διάρκεια πρόβας και ζητούν από τον σκηνοθέτη να αναλάβει να γράψει την ιστορία τους και να την ανεβάσει. Για το σκοπό αυτό παρουσιάζουν την ιστορία, ο καθένας από τη σκοπιά του.
Τα πρόσωπα
Ο εκπληκτικά ώριμος υποκριτικά Σήφης Μάινας υποδύεται τον Πατέρα.
Η Καλή Δάβρη, εξαίσια πρωτότυπη και αντισυμβατική, ερμηνεύει την Κόρη.
Ο ορμητικός και καταιγιστικός Γιώργος Καρατζιώτης κρατά το διφορούμενο ρόλο του Σκηνοθέτη.
Ο Κυριάκος Μαρκάτος, ως Βοηθός Σκηνοθέτη, είναι ολόκληρος ένα γλυκό και μειλίχιο μειδίαμα.
Ο Κώστας Πιπερίδης στο ρόλο του Πρωταγωνιστή, στιβαρός και εύπλαστος.
Η Ανθούλα Ευκαρπίδου με χάρη και άνεση μεταμορφώνεται στην πηγαία Πρωταγωνίστρια.
Ιδανική παίκτρια του πιραντελικού παιχνιδιού στο ρόλο της Μητέρας, η Θάλεια Χαραρά.
Ο Κωνσταντίνος Τσονόπουλος ως Γιος, αποτελεί ένα μείγμα αθωότητας και αμεσότητας.
Η Ζαχαρένια Φραγκιαδάκη (Μαντάμ Πάτσε) μας παρουσιάζει έναν εξπρεσιονιστικό πίνακα γεμάτο φαντασία.
***
Ο καθένας ξέρει πού τελειώνει ο ρόλος του και κατόπιν λαμβάνει την καθοδήγηση της εφευρετικής σκηνοθέτιδας, προκειμένου να διαχωριστούν τα Πρόσωπα από τους Ηθοποιούς της παράστασης.
Απρόσμενες εναλλαγές, αιφνίδιες εμφανίσεις, έξοχες ιδέες, ρεαλιστικός πυρήνας σε ένα σκηνικό χώρο αδρά διαμορφωμένο.
Η ερημιά του ανθρώπου
Ο Πιραντέλο έδειξε με το θέατρό του πόση ματαιοδοξία κρύβεται πίσω από το μύθο της αντικειμενικής αλήθειας. Όχι όμως για να μας θεραπεύσει από μια θεωρητική πλάνη, αλλά για ν’ αποκαλύψει -σαν αληθινός δραματικός ποιητής- ένα νέο τραγικό νόημα της ζωής: την απόλυτη ερημιά του ανθρώπου.
Το πιο διάσημο και ριζοσπαστικό έργο του Ιταλού συγγραφέα, γράφτηκε το 1921 και άνοιξε νέους δρόμους στο σύγχρονο ευρωπαϊκό δραματολόγιο.
Η δύναμη του δημιουργήματος έναντι του δημιουργού είναι ζήτημα ουσιώδες για την τέχνη, αλλά και για τον Λουίτζι Πιραντέλο. Το έργο, το οποίο συμπληρώνει την τριλογία (Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα, Ερρίκος ο Δ’, Απόψε αυτοσχεδιάζουμε) του συγγραφέα υπό τη μορφή «θεάτρου μέσα στο θέατρο», πραγματεύεται το πλέον αγαπημένο του θέμα: τη σύγχυση της φαντασίας με την πραγματικότητα.
Ο Πιραντέλο, εξάλλου, δεν είναι μόνο ένας καταξιωμένος συγγραφέας, τα έργα του οποίου συνεχίζουν να παίζονται με αμείωτο ενδιαφέρον σε ολόκληρο τον κόσμο. Είναι επίσης ένας σπουδαίος Ευρωπαίος διανοούμενος και εμβριθής πολιτικός στοχαστής.
Η υπόθεση
Μία εξαμελής οικογένεια εισβάλλει ξαφνικά στη σκηνή ενός θεάτρου. Η οικογένεια διακόπτει την πρόβα των ηθοποιών, ζητώντας απ’ αυτούς και το θιασάρχη να τη βοηθήσουν για να ολοκληρώσει την ατελή υπόσταση που τους έδωσε ο συγγραφέας τους. Τα πρόσωπα αυτά ξέφυγαν ανολοκλήρωτα, μισοτελειωμένα από την πένα κάποιου συγγραφέα. Περιφέρονται αναζητώντας μια ευκαιρία για να υπάρξουν έστω και για μια στιγμή, να ζήσουν άρτια το δράμα τους και να αποκτήσουν υπόσταση μέσα από τη θεατρική τέχνη.
Ο Πιραντέλο πραγματεύεται τις έννοιες “μάσκα” και “πρόσωπο”, “σύμβαση” και “αλήθεια”, “ύπαρξη” και “οντότητα” για να δείξει την εντυπωσιακή αντίθεσή τους.
Το είμαι μπερδεύεται με το παίζω. Ο ίδιος άνθρωπος μπορεί να γίνει κάποιος άλλος μία στιγμή αργότερα.
Ποιος μπορεί να πει με βεβαιότητα ποιος είναι; Ένας πατέρας, μία κόρη, μία μάνα, ένας γιος. Ένας θίασος. Άνθρωποι που αναζητούν την αλήθεια τους. Εσύ; Ξέρεις; Είσαι σίγουρος; Υπάρχει μόνο μία αλήθεια;
Μια κωμωδία με δραματικές κορυφώσεις ή ένα δράμα με κωμικές πτυχές;
«Θα ήθελα να έρθω στην Ελλάδα για να ανεβάσω σε ένα από τα αρχαία σας θέατρα, στο ύπαιθρο, το «Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα»», είχε εξομολογηθεί κάποτε ο Λουίτζι Πιραντέλο στον Κώστα Ουράνη και στον Αλέκο Λιδωρίκη. Ο συγγραφέας είχε φαντασθεί «τα έξι πρόσωπα ως ήρωες τραγωδίας, τους ηθοποιούς του θιάσου ως Χορό και τον σκηνοθέτη ως κορυφαίο του Χορού». Το 1936, όμως, τη χρονιά που ο σπουδαίος Ιταλός δραματουργός είχε θέσει ως χρονική στιγμή που πιθανόν να πραγματοποιούσε την επιθυμία του, πέθανε.
***
«Σε μια γωνία του δρόμου ένας ολόκληρος κόσμος. Στιγμές γεμάτες από γέλια.
Από ηδονή. Από ζήλια. Από τρόμο. Από σιχασιά. Στιγμές αξέχαστες. Αχρείαστες.
Στιγμές …Πόσες ζωές χωράει κάθε στιγμή άραγε;».
***
Τελικά, μήπως εσείς μπορείτε να πείτε με βεβαιότητα, πού τοποθετούνται τα όρια μεταξύ αλήθειας και φαντασίας; Πόσο αυτές οι δύο μπλέκονται παιχνιδιάρικα; Μήπως άραγε, αυτό δεν είναι η τέχνη;
Τα πρόσωπα που φτάνουν επιθυμούν να «παίξουν» το δράμα έτσι όπως το συνέλαβε αλλά δεν το έγραψε- ο συγγραφέας τους, προκειμένου αυτό να ολοκληρωθεί και να παρασταθεί. Γιατί τα πάντα είναι θέατρο και το θέατρο είναι τα πάντα. Θέατρο μέσα στο θέατρο.
Ένα πικρό, αλληγορικό, άκρως γοητευτικό έργο, αλλά και πολυπρόσωπο, που ευτυχεί να υποστηρίζεται από ένα πολύ καλό ερμηνευτικό σύνολο, από μια σκηνοθέτιδα με ευαισθησία και φαντασία, από συντελεστές ενημερωμένους και ικανούς.
Προς το παρόν αυτά, εν αναμονή της πρεμιέρας που θα λάβει χώρα στο «Θησείον – ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ», την Τετάρτη 6 Μαρτίου 2019.
Ταυτότητα Παράστασης
Διασκευή – Σκηνοθεσία: Αγνή Χιώτη
Σχεδιασμός Φωτισμών: Κατερίνα Μαραγκουδάκη
Σκηνικά: Μαρία Φιλίππου
Κοστούμια: Νικόλ Παναγιώτου
Πρωτότυπη Μουσική/Μουσική Eπιμέλεια: Αναστασία Μανιάτη
Κινησιολογία: Mαρία Δελετζέ
Βοηθός σκηνοθέτη: Νικολίνα Καραθύμιου
Bοηθός ενδυματολόγου: Στεφανία Λυμπεροπούλου
Art designer: Ιάσονας Καστόρης
Παίζουν: Καλή Δάβρη, Ανθούλα Ευκαρπίδου, Γιώργος Καρατζιώτης, Σήφης Μάινας, Κυριάκος Μαρκάτος, Κώστας Πιπερίδης, Κωνσταντίνος Τσονόπουλος, Ζαχαρένια Φραγκιαδάκη, Θάλεια Χαραρά
Οργάνωση παραγωγής: Μαρία Καβαλλάρη
Προβολή – Επικοινωνία: Νατάσα Μακρογιαννέλη
Πληροφορίες
Πρεμιέρα: Τετάρτη, 6 Μαρτίου 2019
Παραστάσεις κάθε Τετάρτη στις 9 μ.μ.
Διάρκεια: 75’
Εισιτήρια: Κανονικό 12 ευρώ, μειωμένο 8 ευρώ
Πρόσβαση:
«Θησείον – ΕΝΑ ΘΕΑΤΡΟ ΓΙΑ ΤΙΣ ΤΕΧΝΕΣ»
Τουρναβίτου 7, Αθήνα (Ψυρρή)
Τηλέφωνο Θεάτρου: 2103255444
(Ηλεκτρικός Σιδηρόδρομος: Σταθμός Θησείο, Μετρό: Γραμμή 3, Μοναστηράκι)
Τηλέφωνο επικοινωνίας: 6974185376
Κλείστε έγκαιρα τα εισιτήριά σας ΕΔΩ
Ο Λουίτζι Πιραντέλο (28 Ιουνίου 1867 – 10 Δεκεμβρίου 1936), ήταν Ιταλός δραματουργός, μυθιστοριογράφος και δοκιμιογράφος, στον οποίο απονεμήθηκε το βραβείο Νόμπελ Λογοτεχνίας το 1934. Γεννήθηκε στη Σικελία (στο Agrigento) στα χρόνια του κινήματος του Garibaldi -μάλιστα ο πατέρας του είχε συμμετάσχει στο κίνημα. Γόνος πλούσιας και αστικής οικογένειας -και από τους δύο γονείς του-, στα 13 του χρόνια βρίσκεται στο Παλέρμο, όπου και ολοκλήρωσε τη μέση εκπαίδευση. Η οικογένειά του τον πίεζε να ασχοληθεί με την πατρική επιχείρηση (σχετιζόμενη με τα ορυχεία) και μάλιστα το θέμα ετέθη και εκβιαστικά, όταν εκείνος δήλωσε πως ήθελε να παντρευτεί την ξαδέρφη του, αλλά τελικά ο Luigi προτίμησε τις σπουδές. Ξεκίνησε με νομικά στη Σικελία, συνέχισε με φιλολογία στη Ρώμη, από όπου έφυγε λόγω ενός καβγά του με τον καθηγητή των Λατινικών. Ολοκλήρωσε τη διδακτορική του διατριβή στη Βόννη. Στη Ρώμη και στη Βόννη ήρθε σε επαφή με διάφορα κινήματα της εποχής. Έγραψε σε εφημερίδες, εργάστηκε ως δάσκαλος (ιδιαίτερα μετά την οικονομική κατάρρευση της οικογένειας, για να συμβάλει στην εξεύρεση πόρων), έζησε μια αρκετά ταραγμένη ζωή και πληγώθηκε σφόδρα όταν η σύζυγός του Antonietta υπέστη νευρικό κλονισμό και κατέληξε σε άσυλο.
Ο Πιραντέλο έγραψε την πρώτη του νουβέλα στα 12 του χρόνια. Η σχέση του με τον Μουσολίνι και το φασισμό αμαυρώνει τη φήμη του, όχι όμως και το αναμφισβήτητο ταλέντο του και την προσφορά του στο θέατρο και στα γράμματα. Μάλιστα, αυτό το θέμα έχει αποτελέσει συχνά σημείο τριβής μεταξύ θεατρολόγων και φιλολόγων. Πολλοί τον δικαιολογούν, υποστηρίζοντας πως πήρε αυτή την επιλογή από σκοπιμότητα, προκειμένου να αναδειχθεί. Η αλήθεια είναι πως η σχέση του με τον Μουσολίνι τον βοήθησε αρκετά στη σταδιοδρομία του, αυτό όμως δεν δικαιολογεί βέβαια τη δήλωση: «Είμαι φασίστας, επειδή είμαι Ιταλός». Λέγεται μάλιστα πως προσέφερε το Νόμπελ του προς ρευστοποίηση, για να συμβάλει οικονομικά στην προσάρτηση της Αβυσσηνίας από τους Ιταλούς φασίστες. Σε κάθε περίπτωση, πέθανε μόνος το 1936, πριν προλάβει να διαπιστώσει πού οδήγησαν οι ιδέες που υποστήριξε.
***
Φωτογραφίες: Ειρήνη Αϊβαλιώτου / catisart.gr
***
Διαβάστε ακόμη:
Η Αγνή Χιώτη μας μιλά για το “6” και τα 9 πρόσωπα του Πιραντέλο που σκηνοθετεί
“Έξι πρόσωπα ζητούν συγγραφέα”. Πιραντέλο σκηνοθετεί η Αγνή Χιώτη στο “Θησείον”
