Του Παναγιώτη Μήλα
Κυριακή, 2 Νοεμβρίου 1958. Παιδιά από τις γειτονιές του δήμου της Αθήνας, συγκεντρώνονται στις παιδικές χαρές της περιοχής τους. Αυτή θα είναι μια ξεχωριστή κυριακάτικη εξόρμηση. Ο καιρός είναι ανοιξιάτικος. Λιακάδα. Και ο προορισμός πολύ μακρινός για την ηλικία μας και σίγουρα όχι συνηθισμένος…
-Από τον Νέο Κόσμο, από την παιδική χαρά που βρίσκεται ακόμη και σήμερα στην Καλλιρρόης, πίσω από τον ιερό ναό του Αγίου Παντελεήμονα Ιλισού. Περπατούσαμε δίπλα στον Ιλισό, που τότε ήταν απλά ένας ξερίλας με βρωμόνερα και έφτανε μέχρι το μικρό στάδιο του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου. Δεξιά και αριστερά χωματόδρομοι.
Κατευθυνθήκαμε εκεί που είναι – και σήμερα – το γυμναστήριο του Φωκιανού, απέναντι από το Παναθηναϊκό Στάδιο. Στη συνέχεια προχωρήσαμε στην Ηρώδου του Αττικού. Φθάσαμε έξω από τα ανάκτορα, στο Παλάτι. Εκεί που βρίσκεται τώρα το Προεδρικό Μέγαρο. Αυτό ήταν ο τελικός προορισμός μας! Μας πήγαν εκεί για να ευχηθούμε τα χρόνια πολλά επειδή η πριγκίπισσα Σοφία γιόρταζε τα γενέθλιά της. Παιδιά από όλη την Αθήνα. Φωνές σαν τιτιβίσματα πουλιών. Ο καλός καιρός βοήθησε ώστε να παραμείνουμε στον κήπο. Εκεί μας υποδέχθηκε η 20χρονη Σοφία. Κεράσματα, δώρα, τραγούδια, ελληνικοί χοροί και… αναχώρηση. Τότε δεν υπήρχαν ούτε selfies, ούτε βιντεάκια, ούτε instagram, linkedin και face book. Μόνο αναμνήσεις και δύο λόγια γραμμένα στο τετράδιο των εκθέσεων με θέμα: «Πώς πέρασα την Κυριακή».
-Το 1960, τον Σεπτέμβριο, πάλι στους δρόμους, πάλι οργανωμένα, στην υποδοχή του διαδόχου Κωνσταντίνου που είχε κατακτήσει το χρυσό μετάλλιο στην ιστιοπλοΐα (κατηγορία «Ντράγκον») στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Ρώμης. Η Σοφία, η οποία ήταν αναπληρωματικό μέλος του πληρώματος, συνοδεύει τον αδελφό της μαζί με τους συναθλητές του στο σκάφος «Νηρεύς», τον Οδυσσέα Εσκιντζόγλου και τον Γιώργο Ζαΐμη.
-Το 1962, στις 14 Μαΐου, η Σοφία παντρεύεται τον Χουάν Κάρλος κι εμείς, γυμνασιόπαιδα πλέον, πάλι στο πεζοδρόμιο της Λεωφόρου Αμαλίας, με ελληνικές σημαιούλες στα χέρια περιμένουμε να περάσει η άμαξα με το ζευγάρι των νεόνυμφων. Χρονιά δύσκολη μιας και η προίκα που δόθηκε στην πριγκίπισσα έχει ξεσηκώσει πολιτική θύελλα αντιδράσεων και εμείς αρχίζουμε να προβληματιζόμαστε για τη Μοναρχία.
-Πριν από λίγα χρόνια, το 2006, στη Μαδρίτη, έγινε η επόμενη «συνάντηση». Αυτή τη φορά όχι υποχρεωτική. Στο Μουσείο που έχει το όνομά της, το Εθνικό Μουσείο Τέχνης Reina Sofia. Εκεί όπου εκατοντάδες πιτσιρίκια 4 – 5 ετών το επισκέπτονται κάθε μέρα και μαθαίνουν για τους μεγάλους ζωγράφους της χώρας τους. Στη Μαδρίτη, εκεί όπου και μόνο το γεγονός ότι ερχόμαστε από την Ελλάδα, ανάβει το πράσινο φως αφού είμαστε συμπατριώτες της βασίλισσάς τους.
-Φέτος, την 1η Οκτωβρίου, πάλι Κυριακή η «Σοφία» επέστρεψε στη δική της Αθήνα και στο σαλόνι της Οικίας Κατακουζηνού, κι ας μην ήταν οι Κατακουζηνοί μοναρχικοί. Από τη στιγμή που έμαθα για αυτή την «επίσκεψη» είχα την περιέργεια αλλά και την αγωνία για το τελικό αποτέλεσμα.
Ο συγγραφέας Ιγνάθιο Γκαρθία Μάι, η μεταφράστρια Μαρία Χατζηεμμανουήλ, ο σκηνοθέτης Λεωνίδας Παπαδόπουλος και ο ηθοποιός Φαίδων Καστρής «κάλεσαν» για τσάι τη δική τους «Σοφία» στο σαλόνι της Οικίας Κατακουζηνού.
Δεν σας κρύβω πως ήμουν δύσπιστος ακόμη και όταν άρχισε η παράσταση. Λίγο πριν είχα διαβάσει στο πρόγραμμα:
«Η βασίλισσα της Ισπανίας Σοφία, μπροστά στο φέρετρο του νεκρού συζύγου της βασιλιά Χουάν Κάρλος, κάποια στιγμή στο μέλλον. Μια φωνή της μιλάει. Μια φωνή μέσα στο μυαλό της. Το παρελθόν ξυπνά. Μνήμες θραύσματα την πλημμυρίζουν. Το Τατόι, ο Παύλος, η Φρειδερίκη, ο Χουανίτο, ο Φράνκο, ένα παιδί που πεθαίνει μπροστά στα μάτια της… Ποια είναι; Τι έζησε; Τι δεν έζησε»;
***
Για την παράσταση ο σκηνοθέτης Λεωνίδας Παπαδόπουλος σημειώνει:
«Εικόνες ιστορίας μέσα σε σπασμένους καθρέφτες. Στιγμές μοναξιάς σε δωμάτια της μνήμης. Αέναες περιπλανήσεις αναζητώντας τη σιωπή. Η Σοφία στους λαβύρινθους του μυαλού της… το κοριτσάκι με τη σαλοπέτα, η ερωτευμένη πριγκίπισσα, η βασίλισσα μιας ξένης χώρας… Η Σοφία της θλιμμένης αξιοπρέπειας να χαμογελά αινιγματικά για το τέλος μιας εποχής. Όπως σε έναν πίνακα του Antonio López»…
***
Παράλληλα ο συγγραφέας Ιγνάθιο Γκαρθία Μάι αναφέρει:
«Το έργο “Σοφία” είναι ένας μονόλογος για μια γυναίκα. Για πολλά χρόνια, αυτή η γυναίκα, ήταν η πιο γνωστή γυναίκα της Ισπανίας. Για πολλά χρόνια, αυτή η γυναίκα, ήταν ταυτόχρονα και η πιο άγνωστη. Το παράδοξο αυτό οφείλεται εν μέρει στην υψηλή θέση που κατείχε, αλλά και στη δουλικότητα ενός συγκεκριμένου κοινωνικού μοντέλου. Προπάντων όμως στον κληρονομικό φόβο των Ισπανών να μιλήσουμε καθαρά, και χωρίς να χρειάζεται να υψώσουμε τη φωνή, για τα πράγματα που έχουν σημασία».
-Η δική μου γνώμη είναι μια φράση που διαβάζαμε στους τίτλους των παλιών ελληνικών ταινιών και που ακούγαμε την εποχή των πρώτων ραδιοφωνικών οικογενειακών σειρών:
«Κάθε ομοιότης με πρόσωπα, πράγματα και γεγονότα είναι εντελώς συμπτωματική».
Το λέω αυτό επειδή ο συγγραφέας δεν περιορίστηκε στο εύκολο. Δεν «κόλλησε» στο βασιλικό παρασκήνιο. Δεν προσπάθησε να μας… θαμπώσει με τις λαμπερές περιγραφές από τα άδυτα των ανακτόρων. Δεν τον απασχόλησε η βασίλισσα Σοφία.
Ο Ιγνάθιο Γκαρθία Μάι προτίμησε να κάνει ένα μεγάλο άλμα στο κενό χωρίς δίχτυ προστασίας.
Ο συγγραφέας επέλεξε να προσεγγίσει κάτι άπιαστο. Επέλεξε να μας ξεναγήσει στον άγνωστο κόσμο που έκρυβε η γυναίκα Σοφία. Μας οδήγησε στις κρυφές σκέψεις αυτής της γυναίκας, της Σοφίας. Τώρα αν η γυναίκα αυτή έτυχε να είναι η βασίλισσα της Ισπανίας δεν παίζει κανένα ρόλο. Πάνω από όλα είναι μια γυναίκα. Μια πονεμένη γυναίκα. Μια γυναίκα που αγωνίζεται να ξεπεράσει τα εμπόδια που ορθώνονται μπροστά της και που τα βλέπει μόνο αυτή… Αυτός ο αγώνας που δίνει η Σοφία, αυτές οι μάχες αποτυπώνονται με τρόπο μαγικό από τον Ιγνάθιο Γκαρθία Μάι.
Όμως ούτε αυτό είναι αρκετό. Όλη η μαγεία αρχίζει από τη στιγμή που οι αράδες ξεπηδούν από τα χειρόγραφα και παίρνουν το δρόμο τους για τη σκηνή, στην προκειμένη περίπτωση για το σαλόνι της Οικίας των Κατακουζηνών. Κι ας σημειωθεί εδώ πως ο Άγγελος Κατακουζηνός ήταν αντιμοναρχικός. Μάλιστα για τους μελετητές της ιστορίας του, η απόσταση που κρατούσε από τους κρατούντες θεωρείται ότι τον έβλαψε.
Συνεχίζοντας όμως να πούμε ότι μια δυνατή ομάδα δούλεψε με στόχο την άψογη αποτύπωση του ζωγραφικού πίνακα «Σοφία» που φιλοτέχνησε ο Ιγνάθιο Γκαρθία Μάι, συγγραφέας που επίσης δεν σχετίζεται με τη μοναρχία.
Με απόλυτο σεβασμό στην ιδιαιτερότητα του χώρου η Όλγα Ντέντα έβαλε τις ιδέες της και την υπογραφή της στα λιτά συμβολικά σκηνικά και στο επιβλητικό κοστούμι. Το ταξίδι στα ηχητικά τοπία της παράστασης το διαμόρφωσε με απόλυτη επιτυχία ο Νίκος Παπαρρόδου με την τρυφερή συμμετοχή της ανιψούλας του σκηνοθέτη. Δια της ψιμυθίωσης πέτυχε την ιδανική μεταμόρφωση, η Ήρα Σ. Μαγαλιού.
-Η μεταφράστρια Μαρία Χατζηεμμανουήλ που ξέρει να φωτίζει με αριστοτεχνικό τρόπο κάθε λέξη, κάθε φράση και κάθε παράγραφο μας πήρε από το χέρι στον λαβύρινθο «Σοφία» και μας οδήγησε στην έξοδο.
-Ο σκηνοθέτης Λεωνίδας Παπαδόπουλος με δημιουργικό πάθος και φαντασία ισάξια του συγγραφέα κατάφερε να αναδείξει το μεγαλείο της γυναίκας Σοφίας.
-Τέλος, ο ηθοποιός Φαίδων Καστρής σήκωσε το μεγάλο βάρος όλης της δουλειάς. Αν δεν άντεχαν οι πλάτες του όλο το οικοδόμημα θα κατέρρεε. Όμως εδώ τον βοήθησε η ψυχή, το μυαλό, η εμπειρία.
-Σίγουρα θα τον θαύμαζαν οι δάσκαλοί του: Η Αντιγόνη Βαλάκου, ο Βασίλης Διαμαντόπουλος, η Μαρία Χορς. Είναι βέβαιο ότι θα τον απολαύσουν στο σαλόνι των Κατακουζηνών οι δασκάλες του, Λήδα Πρωτοψάλτη και Λυδία Κονιόρδου.
Αυτός όμως που πάντα θα μιλάει στο μυαλό του Φαίδωνα είναι ο Αλέξης Μινωτής. Όταν ο ηθοποιός περιμένει στη σκηνή με την πλάτη γυρισμένη στο κοινό, ο δάσκαλος σκύβει στο αυτί και του λέει:
«Φαίδωνα, ο ηθοποιός είναι ο δύτης που ανεβάζει από τον βυθό το μαργαριτάρι του ρόλου».
Αυτό το μαργαριτάρι, ως αλιεύς, το ανέβασε ο Καστρής και το χαρίζει στους θεατές της παράστασης στο εμβληματικό σαλόνι της Οικίας Κατακουζηνού.
-Φαίδων, σας ασπάζομαι και ευχαριστώ εσένα και όλη την ομάδα για τη θεατρική εμπειρία που μας χάρισες.
«Σοφία»
του Ιγνάθιο Γκαρθία Μάι
Μετάφραση: Μαρία Χατζηεμμανουήλ
Σκηνοθεσία: Λεωνίδας Παπαδόπουλος
Σκηνογραφία-Ενδυματολογία: Όλγα Ντέντα
Διαμόρφωση ηχητικών τοπίων: Νίκος Παπαρρόδου
Ψιμυθίωση: Ήρα Σ. Μαγαλιού
Φωτογραφίες παράστασης: Σπύρος Τσακίρης
Trailer: Στέφανος Κοσμίδης
Ερμηνεύει ο Φαίδων Καστρής
Με την υποστήριξη των www.carnetdevoyage.gr και GG Events Patras
***
Πρεμιέρα: Κυριακή 1η Οκτωβρίου 2017
Παραστάσεις:
Σάββατο, Κυριακή, Δευτέρα τον Οκτώβριο
όλες τις Δευτέρες του Νοεμβρίου και όλες τις Τρίτες του Δεκεμβρίου
Ώρα έναρξης: 21:00
Διάρκεια: 70 λεπτά
Γενική είσοδος: 10 ευρώ
Στην Οικία Κατακουζηνού
Λεωφόρος Αμαλίας 4, 5ος όροφος.
Μετρό και Τραμ. Στάση Σύνταγμα
Τηλέφωνο κρατήσεων: 6934-96.53.40
***
https://www.youtube.com/watch?v=ZA94btE0zt8?t=19
- Διαβάστε ακόμα:
