Γράφει η θεατρολόγος Μαρία Μαρή
Στο θέατρο «Βασιλάκου» παρουσιάζεται το έργο των Χάμεντ και Χεσαάμ Αμίρι για την αληθινή ιστορία μιας οικογένειας προσφύγων με δύο γονείς και τρεις γιους.
Το βιβλίο των αδελφών Αμίρι γράφτηκε το 2018, ενώ εκδόθηκε το 2020 σημειώνοντας εκδοτική και θεατρική επιτυχία.
Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 2022 στο Wales Millennium Centre – σε θεατρική προσαρμογή του Phil Porter – ενώ ένα μήνα αργότερα, παρουσιάστηκε στο National Theatre του Λονδίνου. Και στις δύο θεατρικές σκηνές, το έργο εισέπραξε διθυραμβικές κριτικές.
Στην Ελλάδα, παρουσιάστηκε το 2023 και τώρα επαναλαμβάνεται για δεύτερο χρόνο, με κάπως διαφορετική διανομή και εξακολουθεί να επικοινωνεί στους θεατές τα πραγματικά προβλήματα των μεταναστών, τα ηθικά διλήμματα και άλλα ζητήματα που φαίνονται ή και είναι ανυπέρβλητα.
Το καθεστώς στο Αφγανιστάν αφαιρούσε τον λόγο και ήλεγχε τη σκέψη των ανθρώπων. Η μητέρα της οικογένειας, δασκάλα ούσα, δεν μπορούσε παρά να εναντιωθεί σε αυτόν τον αυταρχισμό, και να μιλήσει για τα δικαιώματα των γυναικών, γεγονός που προκάλεσε την αντίδραση των Ταλιμπάν.
Κατά συνέπεια έπρεπε να δραπετεύσουν, να εγκαταλείψουν τη χώρα τους για να σωθούν, να βρουν άλλη πατρίδα και να δημιουργήσουν μια δεύτερη φωλιά.
Αντιμετώπιζαν τις δυσκολίες της ζωής τους, όντως ενωμένοι, έχοντας χιούμορ και δύναμη ψυχής.
Το σημαντικότερο όμως ήταν ότι ο ένας αποδεχόταν πλήρως τον άλλον και λειτουργούσαν σαν ομάδα.
Τα τρία παιδιά είχαν το σύνθημα «μια φορά αδέλφια, για πάντα αδέλφια», έτσι παραστεκόταν ο ένας στον άλλον. Η ισχύς εν τη ενώσει. Τους έκλεψαν, τους εκμεταλλεύτηκαν όμως είχαν μόνο ο ένας τον άλλον.
Η Ιθάκη και η διαδρομή ως εκεί περιελάμβανε πολλές απειλές, Κύκλωπες και Λαιστρυγόνες. Παριστάνεται ακριβώς η ζωή των Αφγανών προσφύγων.
Τα υπέροχα κοστούμια που φορούν έχει επιμεληθεί η Έλλη Εμπεδοκλή.
Αρχικά φορούν τα παραδοσιακά τους ρούχα, που και αυτά τροποποιούνται μέσα στη διαδρομή, ως το σημείο που πια στην Αγγλία, πάνε τα παιδιά σχολείο, πανεπιστήμιο και ακολουθούν άλλες συνήθειες πλέον.
Όλη η διαδρομή, το πορτ μπαγκάζ, οι καταπακτές για να κρυφτούν, οι σκηνές, το αμπάρι της νταλίκας, το διαμέρισμα, το πέρασμα από το Καλαί στην Αγγλία, μέσα στο σκοτάδι, όλες οι περιπέτειές τους φιλοξενούνται στο ευφάνταστο, λειτουργικό σκηνικό του Εδουάρδου Γεωργίου.
Καταπληκτική η μουσική και το τραγούδι του Μίλτου Πασχαλίδη σε στίχους της Ελένης Φωτάκη συμπυκνώνει όλη την πεμπτουσία του έργου.
«Αγάπη, αγάπη εσύ μπορείς μες το νερό να περπατήσεις, τον ουρανό να συγχωρείς και ζωντανούς να μας κρατήσεις, αγάπη μείνε λίγο ακόμα, μείνε σαν ζάχαρη στο στόμα, αγάπη μείνε λίγο ακόμα ως να βρεθεί καινούργιο χώμα. Αγάπη, αγάπη μην ξεχνάς ότι γυρνάμε σε άλλους τόπους…»[…]
«Είναι η καρδιά μου σαν παιχνίδι, που ξεκουρδίζει και χαλάει τρέμει μα σε όλο το ταξίδι σαν κοριτσάκι μού γελάει. Και περπατώ παιδάκι πράγμα σε μαύρο χιόνι απ’ τη Ρωσία και με χτυπά παντού σαν λάμα η παγωνιά και η απουσία. Είναι η καρδιά μου χελιδόνι κι έξω από το στήθος μου κρυώνει και πόσος φόβος μες τους δρόμους και στάζουν πράσινο οι τοίχοι, την πείνα, τους αστυνόμους γλιτώνει λεν αν έχεις τύχη. Είμαστε πέντε χούφτες άμμο σκόρπισα εγώ μην κλαίτε τόσο, ούτε με σκότωσε η καρδιά μου, ούτε κι εγώ θα τη σκοτώσω».
Μια περιπέτεια ζωής, που δίνεται άρτια σκηνοθετικά από τον Τάκη Τζαμαργιά, με όλες τις τεχνικές του θεάτρου, παιχνίδια θεατρικά, tableaux vivants, εναλλαγή ρόλων, ο μικρός γιος, γίνεται και μεσάζον, ο άλλος γιος και δάσκαλος αγγλικών, για να μην καταλάβουν στο αεροδρόμιο ότι είναι ξένοι, η μητέρα κάνει τον ελεγκτή του αεροδρομίου.
Η ερμηνεία των ηθοποιών εξαιρετική και πάντα μέσα στο πλαίσιο. Ο μεσαίος γιος (Χρήστος Διαμαντούδης), ο Χουσεΐν, το αγόρι με τις δυο καρδιές (Βαγγέλης Ζάπας), η μητέρα (Έλενα Μαρσίδου), ο μικρός γιος (Θάνος Σκόπας), ο πατέρας (Γιώργος Ψυχογυιός) διακρίνονται από ωραία κίνηση, που έχει επιμεληθεί με μεγάλη δεξιοτεχνία η Αγγελική Τρομπούκη.
Ανεβαίνουν, κατεβαίνουν στις σκαλωσιές, στριμώχνονται μέσα σε καταπακτές, ο Χουσεΐν παθαίνει καρδιακές κρίσεις, αλλά κάθε φορά για αγάπη για τους δικούς του, αλλά και με την αγάπη των δικών του, τις ξεπερνά.
Ο πατέρας από τις κακουχίες αρχίζει να ξεχνά. Τα παιδιά παίζουν ποδόσφαιρο και δεν σταματούν ποτέ να κάνουν σχέδια. Στο στρατόπεδο προσφύγων στο Καλαί απ’ όπου περνούν, βλέπουν ανθρώπους ξεχασμένους από το χρόνο σαν ξεχαρβαλωμένα παιχνίδια.
Παρόλες τις κακουχίες δεν χάνουν ποτέ την εμπιστοσύνη τους στον Χουσεΐν. Ο πατέρας πιστεύει ότι έχει δυο καρδιές, μια που τον προδίδει και μια που τον κάνει μαχητή. Μα το ίδιο ισχύει για όλους. Τη μια αποθαρρύνονται και ευθύς ξαναβρίσκουν το θάρρος για να συνεχίσουν την πορεία τους στη ζωή, που βέβαια είναι μονόδρομος. Το τυχαίο πάντα μέσα στο παιχνίδι.
Ένα καθυστερημένο δέσιμο κορδονιών, ένα τυχαίο περιστατικό, μπορεί να αποβεί μοιραίο ή και όχι.
«Ώσπου να δέσεις τα κορδόνια , μπορεί να χάσεις ένα τρένο, να φύγουν δεκαπέντε χρόνια ή να σε πάρουν σκοτωμένο […] ώσπου να δέσεις τα κορδόνια μπορεί να σε σκεπάσουν μ’ άνθη, να ξεθυμάνει μια κολόνια, ή μια μεγάλη αγάπη νάρθει…».
Μια νέα ζωή αρχίζει στο Κάρντιφ. Διάδραση με το κοινό για ευχάριστη χαλάρωση. Ο Χουσεΐν είναι case study σε κάθε περίπτωση. Υπέροχος σε κάθε φάση, με τα ηλεκτροσόκ , με τις παρενέργειες, η χαρά της ζωής και ευγνωμοσύνη για τα καλά που του έχουν συμβεί. Μορφωμένος και με ωριμότητα αποφεύγει την ύβρη και γνώστης των συνεπειών κάνει τις σωστές επιλογές. Μαζί με άλλους ρεσιτάλ ερμηνείας.
Μια παράσταση, που πρέπει να δουν όλοι προκειμένου να αντιληφθούν πόσο τυχερός είναι ο καθένας και πόση αξία έχει η αέναη προσπάθεια για επιβίωση και πόσο αυτή ανταμείβεται από μόνη της.
***
«Το Αγόρι με τις δυο καρδιές» από τον Τάκη Τζαμαργιά στο θέατρο «Βασιλάκου»
