23.3 C
Athens
Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024

To “αντίο” του Γιάννου στην Αριστούλα

H Αριστούλα Ελληνούδη έφυγε και οι φίλοι, οι συνάδελφοι, οι άνθρωποι του θεάτρου, οι σύντροφοί της την αποχαιρέτησαν με θλίψη και συγκίνηση, την Πέμπτη, 17 Αυγούστου 2017, σε μια σεμνή και όμορφη τελετή που έλαβε χώρα στο Νεκροταφείο της Καισαριανής, κοντά στη γειτονιά που μεγάλωσε. Σίγουρα άφησε πίσω της δυσαναπλήρωτο κενό. Ίσως όμως η ίδια να είναι χαρούμενη τώρα γιατί θα έχει ήδη συναντήσει τον αγαπημένο της Τίμο (σ.σ. Τίμο Περλέγκα), τον έρωτά της, τον άνδρα της ζωής της, τον πατέρα του παιδιού της, τον ακέραιο άνθρωπο και ηθοποιό με τον οποίο είχε ενώσει τη ζωή της. Η “Θυμέλη”, όπως υπέγραφε τη στήλη της στον “Ριζοσπάστη”, υπηρέτησε τη Ζωή, την Τέχνη και την Ιδέα ως το τέλος, συνεπής, σταθερή και ακάματη. Πάντα θα τη θυμόμαστε, ως μια υπέροχη, σοβαρή και αξιοπρεπή Κυρία, να προσέρχεται στις παραστάσεις, να λέει τον καλό το λόγο και να κάνει τις σοφές της κρίσεις. Αφήνει πίσω το βλαστάρι της, ένα βλαστάρι άξιο, τον ηθοποιό και σκηνοθέτη Γιάννο Περλέγκα, μαζί με την όμορφη οικογένειά του, να ακολουθήσει -πλήρης εφοδίων- την ήδη επιτυχημένη πορεία του.

Γιάννος Περλέγκας

Παραθέτουμε, δίχως περιττά λόγια, τον γεμάτο αγάπη αποχαιρετιστήριο λόγο που εκφώνησε από καρδιάς ο Γιάννος στην πολιτική κηδεία της μητέρας του:

* Κι εδώ για μια φορά ακόμα, πρέπει να υπομνησθεί ότι καθήκον τους είναι να ψυχαγωγούν τα τέκνα της επιστημονικής εποχής, και μάλιστα με τρόπο ηδονικό και χαρούμενο. Αυτό πρέπει, εμείς ιδιαίτερα να το επαναλαμβάνουμε στους εαυτούς μας όσο γίνεται πιο συχνά, γιατί σε μας το καθετί ξεστρατίζει εύκολα στο ασώματο και αόρατο, και τότε αρχίζουμε να μιλάμε για κοσμοθεωρίες, αφού ο κόσμος έχει ήδη καταστραφεί. Ακόμα και ο υλισμός δεν είναι σε μας παρά ελάχιστα περισσότερο από μια ιδέα. Η ερωτική ηδονή καταντάει σε μας συζυγικό καθήκον, η απόλαυση της τέχνης υπηρετεί τη μόρφωση και υπό την έννοια μάθηση δεν εννοούμε μια χαρούμενη απόκτηση γνώσεων, αλλά το να ριχτούμε σε κάτι με τα μούτρα. Οι πράξεις μας δεν έχουν κανένα ίχνος χαρούμενης προσπάθειας, και για να επιβεβαιωθούμε, δεν αναφερόμαστε στο πόση χαρά μας έδωσε κάτι, αλλά στο πόσο ιδρώτα μας κόστισε».
Αυτά γράφει ο Μπρεχτ, ο αγαπημένος της Μπρεχτ, στο «Μικρό όργανο για το θέατρο» κι εύκολα μπορεί η λέξη τέχνη να αντικατασταθεί με τη λέξη ζωή, η λέξη ψυχαγωγία με τη λέξη αγώνας. Θα προσπαθήσω να εξηγήσω τι εννοώ.
Η μοίρα, αν για μια υλίστρια είναι δόκιμη αυτή η λέξη, της Αριστούλας ήταν μια δραματική σύνδεση με τη ζωή. Δε θα μπορούσε να γίνει αλλιώς. Τίποτα δεν ήταν αυτονόητο για εκείνη. Ο απών πατέρας, η κυνηγημένη και άρρωστη μάνα, η ρετσινιά του μπάσταρδου παιδιού σε ένα ανηλεές μετεμφυλιακό κράτος, ο αγώνας για το ψωμί που συνδέθηκε με τον αγώνα για τη μόρφωση, το καθημερινό “παρών” στην Ασφάλεια, η παραμονή από γιάφκα σε γιάφκα πρώτα κι έπειτα το κρυφτό μες στις σπηλιές, δίπλα στο Μοναστήρι της Καισαριανής και στα παραγκόσπιτα, η παιδική εργασία, το ξύλο και οι προσβολές.
Και ταυτόχρονα πρέπει να φανταστούμε ένα παιδί να μεγαλώνει και να πρέπει με όρους ενήλικα να καταλάβει, πως όλα αυτά έχουν έναν ιερό λόγο για να συμβαίνουν. Και ταυτοχρόνως από βρέφος παίρνει τα πρώτα της ιδεολογικά μαθήματα.

Τίμος Περλέγκας

Διέξοδος σε όλα αυτά γίνεται ο έρωτας και το θέατρο. Και πάντα υπάρχει η προσμονή της γνωριμίας με τον πατέρα που κι αυτή προσβάλλεται από την αναλγησία του καθεστώτος, με τις συνεχείς αιτήσεις και αρνήσεις για να μπορέσεις να τον δεις. Πάλι, λοιπόν καταφεύγεις στη μυθοποίηση και την εκλογίκευση, για να μπορέσεις να εξηγήσεις την πραγματικότητα.
Η ώρα της συνάντησης έρχεται. Αλλά πάλι είναι για λίγο, γιατί πρέπει να επιστρέψεις πίσω. Νέες εκλογικεύσεις πρέπει να σε κάνουν να αντέξεις μέχρι την επόμενη συνάντηση.
Προσπαθώ να μην επαναλάβω βιογραφικά στοιχεία. Αυτό που προσπαθώ να πω, είναι πως η μητέρα μου ταυτίστηκε σε δραματικό βαθμό με την ήττα της προηγούμενης απ’ αυτήν γενιάς και δεν μπόρεσε να βγει ποτέ απ’ αυτό. Ενώ πέτυχε τόσα πράγματα – γνώρισε τον πατέρα μου, ερωτεύτηκε, βγήκε στο θέατρο, έπειτα στην εφημερίδα και με την αυτομόρφωση επί της ουσίας κατάφερε να επανεφεύρει τον εαυτό της ως πνευματικός άνθρωπος, ρίχτηκε ως κομμουνίστρια σε όλους τους κοινωνικούς αγώνες, γέννησε εμένα, ΔΟΘΗΚΕ δηλαδή στη ζωή, δεν μπόρεσε, όμως, να αποτινάξει από πάνω της την αίσθηση της τραγικότητας της μοίρας της, που λέγαμε πριν. Κι αφού κατάφερε να φέρει από την προσφυγιά τον πατέρα της πίσω, η μοίρα, εντός εισαγωγικών πάλι, της επισήμανε σύντομα την παντοδυναμία της. Μέσα σε 10 μήνες χάθηκαν πάλι ανεξήγητα και οι δύο άντρες της ζωής της. Πρώτα ο άντρας της και ύστερα αμέσως ο πατέρας της. Κι έμεινε με μένα να πρέπει πάλι να εκλογικεύσει όλα όσα της συνέβαιναν. Και να με μάθει να αντέχω και να αγαπώ τη ζωή, αλλά με αυτό το αίσθημα του χρέους που είχε μάθει να τα αντιμετωπίζει όλα. Η δραματικότητα αυτή σφράγισε από πολύ νωρίς κι εμένα. Όλος ο κόπος της ζωής μου είναι να την αποτινάξω.
Δεν θα σας κουράσω άλλο. Εύχομαι μόνο στα παιδιά αυτής της επιστημονικής εποχής, που λέει και ο Μπρεχτ, εμείς, οι όσοι, κληρονομούμε αυτές τις εμπειρίες και αυτή τη δραματική θεώρηση της ζωής, να μη σφραγίζουμε άλλο τις πράξεις μας επισημαίνοντας στον εαυτό μας και στους άλλους, πόσο πονέσαμε και πόσο θρηνήσαμε για να πετύχουμε κάτι, αλλά ο υλισμός της ζωής να μας γεμίζει χαρά και να μη μας συνθλίβει, σαν μεταφυσικό καθήκον. Κι αυτή την αίσθηση να κληροδοτήσουμε και στα παιδιά μας. Δήμητρα, Λουκία, Μάγδα, συγγνώμη για όλη την ένταση της δραματικότητας. Μαρίνα, θα έρθει η ώρα να σου εξηγήσω.
Τέλος, νιώθω την ανάγκη να ευχαριστήσω ένα πρόσωπο, το οποίο επιτρέψτε μου να μην αναφέρω τ’ όνομά του. Απ’ όσο τον έχω γνωρίσει αυτούς τους έξι μήνες της περιπέτειάς της Αριστούλας, πιστεύω πως η αισθητική του προτιμά αυτή τη στιγμή την ανωνυμία του. Χωρίς τη βοήθειά του, τη συνεχή παρουσία του και το ανιδιοτελές δόσιμό του στην προσφορά για την υγεία των άλλων, δεν θα τα είχαμε βγάλει πέρα. Φίλε μου, κι επίτρεψε μου τον ενικό, σε ευχαριστώ για όλα.

Με τη σημαία του ΚΚΕ να σκεπάζει τη σορό της και το τελευταίο φύλλο του «Ριζοσπάστη» να τη συντροφεύει, σύντροφοι, συγγενείς, συναγωνιστές και φίλοι, άνθρωποι από όλους τους χώρους της τέχνης και του πολιτισμού, αποχαιρέτησαν το μεσημέρι της Πέμπτης, 17 Αυγούστου, μέσα σε κλίμα συγκίνησης και σεβασμού, την Αριστούλα Ελληνούδη,  που έφυγε την περασμένη Δευτέρα σε ηλικία 72 χρόνων, ύστερα από ολιγόμηνη μάχη με τον καρκίνο.

Η πολιτική κηδεία, στην οποία παραβρέθηκε πολυμελής αντιπροσωπεία της ΚΕ του ΚΚΕ, με επικεφαλής τον ΓΓ της ΚΕ Δημήτρη Κουτσούμπα,  έγινε στο νεκροταφείο της Καισαριανής. Στη συνέχεια, η σορός της μεταφέρθηκε στη Βουλγαρία, για να αποτεφρωθεί.

Σε όλη τη διάρκεια της απλής τελετής, τιμητική φρουρά στη σορό της στάθηκαν σύντροφοί της από το ΠΓ της ΚΕ του ΚΚΕ, τη Συντακτική Επιτροπή του «Ριζοσπάστη», της οποίας υπήρξε μέλος για ένα διάστημα και τον «Ριζοσπάστη». Η τελετή ξεκίνησε και ολοκληρώθηκε με αγαπημένες μελωδίες της Αριστούλας και με ένα παρατεταμένο, ζεστό χειροκρότημα στο τέλος από τους παρευρισκόμενους.

Εκ μέρους της ΚΕ του ΚΚΕ, την Αριστούλα Ελληνούδη αποχαιρέτησε ο Περικλής Κουρμούλης,  μέλος της ΚΕ και αρχισυντάκτης του «Ριζοσπάστη». Αναφέρθηκε στο πλούσιο βιογραφικό της, στα παιδικά της χρόνια στην παρανομία, στην καλλιτεχνική της δράση, στην ενασχόλησή της με την κριτική θεάτρου μέσα και από τις σελίδες του «Ριζοσπάστη», στην αγωνιστική της στάση όλα αυτά τα χρόνια και βέβαια στην προσφορά της στην εφημερίδα, όπου η Αριστούλα χρεώθηκε να δουλεύει από το ΚΚΕ για περισσότερες από τέσσερις δεκαετίες.

Είπε μεταξύ άλλων: «Η ΚΕ του ΚΚΕ αποχαιρετά σήμερα με μεγάλη συγκίνηση τη συντρόφισσα Αριστούλα Ελληνούδη και τιμάει την προσφορά της στο Κόμμα, από όποια χρέωση της ανατέθηκε στις τέσσερις και πλέον δεκαετίες που υπήρξε μέλος του. Κυρίως, τιμάει την προσφορά της στο “Ριζοσπάστη”, τον οποίο υπηρέτησε με αφοσίωση από το 1975 μέχρι λίγο πριν αφήσει την τελευταία της πνοή την περασμένη Δευτέρα.

Η συντρόφισσα Αριστούλα, όπως και άλλοι σύντροφοι της γενιάς της, υπήρξε για τους νεότερους που τη γνώρισαν μια ζωντανή “γέφυρα” ανάμεσα στα δρακογενιά της αντίστασης και τις πιο σύγχρονες γενιές των αγωνιστών. Εκείνους που μόνο η πάλη για το δίκιο του λαού, η πάλη για την κοινωνική απελευθέρωση, μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ μπορεί να γεννήσει. Τις αξίες αυτές κουβαλούσε μαζί της και η συντρόφισσα Αριστούλα, έχοντας μάθει από πολύ νωρίς τι σημαίνει να είσαι παιδί κομμουνιστών που δούλευαν στην παρανομία, σε άγριες εποχές και σε συνθήκες ήττας του λαϊκού κινήματος, όπως ήταν αυτές που σημάδεψαν τα παιδικά της χρόνια

Συντρόφισσα Αριστούλα, εκπλήρωσες με συνέπεια το χρέος σου απέναντι στο λαό και στο κίνημα, τιμώντας κάθε στιγμή και από όποιο μετερίζι τον τίτλο του μέλους του ΚΚΕ. Στη ζωή σου συνδύασες υποδειγματικά την κομμουνιστική δράση και την ενασχόληση με την τέχνη, κατακτώντας ένα υψηλό επίπεδο μαρξιστικής παιδείας σε ζητήματα αισθητικής. Υπηρέτησες τη στρατευμένη τέχνη μέσα από τις γραμμές του ΚΚΕ, στην υπόθεση του σοσιαλισμού – κομμουνισμού, κι αυτό σε καταξίωσε ευρύτερα στο χώρο της τέχνης και του πολιτισμού. Θα σε θυμόμαστε πάντα με αγάπη και σεβασμό».

Εκ μέρους της Συντακτικής Επιτροπής του «Ριζοσπάστη», την αποχαιρέτισε ο Δημήτρης Καραγιάννης, λέγοντας ανάμεσα σε άλλα: «Η σ. Αριστούλα ήταν από τους πιο παλιούς συντάκτες της εφημερίδας μας. Ακάματη στη δουλειά, με ανησυχία στο αντικείμενό της, τον πολιτισμό, το θέατρο στο οποίο είχε σημαντικές γνώσεις και το υπηρέτησε, γεγονός που επιδρούσε και στη διαμόρφωση της γνώμης της και ανεξάρτητα από τους χαμηλούς τόνους που χρησιμοποιούσε, η συνεισφορά της ήταν μεγάλη».

Ανέφερε ακόμα ότι «ένας τομέας με τον οποίο ασχολήθηκε ιδιαίτερα ήταν η εκδοτική δραστηριότητα στην περίοδο της Κατοχής και της Αντίστασης, η έρευνα για τις εφημερίδες και τα περιοδικά, αλλά και για τα παράνομα τυπογραφεία, τομέα τον οποίο είχε μελετήσει και έχει συμβάλει στην ανάδειξή του τόσο στην εφημερίδα, όσο και στην έκδοση του Ιστορικού Λευκώματος “Ριζοσπάστης της Κατοχής” και του Δεκέμβρη 1944. Ο πρόλογος που αναφέρεται στο παράνομο τυπογραφείο του ΕΑΜ, είναι γραμμένος από την Αριστούλα».

Εκ μέρους του Τμήματος Πολιτισμού της ΚΕ του ΚΚΕ, η Αλεξάνδρα Προυσανίδου, ανέφερε ότι τελειώνοντας τη Σχολή του Εθνικού Θεάτρου,  «ξεκίνησε να παίζει στο θέατρο, όπου γρήγορα αναγνωρίστηκε το ταλέντο και οι υποκριτικές της ικανότητές της. Όταν της ζητήθηκε να βοηθήσει στον Ριζοσπάστη, αν και αγαπούσε πολύ την τέχνη του ηθοποιού, δέχτηκε, μιας και για την Αριστούλα πρώτο στη ζυγαριά έμπαινε πάντα η ανάγκη του Κόμματος. Επειδή δεν ήθελε όμως να εγκαταλείψει το θέατρο ξεκίνησε να γράφει με το ψευδώνυμο Θυμέλη, δανειζόμενη το όνομα από το βωμό που υπήρχε στο κέντρο των αρχαίων θεάτρων. Σιγά σιγά όμως την κέρδισε η κριτική.

Οι γνώσεις της για τις τέχνες και ειδικά για το θέατρο μαζί με τη μεγάλη αγάπη που είχε για τους ανθρώπους του θεάτρου, η αναγνώριση των τεράστιων δυσκολιών και προσπαθειών που αντιμετωπίζουν, ειδικά σήμερα, για να μπορέσουν να ανεβάσουν μια παράσταση, αποτελούσαν κριτήριο για το πώς θα αντιμετωπίσει ένα έργο, παράλληλα βέβαια με τις βαθιές γνώσεις της για το συγγραφέα, την εποχή που έζησε και δημιούργησε, τα καλλιτεχνικά ρεύματα. Αναγνώριζε τις καλές προθέσεις, μακριά όμως από εξιδανικεύσεις και λόγια που χαϊδεύουν στα αυτιά.

Επικροτούσε το γνήσιο, δεν άντεχε τις ψευτιές και τα δήθεν. Για να μπορέσει μάλιστα να είναι δίκαιη και αντικειμενική στην κριτική της απέφευγε τις φιλίες με τους ανθρώπους του χώρου. Η σαφής και δίκαια κριτική της, η ευαισθησία της, το ήθος και η συνέπειά της είναι στοιχεία που αναγνωρίζονται πλατιά από τους ανθρώπους της Τέχνης και του Πολιτισμού. (…) Είχε μεγάλη έγνοια στο να γνωρίσει, ειδικά η νέα γενιά, το έργο μεγάλων κομμουνιστών δημιουργών που είτε σήμερα προσπαθούν να τους αποχρωματίσουν, είτε τους έχουν στο περιθώριο. Γνώριζε ότι και μέσα από αυτή την επαφή μπορεί να βαθαίνει και να πλαταίνει η σκέψη μας, να οξύνεται η ευαισθησία μας, να διαμορφώνεται το αισθητικό μας κριτήριο».

-Διαβάστε ακόμα:

  • Το τραγούδι που ακολουθεί ακούστηκε στο ξόδι της. Μια ακόμα σπουδαία επιλογή, του γιου της, Γιάννου Περλέγκα, που ήξερε πως ήταν το αγαπημένο της.

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -