Του Παναγιώτη Μήλα
Το 2014, άκουγα στο ραδιόφωνο τη Μιμή Ντενίση να δίνει συνέντευξη στα «Κακά κορίτσια» στο Βήμα FM. Οδηγούσα στην Αττική Οδό και κόντεψε να φύγει το τιμόνι από τα χέρια μου μόλις άκουσα κάτι που δεν το ήξερα. Ήταν ένα ιστορικό γεγονός πολύ εντυπωσιακό και χαρακτηριστικό της νοσηρής νοοτροπίας που υπήρχε και υπάρχει σε κάποιους από τους κυβερνώντες.
Η κυρία Ντενίση μιλούσε για την παράσταση «Αγαπημένη μου Σμύρνη» και έλεγε πως στις 20 Ιουλίου 1922 –μόλις 2 μήνες πριν από τη Μικρασιατική Καταστροφή- με ομόφωνη απόφαση (!) της ελληνικής Βουλής δημοσιεύτηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο νόμος 2870 με τον οποίο απαγορευόταν η είσοδος «λαθρομεταναστών» και προσφύγων στη χώρα.
Συγκεκριμένα ο νόμος έγραφε ότι «απαγορεύεται η εν Ελλάδι αποβίβασις προσώπων ομαδόν αφικνουμένων εξ αλλοδαπής, εφ’ όσον ούτοι δεν είναι εφωδιασμένοι διά τακτικών διαβατηρίων νομίμως τεθεωρημένων ή διά των εγγράφων των εκάστοτε οριζομένων διά Βασιλικών διαταγμάτων, εκδιδομένων προτάσει των επί των Εσωτερικών, Εθνικής Οικονομίας και Περιθάλψεως Υπουργών».
Η Μιμή Ντενίση προετοιμάζοντας -επί χρόνια- την παράσταση και το ομώνυμο βιβλίο, έκανε ταξίδια σε πολλές χώρες και έψαξε δεκάδες ιστορικά αρχεία. Το έργο της στηρίζεται σε μαρτυρίες Ελλήνων, Ευρωπαίων και Τούρκων, καθώς και σε άγνωστα στο ευρύ κοινό ντοκουμέντα.
Το αποτέλεσμα της έρευνας αυτής αξίζει κανείς να το κάνει κτήμα του είτε διαβάζοντας το βιβλίο, είτε βλέποντάς την στο θέατρο.
Για τη Σμύρνη στα Βριλήσσια
Πριν από αυτό όμως είναι ευκαιρία –μοναδική– να ακούσουμε την ίδια την κυρία Ντενίση να μας μιλάει για την αγαπημένη της Σμύρνη και τους αγαπημένους μας Σμυρνιούς στα Βριλήσσια.
* Τη διοργάνωση γι’ αυτή την εκδήλωση έχει ο τ. Δήμαρχος Βριλησσίων Κώστας Ιωαννίδης, επικεφαλής του συνδυασμού «Νέα Πνοή».
Ο κ. Ιωαννίδης μας προσκαλεί την Κυριακή 23 Οκτωβρίου 2016 και ώρα 7.30 μ.μ. στο Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Βριλησσίων, Κισσάβου 11 (αίθουσα Μουσών).
Εκεί, μαζί με την κυρία Ντενίση θα είναι: Ο Κώστας Βουτσάς, ο Μιχάλης Μητρούσης, η Χριστίνα Αλεξανιάν και η Αναστασία Σκοπελίτη. Συνάδελφοι και συμπαραστάτες της συγγραφέως στο θεατρικό ανέβασμα του έργου.
Το θέμα της εκδήλωσης δεν είναι δυνατό μόνο για την ιστορική του διάσταση αλλά και –δυστυχώς– για την επικαιρότητα που έχει ακόμη και σήμερα. Αρκεί να σας πω ότι από τις 9 Ιουνίου 1922, η κυβέρνηση είχε εξαγγείλει τη μετατροπή της Μακρονήσου σε στρατόπεδο συγκέντρωσης και «απολύμανσης» προσφύγων για ενδεχόμενη μετάδοση μολυσματικών ασθενειών από τους πρόσφυγες.
Με το τεφτέρι από το 1917 ως το 1923
Εδώ όμως ας πούμε δυο λόγια το έργο «Σμύρνη μου αγαπημένη» το οποίο καλύπτει την ιστορικά περίοδο από το 1917 μέχρι την προσφυγιά και την ανταλλαγή των πληθυσμών το 1923.
Σε ένα προσφυγικό συνοικισμό, το 1923, το παλιό τεφτεράκι με τις συνταγές της νενές της που σώθηκε από την καταστροφή φέρνει στη Φιλιώ Μπαλτατζή μνήμες από τις όμορφες μέρες της. Το 1917, η Σμύρνη βρίσκεται στις δόξες της, το ίδιο και η οικογένεια Μπαλτατζή που είναι απ’ τις πιο σημαντικές της πόλης. Η ζωή είναι μια ατέλειωτη γιορτή χαράς, ελπίδας και προσμονής που φτάνει στο αποκορύφωμα με τον ερχομό των Ελλήνων. Μαζί με την ιστορία της οικογένειας, τις σχέσεις, τους έρωτες, τις αντιζηλίες, ξετυλίγεται και το κουβάρι της ιστορίας της Σμύρνης. Γύρω τους, διχόνοια, σκοπιμότητες, διεθνή συμφέροντα, προδοσίες από φίλους και συμμάχους και στο επίκεντρο κάτοικοι της κοσμοπολίτισσας Σμύρνης που οδεύουν ανυποψίαστοι προς το τραγικό τέλος της. Φυσικά σημαντικό ρόλο παίζουν και τα ιστορικά γεγονότα που επηρεάζουν τη ζωή όλων ερήμην τους, από τον ερχομό των Ελλήνων ως ελευθερωτών μέχρι την καταστροφή της μοναδικής ομορφιάς της πόλης και την αναγκαστική μετανάστευση. Μέσα από την ιστορία της οικογένειας ξετυλίγεται και η ευρύτερη ιστορία της Σμύρνης.
Όπως γράφει η Μιμή Ντενίση στο σκηνοθετικό της σημείωμα, «η Σμύρνη είναι ένα έργο σύνθετο που θέλει πολύ συναίσθημα, πολύ χιούμορ, εναλλαγή εικόνων, μουσική, τραγούδι. Είναι μια οικογενειακή ιστορία που είναι κομμάτι της Μεγάλης Ιστορίας της εποχής 1917-1923.
Όλα δένουν αρμονικά και θυμίζουν –όσο γίνεται– την αξεπέραστη ατμόσφαιρα της χαμένης Ρωμέικης Σμύρνης, που πάντα κεντρίζει τη φαντασία μας.
Πολλές φορές, ένιωσα αληθινή συγκίνηση σκηνοθετώντας ή παίζοντας και πιστεύω πως το ίδιο θα αισθανθούν και οι θεατές.
Γιατί όλοι κουβαλάμε ένα κομμάτι Σμύρνης μέσα μας κι ας μην είμαστε από κει. Οι πόλεις δεν είναι τα κτήρια, είναι αυτοί που τα κατοικούν. Οι πρόσφυγες δεν γύρισαν ποτέ εκεί, έφεραν όμως την Ιωνία σε μας και την έκαναν μέρος της καρδιάς μας».
* Το έργο γράφτηκε από τη Μιμή Ντενίση ύστερα από πολυετή έρευνα. Είναι ένα έργο που υμνεί τον πολιτισμό και την ομορφιά της ζωής της Ιωνίας και την προσφορά των προσφύγων στη σύγχρονη Ελλάδα.
Αυτοί έχτισαν τη Νέα Ελλάδα
Ασφαλώς δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι αυτοί που πέρασαν –κάτω από τις γνωστές συνθήκες– από τα παράλια της Μικράς Ασίας, στα ελληνικά νησιά και στην ενδοχώρα αργότερα, ήταν αυτοί που έχτισαν τη Νέα Ελλάδα.
* Στον τομέα της οικονομίας, οι πρόσφυγες αποτέλεσαν τον κινητήριο μοχλό για τη βιομηχανία και τη βιοτεχνία. Συνιστούσαν το κύριο εργατικό δυναμικό με κύριους τομείς απασχόλησης την κλωστοϋφαντουργία, την ταπητουργία, τη μεταξουργία και την αλευροβιομηχανία. Ένας λόγος για τον οποίο συντέλεσαν στο μέγιστο βαθμό στην ανάπτυξη της οικονομίας της Ελλάδας ήταν η εργατικότητα, η έντονη επιχειρηματική δράση, η δημιουργικότητα και η προκοπή που τους διέκρινε.
* Πολλοί πρόσφυγες, ωστόσο, ίδρυσαν νέες επιχειρήσεις. Εκτός από τους κεφαλαιούχους, πολλοί έγιναν έμποροι ανακτώντας το επαγγελματικό τους κύρος. Τα μεγαλύτερα ονόματα είναι ο Πρόδρομος Μποδοσάκης Αθανασιάδης, «Ο μπέης της ελληνικής βιομηχανίας» και ο γνωστός σε όλους, Αριστοτέλης Ωνάσης από τα Βουρλά της Σμύρνης. Γνωστή ακόμη η Οικογένεια Παπαδοπούλου με τα περίφημα μέχρι σήμερα μπισκότα. Επίσης η οικογένεια Αθανασιάδη που διέπρεψε και διαπρέπει στον χώρο των εκδόσεων («Βραδυνή» και «Ναυτεμπορική»).
* Προερχόμενοι από τόπους με μακραίωνη πολιτισμική παράδοση, οι πρόσφυγες μετέφεραν στη νέα τους πατρίδα τον πολιτισμό τους. Η μουσική τους επηρέασε τα λαϊκά στρώματα, παρέχοντας νέους τρόπους έκφρασης.
* Η μουσική ορχήστρα εμπλουτίστηκε με τον μπαγλαμά, τα σάζια, τους ταμπουράδες, το βιολί, το ούτι, το κανονάκι.
Πέραν της μουσικής, ο χορός, η διατροφή, η ενδυμασία και τα κοινωνικά έθιμα εμπλούτισαν την ελληνική παράδοση, παράγοντας νέα ρεύματα για την επιστήμη της λαογραφίας.
Το 1922 θεωρείται σημαντικός σταθμός για τη λογοτεχνία. Η Μικρά Ασία αποτέλεσε την πατρίδα πολλών λογοτεχνών. Σημαίνουσες προσωπικότητες που άφησαν το στίγμα τους είναι: η Διδώ Σωτηρίου, η Μαρία Ιορδανίδου, ο Ηλίας Βενέζης, ο αγιογράφος, ζωγράφος και λογοτέχνης Φώτης Κόντογλου, ο Κοσμάς Πολίτης, ο Γεώργιος Θεοτοκάς, ο Στρατής Δούκας, ο Γιώργος Μετσόλης και ο βραβευμένος με Νόμπελ Λογοτεχνίας Γιώργος Σεφέρης.
Πολύ σημαντικοί επιπλέον πνευματικοί άνθρωποι από τη Μικρά Ασία: ο αρχαιολόγος Μανώλης Ανδρόνικος, ο ιστορικός Παύλος Καρολίδης, ο φιλόλογος Ιωάννης Συκουτρής, ο Δημήτρης Γληνός, ο συγγραφέας Δημήτρης Ψαθάς, ο σκιτσογράφος Φωκίων Δημητριάδης, ο σκηνοθέτης Κάρολος Κουν, ο σκηνοθέτης Πέλος Κατσέλης αλλά και η Σοφία Βέμπο.
Από την «Άλισον» μέχρι τη «Φιλιώ»
Η Μιμή Ντενίση γεννήθηκε στη Λαμία. Αποφοίτησε από το Αμερικανικό Κολέγιο της Αγ. Παρασκευής, τη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών Τμήμα Νεοελληνικών και Βυζαντινών Σπουδών και τη Δραματική Σχολή του Γιώργου Θεοδοσιάδη. Έχει γράψει δύο ιστορικά έργα, τη «Θεοδώρα» και τη «Λασκαρίνα». Πρωτοεμφανίστηκε τον Οκτώβριο του 1981, στο θέατρο με την Αλίκη Βουγιουκλάκη στο θεατρικό έργο «Τζούλια» στο ρόλο της Άλισον σε σκηνοθεσία Σταμάτη Φασουλή. Πρωτοεμφανίζεται στην ελληνική τηλεόραση με την τηλεοπτική σειρά «Γιούγκερμαν», βασισμένη στο μυθιστόρημα που έγραψε ο Μιχάλης Καραγάτσης.
Έχει τελέσει διευθύντρια στο θέατρο Αθηνά, Βρεττάνια, Ακροπόλ, Ιλίσια-Ντενίση, Ιλίσια-Βολανάκης. Το 2009 τιμήθηκε από τη Γαλλική Κυβέρνηση για τη συνολική προσφορά της στην Τέχνη και τα Γράμματα με μία από τις μεγαλύτερες ευρωπαϊκές διακρίσεις με τον τίτλο του Ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής.
Ταυτότητα της παράστασης
Κείμενο – Σκηνοθεσία: Μιμή Ντενίση
Σκηνικά – Κοστούμια: Γιώργος Πάτσας
Μουσική – Ενορχηστρώσεις: Ανδρέας Κατσιγιάννης
Φωτισμοί: Αλέκος Αναστασίου
Χορογραφίες: Mάρω Μαρμαρινού
* Ερμηνεύουν: Μιμή Ντενίση, Κώστας Βουτσάς, Tάσος Χαλκιάς, Μιχάλης Μητρούσης Τάσος Νούσιας, Χριστίνα Αλεξανιάν, Μάνος Ζαχαράκος, Δημήτρης Μακαλιάς, Κατερίνα Γερονικολού, Νέλη Αλκάδη.
* Συμμετέχουν, επίσης: Μαρία Εγγλεζάκη, Λευτέρης Ζαμπετάκης, Αναστασία Σκοπελίτη, Χρήστος Βελιάνο, Μαριλένα Δήμα, Εβελίνα Κυπραίου, Δήμητρα Μιχαηλίδου, Άγγελος Μπέσσας, Ζαχαρένια Φραγκιαδάκη, Ηλίας Νομικός, Νικόλας Γκιούλης, Μαριλένα Κάραλη, Φίλιππος Ζαρφειάδης.
Συμμετέχει ζωντανά η ορχήστρα Εστουδιαντίνα.
Καλλιτεχνικός Διευθυντής: Ανδρέας Κατσιγιάννης
Τα τραγούδια ερμηνεύουν o Mπάμπης Τσέρτος και η Σοφία Μέρμηγκα.
Ημέρες και ώρες παραστάσεων
Τετάρτη 19:00
Πέμπτη 19:00
Παρασκευή 20:00
Σάββατο 20:00
Κυριακή 18:30
Διάρκεια παράστασης: 2 ώρες και 50 λεπτά με το διάλειμμα.
«Θέατρον»
Κέντρο Πολιτισμού «Ελληνικός Κόσμος»
Πειραιώς 254
Ταύρος
Τηλέφωνο: 212 – 25.40.300
