Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Όλοι οι άνθρωποι ξεκινούν την ερωτική τους ζωή χωρίς να διαθέτουν την απαιτούμενη πείρα γι’ αυτήν. Για όλους τους ανθρώπους υπάρχει πάντα η πρώτη φορά. Πολύ συχνά οι νέοι πληροφορούνται τα μυστικά του σεξ από αυτοαποκαλούμενους έμπειρους φίλους, οι οποίοι όμως πιθανότατα να έχουν κατασκευάσει τις εμπειρίες τους στη φαντασία τους και μόνο.
Κάποιοι προσπαθούν να συμπληρώσουν τις αμφισβητούμενες και ελλιπείς γνώσεις τους από ειδικά βιβλία ή σεξουαλικά λεξικά. Όπως έκαναν στην Αθήνα του 1978 δύο ερωτευμένοι και άπειροι έφηβοι, οι οποίοι επιχειρούν να κάνουν έρωτα για πρώτη φορά. Το γεγονός, μαζί με άλλα, απείρως συναρπαστικά και απολαυστικά, συμβαίνει στην παράσταση «Σεξ Λεξικόν – Η Επιστήμη του Έρωτα», που παίζεται στο θέατρο «104» και αρέσει σε ένα ευρύτατο κοινό, ανεξαρτήτως ηλικίας. Η παράσταση είναι γεμάτη αγάπη, κέφι και ταλέντο. Το έργο έγραψε με φαντασία και γλαφυρότητα ο Σπύρος Μιχαλόπουλος και το σκηνοθέτησε με ζωντάνια και ασίγαστους ρυθμούς η Αγγελίτα Τσούγκου. Και μόνο τα δύο όμορφα, νεανικά πρόσωπα των ηθοποιών (Μαρία Χάνου, Χρήστος Κοντογεώργης) αρκούν για να σε προσελκύσουν να δεις αυτή την παράσταση. Η πλοκή της ακολουθεί κατά πολύ την πλοκή ενός παραμυθιού, στη μοντέρνα εκδοχή του όμως. Εκτός των άλλων αποτελεί κι ένα πορτρέτο της ζωής στην Ελλάδα του ’70, ιδωμένο μέσα από την οπτική των εφήβων.
Η εφηβεία
Η τρυφερή καρδιά των εφήβων αναπόφευκτα νιώθει κάποια στιγμή και το πρώτο σημαντικό ερωτικό καρδιοχτύπι – συνήθως για ένα κορίτσι ή αγόρι από την παρέα, ένα συμμαθητή ή μία συμμαθήτρια. Αυτό ακριβώς συμβαίνει και με τους ήρωες. Σε μία εποχή που αλλάζει ακατάπαυστα, οι δύο νέοι καλούνται να ξεπεράσουν τη συστολή τους, οικογενειακά και κοινωνικά βιώματα, στερεότυπα και παγιωμένες αντιλήψεις. Θα επιχειρήσουν τη μετάβαση στην ενηλικίωση με πάθος, ανυπομονησία αλλά και απογοήτευση, άγνοια και ντροπή. Η εφηβεία τους, όπως και κάθε εφηβεία, δεν είναι ένα απλό στάδιο της ζωής που περνάει. Κάποιες φορές, μας κατευθύνει, μας ακολουθεί ή μας κυνηγάει πάντα, με οποιοδήποτε τρόπο. Ο έρωτας είναι υπέροχος σε αυτή την ηλικία όταν μοιράζεται και βιώνεται εξίσου και από τους δύο και γίνεται υπό την σκέπη ωραίων συναισθημάτων και οπωσδήποτε κάτω από μια φιλόξενη και ασφαλή στέγη.
Είναι η εποχή που ο άνθρωπος κυριαρχείται κοινωνικά, εντάσσεται και αναζητεί συναισθηματική σχέση διεκδικώντας την ψυχική και τη σωματική του ισορροπία. Και αυτό γιατί η πρώτη δεκαετία της ενηλικίωσης είναι αρκετά ψυχοπιεστική και ευάλωτη, αυτονομεί τον νέο άνθρωπο, του δημιουργεί κλίμα αυτοπεποίθησης και του αναπτύσσει τη θετική επιθετική στάση στην κοινωνική ένταξη και αποδοχή.
Ανέμελες εποχές
Στη δεκαετία του 1970 η ζωή ήταν πιο αργή και οι οικονομίες δεν ήταν πλήρως παγκοσμιοποιημένες, το οποίο σημαίνει ότι πολλά πράγματα ήταν απλούστερα. Το AIDS δεν είχε φανεί στον ορίζοντα, τα κινητά δεν είχαν εφευρεθεί, οι επιλογές ήταν σαφώς λιγότερες και ο επιδεικτικός καταναλωτισμός βρισκόταν ακόμα σε νηπιακό στάδιο. Στο ντύσιμο το φολκλόρ μπερδεύεται με το ρετρό, το κιτς, το γκλίτερ και το πανκ.
Η δεκαετία του 1970 (και του ’60) ήταν η εποχή των κινημάτων της αμφισβήτησης. Το φεμινιστικό κίνημα έθεσε σε νέα βάση το ρόλο της γυναίκας στην κοινωνία. Οι πράσινοι, οι οικολόγοι, οργανώθηκαν και άρχισαν να πιέζουν τις κυβερνήσεις να σταματήσουν την αλόγιστη καταστροφή της φύσης. Νέοι αντικομφορμιστές ζούσαν ομαδικά, άφηναν μακριά μαλλιά, ντύνονταν ιδιόρρυθμα, τραγουδούσαν την ειρήνη και αυτοαποκαλούνταν “παιδιά των λουλουδιών”. Αυτές ήταν οι ανέμελες εποχές για κάποιους από μας, με την απλότητα της καθημερινότητας, την άγνοια, την παιδικότητά μας, τον ενθουσιασμό μας.
Το βιβλίο – οδηγός
Οδηγός επιβίωσης για τον Τάκη και την Κάτια σε αυτό το μεγάλο βήμα της ζωής τους γίνεται ένα βοήθημα επιστημονικής φύσεως, το περιβόητο «Σεξ Λεξικόν: Η Επιστήμη του Έρωτα» της εποχής. Ένα βιβλίο που ο Τάκης ανακαλύπτει στη βιβλιοθήκη του νονού του και το φυλάσσει ως κόρη οφθαλμού. Πρόκειται για το απόλυτο εγχειρίδιο, με χρηστικές και επεξηγηματικές πληροφορίες, για οτιδήποτε αφορά το σεξ. Την ίδια κρίσιμη ώρα το «Σεξ Λεξικόν» λειτουργεί στη συνείδησή τους ως φωνή συνετισμού όταν οι δύο ήρωες «κινδυνεύουν» να παρεκτραπούν. Ο αυστηρός πρόλογος του πολυσέλιδου και ογκώδους τόμου προειδοποιεί και τρομάζει: «Αγόρια προσοχή, κορίτσια ενημερωθείτε!».
Από εκεί και μετά οι τρυφερά χιουμοριστικές καταστάσεις εξελίσσονται ραγδαία με μια χαριτωμένα ελλειπτική προσέγγιση της ζωής και των εφηβικών αγωνιών. Με παιγνιώδη ανάδειξη των αντιφάσεων, της κεκαλυμμένης υποκρισίας, της διαγώνιας αλήθειας. Με θραύση του συντηρητισμού και της στερεοτυπικότητας.
Τα λήμματα
Κατά τη διάρκεια της βραδιάς το νεαρό ζευγάρι θα διαβάσει και θα συζητήσει διάφορα λήμματα, όπως γάμος, αγάπη, αυτοϊκανοποίηση, σεξ-διαστροφές, εκπαρθένευσις, ερωτογόνες ζώνες, ηθική, μονογαμία, οργασμός, πορνογραφία, σεξ-απήλ, συνουσία, καθώς και… πολλά άλλα:
«Άμβλωσις: Ποινικώς κολάσιμος ενέργεια που συνεπάγεται ευθύνη για όλους όσοι συμμετέχουν σε αυτήν: έγκυος, ιατρός, ηθικός αυτουργός, κλπ.».
«Αποχαλίνωσις: η απώλεια κάθε ελέγχου και μέτρου εις ό, τι αφορά τη σεξουαλική δραστηριότητα του ατόμου. Συνώνυμο της σεξουαλικής κραιπάλης».
«Καφές και σεξ-ζωή: Από την εποχή των αρχαίων Αράβων μέχρι και σήμερα, η κατάχρηση του καφέ θεωρείται αντι-σεξουαλικός παράγων. Το περίεργο είναι ότι οι μεγάλοι εραστές Φοντενέλ, Μπαλζάκ και Προυστ έπιναν καφέ σε μεγάλη ποσότητα».
«Μίνι-φούστα: Τυπικό παράδειγμα ημίγυμνης ενδυμασίας».
«Ομοφυλοφιλία. Κατάρα που καταρρακώνει ανεπανόρθωτα την ανδρική ιδιότητα και περηφάνια και οδηγεί σε μια σειρά από αθλιότητες, χλευασμούς και ταπεινώσεις».
«Σεξουαλική πείνα. Τις τελευταίες δεκαετίες, χάρη στην εν γένει άνοδο του επιπέδου της ζωής του ελληνικού λαού, επέρχεται σιγά-σιγά μια κατασίγαση της σεξ-πείνας».
«Διατροφή και σεξ. Οι πολύ σέξι άνδρες αγαπούν πολύ το κρέας. Το ίδιο και οι πολύ σέξι γυναίκες. Ο τρόπος με τον οποίο γεμίζει κάποιος το πιάτο του, παρέχει μια ένδειξη για το σεξουαλικό του ταπεραμέντο».
Ποια είναι η θέση των δύο νέων στις ξεπερασμένες και άκαμπτες αντιλήψεις του λεξικού; Πώς αντιμετωπίζουν αυτό το μπέρδεμα εκλαϊκευμένης επιστήμης, δεισιδαιμονιών και ηθικών κανόνων της εποχής; Τα ταμπού μιας ολόκληρης κοινωνίας θα συγκρουστούν με τα πιστεύω του νεαρού ζευγαριού που η διαίσθηση το οδηγεί να έχει ως μοναδικό του οδηγό την αυθεντικότητα του συναισθήματος.
Ακολουθώντας τη διαίσθηση
Το βράδυ αυτό, η Κάτια και ο Τάκης, δύο χαρακτηριστικοί νεανικοί τύποι της εποχής, θα κληθούν να ξεπεράσουν πολλά εμπόδια πριν αφήσουν τους εαυτούς τους ελεύθερους για πειραματισμό. Μήπως βρίσκονται ένα βήμα πριν αφήσουν στην άκρη τα βοηθήματα και ακολουθήσουν το ένστικτό τους; Τη βιωματική τους οικείωση; Θα προχωρήσουν; Ή θα σταματήσουν;
Γλυκιά εφηβεία. Όμορφη. Ονειροπόλα. Ανήσυχη. Ευαίσθητη. Ταξιδιάρικη. Βασανιστική. Τρυφερή. «Οργισμένη». Παράφορη. Αποστομωτική. Απελευθερωτική. Ανεξάντλητη.
Πέρα από τις ανασφάλειες, την αναζήτηση και το ευάλωτο της προσωπικότητας ανοίγεται ένας δρόμος με πρωτιές. Ο δρόμος της πρώτης φοράς. Το πρώτο φιλί, η πρώτη φορά που, παρασυρμένος, θα δοκιμάσεις να καπνίσεις (κακώς), η πρώτη φορά που θα δοκιμάσεις αλκοόλ, η πρώτη φορά για όλα. Και κατόπιν είναι ο έρωτας. Η πρώτη φορά που ερωτεύεσαι. Πάθος και πυροτεχνήματα εκρήγνυνται παντού.
Η γενιά του ’70
Η γενιά του ’70 (ή η γενιά της άρνησης) έβγαλε μερικούς απ’ τους καλύτερους επιστήμονες και καλλιτέχνες (όπως οι δύο ήρωες), ανθρώπους απλούς, σκαπανείς της εποχής τους, εργατικούς και τίμιους οικογενειάρχες αλλά και λαμόγια, αβανταδόρους, διεφθαρμένους, λαοπλάνους και απατεώνες. Τα χρόνια εκείνα έγινε μια έκρηξη σε καινοτομίες και νέες ιδέες. Προέκυψαν επιτυχίες, αποτυχίες, πόλεμοι, καταστροφές αλλά και παραμορφωμένο εξαμβλώματα. Η γενιά του ’70 ήρθε για να μείνει και να κάνει αισθητή την παρουσία της. Παρά την άφρονα νιότη της, προσπάθησε να αποτινάξει το μετεμφυλιακό ελληνικό τραύμα. Δεν φοβήθηκε να ενστερνιστεί τα ελευθεριακά κινήματα, να αποβάλει την υποτίμηση και τον φόβο των προηγούμενων γενεών για το σώμα και τις λειτουργίες του. Είχε αλαζονεία και αυθάδεια, έδειξε έντονη οξύτητα και ιδεολογικές αγκυλώσεις αλλά και αυτοσχεδιαστική δύναμη μαζί με εξωστρέφεια. Χτυπήθηκε, πειραματίστηκε, ξαναχτυπήθηκε. Λειτούργησε από αυτοσυντήρηση. Αναζήτησε την πλασματική ευμάρεια. Διεκδίκησε το ξάφνιασμα και την πρόκληση, το δικαίωμα στην ευημερία και στην εξέλιξη. Παρά τα λάθη της και την αυτοκαταστροφικότητά της, η γενιά του ’70 βγήκε ανθεκτική, έμαθε να τα αντιμετωπίζει όλα. Μεγάλωσε με χαρές και λύπες. Έζησε. Και εξακολουθεί να ζει, σε πείσμα όλων αυτών που μας υποβιβάζουν τη ζωή με δική τους ευθύνη και για δικό τους όφελος.
Αυθόρμητη και διασκεδαστική
Το έργο του Σπύρου Μιχαλόπουλου είναι μια προσπάθεια που χαρακτηρίζεται από ανθρωπιά και ενδοσκόπηση, ο λόγος είναι πυκνός, άμεσος, αστείος, συχνά σαρκαστικός. Προσεγμένο κείμενο που παρουσιάζει με σεβασμό μια σημαντική στιγμή στη ζωή όλων μας. Μας υπενθυμίζει κάτι που λέγεται ωριμότητα. Η ωριμότητα μάς έρχεται ξαφνικά. Τότε συνειδητοποιούμε τη διαφορά ανάμεσα στο τι είναι αληθινό, βαθύ και διαρκές. Η ωριμότητα αντιτίθεται στο επιφανειακό κέρδος της στιγμής. Μεγαλώνοντας ο Τάκης και η Κάτια θα συνειδητοποιήσουν το αληθινό νόημα της αγάπης και το γεγονός ότι το να είσαι ο εαυτός σου είναι το μόνο πράγμα που μπορείς να είσαι για πάρα πολλά χρόνια.
Εξαιρετική παράσταση, γεμάτη φρεσκάδα και ζωντάνια. Πολύ καλές ερμηνείες και πολύ καλή κίνηση. Καλοεπιλεγμένα τραγούδια και σκηνές που ξυπνούν αναμνήσεις σε πολλούς από μας.
Τα σκηνικά και τα κοστούμια της Νίκης Ψυχογιού, όμορφα πολύ, συνομιλούν με την εποχή, έχουν απλότητα και αισθητική αθωότητα.
Ο Χρήστος Κοντογεώργης, που τον γνωρίζουμε και από την «Αγαπητή Ελένα» (Θέατρο “Επί Κολωνώ”) και τον έχουμε θαυμάσει κατ’ επανάληψιν τα τελευταία χρόνια, είναι ένα σύνθετο και πολύπλοκο ταλέντο. Καταιγιστικός, αφοπλιστικός, ρεαλιστικός. Θηρεύει εικόνες και μπαίνει με απίστευτη άνεση στο ιδιότυπο «ιστορικό» στυλ του Τάκη. Εντυπωσιακός ηθοποιός.
Η Μαρία Χάνου παίζει με αίσθηση και μνήμη. Είναι ένα κράμα τρυφερότητας και επαναστατημένης συνείδησης, αφοπλιστικής ειλικρίνειας και παιδικότητας. Διακρίνεται από γνησιότητα, τόλμη και πειθαρχία.
Η σκηνοθέτις Αγγελίτα Τσούγκου δίνει μια ελεγχόμενη ειρωνεία στην παράσταση, παίζοντας με τις φοβίες, τις ανασφάλειες, τον ερωτισμό. Τονίζει τις αναζητήσεις των νέων και το ιδιότυπο κλίμα που ανασαίνουν, τον τρόπο έκφρασης, τους στόχους, τις αμφισβητήσεις τους, δίχως να υποκύπτει σε καμιά σοβαροφάνεια και διδακτισμό. Το αποτέλεσμα είναι μια απελευθερωτική δημιουργία, υπαινικτική, ευθύβολη, αυθόρμητη και διασκεδαστική.
* Είναι το πρώτο θεατρικό για τον δημοσιογράφο Σπύρο Μιχαλόπουλο, που πέρυσι φοίτησε στο Στούντιο Συγγραφής του Εθνικού Θεάτρου.
* Η σκηνοθέτις Αγγελίτα Τσούγκου επιστρέφει στο «104» ύστερα από τις επιτυχημένες συνεργασίες με τα έργα «Ο Γυάλινος Κώδων» της Σ. Πλαθ και «Αισθηματικές Νουβέλες δρχ. 35» των Α. Τσούγκου-Γ. Τσαγκαράκη.
Συντελεστές
Σκηνοθεσία: Αγγελίτα Τσούγκου || Σκηνικά/Κοστούμια: Νίκη Ψυχογιού || Βοηθός Σκηνοθέτη: Μερόπη Παπαστεργίου || Βίντεο-Φωτογραφίες: Χάρης Γερμανίδης
Ερμηνεύουν: Μαρία Χάνου, Χρήστος Κοντογεώργης
Πληροφορίες
Θέατρο “104”
Ευμολπιδών 41
118 54 Αθήνα
Τηλ. 2103455020
