Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
To «Αγγέλων Βήμα», φέτος, είναι ταξιδιάρικο… Τη βραδιά της 23ης Νοεμβρίου 2016 με την καρδιά μας ταξιδέψαμε στο φεγγάρι. Το φεγγάρι της ποίησης και της μουσικής. Τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος», από τα πιο αγαπημένα και γνωστά κείμενα του Γιάννη Ρίτσου, μας δίδαξε σε μια απέριττη και μαγευτική παράσταση η Σοφία Σεϊρλή με τη σύμπραξη της νεαρής ηθοποιού Ιώβης Φραγκάτου που έπαιξε και πιάνο.
Το ποίημα είναι ένας αριστουργηματικός σκηνικός μονόλογος, μια «εκ βαθέων» εξομολόγηση, μια παρατεταμένη παράκληση για ζωή κι ελπίδα, μέσα από μια συνεχή ροή αλληγοριών και συμβόλων.
Παρουσιάζεται στο φουαγιέ του θεάτρου «Αγγέλων Βήμα», για λίγες μόνο παραστάσεις σε σκηνοθεσία Άσπας Κυρίμη.
Ένα ανοιξιάτικο βράδυ σε κάποιο σπίτι που έχει γνωρίσει και καλύτερες μέρες. Μια γυναίκα ώριμη, ντυμένη στα μαύρα, αρχοντική, με μια σειρά μαργαριτάρια περασμένα στη σεμνή λαιμόκοψη, απευθύνεται σε ένα πρόσωπο πιο νέο. Το φως λιγοστό, όσο έρχεται από το αμείλικτο φεγγαρόφωτο. Η διήγησή της είναι ο απολογισμός της, ο απολογισμός ζωής μιας γυναίκας που έζησε ηθελημένα μακριά από τον κοινωνικό περίγυρο.
Η έμπνευση προέρχεται από τη «Σονάτα του Σεληνόφωτος», το κλασικό μουσικό έργο του Μπετόβεν (1770-1827). Ως μουσικό είδος, η σονάτα είναι σύνθεση για ένα ή περισσότερα μουσικά όργανα, αποτελούμενη από τρία ή τέσσερα μέρη διαφορετικής ρυθμικής αγωγής.
Το στοιχείο της θλίψης, της φθοράς και του θανάτου κυριαρχεί και στη σύνθεση του ποιήματος. Η διαλυμένη πολυθρόνα αποκτά διαστάσεις συμβόλου. Το μαντίλι προσεγγίζεται από την αισθητική του και μόνο πλευρά και όχι από τη χρηστική. Τη νεαρή κοπέλα με τις ξανθές πλεξούδες και το λευκό μακρύ φόρεμα, όλο δροσιά και νιάτα, η γυναίκα με τα μαύρα τη βλέπει σαν μια μικρή φίλη της ροδακινιά, «όλο φως και ροζ λουλούδια». Το σπίτι ασφυκτικά κλειστό κι απομονωμένο, καταρρέει. Τα σεντόνια σαν σάβανα καλύπτουν τα έπιπλα, οι καθρέφτες ραγίζουν και φέρνουν κακοτυχία. Τα ποιήματα πνίγονται «στο χρυσό πηγάδι της σελήνης».
Η παράσταση δόθηκε με λιτότητα, με απλότητα, δίχως επιτήδευση. Μόνο με το μαύρο πιάνο, μια κόκκινη πολυθρόνα κι ένα κόκκινο τριαντάφυλλο στη σκηνή. Η βαθιά ερμηνεία της κυρίας Σεϊρλή με τη λεπτότητα και την οδύνη της παρέπεμπε σε ψυχολογικές παραισθήσεις, στον ίλιγγο του σκότους. Η ηρωίδα καταδύεται στο βυθό που είναι στην ουσία σαν μια κατάδυση στη μνήμη, στο παρελθόν βίωμα και στο υποσυνείδητο. Η αφήγησή της άλλοτε παραπέμπει σε ψυχανάλυση, άλλοτε σε παραμιλητό κι άλλοτε σε μοιρολόι.
Ίσκιοι σαλεύουν και βουβά φτερά ανοιχτά και μυστηριακές φωνές και αέρινα αγάλματα κάνουν τη εμφάνισή τους στη διήγηση. Ευάλωτη και ικετευτική η γυναίκα, στο γύρισμα του βίου της προσπαθεί να προβάλει την πνευματική ανωτερότητά της. Γεμάτη μεταμέλεια, ματαιωμένη επιθυμία, ανεπίδοτα μηνύματα, δείχνει την τραυματισμένη της ψυχή.
Πολύ συγκινητική η στιγμή που περιγράφεται η εμφάνιση της γριάς – βαριάς αρκούδας με το αβάσταχτο σωματικό και ψυχικό άλγος και τη θέληση για ζωή.
Στο τέλος η νεότητα συμπονά τη γυναίκα, ωστόσο απελευθερώνεται και φεύγει με ένα μειδίαμα στα χείλη και το κόκκινο τριαντάφυλλο στο χέρι.
Αυτό που είδαμε στην παράσταση της Άσπας Κυρίμη δεν ήταν η δράση, γιατί το ποίημα του Ρίτσου δεν έχει δράση. Αυτό που είδαμε και μάλιστα με θαυμάσιο τρόπο ήταν η ενδοσκόπηση, η ματαίωση, η εξερεύνηση της ανθρώπινης συμπεριφοράς, η ανάμνηση πράξεων, γεγονότων και καταστάσεων του παρελθόντος, η στέρηση και η θυσία της νιότης, η λυρική ευαισθησία, ο στοχασμός και το συναισθηματικό βάρος του ποιητικού λόγου. Καθαρή και δυνατή ποίηση.
Η Σοφία Σεϊρλή μας έδωσε τις ζωντανές και πλούσιες εικόνες του «Σεληνόφωτος» και την ψυχολογική φόρτιση. Μας έδωσε επίσης το γεμάτο φωνές της ζωής και της συνείδησης χαρακτήρα μιας γυναίκας που νιώθει και εκφράζεται και υποφέρει με αξιοπρέπεια.
H Ιώβη Φραγκάτου έδειξε το ταλέντο της και τη μουσική της παιδεία, ωραιοτάτη ως ζωογόνο φως του ήλιου.
Εξαιρετική και η επιλογή των κοστουμιών.
Μια εξαίσια οραματική και δοξαστική παράσταση, μια ποιητική κατάθεση.
* Η σκηνοθέτις Άσπα Κυρίμη, που επέλεξε κορίτσι αντί για αγόρι στο ρόλο του νέου, σημειώνει: «Μια γυναίκα κυνηγημένη από τη φθορά αναζητά καταφύγιο στη μουσική. Σε μια αντεστραμμένη σχέση, η μουσική θα ακούσει την εξομολόγησή της, την αφήγηση της ζωής της μέσα σ’ ένα σπίτι που κάποτε “ήταν”, αλλά τώρα καταρρέει, αθόρυβα και αμετάκλητα όπως η ίδια.
Η μουσική, ενσαρκώνοντας τη νεότητά της, θα ενθουσιαστεί με την απρόσμενη “υλοποίηση” της γυναίκας στον χώρο, θα μιλήσει μαζί της, θα θυμώσει, θα διαφωνήσει, θα κοροϊδέψει, θα ειρωνευτεί, θα παρηγορήσει.
Τη γυναίκα φωτίζει, γοητεύει και απειλεί η Πανσέληνος».
Ταυτότητα της παράστασης
Γιάννη Ρίτσου «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος»
Σκηνοθεσία: Άσπα Κυρίμη
Ερμηνεύουν: Σοφία Σεϊρλή, Ιώβη Φραγκάτου
Στο πιάνο η Ιώβη Φραγκάτου
Πληροφορίες
Γιάννη Ρίτσου, «Η Σονάτα του Σεληνόφωτος»
με τη Σοφία Σεϊρλή
ΘΕΑΤΡΟ «ΑΓΓΕΛΩΝ ΒΗΜΑ»
Σατωβριάνδου 36, στάση μετρό «Ομόνοια», τηλ. 210 52 42 211
Κάθε Τετάρτη στις 20.00 από 9 Νοεμβρίου έως 28 Δεκεμβρίου 2016
Διάρκεια παράστασης: 50 λεπτά
Τιμές εισιτηρίων: 10 ευρώ (γενική είσοδος), 8 ευρώ (φοιτητικό, άνω των 65), 5 ευρώ (ανέργων, ατέλειες)