Γράφει η θεατρολόγος Μαρία Μαρή
Στο «Θέατρο 104» είδα την παράσταση «Η πόλη ή πώς να κοιμηθείτε ήσυχα». Πρόκειται για την περσινή επιτυχία σε σύλληψη και σκηνοθεσία του Παναγιώτη Γκιζώτη με τους Μαρία Καραγκιοζίδου, Δημήτρη Ροΐδη και Γιώργο Χιώτη.
Η πολιτική μαύρη κωμωδία του Παναγιώτη Γκιζώτη είναι μια πρωτότυπη δραματουργία, σε συνομιλία με το «Υπό Έλεγχο» του Γάλλου Φρεντερίκ Σόνταγκ, που παίρνει ως αφορμή τη σύγχρονη πόλη και αναδεικνύει στιγμές του καθημερινού της βίου. Το έργο του Σόνταγκ, γραμμένο το 2009, περιγράφει μια δυστοπική κοινωνία του μέλλοντος, όπου τα πάντα παρακολουθούνται και ελέγχονται.
Το γενικό πλαίσιο που έθετε ο Σόνταγκ έχει αρκετά στοιχεία με όσα συνέβησαν παγκόσμια τα τελευταία χρόνια, θέματα περιορισμού και ελέγχου, όπως αναφέρονται και στο έργο του Τζωρτζ Όργουελ «1984» και του Άλντους Χάξλεϋ «Θαυμαστός καινούργιος κόσμος». Όλοι διακρίνονται από τον φόβο της καταστροφής της σκέψης των ανθρώπων, την παραποίηση της αλήθειας και την εξαφάνιση του πολιτισμού.
Η «επίβλεψη» του Μεγάλου Αδελφού, τα ΜΜΕ, οι κάμερες, η έλλειψη προσωπικού χώρου και ιδιωτικότητας, η αδυναμία διαφυγής. Οι πολίτες, που κυκλοφορούν σε μια πόλη, ζουν σε διαμερίσματα, που ανησυχούν, ή εφησυχάζουν, που επιτηρούν, ή επιτηρούνται και ή τα δύο συνάμα, που ερωτεύονται, κυρίως που φοβούνται και επιλέγουν να γίνουν διαφανείς, αόρατοι ώστε να μην εγείρουν το μένος της αόρατης, αδιευκρίνιστης, αδιαπέραστης ωστόσο Αρχής – Εξουσίας, για την οποία δεν είναι τίποτε άλλα παρά ένας φάκελος πιστοποιητικών.
Ακροβατούν στα όρια μεταξύ τρέλας και πλήρους διαύγειας ξεπροβάλλουν από τα στενά της πόλης, διαδηλώνουν και επιχειρούν να αρθρώσουν μια φωνή μέσα από τους αποπνικτικούς μηχανισμούς της.
Μια πόλη με τα όμορφα και καθαρά σοκάκια της, τα ζεστά διαμερίσματα με τους ήσυχους κατοίκους, τις πολυσύχναστες λεωφόρους της. Όλα αυτά, από ψηλά, όταν τα βλέπει κάποιος από τις ταράτσες των πολυκατοικιών, φαντάζουν απλά και μακρινά, απρόσωπα. Ήσυχα.
Κάποιοι ηθοποιοί κρατούν στα χέρια τους μια κάμερα και μέσα από το φακό της παρεισφρέουμε στις μικρές ιστορίες του κάθε χώρου.
Αυτό που μοιάζει μακρινό και απρόσωπο γίνεται προσιτό, άμεσο και με την ερμηνεία των ηθοποιών στον σκηνικό χώρο γίνεται προσωπικό και άμεσο. Το άλλοτε μακρινό έρχεται κοντά.
Οι καθημερινές δράσεις παίρνουν πλέον άλλη υπόσταση, η ιδιωτικότητα καταλύεται, οι εξεγέρσεις, οι διαδηλώσεις, τα μικρά και τα μεγάλα γίνονται θέματα εντελώς διπλανά. Τι συμβαίνει σε μια πόλη όταν τα πάντα βλέπονται και ακούγονται; Μέσα από την προβολή βλέπουμε ακριβώς ό,τι συμβαίνει μέσα σε κάθε διαμέρισμα.
Ο Παναγιώτης Γκιζώτης εξερευνά, για μια ακόμα φορά, τη λεπτομερή αφήγηση του μικρόκοσμου. Η εκπληκτική μακέτα μιας πόλης, τεράστιο έργο της σκηνογράφου Μαίρης Βασιλάκη, ζωντανεύει στο «104».
Μέσα από τη διεισδυτική ματιά της κάμερας βλέπουμε πώς εκτυλίσσεται μια γιορτινή μέρα σε μια σύγχρονη πόλη. Η διαδραστική φύση της κατασκευής σε συνδυασμό με την κινηματογράφηση και τη δημιουργία ηχοτοπίων αναδεικνύουν το αποστειρωμένο και καθαρό αστικό τοπίο που, με την πάροδο της μέρας, θα παραμορφώνεται, παρουσιάζοντάς μας τον πραγματικό, βρώμικο και καταπιεστικό του χαρακτήρα. Οι δρόμοι βρωμίζουν, ξαφνικά υπάρχει βία, άνθρωποι πεθαίνουν ξαφνικά.
Εξαφανίζονται, είναι η μόνη ελευθερία που μπορεί ακόμα να διατηρήσουν. Για να διαπιστωθεί αν αναπνέουν τα πτώματα βάζουν μπροστά στην αναπνοή τους έναν κλέφτη, ταραξάκο για να δουν αν θα κινηθούν τα εύθραυστα κλαδάκια του που τα κινεί και τα διασπείρει ο άνεμος.
Αυτό το θεραπευτικό φυτό έγινε σαρκαστικά το σύμβολο μιας απρόσωπης, αντιδημοκρατικής, παράλογης εξουσίας, και συνοδεύει τα έγγραφα και τους φακέλους κάθε πολίτη αυτής της άγριας πόλης, μικρογραφία κάθε σύγχρονης πόλης.
Η αλήθεια διαστρεβλώνεται, η ζωή διώκεται, η μνήμη αποδυναμώνεται, οι άνθρωποι για οποιανδήποτε λόγο, εξαιτίας υποχρεώσεων, πανδημίας, φόβου αποξενώνονται, η ελευθερία αφαιρείται με μια επίφαση ευγένειας και καλών τρόπων, που κρύβουν μια ωμή βία.
Σταδιακά μέσα σε έναν περιορισμένο χώρο ασανσέρ αποτυπώνεται η αγωνία και ο φόβος, που παραλύει τα αισθήματα, τον έρωτα και την επιθυμία του άλλου, αφαιρείται η χαρά της ζωής.
Η παθογένεια είναι ορατή και οξύνεται όταν η Εξουσία καθησυχάζει τον κόσμο. «Μην θορυβείστε. Πάμε καλά. Πάμε πολύ καλά. Δεν έχετε κανένα λόγο να θορυβείστε». Οι πολιτικοί λόγοι είναι κατασκευασμένοι και οι πολιτικοί αρχηγοί είναι μόνο εκτελεστικά πιόνια μιας αδιάλλακτης, αόρατης και βέβαια ανασφαλούς απρόσωπης Εξουσίας. Όλα γίνονται υπόκωφα και ο λαός ποδηγετείται.
Η ερμηνεία των ηθοποιών [Μαρία Καραγκιοζίδου, Δημήτρης Ροΐδης, Γιώργος Χιώτης] διαπνέεται από μια οργανωμένη συλλογικότητα. Υπηρετούν το άγριο αυτό παιχνίδι και είναι κάθε στιγμή μέσα σε αυτό. Είτε ως θύματα, είτε ως άρχουσα τάξη. Η θεατρική πράξη εντάσσει τους θεατές και ο φόβος και η αγωνία για τη δυστοπική αυτή έκβαση γενικεύεται.
Εκπληκτικό το σκηνικό – μακέτα της Μαίρης Βασιλάκη.
Μια παράσταση του Παναγιώτη Γκιζώτη με άποψη, που παρουσιάζει μεγάλο ενδιαφέρον και στηρίζεται στην ομόπνοη συνεργασία και καλλιτεχνική έκφραση των συντελεστών της.
Μετά από αυτό «πόσο ήσυχα μπορείτε να κοιμηθείτε;».
***
«Η πόλη ή πως να κοιμηθείτε ήσυχα» του Παναγιώτη Γκιζώτη για 2ο χρόνο στο Θέατρο 104
