Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Τον θεωρώ άξονα πολλών και σημαντικών κινήσεων στο θέατρό μας, γεμάτο χαρίσματα, αρετές και δυνατότητες. Έχει πάντα μια ζέση η παρουσία του και μεταφέρει μια τρυφερότητα επί σκηνής. Πρόκειται για έναν ιδιαζόντως ξεχωριστό καλλιτέχνη, που παίζει, σκηνοθετεί, διδάσκει, ψάχνει και ψάχνεται.
Η φωνή του έχει χάρη, είναι αγνή, αληθινή, βαθιά και ποιητική. Το πρόσωπό του, ηλιόλουστο και σοφιστικέ, τον κάνει υπέρμετρα συμπαθή. Αρρενωπός και συνάμα μελαγχολικός, σοβαρός και επίμονος, ακολουθεί την υποκριτική πιστά και ανυπόκριτα, παίζοντας σχεδόν πάντα δυνατούς χαρακτήρες στο θέατρο. Αν είναι, δε, κλασικοί ρόλοι βουτάει μέσα τους δίχως αναστολές.
Με βλέμμα αεικίνητο, με αφοσίωση, στην ουσία ο Παναγιώτης Εξαρχέας δίνεται σε ό,τι κάνει. Είτε παίζει στην «Τραγωδία του Βασιλιά Ριχάρδου του Γ’», είτε στη «Νεολιθική Νυχτωδία στην Κρονστάνδη», είτε στην «Πλατεία Ηρώων», στο «Υμπύ Τύραννος», στο «Μεγάλο κρεβάτι», στο «Συστημένο», η τέχνη του εκφράζει πάθος, πραγματικές συναισθηματικές ρωγμές, ελευθερία και ζωτικότητα.
Με μια ομάδα νέων σημαντικών δημιουργών, αυτό τον καιρό προετοιμάζει το ανέβασμα του εξαιρετικού διηγήματος του Γιώργου Χειμωνά “Μυθιστόρημα”, σε παραγωγή της 5ης Εποχής, στη Μικρή Σκηνή του θεάτρου “Άλμα”. Η παράσταση θα κάνει πρεμιέρα στις 2 Μαρτίου 2020. Παίζουν η Ελίνα Ρίζου και ο Κωνσταντίνος Γώγουλος. Σκηνικά και κοστούμια κάνει η Άρτεμις Φλέσσα, μουσική σύνθεση ο Κορνήλιος Σελαμσής, επιμέλεια κίνησης η Μαργαρίτα Τρίκκα και τη δραματουργική επεξεργασία έχει αναλάβει ο Άρης Μπαλής.
Επίσης, στις 24 Ιανουαρίου 2020 ξεκινά το «Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι» του Τένεσσι Ουίλιαμς σε σκηνοθεσία Γιώργου Παπαγεωργίου, όπου ο Παναγιώτης υποδύεται τον γιατρό Κούκροβιτς, στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Μετά το Πάσχα στο «Θέατρο Άλμα» θα συμμετάσχει στην «Ανταλλαγή» του Πωλ Κλωντέλ σε σκηνοθεσία Βαλάντη Φράγκου.
– Παναγιώτη, ποιο από τα γεγονότα της παιδικής σου ηλικίας θυμάσαι συχνά;
* Τα καλοκαίρια στο χωριό -την Εύα Μεσσηνίας- με τα ξαδέρφια μου, οι βόλτες στην πλατεία και τα μπουγέλα με ό,τι υλικό βρίσκαμε στην κουζίνα.
– Με ποια βιβλία μεγάλωσες;
* Η αλήθεια είναι πως δεν διάβαζα πολλά βιβλία μικρός, αλλά έβλεπα πολλές ταινίες. Δεν θα ξεχάσω ποτέ την πρώτη φορά που είδα το «Stand by me». Ήμουν 10 χρονών.
– Ποια θεατρική παράσταση είδες για πρώτη φορά ή ποια θυμάσαι ως πρώτη;
* Την πρώτη παράσταση στο θέατρο δεν τη θυμάμαι, θα ήταν κάποια που θα είχαμε πάει με το σχολείο. Αλλά θυμάμαι στο λύκειο που ανακάλυψα το «Θέατρο Αμόρε» κι άρχισα να βλέπω παραστάσεις εκεί. Ήταν σαν να άνοιξε ένα άλλο σύμπαν.
– Ήταν μια συνειδητή απόφαση η ενασχόλησή σου με το θέατρο ή η ίδια η ζωή σε έσπρωξε προς τα εκεί;
* Θυμάμαι ότι στην πρώτη γυμνασίου συμμετείχα στην παράσταση που ανέβασε η θεατρική ομάδα του σχολείου μου. Μου άρεσε τόσο πολύ η όλη διαδικασία κι έκτοτε το μόνο που έλεγα είναι ότι θέλω να γίνω ηθοποιός. Όταν τέλειωσα το σχολείο έδωσα εξετάσεις στη σχολή του Θεάτρου Τέχνης, με πήραν και εκεί ξεκίνησαν όλα. Δεν ξέρω αν ήταν συνειδητή η απόφαση, μάλλον κάτι με τράβηξε στη διαδικασία και στο πώς λειτουργούσα εγώ σαν προσωπικότητα σε αυτή.
– Ποια ήταν η πρώτη σου δουλειά ως ηθοποιός; Ποια συναισθήματα ανακαλείς από εκείνη την πρώτη φορά;
* Η πρώτη παράσταση που έπαιξα ήταν όσο ήμουν φοιτητής στη σχολή του Θεάτρου Τέχνης και λεγόταν «Ο ύμνος στους θεούς ας πάει». Ήταν ένα αφιέρωμα σε μουσικές και τραγούδια που είχε γράψει ο Μάνος Χατζιδάκις για παραστάσεις του Θεάτρου Τέχνης. Είχα πάρα πολύ άγχος. Πριν από την παράσταση πουλούσα τα προγράμματα κι από τη βιασύνη μου στην πρεμιέρα να προλάβω κουτούλησα σε έναν τοίχο κι έκανα ένα τεράστιο καρούμπαλο.
– Σκηνοθετείς φέτος το έργο του Γιώργου Χειμωνά «Μυθιστόρημα» που θα παρουσιαστεί από τις 2 Μαρτίου 2020 στη Μικρή Σκηνή του θεάτρου «Άλμα». Ποιος ήταν ο λόγος που επέλεξες αυτό το έργο;
* Το «Μυθιστόρημα» είναι ένα κείμενο που αγαπώ εδώ και χρόνια και όσες φορές το διάβαζα μου δημιουργούσε ένα περίεργο συναίσθημα. Φορά τη φορά άρχιζαν να μου έρχονται συγκεκριμένες σκέψεις και πράγματα που θα ήθελα να δοκιμάσω. Οπότε άφησα τον εαυτό μου να μπει στη διαδικασία να δει πώς θα μπορούσε να γίνει παράσταση. Και λίγο καιρό μετά βρήκα το θάρρος να πω «Ωραία, ας το κάνω». Δεν είχα συγκεκριμένη πρόθεση να σκηνοθετήσω κάποιο έργο, απλώς προέκυψε να θέλω να σκηνοθετήσω το συγκεκριμένο.
– Το «Μυθιστόρημα» του Χειμωνά σε ποιο είδος λογοτεχνίας ανήκει;
* Ανάλογα από ποια πλευρά επιλέγει κάποιος να το δει. Αντιλαμβάνομαι τη δυσκολία του εγχειρήματος, αλλά πιστεύω πως στην τέχνη είναι σημαντικό να προσπαθεί ο καθένας να εκθέσει το δικό του προσωπικό στοιχείο, τη δική του αντίληψη, να δοκιμάσει, να πειραματιστεί, ακόμη και να αποτύχει. Να φέρει τον δικό του κόσμο με την ελπίδα ότι οι άλλοι θα συνδεθούν με αυτόν. Αυτό ακριβώς θέλω κι εγώ να δοκιμάσω. Κι η αλήθεια είναι πως είμαι πολύ χαρούμενος για τους ανθρώπους που έχω δίπλα μου σε αυτό, γιατί τους εμπιστεύομαι απόλυτα κι αυτό μου δημιουργεί μεγάλη ασφάλεια.
– Ποιοι είναι οι ήρωες του έργου;
* Οι ήρωες του έργου είναι ο Τ, η Α, η μητέρα και η αδερφή του Τ , ο Γ και η Μαργαρίτα.
– Η λογοτεχνία του Χειμωνά είναι μια λογοτεχνία για το «τέλος των ηρώων»;
* Ο Χειμωνάς εξερευνά στα έργα του το «όριο του ανθρώπου» και το «τέλος του καιρού». Πώς ο άνθρωπος μπορεί να κατακτήσει ένα «γνωστικό όριο», μια ολική συνείδηση του εαυτού του και του κόσμου. Μία διαδρομή που καλείται ο άνθρωπος να βγει πάνω από τη φύση του, την ανθρώπινη υπόστασή του. Τα πάντα είναι τόσο απόλυτα, δεν υπάρχει η ηθική όπως την ορίζουμε εμείς. Οι ήρωές του είναι «άνθρωποι εν κρίσει». Υπερβαίνουν τους εαυτούς τους και γίνονται ένα «οριακό βίωμα». Το τέλος τους συνήθως είναι ο θάνατος, η απόσυρση.
– Τι θέση έχει η αγάπη στο «Μυθιστόρημα»;
* Η αγάπη στο «Μυθιστόρημα» αποτελεί ένα τεράστιο δίπολο μαζί με τη γνώση. Θέτει ένα βασικό ερώτημα ανάμεσα στη γνώση για τον εαυτό και στην αγάπη για τον άλλον. Αναρωτιέται αν αυτά τα δύο μπορούν να συνυπάρξουν ή είναι αντιθετικά. Άραγε η ακραία μορφή αγάπης στερεί από κάποιον τη γνώση; Και μήπως η υπερβολική μέριμνα για γνώση του εαυτού καθιστά τους ανθρώπους ανίκανους να αγαπήσουν;
– «Αγαπάς σημαίνει κάνεις ένδοξο έναν άνθρωπο. Είναι η μόνη δόξα που θα βρει στη ζωή του», έχει πει ο Χειμωνάς. Πώς θα το σχολίαζες;
* Το να καταφέρεις να αγαπήσεις τόσο ουσιαστικά έναν άλλον άνθρωπο, να τον αγαπήσεις με έναν τρόπο που είσαι εκεί για αυτόν απόλυτα, που σέβεσαι τα «θέλω» του, που βάζεις τον εαυτό σου στην άκρη, που χαίρεσαι γι’ αυτόν και σέβεσαι τα όσα επιλέγει ακόμη κι αν εσένα σου στοιχίζει, ναι, σίγουρα είναι μια μεγάλη δόξα. Απαιτεί τεράστιο δόσιμο και το να προσφέρεις κάτι τόσο μεγάλο και πολύτιμο, σίγουρα είναι σπουδαίο.
– Ποιοι είναι οι συνεργάτες σου στην παράσταση;
* Στην παράσταση παίζουν η Ελίνα Ρίζου και ο Κωνσταντίνος Γώγουλος. Σκηνικά και κοστούμια κάνει η Άρτεμις Φλέσσα, μουσική σύνθεση ο Κορνήλιος Σελαμσής, επιμέλεια κίνησης η Μαργαρίτα Τρίκκα και τη δραματουργική επεξεργασία ο Άρης Μπαλής.
Φωτογραφία: Μαρία Παπαδόγιαννη
– Ως σκηνοθέτης, ποια θεατρικά έργα θα ήθελες να σκηνοθετήσεις και ως ηθοποιός ποιους ρόλους να υποδυθείς;
* Σαν ηθοποιός υπάρχουν διάφοροι ρόλοι που με ιντριγκάρουν πολύ και θα ήθελα να τους παίξω, αλλά κυρίως με ενδιαφέρουν οι καλές συνεργασίες με σκηνοθέτες και άλλους ηθοποιούς. Αυτό είναι το βασικό, αυτό θα σε προχωρήσει. Κι αν τύχει και συνδυαστούν αυτά, ακόμη καλύτερα. Όσο για τη σκηνοθεσία φαντάζομαι αν αποφασίσω να το επαναλάβω θα είναι κάποιο έργο για το οποίο θα έχω κάτι συγκεκριμένο να πω και να δοκιμάσω.
– Κινείστε οι ηθοποιοί σ’ έναν χώρο έντονα ανταγωνιστικό. Υπάρχει κάτι που σου δίνει ασφάλεια και αυτοπεποίθηση;
* Στο επάγγελμά μας υπάρχουν μέρες που νιώθεις καλά και έχεις αυτοπεποίθηση και άλλες που νιώθεις τρομερά ανεπαρκής. Το ανταγωνιστικό κομμάτι το αφήνω έξω από τη λειτουργία μου γιατί είναι κάτι που μόνο πίσω μπορεί να σε πάει σαν σκέψη και σε κάθε μου συνεργασία προσπαθώ να είμαι όσο πιο ανοιχτός μπορώ και να καταφέρνω τον εκάστοτε στόχο της παράστασης.
– Ο ηθοποιός οφείλει από τη μια να δημιουργεί και την άλλη πλευρά να βιοπορίζεται. Είναι δύσκολη αυτή η ισορροπία;
* Είναι τρομερά δύσκολο γιατί πλέον πρέπει να κάνει αρκετές δουλειές για να είσαι εντάξει οικονομικά. Αυτό συνεπάγεται με αρκετή κούραση, άγχος, κάποιες φορές να μην ευχαριστιέσαι τα πράγματα που κάνεις όσο θα μπορούσες και να μην έχεις καθαρό μυαλό. Κι επίσης χρόνο για την προσωπική σου ζωή, ο οποίος είναι τρομερά σημαντικός.
– Για να θυμηθούμε τον Τενεσί Ουίλιαμς: Το θέατρο χρειάζεται ρεαλισμό ή μαγεία;
* Το θέατρο χρειάζεται τον ρεαλισμό της πρακτικής δουλειάς για τη δημιουργία και τη μαγεία του προσωπικού σύμπαντος του καθενός για να απογειωθεί.
– Ποια έργα τέχνης ή θεατρικά έργα θεωρείς «κλασικά»;
* Τα έργα που είναι οικουμενικά, που απευθύνονται, αφορούν και αγγίζουν όλους. Που μιλάνε για καταστάσεις πανανθρώπινες.
– Με την τεχνολογία ποια είναι η σχέση σου;
* Πολύ κακή. Το κινητό μου δεν έχει πρόσβαση στο Ίντερνετ, έχει κουμπιά (κάποια από τα οποία έχουν φύγει) και όταν χρειάζομαι κάτι στον υπολογιστή βάζω φίλους μου να το κάνουν.
– Τι είναι αυτό που – κατά τη γνώμη σου – κάνει τα ωραία πράγματα ωραία;
* Η προσωπική σου σύνδεση με αυτά.
– Ποια είναι τα προσεχή σου σχέδια;
* Στις 24 Ιανουαρίου 2020 έχουμε πρεμιέρα στο «Ξαφνικά πέρσι το καλοκαίρι» του Τένεσσι Ουίλιαμς σε σκηνοθεσία Γιώργου Παπαγεωργίου, όπου υποδύομαι τον γιατρό Κούκροβιτς, στο Θέατρο του Νέου Κόσμου. Ακολουθεί το «Μυθιστόρημα» και μετά το Πάσχα στο «Θέατρο Άλμα» θα συμμετέχω στην «Ανταλλαγή» του Πωλ Κλωντέλ σε σκηνοθεσία Βαλάντη Φράγκου.
– Με ποιους χαρακτήρες αδυνατείς να συνεργαστείς;
* Με τους αγενείς, τους εγωκεντρικούς και όσους δεν είναι ανοιχτοί και διαθέσιμοι.
– Τι δεν αντέχεις στην ελληνική πραγματικότητα;
* Το πόσο έντονα καταδικάζεται οτιδήποτε έξω από τη νόρμα του «φυσιολογικού», η απαράδεκτη αντιμετώπιση ανθρώπων που βρίσκονται σε ανάγκη, η καταπάτηση βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων, η εξουσιολαγνεία κι η υποκρισία που κουβαλάει.
– Ποια είναι η σχέση σου με τα ζώα;
* Όταν ήμουν μικρός τα κατοικίδιά μου ήταν μία κότα, η Τζόνα και μία χελώνα, η Ντέιζι. Περίεργες επιλογές θα έλεγα. Αλλά τις αγαπούσα πολύ.
– Συμβιώνεις τώρα με κάποιο κατοικίδιο;
* Γενικά έχω καλή σχέση με τα ζώα αν και δεν έχω κάποιο αυτή τη στιγμή.
***
- Διαβάστε επίσης:
Το “Μυθιστόρημα” του Γιώργου Χειμωνά στη Μικρή Σκηνή του θεάτρου “Άλμα”
***
Μαργαρίτα Τρίκκα, από την μπαϊντούσκα στο breakdance και το lindy hop με παλμό και καρδιά
