Το ψιμύθιο στην Παλατινή Ανθολογία

1ος αιώνας, Λουκίλλιος στην Παλατινή Ανθολογία, βιβλίο 11ο, επίγραμμα 408

τὴν κεφαλὴν βάπτεις, τὸ δὲ γῆρας οὔποτε βάψεις,
οὐδὲ παρειάων ἐκτανύσεις ῥυτίδας.
μὴ τοίνυν τὸ πρόσωπον ἅπαν ψιμύθῳ κατάπλαττε,
ὥστε προσωπεῖον κοὐχὶ πρόσωπον ἔχειν.
οὐδὲν γὰρ πλέον ἔστι. τί μαίνεαι; οὔποτε φῦκος
καὶ ψίμυθος τεύξει τὴν Ἑκάβην Ἑλένην.

Τα μαλλιά σου τα βάφεις, όμως τα γεράματα ποτέ δεν θα τα βάψεις,
ούτε θα εξαφανίσεις από τα μάγουλά σου τις ρυτίδες.
Μην πασαλείβεις λοιπόν όλο το πρόσωπό σου με ψιμύθιο,
έτσι που να έχεις προσωπείο και όχι πρόσωπο.
Ποιο το όφελος; Γιατί τρελάθηκες;
Ποτέ το κοκκινάδι και το ψιμύθιο δεν θα κάνουν την Εκάβη Ελένη.

Μετάφραση: Θ. Κ. Στεφανόπουλος

Η Παλατινή Ανθολογία είναι το δημοφιλέστερο ποιητικό ανάγνωσμα της αρχαίας ελληνικής γλώσσας, από τον 7ο π.Χ. έως τον 7ο μ.Χ. αιώνα. Το δε συντριπτικώς δημοφιλέστερο τμήμα είναι το Πέμπτο Βιβλίο, αυτό που περιλαμβάνει ερωτικά επιγράμματα διακρινόμενα για την κομψότητα του λυρικού ύφους και την αγέραστη επικαιρότητά τους. Ο κόσμος του έρωτα – από την απλή εξομολόγηση ως τη σοφιστευμένη απιστία, από τα συνήθη παράπονα και τα χαριεντίσματα ως τα αφάνταστα καρδιοχτυπήματα και τα βάσανα, από τη συγκρατημένη σεμνότητα ως τη απερίφραστη χυδαιότητα – παρουσιάζεται ανάγλυφα και με χαριτωμένη βραχύτητα στα μάτια του αναγνώστη, που όχι μόνο διαπιστώνει ότι στο θέμα αυτό (:στον έρωτα) τίποτα δεν έχει αλλάξει αιώνες τώρα, αλλά και μαντεύει ότι ποτέ δεν πρόκειται τα πράγματα να είναι διαφορετικά. Ως προς αυτό όμως όλοι συμφωνούν και λένε “ευτυχώς”.

Ο Λουκίλλιος ήταν Έλληνας σατιρικός ποιητής (59-139). Έζησε την εποχή του Νέρωνα, ο οποίος τον χρηματοδοτούσε. Έσκωψε με μεγάλη δύναμη τους δοκησίσοφους και σολοικίζοντες γραμματικούς, ποιητές, ρήτορες, φιλοσόφους, μουσικούς, αστρολόγους και σατύρισε ψηλούς, κοντούς, αδύνατους, γριές, πυγμάχους, γιατρούς, δειλούς κ.τ.λ. Περιλαμβανόταν στο Ανθολόγιο του Διογενιανού και σώθηκαν 180 επιγράμματά του στην Παλατινή Ανθολογία, από τα οποία όμως τα 57 αμφισβητούνται.