Pablo Diego José Francisco de Paula Juan Nepomuceno María de los Remedios Cipriano de la Santísima Trinidad Martyr Patricio Clito Ruíz y Picasso.
Με μία μόνο λέξη: Πικάσο…
Όλοι γνωρίζουν ότι είναι ο δημιουργός της περίφημης «Γκουέρνικα». Όλοι επίσης γνωρίζουν ότι ο Πικάσο σχεδόν με μια μονοκονδυλιά απέδωσε το στωικό χαμόγελο του αγωνιστή με το γαρίφαλο Νίκου Μπελογιάννη λίγο πριν του ανακοινωθεί η καταδίκη του σε θάνατο.
Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό είναι το κεραμικό έργο του Πικάσο.
Το 1947 στα 65 του χρόνια μαθήτευσε στο φημισμένο εργαστήριο κεραμικής Madura στο Βαλωρίς, μια περιοχή με πλούσια παράδοση στην αγγειοπλαστική από τα Ρωμαϊκά Χρόνια.
Εκεί ο δημοφιλής ζωγράφος διακατεχόταν από ένα αίσθημα απελευθέρωσης, πειραματιζόμενος με τη φόρμα και τη ζωγραφική επιφάνεια των ανθρωπόμορφων και ζωόμορφων κεραμικών του. Πιάτα, βάζα, μπολ κ.λπ. μεταμορφώνονταν από τα χέρια του, με βάση τη μακρόχρονη παραδοσιακή τέχνη, σε κουκουβάγιες, κατσίκες, άντρες, γυναίκες, ταύρους, ψάρια.
Τα κεραμικά που δημιούργησε ο Πικάσο στο Βαλωρίς εξυμνούν την προσωπική του ευτυχία καθώς κατά τον πρώτο χρόνο στο κεραμοποιείο απέκτησε με την ερωμένη του Φρανσουάζ Ζιλό, τον γιο του Κλοντ, ο οποίος πήρε το όνομά του από τον προστάτη άγιο των κεραμοποιών. Εκεί έκαναν επίσης και την κόρη τους Παλόμα, το 1949.
Ο Πικάσο πέρασε ένα μεγάλο μέρος της ζωής του στη Νότια Γαλλία. Με τη Φρανσουά Ζιλό, με την οποία γνωρίστηκε το 1943, μετακόμισαν αρχικά στην Αντίμπ και στη συνέχεια στο εργαστήριο κεραμικής στο Βαλωρίς, όπου εργάστηκε εκφράζοντας έντονα την ταύτισή του με την κλασική παράδοση και τις μεσογειακές του ρίζες.
Τα χρόνια που πέρασε στην περιοχή θεωρείται ότι ήταν μεταξύ των πιο ευτυχισμένων της ζωής του, καθότι τα έργα της συγκεκριμένης περιόδου εξυμνούν, μεταξύ άλλων, τη νέα ευτυχία που είχε βρει πλάι στη Ζιλό, η οποία απεικονίζεται συχνά ως νύμφη ανάμεσα στους Φαύνους και Κενταύρους του Πικάσο.
Όμως στο εργαστήριο κεραμικής Madoura, ο Πικάσο έβαλε και τις πρώτες πινελιές στον πίνακα του μεγαλύτερου έρωτα της ζωής του. Εκεί γνώρισε τη μέλλουσα σύζυγό του και διάσημη μούσα του, την 25χρονη Ζακλίν Ροκ, η οποία εργαζόταν στο εργαστήριο αγγειοπλαστικής του Βαλωρίς, αφού είχε εγκαταλείψει στην Αφρική τον πρώην σύζυγό της, έναν Γάλλο, ανώτατο δημόσιο υπάλληλο των αποικιών.
Ο γάμος τους έγινε το 1961 και η Ζακλίν παρέμεινε δίπλα του για πάνω από 20 χρόνια μέχρι το τέλος της ζωής του Πικάσο. Η Ζακλίν ήταν το κυριότερο μοντέλο και η πηγή έμπνευσης των όψιμων έργων του.
***
Ο Πάμπλο Πικάσο γεννήθηκε στις 25 Οκτωβρίου 1881 και πέθανε στις 8 Απριλίου 1973, σε ηλικία 92 ετών. Ήταν Ισπανός και υπήρξε ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους της τέχνης του 20ού αιώνα.
***
«Πικάσο στο Κυπριακό Μουσείο. Έργα σε πηλό»
Στην καρδιά της Λευκωσίας, στο Κυπριακό Μουσείο (που είναι γνωστό και ως Αρχαιολογικό Μουσείο της Κύπρου) θα φιλοξενείται μέχρι και την Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου 2019 η έκθεση «Πικάσο στο Κυπριακό Μουσείο. Έργα σε πηλό».
Η έκθεση διοργανώνεται στο πλαίσιο του προγράμματος Picasso Mediterranée («Ο Πικάσο και η Μεσόγειος»), του Εθνικού Μουσείου στο Παρίσι, πρόγραμμα στο οποίο συμμετέχει και το Τμήμα Αρχαιοτήτων της Κύπρου.
Τα έργα κεραμικής που παρουσιάζονται προέρχονται από δύο σημαντικά μουσεία της Γαλλίας, το Εθνικό Μουσείο Πικάσο στο Παρίσι (Musée National Picasso – Paris) και το Μουσείο Πικάσο στην Αντίμπ (Musée Picasso, Antibes), όπως επίσης και από ιδιωτική συλλογή στην Ελβετία, και αποτελούν το λιγότερο γνωστό, στο ευρύ κοινό, μέρος της δημιουργίας του.
Στην έκθεση παρουσιάζεται ένα μικρό μεν, αλλά απόλυτα αντιπροσωπευτικό μέρος της κεραμικής του δημιουργίας, με πρωτότυπα και μοναδικά έργα. Παράλληλα, η έκθεση περιλαμβάνει κυπριακές αρχαιότητες, ομαδοποιημένες με τέτοιο τρόπο, ώστε να διακρίνονται συγκεκριμένες θεματικές, σχήματα και μοτίβα της αρχαιότητας, απόηχους των οποίων οι αρχαιολόγοι διακρίνουν σε έργα του Πικάσο.
Βέβαια ο Πικάσο είναι σίγουρο ότι δεν επισκέφθηκε ποτέ την Κύπρο. Το έργο του, όμως, με τίτλο «Πρόσωπα Γυναίκας», το οποίο αποτέλεσε και το έναυσμα της έκθεσης, είναι εμπνευσμένο από ένα κυπριακό πήλινο σύνθετο αγγείο της Πρώιμης Εποχής του Χαλκού (περίπου 2000 π.Χ.), το οποίο εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου, ενώ παρόμοια υπάρχουν και στο Κυπριακό Μουσείο.
Παρόλο που στα «Πρόσωπα Γυναίκας» ο παραλληλισμός με συγκεκριμένο αρχαίο έργο είναι ξεκάθαρος, για τα υπόλοιπα έργα του Πικάσο η επιλογή κυπριακών αρχαιοτήτων έγινε με τέτοιο τρόπο ώστε να γίνουν πιο απτές οι κοινές θεματικές, τα παρόμοια μοτίβα, οι χρήσεις και οι αναλλοίωτες τεχνικές που μπορεί να διακρίνει κανείς στα επώνυμα έργα του 20ού αιώνα και στα έργα των ανώνυμων δημιουργών της αρχαιότητας.
Ως εκ τούτου, το ενδιαφέρον των επιμελητριών της έκθεσης εστιάστηκε κυρίως σε θέματα όπως η μεταμφίεση και το παίξιμο με τη φιγούρα του ταύρου, ο ανθρωπομορφισμός και ο ζωομορφισμός των αγγείων, οι περίτεχνες και πολυδιάστατες λαβές, ο γραπτός διάκοσμος, η στάση κάλυψης του σώματος και οι εικονιστικές σκηνές αγγείων.
Η κεραμική τέχνη και ο Πικάσο
Στην ώριμη ηλικία των 65 ετών, ο Πάμπλο Πικάσο ασχολήθηκε με πάθος με την κεραμική τέχνη, η οποία και έγινε μέχρι το τέλος της ζωής του ένα από τα κύρια μέσα έκφρασής του. Ουσιαστικά, η συστηματική ενασχόληση του διάσημου καλλιτέχνη με την κεραμική ξεκίνησε το 1946 στο Vallauris, κατά τη διάρκεια των διακοπών του εκεί.
Στο χωριό αυτό της Νότιας Γαλλίας ο Πικάσο γνώρισε το ζεύγος Suzanne και Georges Ramié, ιδιοκτήτες του εργαστηρίου κεραμικής «Madoura». Το ζεύγος είχε επαναλειτουργήσει ένα παλιό εργαστήριο κεραμικής με παραδοσιακό καμίνι που λειτουργούσε με ξύλα. Τόσος ήταν ο ενθουσιασμός του καλλιτέχνη με τον τόπο και τις δυνατότητες του πηλού, που ένα χρόνο αργότερα εγκαταστάθηκε στο Vallauris μαζί με τη νέα του σύντροφο Françoise Gilot. Έτσι, ξεκίνησε μια εξαιρετικά γόνιμη συνεργασία με το ζεύγος Ramié, οι οποίοι ουσιαστικά έθεσαν το εργαστήριο και τους τεχνίτες τους στη διάθεση του καλλιτέχνη. Διαμορφώθηκαν έτσι οι ιδανικές συνθήκες για να ξεκινήσει ο Πικάσο να πειραματίζεται πυρετωδώς με τις διάφορες τεχνικές του πηλού.
Η πανάρχαια τέχνη της αγγειοπλαστικής, η μεταβλητότητα και ανθεκτικότητα του πηλού ως πρώτης ύλης, η έκπληξη για το αποτέλεσμα, ο συνδυασμός των τεχνών (ζωγραφική, γλυπτική, αγγειοπλαστική), η χρηστικότητα και η μεταμόρφωση γοήτευαν τον Πικάσο. Παράλληλα, τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά γνωρίσματα της νότιας Γαλλίας και συγκεκριμένα του Vallauris, όπως o άπλετος χώρος, το φως, τα αρώματα της φύσης και η απλότητα της καθημερινής ζωής, ήταν όλα στοιχεία που συνέβαλαν καθοριστικά στο άνοιγμα ενός νέου αλλά σημαντικού κεφαλαίου στη ζωή του καλλιτέχνη.
Κατά τη διάρκεια των επόμενων χρόνων και μέχρι το 1971 ο Πικάσο δημιουργεί έναν τεράστιο αριθμό πρωτότυπων έργων κεραμικής που ξεπερνούν τις 3.500 σε αριθμό.
Ο Πικάσο θεωρούσε ότι η τέχνη των αρχαίων πολιτισμών «δεν είναι παρελθόν». Στα κεραμικά του έργα είναι φανερή η χρήση διάφορων σχημάτων, μοτίβων, υφών και θεματικών της αρχαιότητας και της μυθολογίας, χωρίς όμως να τα αντιγράφει, αλλά δημιουργώντας μια εντελώς νέα πραγματικότητα.
Από τα προπαρασκευαστικά του σκίτσα μέχρι και τα τελικά του έργα, μπορεί κανείς να διακρίνει επιρροές από την κεραμική τέχνη αρχαίων πολιτισμών, ιδιαίτερα αυτών της περιοχής της Μεσογείου.
***
Πληροφορίες
Η έκθεση εγκαινιάστηκε την Τρίτη 11 Ιουνίου 2019. Άνοιξε για το κοινό την Τετάρτη 12 Ιουνίου. Θα παραμείνει ανοιχτή μέχρι και την Κυριακή 8 Σεπτεμβρίου 2019.
Στην αίθουσα περιοδικών εκθέσεων του Κυπριακού Μουσείου.
Τηλέφωνο: +357 22 865854
