Η χρήση ουσιών που επιφέρουν αλλαγές στην ψυχική διάθεση και την αισθητηριακή εμπειρία αποτελεί διαδεδομένη πρακτική, κοινή τόσο διαπολιτισμικά όσο και διαχρονικά. Οι σημασίες, ωστόσο, που εγγράφονται στην πράξη της κατανάλωσης ουσιών, το νόημα δηλαδή που αποδίδεται στη χρήση, ποικίλει ανάλογα με την ουσία και την περίσταση κατανάλωσης και βέβαια από πολιτισμό σε πολιτισμό και από εποχή σε εποχή. Διαφορετικός μπορεί να είναι επομένως και ο σκοπός των χρηστών ανάλογα με την κοινωνία, το κοσμολογικό σύστημα και την ιστορική περίοδο. Στις μέρες μας τέτοιες ουσίες, με εξαίρεση το αλκοόλ και τον καπνό, απαγορεύονται από το νόμο παρ’ όλη τη διαβάθμισή τους και αποκαλούνται συλλήβδην «ναρκωτικά». Το κριτήριο, λοιπόν, για την καταχώριση πολύ διαφορετικών μεταξύ τους ουσιών (όπως η κάνναβη, το LSD, η ψιλοκυβίνη, η μεσκαλίνη, το MDMA, η κοκαΐνη και η ηρωίνη) στην υπερκατηγορία των «ναρκωτικών» δεν είναι το εάν η χρήση τους προκαλεί εθισμό και οργανικές βλάβες στο άτομο αλλά η νομιμότητα ή μη της ουσίας. Το κριτήριο είναι με άλλα λόγια αυτοαναφορικό.
Θέσεις για το ζήτημα των “ουσιών”
Οι θέσεις αυτές κατατίθενται από την Ελευθεριακή Συνέλευση Κενός Κύκλος (πολιτική διαδικασία της συλλογικότητας Κενό Δίκτυο) στο πλαίσιο του προσυνεδριακού διαλόγου της Αναρχικής Ομοσπονδίας (2ο Συνέδριο – Μάιος 2018). Με τη συμμετοχή των υπολοίπων ομάδων της ομοσπονδίας και ύστερα από ανοιχτή διαβούλευση με φίλους, φίλες, συντρόφους και συντρόφισσες από το ελευθεριακό κίνημα κατά τη διάρκεια αυτής και άλλων εκδηλώσεων δημόσιου διαλόγου – η ομοσπονδία θα αποπειραθεί να καταλήξει στο συνέδριο σε μια κοινή και ολοκληρωμένη θέση σχετικά με το ζήτημα των ουσιών.
Θέσεις και προσεγγίσεις στο πλαίσιο του προσυνεδριακού διαλόγου της Αναρχικής Ομοσπονδίας με τη συμμετοχή του καθηγητή George Katsiaficas (USA) θα αναφερθούν στην ομιλία: «Ουσίες και κοινωνικά κινήματα από τη δεκαετία του ’60 έως σήμερα»
O George Katsiaficas είναι καθηγητής Κοινωνιολογίας, μαθητής του Χέρμπερτ Μαρκούζε, συγγραφέας-ερευνητής των κοινωνικών κινημάτων και αντιεξουσιαστής ακτιβιστής από την δεκαετία του ‘60 έως σήμερα.
Έργα του: «Η Φαντασία της Νέας Αριστεράς» (Παγκόσμιος Μάης ‘68), «Η Ανατροπή της Πολιτικής» (κινήματα αυτονομίας στην Ιταλία και τη Γερμανία το ’70), «Απελευθέρωση, Φαντασία και το Κόμμα των Μαύρων Πανθήρων», «Οι Άγνωστες Ασιατικές Εξεγέρσεις».
“Ό,τι επιτρέπει δια του νόμου το κράτος -όπως το αλκοόλ και το τσιγάρο- δεν είναι «ναρκωτικό». Ό,τι δεν επιτρέπει το κράτος είναι «ναρκωτικό». Ένας εξωτερικός του ατόμου και της κοινωνίας «οργανισμός», το κράτος, έρχεται ξανά να αποφασίσει τι μπορούν και τι δεν μπορούν να κάνουν και να βιώσουν οι άνθρωποι.
Ως αναρχικοί, θεωρούμε ότι η συζήτηση για τη χρήση ουσιών που η κρατιστική κοινωνία αποκαλεί «ναρκωτικά» μπορεί να διεξαχθεί σύμφωνα με τις πολιτικές αξίες και το ανατρεπτικό μας όραμα εάν λάβουμε υπόψη μια σειρά σημείων:
Πρώτον, δεν μπορούμε να διατυπώσουμε καμία πρόταση πάνω στο ζήτημα που να παρακολουθεί το αντεξουσιαστικό μας πρόταγμα παρά μόνο αν συμπεριλάβουμε την αξία της φροντίδας του ενός προς τον άλλο και την ιδέα ότι ο αγώνας για την κοινωνική απελευθέρωση έρχεται σε σύγκρουση με κάθε μορφή εθισμού και κάθε είδους εμμονή και τοξικομανία. Είμαστε ενάντια σε κάθε ναρκομανία.
Δεύτερον, όπως ήδη αφήσαμε να εννοηθεί, η υπερκατηγορία «ναρκωτικά» δεν γίνεται να κατευθύνει την αντίληψή μας και τη στάση μας σε ατομικό και συλλογικό επίπεδο για ουσίες τόσο διαφορετικές μεταξύ τους όσο η κάνναβη με την κοκαΐνη. Υπάρχουν ουσίες όπως η ηρωίνη που καταστρέφουν το σώμα, φυλακίζουν την ψυχή και πράγματι ναρκώνουν τη συνείδηση. Υπάρχουν ψυχεδελικές ουσίες όπως το LSD, ή η μεσκαλίνη που μπορούν να την απελευθερώσουν αληθινά και να αναπτύξουν τις ενορατικές δυνατότητές της σε τεράστιο βαθμό αλλά πρόσκαιρα.
Τρίτον, θεωρούμε κρίσιμης σημασίας τη διάκριση ανάμεσα στις βιοχημικές και ψυχικές επιδράσεις ουσιών που εμφανίζονται πάντοτε και με μαθηματική ακρίβεια όντας ταυτόσημες με τις βασικές ιδιότητές τους (ουσίες δηλαδή όπως η ηρωίνη και η κοκαΐνη που προκαλούν πάντα εξάρτηση και εθισμό) από τη μία, και από την άλλη σε αποτελέσματα που ενδέχεται να προκύψουν κατά περίπτωση, συνήθως λόγω κατάχρησης, στο σημείο που συναντιέται ένας ευαίσθητος ψυχισμός με μη-εξαρτησιογόνες ουσίες, όπως η κάνναβη και το LSD (π.χ. αγχώδεις διαταραχές, ψυχωσικά επεισόδια).
Τέταρτον, η χρήση και κατάχρηση ουσιών δεν είναι ζήτημα δημόσιας τάξης αλλά δημόσιας υγείας. Οι εθισμένοι και οι τοξικοεξαρτημένοι έχουν επιλέξει μια μορφή χρήσης που επικίνδυνα προσομοιάζει με οδό προς την αυτοκτονία, στην οποία όμως οι ίδιοι είναι ασθενείς και όχι εγκληματίες. Ένα πολύ μεγάλο ποσοστό φυλακισμένων έχει, ωστόσο, καταδικαστεί για υποθέσεις σχετικές με χρήση τέτοιων ουσιών. Την ίδια στιγμή η στερεοτυπική πρόσληψη του χρήστη ουσιών ως επικίνδυνου υποκειμένου στηρίζει τον κυρίαρχο λόγο και στηρίζεται από τις στρατιές όσων ημιμαθών (ακόμη και από ριζοσπαστικά κατά τα άλλα ρεύματα) αναπαράγουν αντιεπιστημονικές και φοβικές αντιλήψεις, με πρωταγωνιστές βέβαια τους αρλεκίνους των μέσων μαζικής εξαπάτησης προκαλώντας πολύ μεγαλύτερη βλάβη στους χρήστες (νομικά αλλά και ψυχοσωματικά).
Τα αποτελέσματα δεκαετιών απαγόρευσης και ποινικοποίησης συγκεκριμένων ουσιών είναι η γιγάντωση του οργανωμένου εγκλήματος, η συνεργασία της μαφίας με τους αξιωματούχους του κράτους και τις υπηρεσίες του (αυτό που ο κρατιστικός λόγος αποκαλεί «διαφθορά») και η ακόμη μεγαλύτερη βλάβη που προκαλείται στους χρήστες (νομικά αλλά και ψυχοσωματικά). Όσοι στηρίζουν την απαγόρευση και την καταστολή του εμπορίου ουσιών αντί για την πρόληψη και τη θεραπεία στηρίζουν με αυτόν τον τρόπο το οργανωμένο έγκλημα που συνιστά άλλη μια εκδοχή της παράνομης δραστηριότητας του μεγάλου κεφαλαίου. Λέμε λοιπόν ότι η απαγόρευση έχει διογκώσει το πρόβλημα της κατάχρησης εξαρτησιογόνων ουσιών, αντί να το επιλύσει. Δεν έχει καταφέρει να μειώσει ούτε τη ζήτηση (μιας και φανερά έχουμε πολύ περισσότερους χρήστες) ούτε και την προσφορά ουσιών, που διατίθενται σε μεγαλύτερες ποσότητες από ποτέ ενώ η μαφία θησαυρίζει και οι χρήστες εξακολουθούν να διώκονται ως εγκληματίες.
Ως αναρχικοί προτείνουμε μια ευρεία αντιαπαγορευτική πολιτική η οποία θα ανοίξει όλες τις διόδους για μια ειλικρινή και επιστημονικά ενημερωμένη δημόσια συζήτηση που θα απευθύνεται ειδικά στους νέους και θα περιλαμβάνει τους κινδύνους της χρήσης των εξαρτησιογόνων και θανατηφόρων ουσιών όπως η ηρωίνη, η κοκαΐνη, η κεταμίνη, η μεθαμφεταμίνη κ.α.
Επιθυμούμε τη νομιμοποίηση όλων των ουσιών μέσα από μια προσέγγιση βασισμένη στα πραγματικά δεδομένα που αφορούν την κάθε ουσία ξεχωριστά. Σκοπός είναι να μεταφέρουμε γνώση και εμπειρία, να προφυλάξουμε, να θεραπεύσουμε και να φροντίσουμε, όχι να τιμωρήσουμε ή να φυλακίσουμε και να καταδιώξουμε παραπλανώντας τελικά την κοινωνία και ειδικά τους νεότερους σε ηλικία.
Κλείνουμε με ορισμένες επισημάνσεις. Ζώντας σε έναν πολιτισμό που εξοβελίζει από το φάσμα της εμπειρίας την έννοια του ιερού και τη μυσταγωγική τελετουργία, δεν προτείνουμε τη χρήση ουσιών καθώς γνωρίζουμε ότι ακόμη κι εκείνες που θεωρούμε με κάποιον τρόπο ωφέλιμες για τη διεύρυνση της συνείδησης ή ακόμη και απάντηση στην κρίση βιώματος που επιφέρει η εξάπλωση της καπιταλιστικής ερήμου, μπορούν να προκαλέσουν σε συγκεκριμένες περιπτώσεις και άτομα ψυχοσωματικές βλάβες ή δυσάρεστες εμπειρίες. Σίγουρα, λοιπόν, η κατανάλωση ουσιών δεν κάνει για όλους τους οργανισμούς. Από την άλλη μεριά, ο πειραματισμός και η χρήση είναι μια προσωπική επιλογή που πρέπει να γίνεται σεβαστή, όμως μέσα σε ένα ενημερωμένο και υπεύθυνο πλαίσιο που θα εγγυάται την ασφαλή χρήση. Αυτό θεωρούμε ότι επιτυγχάνεται καλύτερα μέσα από την αντιαπαγορευτική λογική και όχι την απαγορευτική νομοθεσία.
Και δυο λόγια για τον συνήθη ύποπτο: την κάνναβη. Η κάνναβη, αντίθετα με όσα ισχυρίζονται όσοι αναπαράγουν μορφές ηθικού πανικού, δεν οδηγεί στα λεγόμενα «σκληρά ναρκωτικά». Αυτό είναι «έργο» του ψυχισμού του ατόμου. Κίνδυνοι ωστόσο από την υπερβολική και αλόγιστη χρήση υπάρχουν – όπως και σε όλα τα πράγματα – και στην περίπτωση της κάνναβης. Σημασία έχει ποιος είσαι, πού και με ποιους κάνεις χρήση. Εάν προξενεί δυσάρεστα συναισθήματα, φόβο, εσωστρέφεια, αναβλητικότητα και εμποδίζει το άτομο στο να αλληλεπιδρά με τους άλλους ή να φέρει εις πέρας συγκεκριμένες εργασίες που απαιτεί η ζωή, τότε δεν υπάρχει λόγος να καταναλώνεται. Την ίδια στιγμή, η ελεύθερη αυτοκαλλιέργεια του αρχαίου αυτού φυτού πρέπει να θεωρηθεί δικαίωμα καθενός και καθεμιάς, κυρίως επειδή η επερχόμενη αποποινικοποίηση στο πλαίσιο της καπιταλιστικής οικονομίας πρόκειται να οδηγήσει στην εμπορευματοποίησή του και (ενδεχομένως) στην αύξηση της τιμής του λόγω της φορολογίας. Για τη συλλογικότητά μας, η απαλλαγή από ιδεοληψίες στο ζήτημα των ουσιών είναι μεγάλης σημασίας. Το ζήτημα δεν είναι, προφανώς, να μπορούν όλοι να τις προμηθεύονται και να τις καταναλώνουν.
Το ζήτημα είναι να μη θεωρείται ποινικό αδίκημα η απόφαση οποιουδήποτε ανθρώπου να δοκιμάζει και να κάνει χρήση οποιασδήποτε ουσίας στη βάση της υποκειμενικής επιλογής.
Οποιαδήποτε άλλη λογική ανοίγει τις πόρτες στον στιγματισμό του ατόμου αλλά και στον θεσμό που μισούμε ίσως πιο πολύ από κάθε άλλο, δηλαδή τη φυλάκιση εκατομμυρίων συνανθρώπων μας σε όλο τον κόσμο”.
ΟΥΣΙΕΣ – Άτομο και Κοινωνία
Πέμπτη 19.4.2018 – Ώρα 20.30
Ελεύθερο Θέατρο Εμπρός, Ρ. Παλαμήδη 2, Ψυρρή
Διοργάνωση: Ελευθεριακή Συνέλευση Κενός Κύκλος
μέλος της ΑΝΑΡΧΙΚΗΣ ΟΜΟΣΠΟΝΔΙΑΣ / πολιτική διαδικασία της συλλογικότητας ΚΕΝΟ ΔΙΚΤΥΟ
