Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Το αριστουργηματικό έργο του Τενεσί Ουίλιαμς, O Γυάλινος Κόσμος, σε σκηνοθεσία Γιώργου Νανούρη, παρακολουθήσαμε σε live streaming ζωντανά από τη Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» του Εθνικού Θεάτρου στις 23 Ιανουαρίου 2021. Μια παράσταση κρυστάλλινης ομορφιάς και διαφάνειας.
Ο Γυάλινος Κόσμος (Γυάλινο Θηριοτροφείο) αντιπροσωπεύει την ευθραυστότητα, τη διαφορετικότητα και την τραγική ομορφιά της Laura. Η συλλογή με τα γυάλινα ζώα ενσαρκώνει τον φανταστικό κόσμο της Laura, το καταφύγιό της από την κοινωνία. Η Laura, την οποία έπλασε αριστοτεχνικά στην παράσταση η Λένα Παπαληγούρα, είναι μια φιγούρα που υπάρχει έξω από τα παραδοσιακά όρια του χρόνου και του χώρου, μια όμορφη αλλά μαγική και μοναδική ηρωίδα. Ο “γυάλινος κόσμος” της συμβολίζει την αστάθεια της μνήμης και των κόσμων των ονείρων: μια απρόσεκτη κίνηση και ολόκληρο το λαμπερό οικοδόμημα της φαντασίας μας μπορεί να καταρρεύσει. Η ιδέα της «γυάλινης συλλογής» από τον Τενεσί Ουίλιαμς γίνεται αντιπροσωπευτική για οτιδήποτε είναι πολύ όμορφο και πολύ εύθραυστο για να επιβιώσει στη σκληρή πραγματικότητα.
Όταν ο Τζιμ σπάει το γυάλινο μονόκερο, αυτός μετατρέπεται σε ένα κανονικό άλογο, παύει πλέον να είναι το μαγικό πλάσμα. Ο θρυμματισμός του μονόκερου συμβαίνει λίγο πριν ο Τζιμ φιλήσει τη Λόρα, αλλά σηματοδοτεί το ανέφικτο τού να είναι μαζί οι δύο νέοι: Η Λόρα δεν μπορεί να υπάρξει στον κόσμο του χωρίς να σπάσει.
Η Λόρα της Λένας Παπαληγούρα έχει μια αγνή διαύγεια, παρόμοια με εκείνη που βρίσκουμε στα πρώιμα θρησκευτικά πορτρέτα των γυναικών αγίων ή μαρτύρων. Κι όταν ο Τζιμ καταστρέφει κατά λάθος τον μονόκερό της, η απώλεια του κέρατου γίνεται μια λεπτή αλλά εντυπωσιακή υπενθύμιση της λοβοτομής της Ρόουζ, της αδελφής του Τενεσί Ουίλιαμς. Όπως δηλώνει η Λόρα, ο μονόκερός της «έκανε εγχείρηση» για να γίνει περισσότερο φυσιολογικός.
Ο καταξιωμένος πλέον Κωνσταντίνος Μπιμπής ενσαρκώνει έξοχα τον Τομ Ουίνγκφιλντ, ένα χαρακτήρα με δυαδικότητα, τον παγιδευμένο ποιητή-αφηγητή, απεικονίζοντας θαυμάσια το δίλημμά του μεταξύ της οικογένειάς του και του έξω κόσμου, μεταξύ της ευθύνης του και της ανάγκης του να ζήσει τη δική του ζωή.
Αν υπάρχει ένα πρόσωπο που σηματοδοτεί τη λεπτομερή δραματουργική δουλειά του Τενεσί Ουίλιαμς πάνω στους χαρακτήρες, είναι αναμφισβήτητα αυτό της ξεπεσμένης “καλλονής του Νότου”, της Αμάντα, που υποδύεται δυναμικά η υπέροχη ηθοποιός Άννα Μάσχα. Είναι ένα πρόσωπο τραγικό και κωμικό και με θεατρική αίσθηση ταυτόχρονα. Ικανή να παλεύει αδιάκοπα με τις φαντασιοπληξίες και τις απογοητεύσεις της, η Αμάντα έχει μια επικίνδυνα αδύναμη αντίληψη για την πραγματικότητα και, μεταξύ άλλων, είναι πεπεισμένη ότι το πρόβλημα της κόρης της – είτε πρόκειται για χωλότητα είτε για σχιζοφρένεια – θα λυθεί μόνο αν βρει τον κατάλληλο σύζυγο. Τα ελαττώματά της, σε μια πρώτη ανάγνωση, μπορεί να θεωρηθούν υπεύθυνα για την τραγωδία της οικογένειάς της, εν τούτοις είναι κι αυτή ένα θύμα.
Και για τα τρία αυτά πρόσωπα η έμπνευση του συγγραφέα αντλείται από την οικογένειά του.
Ο τέταρτος χαρακτήρας του έργου είναι ο Τζιμ, ένας γεμάτος αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία νέος που επικεντρώνεται στην αυτοβελτίωσή του. Δεν έχει τίποτα κοινό με τη Λόρα ωστόσο δείχνει πραγματικό ενδιαφέρον για αυτήν και καταφέρνει, έστω για λίγο, να την τραβήξει από την εσωστρέφειά της. Η σχέση όμως αυτή είναι μοιραίο να μην προχωρήσει λόγω ανυπέρβλητων παραγόντων, αφήνοντας στη Λόρα μια ακόμα τραυματική εμπειρία. Πολύ καλές εντυπώσεις άφησε η παρουσία του ταλαντούχου Αναστάση Ροϊλού στο ρόλο.
Ο σκηνοθέτης Γιώργος Νανούρης, ένας από τους πιο στυλίστες σκηνοθέτες μας, μεταβίβασε με επιτυχία την πνευματική και συναισθηματική αλήθεια του έργου. Η επιδέξια χρήση του αφηγητή και η δημιουργία μιας ονειρικής, απατηλής ατμόσφαιρας συνέβαλαν στη δημιουργία μιας γεμάτης υπόκωφη ένταση αναπαράστασης της οικογένειας, της μνήμης και της απώλειας.
Ο “Γυάλινος Κόσμος” του Γιώργου Νανούρη είχε την αλήθεια της μεταμφίεσης και την ευχαρίστηση της ψευδαίσθησης, δίνοντας φωνή στη μεγάλη εμβέλεια των μικρών ζωών του Τενεσί Ουίλιαμς.
O Γυάλινος Κόσμος του Τενεσί Ουίλιαμς παρουσιάστηκε live streaming ζωντανά από τη Σκηνή «Νίκος Κούρκουλος» του Εθνικού Θεάτρου στις 23 Ιανουαρίου 2021, στις 20:30.
Πρόκειται για τη δεύτερη φετινή παραγωγή του Εθνικού Θεάτρου. Ο Γυάλινος Κόσμος –ίσως το αντιπροσωπευτικότερο έργο του συγγραφέα που με τη δραματουργία του σημάδεψε τη μεταπολεμική Αμερική–, γράφτηκε το 1944. Πρόκειται για έργο ποιητικής πνοής και βαθιάς ανθρώπινης ευαισθησίας, όπου ο κόσμος της σκληρής πραγματικότητας συμπλέκεται με την εύθραυστη ομορφιά της φαντασίας και του ονείρου.
Υπόθεση
Ο Τομ Ουίνγκφιλντ, μέσα από τις αναμνήσεις του, παρουσιάζει στη σκηνή επεισόδια της οικογενειακής ζωής του στο μικρό διαμέρισμα του Σεντ Λούις της Ύφεσης. Η πληκτική δουλειά στην αποθήκη υποδηματοποιίας συνθλίβει τα μελλοντικά του όνειρα για μια ζωή αφιερωμένη στην ποιητική δημιουργία. Στον αντίποδα, η αδελφή του Λόρα αντιμετωπίζει τις δυσκολίες της ζωής βρίσκοντας καταφύγιο σε έναν μικρόκοσμο από παλιούς δίσκους και γυάλινες μορφές ζώων. Η μητέρα τους Αμάντα, πρώην καλλονή του Νότου, τρέφει για τα παιδιά της μεγάλες προσδοκίες και φαντασιώνεται ένα λαμπρό μέλλον για τον Τομ και τη Λόρα.
Οι οικογενειακές εντάσεις στο μικρό διαμέρισμα του Σεντ Λούις εκτυλίσσονται πάντα κάτω από άγρυπνο βλέμμα της κυριαρχικής Αμάντα. Η επίσκεψη του Τζιμ, συναδέλφου του Τομ, θα ταράξει τις οικογενειακές ισορροπίες και θα αλλάξει τον ρου της ζωής των Ουίνγκφιλντ.
Σημείωμα σκηνοθέτη
Ένα χρόνο σχεδόν τώρα, η ζωή μας έδειξε πόσο εύκολα μπορούν να ανατραπούν όλα.
Να ραγίσουν, ακόμα και να σπάσουν – σαν να είναι φτιαγμένα από γυαλί.
Πώς ανεβάζεις λοιπόν αυτό το τεράστιο έργο μέσα στη δίνη των γεγονότων που μαστίζουν όλο τον πλανήτη;
Πώς φτιάχνεις μια παράσταση φορώντας μάσκες στην πρόβα, και σε ενάμιση μέτρο απόσταση;
Πώς φτιάχνεις μια σκηνή χορού στην οποία δεν επιτρέπεται να πλησιάσουν κοντά οι ηθοποιοί;
Πώς κάνεις το αντίστοιχο με μια σκηνή ενός φιλιού;
Οι ήρωες του έργου όμως, αυτό δεν προσπαθούν και εκείνοι; Να πλησιάσουν ο ένας τον άλλον· κυριολεκτικά και μεταφορικά. Να έρθουν απεγνωσμένα κοντά. Μήπως τελικά η ίδια δυσκολία της συνθήκης είναι ταυτόχρονα και η απάντηση στα τόσα ερωτήματα; Μήπως ο καθένας μας δεν ζει πια κλεισμένος στον δικό του «γυάλινο» κόσμο, όπως ακριβώς και οι πρωταγωνιστές της ιστορίας; Δεν θα πω πολλά. Ελπίζω όσα θέλω να πω να βγουν από την παράσταση. Θα ήθελα μόνο να σημειώσω το εξής: Είμαι σίγουρος ότι κάθε θεατής θα βρει έστω μια στιγμή του έργου, που θα του θυμίσει έστω μια στιγμή απ’ τη δική του ζωή. / Γιώργος Νανούρης
Tαυτότητα παράστασης
Μετάφραση: Στέλιος Βαφέας
Σκηνοθεσία-Φωτισμοί: Γιώργος Νανούρης
Σκηνικά: Μαίρη Τσαγκάρη
Κοστούμια: Deux Hommes (Γρηγόρης Τριανταφύλλου – Δημήτρης Αλεξάκης)
Μουσική: Θοδωρής Οικονόμου
Βοηθός ενδυματολόγων: Δέσποινα Ιγνάτογλου
Διανομή (αλφαβητικά)
Άννα Μάσχα: η μητέρα Αμάντα Ουίνγκφιλντ
Κωνσταντίνος Μπιμπής: ο γιος Τομ Ουίνγκφιλντ
Λένα Παπαληγούρα: η κόρη, Λόρα Ουίνγκφιλντ
Αναστάσης Ροϊλός: ο επισκέπτης, Τζιμ Οκόνορ
Φωτογράφος παράστασης: Μαριλένα Βαϊνανίδη
ΑΠΟΚΤΗΣΤΕ ΨΗΦΙΑΚΑ ΤΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ!
Στη σελίδα προπώλησης εισιτηρίων θα είναι διαθέσιμο για ηλεκτρονική αγορά το πρόγραμμα της παράστασης σε ψηφιακή μορφή.
