Την είδηση του θανάτου του Ντίνου Χριστιανόπουλου έκανε γνωστή ο συγγραφέας και φιλόλογος Θωμάς Κοροβίνης. «Απεδήμησε εις Κύριον ο δάσκαλός μας Ντίνος Χριστιανόπουλος. Τα στερνά του ήταν οδυνηρά για τον ίδιο και για άλλους. Ένα κραταιό κεφάλαιο της Θεσσαλονίκης, μαζί με την πολυποίκιλη προσφορά, αλλά και τις αντινομίες του, χάνεται μαζί του. Μένει το έργο, στο οποίο χρωστάμε πολλοί».
Συλλέκτης έργων τέχνης, πρώην ιδιοκτήτης της πινακοθήκης της «Διαγωνίου», μελετητής, μεταφραστής, δοκιμιογράφος, και ένας από τους πλέον «συζητημένους» ποιητές των τελευταίων χρόνων, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος πέθανε χθες, 11 Αυγούστου 2020, στη γενέθλια πόλη του, τη Θεσσαλονίκη, την οποία ουδέποτε εγκατέλειψε.
Καταβεβλημένος από τις αλλεπάλληλες, τα τελευταία χρόνια, περιπέτειες της υγείας του, παρέμενε πάντα στο ισόγειο διαμέρισμά του στις Σαράντα Εκκλησιές της Θεσσαλονίκης, …περιβεβλημένος από τα κάδρα του Καβάφη και του Τσιτσάνη στον τοίχο πάνω από το γραφείο του.
Γεννήθηκε στις 21 Μαρτίου του 1931. Χρόνια μετά, η ημέρα της γέννησής του (Εαρινό ηλιοστάσιο – πρώτη μέρα της Άνοιξης), έμελλε να χρισθεί ως… «παγκόσμια μέρα της ποίησης». «Δεν θέλω και πολύ τις αυτοβιογραφίες, γιατί μου δίνουν την εντύπωση ότι ξόφλησα κι ότι δεν έχω πια να κάνω τίποτα άλλο παρά να βυθίζομαι στις αναμνήσεις…», έλεγε.
Στην εφηβεία αμφιταλαντευόταν για το εάν θα σπουδάσει Θεολογία (πήγαινε στο κατηχητικό και είχε αναφέρει πως είχε επηρεαστεί) ή να σπουδάσει στην Καλών Τεχνών. Τελικά αποφάσισε να γίνει φιλόλογος και φοίτησε στο τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (αποφοίτησε στα 1954) αλλά δε θέλησε ποτέ να εξασκήσει τη φιλολογία ως επάγγελμα. Εργάστηκε ως βιβλιοθηκάριος στη Δημοτική Βιβλιοθήκη και ύστερα από οκτώμισι χρόνια παραιτήθηκε. Είχε δηλώσει εξάλλου ότι θεωρεί … «κατάρα» το να είναι κάποιος υπάλληλος…
Την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποίησε το 1949, με τη δημοσίευση του ποιήματος «Βιογραφία» στο περιοδικό της Θεσσαλονίκης «Μορφές». Το 1950 κυκλοφόρησε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Εποχή των ισχνών αγελάδων». Το 1958 ίδρυσε και ανέλαβε το περιοδικό «Διαγώνιος» που κυκλοφόρησε ως το 1983, και το 1962 δημιούργησε τον εκδοτικό οίκο «Εκδόσεις της Διαγωνίου», προτείνοντας και εκδίδοντας σημαντικούς λογοτέχνες. (Νίκος – Αλέξης Ασλάνογλου, Γιώργος Ιωάννου, Περικλής Σφυρίδης, Σάκης Παπαδημητρίου κ.ά).
Εκτός από ποιητής και εκδότης, ο Ντίνος Χριστιανόπουλος υπήρξε διηγηματογράφος, δοκιμιογράφος, μεταφραστής, ερευνητής, λαογράφος, επιμελητής εκδόσεων, βιβλιοκριτικός, συλλέκτης, μελετητής και ερμηνευτής ρεμπέτικων τραγουδιών. Είχε ασχοληθεί επισταμένα με το Διονύσιο Σολωμό, το Στρατή Δούκα, τον Κωνσταντίνο Καβάφη, το Νίκο Καββαδία, το Βασίλειο Λαούρδα, ενώ είχε εντρυφήσει στο έργο του Βασίλη Τσιτσάνη κι εξέδωσε μελέτες για το ρεμπέτικο τραγούδι.
Το 2011 τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για την προσφορά του τόσο στην πνευματική ζωή της Θεσσαλονίκης αλλά και γενικότερα στα ελληνικά γράμματα. Αρνήθηκε όμως να το παραλάβει παραπέμποντας στο κείμενό του «Εναντίον» από το 1979 όπου αναφέρει: «Είμαι εναντίον των βραβείων γιατί μειώνουν την αξιοπρέπεια του ανθρώπου. Βραβεύω σημαίνει αναγνωρίζω την αξία κάποιου κατωτέρου μου και κάποτε θα πρέπει να διώξουμε τα αφεντικά από τη ζωή μας».
Η ποίησή του χαρακτηρίζεται από έντονα ερωτική διάθεση και επιρροές από το έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη. «Πάντως, η βασικότερη διαφορά είναι ότι ο Καβάφης είναι φιλήδονος, ενώ εγώ γράφω για την αγωνία της ερωτικής στέρησης», έλεγε.
Τα τελευταία δέκα και πλέον χρόνια διέμενε μόνος του (μετά τα …«υπερήφανα χρόνια της Δημητρίου Πολιορκητού») σ’ ένα ισόγειο διαμέρισμα των 40 Εκκλησιών, ενώ η υγεία του είχε επιδεινωθεί.
“Ο έρωτας είναι σαν την θάλασσα. Χίλιοι την χαίρονται, ένας την πληρώνει”
Ένας από τους χαρακτηριστικότερους στίχους που χαρακτηρίζουν τον Ντίνο Χριστιανόπουλο ή αλλιώς τον Ντίνο Δημητριάδη. Ο ποιητής που συνδέθηκε με την ποίηση της Θεσσαλονίκης του έρωτα, είναι αυτός που αρνήθηκε 27 φορές στη λογοτεχνική του πορεία διακρίσεις και βραβεία.
Γεννήθηκε από πρόσφυγες γονείς διωγμένους από την Ανατολική Θράκη. Δεν αποχωρίστηκε ποτέ την πόλη και δεν είχε μπει ποτέ του σε αεροπλάνο. Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος τοποθετείται ανάμεσα στους σημαντικότερους ποιητές της ομάδας που είναι γνωστή ως “Κύκλος της Διαγωνίου”.
Ο ίδιος δήλωνε εκ γενετής ποιητής. Το πρώτο του ποίημα το έγραψε σε ηλικία 9 ετών. Με αριθμό που φτάνει τα 350 ποιήματα έλεγε ότι δεν θα θυσίαζε κανένα του ποίημα για να ζήσει ένα μεγάλο έρωτα.
Ο ίδιος έχει γράψει τους στίχους στο τραγούδι του Διονύση Σαββόπουλου «Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας».
«Τι να τα κάνω τα τραγούδια σας
ποτέ δε λένε την αλήθεια
ο κόσμος υποφέρει και πονά
και ‘σεις τα ίδια παραμύθια»
Αυτό που τον είχε σημαδέψει, είναι η σχέση του με τον πατέρα του. Ο πατέρας του ήταν αλκοολικός σε πολύ μεγάλο βαθμό. Αυτή ήταν και η βασική αιτία που ο ποιητής δεν είχε ποτέ καλές σχέσεις μαζί του. Το βίωμα αυτό ήταν αρκετό για τον Χριστιανόπουλο ώστε να σιχαθεί το αλκοόλ. Η μεγάλη του αδυναμία ήταν η μητέρα του. Όπως σημείωνε και ο ίδιος χαρακτηριστικά, “τρεις γυναίκες πέρασαν απ’ τη ζωή μου η μάνα μου, η Θεσσαλονίκη και η ποίηση”. Η μητέρα του λίγο πριν πεθάνει ζήτησε να επισκεφθεί την πατρίδα της, την Κωνσταντινούπολη για τελευταία φορά. Ο Χριστιανόπουλος απάντησε πως δε θα άντεχε να δει την ημισέλινο να κυματίζει στην Αγιά Σοφιά. Η μητέρα του διαισθανόταν τις υπερευαιασθησίες του ποιητή, τον κατανόησε και “έφυγε” χωρίς να αποχαιρετήσει την Πόλη.
Όσο για τη Θεσσαλονίκη υπήρξε το φόντο στα περισσότερα ποιήματα και διηγήματά του. Η πόλη των εραστών που φιλοξενεί στα σοκάκια, στις καμάρες και στις πλατείες, τα φιλιά και τους αναστεναγμούς τους. Η αγαπημένη του παραλία που φιλοξενεί τις βόλτες κάθε παράνομου ζευγαριού και τα στέκια του πληρωμένου έρωτα, οι Σαλονικείς, οι επαρχιώτες, οι περαστικοί είναι οι πρωταγωνιστές στα έργα του Χριστιανόπουλου. Μα η μεγαλύτερη πρωταγωνίστρια είναι η ίδια η ποίηση.
Συλλυπητήριο μήνυμα της Υπουργού Πολιτισμού
H Ελλάδα έχασε σήμερα έναν από τους πιο σπουδαίους ποιητές της Σχολής της Θεσσαλονίκης, αναφέρει στο συλλυπητήριο μήνυμά της η υπουργός Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη και προσθέτει: «Πιστός σε όλη του τη ζωή στην αγαπημένη του Θεσσαλονίκη, υπήρξε ένας ιδιαίτερος, ένας ξεχωριστός άνθρωπος, ένας χαρισματικός δημιουργός. Η ζωή του στάθηκε έμπνευση στο έργο του και στον δημόσιο απενοχοποιημένο λόγο του. Έπλεξε αριστοτεχνικά τη λαϊκή, καθημερινή έκφραση με την ποίηση.
Συνέδεσε τον ερωτισμό που αποπνέουν τα ποιήματά του, με την αγάπη του για το ρεμπέτικο, με τις γάτες που θαύμαζε τη μυστική ζωή τους. Ο λόγος του ήταν κοφτός και οφτερός, γνώρισμα ενός ανθρώπου που δεν φοβάται να είναι την ίδια στιγμή ευαίσθητος και σαρκαστικός. Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος δεν αγαπούσε τις τιμητικές διακρίσεις, αν και τιμήθηκε το 2011 με το Μεγάλο Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου του. Αρνήθηκε να το παραλάβει, παραπέμποντας στο κείμενό του «Εναντίον», στο οποίο έγραφε: «Είμαι εναντίον της κάθε τιμητικής διάκρισης απ’ όπου και αν προέρχεται. Δεν υπάρχει πιο χυδαία φιλοδοξία από το να θέλουμε να ξεχωρίζουμε. Αυτό το απαίσιο ‘ὑπείροχον ἔμμεναι ἄλλων’ που μας άφησαν οι αρχαίοι».
Την ίδια χρονιά, το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, στο οποίο είχε φοιτήσει, τον αναγόρευσε Επίτιμο Διδάκτορα, στο Τμήμα Φιλολογίας. Ωστόσο, η σημαντικότερη διάκριση για τον Χριστιανόπουλο είναι η καθολική αναγνώριση του έργου του και η απήχησή του στις νέες γενιές, τώρα και στο μέλλον. Θερμά συλλυπητήρια στους οικείους του και στους πολλούς φίλους του».
***
Ο αποχαιρετισμός του Ντίνου Χριστιανόπουλου θα γίνει την Πέμπτη 13 Αυγούστου 2020. Η κηδεία θα τελεστεί στις 10:00, στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου, στις 40 Εκκλησίες, και θα ακολουθήσει, στις 12:00, η ταφή στο νεκροταφείο Αναστάσεως του Κυρίου, στη Θέρμη. Η κηδεία θα γίνει δημοτική δαπάνη, σύμφωνα με ανακοίνωση του κεντρικού δήμου.
