Η Παναγία των Παρισίων, γνωστή και ως Νοτρ Νταμ ντε Παρί ή απλούστερα Νοτρ Νταμ, είναι ο μητροπολιτικός Ρωμαιοκαθολικός ναός της πόλης του Παρισιού και αποτελεί ένα από τα πλέον θαυμαστά αρχιτεκτονικά μνημεία του λεγόμενου οξυκόρυφου ή γοτθικού ρυθμού. Βρίσκεται στη νησίδα ιλ ντε λα Σιτέ του ποταμού Σηκουάνα, στο κέντρο της γαλλικής πρωτεύουσας.
Η κατασκευή του άρχισε το 1163 και τον θεμέλιο λίθο έθεσε ο Πάπας Αλέξανδρος Γ΄ και ο Βασιλεύς Λουδοβίκος Ζ΄ της Γαλλίας. Ο Ναός αποπερατώθηκε περί τα μέσα του 13ου αιώνα. Το 1699 υπέστη ακρωτηριάσεις, με το δικαιολογητικό της επισκευής του. Τα πλέον άξια ιδιαίτερης προσοχής σημεία, που προκαλούν το θαυμασμό της αρχιτεκτονικής του ναού, είναι η υπέροχη πύλη με τον υπεράνω αυτής τεράστιο ρόδακα και τις δύο εκατέρωθεν αυτής πύλες, τα περίφημα γλυπτά, τα δύο κωδωνοστάσια ύψους 68 μ. καθώς και ο εσωτερικός διάκοσμος με τα έξοχης υαλογραφικής τέχνης (βιτρώ) παράθυρα.
Ρωμαϊκός ναός αφιερωμένος στον Δία
Πριν από την εμφάνιση του χριστιανισμού στη Γαλλία, στη θέση που είναι σήμερα η Παναγία των Παρισίων, υπήρχε ρωμαϊκός ναός αφιερωμένος στον Δία. Πριν από την Παναγία των Παρισίων θεμελιώθηκαν 4 χριστιανικοί ναοί, πάνω στα θεμέλια του αρχαίου ναού που ήταν αφιερωμένος στον Δία.
Στις 2 Δεκεμβρίου 1804 στο Ναό αυτό στέφθηκε Αυτοκράτορας ο Ναπολέων Α΄ Βοναπάρτης.
Με κέντρο δράσης το ναό αυτόν συνέγραψε ο Βικτόρ Ουγκώ το γνωστό κλασικό πλέον μυθιστόρημα με το τίτλο “Η Παναγία των Παρισίων”.
Τα τελευταία χρόνια ο ναός είχε πολλά προβλήματα συντήρησης, και καθώς η κρατική επιχορήγηση δεν ήταν επαρκής, έκανε έρανο σε ιδιώτες, ώστε να μπορέσει να καλύψει τα έξοδα.
Στις 15 Απριλίου 2019, κατά τη διάρκεια αποκατάστασης του ναού, ξέσπασε πυρκαγιά η οποία οδήγησε σε κατάρρευση της οροφής και του κεντρικού οβελού της εκκλησίας.
Η είσοδος στον καθεδρικό γίνεται από τρεις πύλες που είναι στολισμένες με περίτεχνα γλυπτά. Επίσης σε μεσαιωνικές τοιχογραφίες αναπαρίσταται ο βίος της Παρθένου, η Δευτέρα Παρουσία και η ζωή της Αγίας Άννας. Πάνω από τις πύλες βρίσκεται η στοά των βασιλέων της Ιουδαίας και του Ισραήλ.
Στις φλόγες
Στις φλόγες παραδόθηκε η Παναγία, στις 15 Απριλίου 2019. Οι εικόνες με τον καθεδρικό ναό παραδομένο στις φλόγες κάνουν τον γύρο του Διαδικτύου. H πυρκαγιά που ξέσπασε το απόγευμα της Δευτέρας στην Παναγία των Παρισίων έχει εξαπλωθεί σε ολόκληρο τον ναό, με αποτέλεσμα να καταρρεύσει ο εμβληματικός τρούλος του ναού.
Η Παναγία των Παρισίων, γνωστή και ως Νοτρ Νταμ ντε Παρί ή απλούστερα Νοτρ Νταμ, είναι ο μητροπολιτικός ρωμαιοκαθολικός ναός της πόλης του Παρισιού. Το γοτθικό αριστούργημα βρίσκεται στο Ιλ ντε λα Σιτέ, του ποταμού Σηκουάνα, στην «καρδιά» της γαλλικής πρωτεύουσας.
Άρχισε να κατασκευάζεται το 1163 και τον θεμέλιο λίθο έθεσε ο Πάπας Αλέξανδρος Γ΄ και ο Βασιλεύς Λουδοβίκος Ζ΄, ενώ ολοκληρώθηκε το 1272. Μεταξύ του 1163 και του 1375, αμέτρητοι εργάτες και τεχνίτες εργάστηκαν για την κατασκευή αυτού του αριστουργήματος. Ο ναός έγινε τόπος συγκέντρωσης όλων των τεχνών της εποχής και κέντρο πνευματικής καλλιέργειας. Πάνω σ’ αυτά τα θεμέλια ιδρύθηκε το πασίγνωστο Πανεπιστήμιο του Παρισιού, η Σορβόνη.
Ωστόσο, στη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, καταστράφηκαν αρκετά ανάγλυφα και αποκεφαλίστηκαν δεκάδες αγάλματα. Όταν στις 2 Δεκεμβρίου του 1804, στέφθηκε εκεί αυτοκράτορας ο Ναπολέων Βοναπάρτης, ο ναός είχε περιέλθει σε άθλια κατάσταση. Λίγα χρόνια αργότερα, το 1831, ο Βίκτωρ Ουγκώ, με το μυθιστόρημά του «Παναγία των Παρισίων», έδωσε το έναυσμα για να επιτευχθούν οι εργασίες αποκατάστασης. Το κωδωνοστάσιο, το οποίο φτάνει 90 μέτρα, προστέθηκε τον 19ο αιώνα από τον αρχιτέκτονα Εζέν Βιολέ λε Ντικ, ο οποίος ανέλαβε την αναστήλωση του ναού.
Βίβλος για τους αναλφάβητους
Η είσοδος στον καθεδρικό γίνεται από τρεις πύλες που είναι στολισμένες με περίτεχνα γλυπτά. Πάνω από την κεντρική πύλη, απεικονίζεται σε μεσαιωνικές τοιχογραφίες, η Δευτέρα Παρουσία του Χριστού, ο βίος της Παρθένου Μαρίας και εικόνες από τη ζωή της Αγίας Άννας. Πάνω από τις πύλες βρίσκεται η στοά των βασιλέων της Ιουδαίας και του Ισραήλ. Τα αγάλματα, που ζωγραφίστηκαν το Μεσαίωνα, χρησίμευαν ως Βίβλος για τους αναλφάβητους. Τα γλυπτά των τυμπάνων και των αψίδων, εκτός από αυτά των υπέρυθρων της κεντρικής πύλης, είναι όλα αυθεντικά.
Τα σημεία του ναού που είναι άξια ιδιαίτερης προσοχής, είναι η πύλη με τον τεράστιο Ρόδακα στο πάνω μέρος της και τις δύο εκατέρωθεν αυτής πύλες, τα ξεχωριστά γλυπτά και κυρίως ο εσωτερικός διάκοσμος, με τα έξοχα παράθυρα, υαλογραφικής τέχνης, τα περίφημα «Βιτρώ». Παράλληλα, διάσημα είναι και τα αγάλματα δαίμονες, ή αλλιώς gargouilles, που βρίσκονται περιμετρικά στα ψηλά σημεία του καθεδρικού ναού. Τα συγκεκριμένα αγάλματα, άλλοτε έχουν διακοσμητικό ρόλο και άλλοτε χρησιμεύουν ως υδρορροές για να προστατεύουν τα εξωτερικά τοιχώματα του ναού από το νερό της βροχής.
- Από την άνοιξη του 2013, η Παναγία των Παρισίων φιλοξενεί στη στέγη της ένα μελίσσι για να δείξει πως πρέπει να σεβόμαστε την ομορφιά της φύσης και να μας υπενθυμίσει την ευθύνη που πρέπει να νιώθουμε απέναντί της.
Ο καθεδρικός ναό της Παναγίας των Παρισίων, το 2013 συμπλήρωσε 850 χρόνια ζωής:
– Ο θεμέλιος λίθος του καθεδρικού ναού τοποθετήθηκε το 1163, επί βασιλείας του Λουδοβίκου του 7ου, καθώς η μεσαιωνική πόλη του Παρισίου γινόταν όλο και μεγαλύτερη και σημαντικότερη, ως πολιτικό και οικονομικό κέντρο του βασιλείου της Γαλλίας.
– Η κατασκευή της εκκλησίας, όπως αναφέρει το Reuters, συνεχίστηκε για τον επόμενο αιώνα περίπου, ενώ σημαντικά έργα αποκατάστασης και προσθήκες έγιναν τον 17ο και τον 18ο αιώνα. Τα γλυπτά και τα βιτρώ του κτηρίου αναπαριστούν εικόνες και διδάγματα από τη Βίβλο.
– Κυρίαρχο ρόλο στην αρχιτεκτονική του κτηρίου διαδραματίζουν τα δύο καμπαναριά της εκκλησίας. Η μεγαλύτερη από τις δύο καμπάνες, η λεγόμενη bourdon, αποκαλείται «Εμανουέλ».
– Στα 387 σκαλοπάτια προς τα καμπαναριά, οι επισκέπτες έβλεπαν τις χίμαιρες, μυθικά πλάσματα που αποτελούνταν από δύο ή περισσότερα ζώα. Το πιο διάσημο τέτοιο γλυπτό, το γκαργκόιλ Stryge, βρίσκεται στην κορυφή του καθεδρικού, παρακολουθώντας από ψηλά το Παρίσι με το κεφάλι στα χέρια του.
– Ο Βίκτωρ Ουγκώ χρησιμοποίησε τον καθεδρικό ναό ως το σκηνικό για το μυθιστόρημα «Η Παναγία των Παρισίων», που έγραψε το 1831. Ο Κουασιμόδος, ο κεντρικός χαρακτήρας, εμπνέει τρόμο στους Παριζιάνους λόγω του παραμορφωμένου προσώπου του, και βρίσκει καταφύγιο στην εκκλησία, όπου εργάζεται ως κωδωνοκρούστης. Τον Κουασιμόδο έχουν υποδυθεί ηθοποιοί του Χόλιγουντ, όπως ο Τσαρλς Λότον, ενώ το έργο έχει γίνει και ταινία κινουμένων σχεδίων από την Ντίσνεϊ.
Ο φωτισμός
Κατά τα μέσα του 11ου αιώνα, οι οικοδόμοι της Ιλ ντε Φρανς, οδηγούμενοι από αυστηρά ορθολογιστικά κριτήρια, προσπάθησαν να επιλύσουν το πρόβλημα του φωτισμού και της ευρυχωρίας των εκκλησιαστικών κτηρίων που είχε τεθεί, όταν η ρωμανική αρχιτεκτονική αντικατέστησε τις ξύλινες εύφλεκτες στέγες με κτιστούς θόλους και τους στήριξε σε παχείς τοίχους και παραστάδες. Έπρεπε λοιπόν να ελαφρύνουν οι θόλοι για να μπορούν να μειωθούν στο ελάχιστο οι αδρανείς φέροντες όγκοι και να υπερυψωθεί το κεντρικό κλίτος, ώστε να ανοιχτούν στις πλευρές του φωτιστικά παράθυρα. Το αίτημα λύθηκε με τη μετατροπή των ημικυλινδρικών θόλων σε οξυκόρυφους που ασκούν μικρότερες οριζόντιες ωθήσεις, με τη γενίκευση των σταυροθολίων, που συγκεντρώνουν τα φορτία μόνο στις τέσσερις κορυφές του τετραγώνου της βάσεώς τους και δεν έχουν ανάγκη από ενιαίους τοίχους, αλλά μόνο υποστυλώματα για τη στήριξή τους και κυρίως με την ανεξαρτητοποίηση των ακμών των σταυροθολίων από το υπόλοιπο σώμα τους.
Η ισχυρή κατακόρυφη ανάταση του κτηρίου, τα πολυσύνθετα σχέδιά του με τα πολλά και τα εγκάρσια κλίτη, τους περιδρόμους και τις ποικίλες επιπτώσεις του φωτός που διαπερνά τα χρωματιστά βιτρώ, δημιουργώντας συνεχώς μεταβαλλόμενες οπτικές εικόνες, απομακρύνουν τα πραγματικά όρια του ναού και δίνουν στον χώρο την έννοια του απεριόριστου. Ο γοτθικός ναός απασχόλησε και ανέδειξε γενεές οικοδόμων και διακοσμητών και διαμορφώθηκε τελικά σε καθαρά ορθολογιστικό οικοδόμημα, στο οποίο τονίζονται όσα μέλη έχουν στατική λειτουργία για να δώσουν την εντύπωση μιας δέσμης δυνάμεως χωρίς αδρανή ύλη. Η ισχυρή κατακόρυφη ανάταση των κτηρίων, τα πολυσύνθετα σχέδιά τους με τα πολλά και τα εγκάρσια κλίτη, τους περιδρόμους και τα ακτινωτά παρεκκλήσια, δημιουργούν με τις ποικίλες επιπτώσεις του φωτός που διαπερνά τα χρωματιστά βιτρώ, συνεχώς μεταβαλλόμενες οπτικές εικόνες, απομακρύνουν τα πραγματικά όρια του ναού και δίνουν στον χώρο την έννοια του απεριόριστου. Την ελαστική ζωτικότητα των αρχιτεκτονικών μορφών συμπληρώνουν, οι ισχυρές φωτοσκιάσεις στα σχήματα των βάσεων των υποστυλωμάτων, στις οριζόντιες ζώνες και στα κιονόκρανα με τον φυτικό διάκοσμο. Τα θυρώματα ανοίγονται στους τοίχους και διευρύνονται προς τα έξω σε οδοντωτή διάταξη, ενώ ο πλαστικός τους διάκοσμος μετατρέπει την ακαμψία των ρωμανικών κιονωτών αγαλμάτων σε φυσική κίνηση, βαθιά ψυχική έκφραση και απαλό πλάσιμο. Η γλυπτική ωστόσο δεν αποδεσμεύθηκε από την αρχιτεκτονική, όπως εξάλλου ούτε και η ζωγραφική. Τη θέση των νωπογραφιών, όταν τα τοιχώματα αντικαταστάθηκαν από μεγάλα παράθυρα, κατέλαβε το υαλογράφημα, που η τεχνική του δεν χρησιμοποιεί σχεδόν καθόλου πλάσιμο, αλλά δυνατά περιγράμματα και επίπεδες χρωματικές επιφάνειες. Η σχολή του Παρισιού διακρίνεται στα γλυπτά της Νοτρ Νταμ για την κάπως μειωμένη φωτεινότητα, αλλά κυρίως για την αυλική πλαστική διατύπωση των ανάγλυφων που προβάλλονται στο πλατύ λείο βάθος. Η προσεκτική παρατήρηση του πραγματικού δημιουργεί φυσικότερες κινήσεις, αρμονικότερες αναλογίες και προμηνύει τις θαυμάσιες προσωπογραφίες των ταφικών μνημείων των μέσων του 14ου αιώνα.
- Eικόνα: Η Πυροσβεστική προσπαθεί να κατασβέσει τη φωτιά (AP Photo/Kamil Zihnioglu)
