Με αφορμή τη συμπλήρωση των 70 χρόνων από το θάνατο του Νίκου Σκαλκώτα, οι τέσσερις μεγάλοι φορείς που συστεγάζονται στους χώρους του Μεγάρου Μουσικής Αθηνών ονομάζουν το 2019 «Έτος Σκαλκώτα».
Στη διάρκεια αυτής της χρονιάς διοργανώνουν μια σειρά επετειακών εκδηλώσεων, που περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, συναυλίες, συζητήσεις, έκθεση, διεθνές συνέδριο, διαγωνισμό σύνθεσης και εκπαιδευτικά προγράμματα.
Ενώνουν έτσι για πρώτη φορά τις καλλιτεχνικές και επιστημονικές τους δυνάμεις σε μια συλλογική πορεία καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους, που θα αποδώσει την τιμή που αρμόζει στο Νίκο Σκαλκώτα.
Στο πλαίσιο του «2019 Έτος Σκαλκώτα» ο Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής, η Βιβλιοθήκη «Λίλιαν Βουδούρη», ο Οργανισμός Μεγάρου Μουσικής Αθηνών, η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και η Ένωση Ελλήνων Μουσουργών, σε συνεργασία με το Ίδρυμα Χουρμουζίου-Παπαϊωάννου, στόχο έχουν να μας συστήσουν και πάλι τον Έλληνα συνθέτη και την ιδιοφυΐα της μουσικής του.
Φιλοδοξούν παράλληλα να καταδείξουν ότι η μουσική του Σκαλκώτα, μπορεί να μιλήσει απευθείας όχι μόνο στους «γνώστες», αλλά και στο ευρύτερο κοινό.
Η πρόσφατη παραχώρηση του Αρχείου Σκαλκώτα από το Ίδρυμα Αιμιλίου Χουρμουζίου-Μαρίκας Παπαϊωάννου και η επέτειος των 70 χρόνων από τον θάνατο του συνθέτη ενεργοποίησαν ταυτόχρονα τους παραπάνω οργανισμούς. Άλλωστε και η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών συνδέεται με παλιούς ουσιαστικούς δεσμούς με τον συνθέτη, ο οποίος αποτελούσε εξέχον μέλος της και του οποίου έργα είχε παρουσιάσει σε πρώτη παγκόσμια εκτέλεση.
Οι εκδηλώσεις συνοπτικά
ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ
Η Κρατική Ορχήστρα πραγματοποιεί σειρά συναυλιών στην Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης υπό τον τίτλο «Ο Σκαλκώτας και οι σύγχρονοί του», ως εξής:
□ Παρασκευή 11 Ιανουαρίου, σολίστ Αντώνης Σουσάμογλου, βιολί, μουσική διεύθυνση Leon Botstein, συμπαραγωγή με το Μέγαρο Μουσικής
□ Παρασκευή 10 Μαΐου, σολίστ Τιάνγουα Γιανγκ, βιολί, μουσική διεύθυνση Στέφανος Τσιαλής
□ Παρασκευή 17 Μαΐου, σολίστ Άιναρ Στέεν Νέκλενμπεργκ, πιάνο, μουσική διεύθυνση Γιόαβ Τάλμι
ΕΙΔΙΚΕΣ ΣΥΝΑΥΛΙΕΣ ΜΕ ΕΡΓΑ ΣΚΑΛΚΩΤΑ
□ Δευτέρα 14 Ιανουαρίου, Γιώργος Τσοντάκης, ένας μεγάλος έλληνας συνθέτης, σολίστ Απόλλων Γραμματικόπουλος και Παναγιώτης Τζιώτης, βιολί, Φιλαρμόνια Ορχήστρα Αθηνών, μουσική διεύθυνση Νίκος Τσούχλος, Αίθουσα Δ. Μητρόπουλος, παραγωγή Μέγαρο Μουσικής
□ Παρασκευή 15 Φεβρουαρίου, Αφιέρωμα της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών στο Έτος Σκαλκώτα, σολίστ Νέλσον Φρέιρε, πιάνο, μουσική διεύθυνση Στέφανος Τσιαλής, Αίθουσα Χρήστος Λαμπράκης, παραγωγή Κρατική Ορχήστρα Αθηνών
□ Παρασκευή 12 Απριλίου Οι δύο Σχολές της Βιέννης: Χάυντν, Σούμπερτ, Σκαλκώτας, Trio El Greco, Αίθουσα Δ. Μητρόπουλος, παραγωγή Σύλλογος οι Φίλοι της Μουσικής
***
Επιπλέον εκδηλώσεις (κυρίως για το δεύτερο εξάμηνο) θα ανακοινώνονται κατά τη διάρκεια του Έτους.
***
Σειρά συζητήσεων «Ο Σκαλκώτας σήμερα»
Η Μουσική Βιβλιοθήκη του Συλλόγου Οι Φίλοι της Μουσικής διοργανώνει στους χώρους της σειρά συζητήσεων με τους πρωταγωνιστές των συναυλιών του Έτους. Οι πρώτες συζητήσεις είναι οι εξής:
□ Πέμπτη 10 Ιανουαρίου, η διευθύντρια της Μουσικής Βιβλιοθήκης Στεφανία Μεράκου συνομιλεί με τον μαέστρο και μουσικολόγο Leon Botstein και τον συνθέτη Γιώργο Τσοντάκη
□ Δευτέρα 11 Φεβρουαρίου, η υπεύθυνη του Αρχείου Ελληνικής Μουσικής της Μουσικής Βιβλιοθήκης Βάλια Βράκα συνομιλεί με τον διευθυντή της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών Στέφανο Τσιαλή.
***
Κατά τη διάρκεια του Έτους θα ανακοινωθούν περισσότερες συζητήσεις.
***
ΔΙΕΘΝΕΣ ΣΥΝΕΔΡΙΟ
Η Μουσική Βιβλιοθήκη διοργανώνει Διεθνές Μουσικολογικό Συνέδριο για τον Νίκο Σκαλκώτα υπό την αιγίδα της Διεθνούς Μουσικολογικής Εταιρείας (29 Νοεμβρίου-1 Δεκεμβρίου).
ΕΚΘΕΣΗ
Ο Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής θα παρουσιάσει μια σύγχρονη έκθεση με αναλογικά και ψηφιακά μέσα, βασισμένη στο πρωτότυπο υλικό του Αρχείου του Νίκου Σκαλκώτα (Νοέμβριος-Δεκέμβριος).
ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΣ ΣΥΝΘΕΣΗΣ
Η Ένωση Ελλήνων Μουσουργών θα προκηρύξει με συνέργειες διαγωνισμό σύνθεσης στην μνήμη του Νίκου Σκαλκώτα.
ΕΙΔΙΚΗ ΧΟΡΗΓΙΑ
Ο Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής απένειμε μετά από διεθνή διαγωνισμό μία ειδική χορηγία για εκπόνηση βραχυχρόνιας μουσικολογικής μελέτης στο Αρχείο Ν. Σκαλκώτα.
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΑ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΑ ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ
Στο πλαίσιο της επιτυχημένης σειράς της Μουσικής Βιβλιοθήκης «Συγχαρητήρια για τη μουσική σας», θα υλοποιηθεί διαδραστικό πρόγραμμα για παιδιά 6-12 ετών, γύρω από τη ζωή και το έργο του συνθέτη (Νοέμβριος 2019).
ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ ΕΚΤΟΣ ΜΕΓΑΡΟΥ
Ο Σύλλογος Οι Φίλοι της Μουσικής διοργανώνει σειρά ομιλιών και εκδηλώσεων σε συνεργασία με το Ευρωπαϊκό Πανεπιστήμιο Κύπρου.
***
ΝΙΚΟΣ ΣΚΑΛΚΩΤΑΣ. Η ΣΥΝΤΟΜΗ ΖΩΗ ΤΟΥ
Γεννήθηκε στη Χαλκίδα στις 8 Μαρτίου 1904 και σπούδασε βιολί στο Ωδείο Αθηνών από όπου αποφοίτησε το 1920 παίρνοντας χρυσό μετάλλιο και υποτροφία. Αμέσως μετά ταξίδεψε για το Βερολίνο όπου εκεί «ερωτεύτηκε» την σύνθεση της μουσικής και μαθήτευσε δίπλα στους Αρνολντ Σένμπεργκ και Κουρτ Βάιλ. Κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Βερολίνο έγραψε πάνω από 70 έργα, τα περισσότερα από τα οποία χάθηκαν. Παρά την εκτίμηση που έτρεφε στον Σένμπεργκ, δεν ακολούθησε τυφλά το δωδεκαφθογγικό σύστημα του δασκάλου του, αλλά ανέπτυξε μια δική του απόλυτα πρωτότυπη παραλλαγή. Με την άνοδο του ναζισμού όμως, ο οποίος πήρε τρομακτικές διαστάσεις, ο Νίκος Σκαλκώτας επέστρεψε Αθήνα και για να επιζήσει αναγκάστηκε να παίζει βιολί στο τελευταίο αναλόγιο της Κρατικής Ορχήστρας.
Ο Σκαλκώτας καταγόταν από την Τήνο και προερχόταν από οικογένεια μουσικών με το επίθετο Σκαλκώτος. Ο πατέρας του Αλέκος, φλαουτίστας στη Φιλαρμονική της Χαλκίδας, άλλαξε το επίθετο της οικογένειάς του σε Σκαλκώτας, χάριν ευφωνίας.
Από την ηλικία των πέντε ετών άρχισε να μαθαίνει βιολί με τον θείο του και το 1910 η οικογένειά του μετακόμισε στην Αθήνα για να του προσφέρει την ευκαιρία πληρέστερης μουσικής μόρφωσης. Γράφτηκε στο Ωδείο Αθηνών και το 1918 αποφοίτησε με την ανώτατη διάκριση («Χρυσό Μετάλλιο») για την ερμηνεία του στο «Κοντσέρτο για βιολί» του Μπετόβεν. Τα επόμενα χρόνια έπαιζε βιολί σε διάφορες εκδηλώσεις, ενώ ποιήματά του δημοσιεύτηκαν στο περιοδικό «Νουμάς».
Το νήμα της ζωής του κόπηκε ξαφνικά στις 19 Σεπτεμβρίου 1949 από μια περισφιγμένη κήλη που την είχε αμελήσει. Δύο ημέρες αργότερα γεννήθηκε ο δεύτερος γιος του, Νίκος.
