Αν νομίζετε ότι ο “Οθέλλος” είναι ένα έργο μόνο για τη ζήλια, πλανάσθε πλάνην οικτράν. Η μυθική Σαουμπίνε και ο Τόμας Οστερμαϊερ βάζουν τα πράγματα στη θέση τους. Ο Οθέλλος, άτομο κοινωνικά ανερχόμενο, συμβολίζει την τραγωδία που βιώνει κάθε ανασφαλής άνθρωπος. Το τρωτό του σημείο είναι η ζήλια. Γεμάτος συμπλέγματα κατωτερότητας, αφήνεται να χειραγωγηθεί από ένα ραδιούργο και ευφυή Ιάγο. Παρότι γενναίος πολεμιστής, νικητής στρατηγός, άγεται και φέρεται από έναν καταχθόνιο υφιστάμενό του. Δεν έχει σημασία αν ο Ιαγός τιμωρείται στο τέλος. Εκείνο που έχει σημασία είναι πως ο Οθέλλος από τη δεύτερη πράξη και μετά βασανίζεται φρικτά. Ο Σαίξπηρ μιλάει για τη φιλοδοξία, τη δίψα για εξουσία, τη διαστροφή, τα οικονομικο-πολιτικά συμφέροντα. Η ζήλια περιγράφεται ως κοινωνικό φαινόμενο και όχι ως προσωπικό. Ο Οθέλλος, παρά τις διακρίσεις και τις επιτυχίες του, δεν παύει να είναι ένας ξένος, ένας “μαύρος”, ο “μαύρος της Βενετίας”. ΄Ο, τι κι αν πετύχει ποτέ δεν θα καταφέρει να γίνει αποδεκτός από την υψηλή κοινωνία, όπως επιθυμεί. Και ο ίδιος το γνωρίζει πολύ καλά. Αυτό είναι που τον καθιστά τόσο ευάλωτο. Ο μακιαβελικός Ιάγος, με την ανύπαρκτη ηθική του (“η υπόληψη είναι βάρος”, λέει), καιροσκόπος, εκδικητικός, ανελέητος, δεν έχει παρά να ξύσει λίγο την πληγή και να εκτελεστεί το έργο της αυτοκαταστροφής, που είναι ήδη αναμενόμενο. Η ανθρώπινη βλακεία, η ανωριμότητα, το πάθος, η διαφθορά, η αμφιβολία, η ευνοιοκρατία, η δύναμη αλλά και η αδυναμία κυριαρχούν στο έργο.
Ο “μάγος” Thomas Ostermeier, το τρομερό παιδί της βερολινέζικης σκηνής, μας καθήλωσε με τη σκηνοθετική του σύλληψη. Από το πρώτο δευτερόλεπτο, όταν οι ηθοποιοί εμφανίζονται στην ορχήστρα βαδίζοντας μέσα στο υγρό πάτωμα, όπου καθρεφτίζονται άνθρωποι και σκηνικά, και αντηχεί το ήρεμο πλατς σαν νότα μουσική, ο θεατής μαγεύεται. Η δεξαμενή στη σκηνή συμβολίζει τη θαλάσσια κυριαρχία της Βενετίας. Της πόλης – κράτους με την τεράστια οικονομική και εμπορική εξάπλωση. Ο λευκός Οθέλλος (Sebastian Nakajew) με σωματοδομή παλαιστή, σε μια εξαίσια σκηνή βάφεται τελετουργικά με μαύρη υγρή πίσσα από την ερωτευμένη Δυσδεμόνα (Eva Mackbach). Ο Οστερμαϊερ πατάει σε στέρεη καλλιτεχνική καταγωγή. Φριτς Λαγκ (Metropolis), Λένι Ρίφενσταλ, Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ είναι οι πρόγονοί του. Σε τόνους του άσπρου μαύρου με συνοδεία στρατιωτικού χακί και μπρονζέ λεπτομέρειες στα σκηνικά (Jan Pappelbaum) και στα κοστούμια (Nina Wetzel) η εικαστική πανδαισία είναι πλήρης. Εικόνες από βερολινέζικο κλαμπ, Λας Βέγκας, Τόκιο, πόλεις – παιδικές χαρές για μεγάλους εναλλάσσονται με σκηνές επηρεασμένες από ασπρόμαυρες εμβληματικές ταινίες, όπως “Καζαμπλάνκα” και “Ντόλτσε Βίτα”. Ο χειριστικός Ιάγος, εκπρόσωπος του στρατιωτικού κόσμου, πανούργος και αχρείος, που νιώθει προδομένος και προσβεβλημένος από τις επιλογές του Οθέλλου, χρίζεται πρωταγωνιστής. Ο Stefan Stern είναι θαυμάσιος. Χορεύει, τραγουδάει, ακούραστος, αεικίνητος, πανέξυπνος. Ηθοποιός σπάνιας ποιότητας. Χάρηκε και ο ίδιος το ρόλο του, γεγονός που πέρασε και στο κοινό. Ο “Οθέλλος” της Schaubuhne Berlin πόρρω απέχει από το στόμφο και τον ακαδημαϊσμό. Γιατί ο Οστερμαϊερ ξόρκισε τη σοβαροφάνεια. Μια διαλεκτή στιγμή για την Επίδαυρο. Άραγε κάθε πότε θα έχουμε την τύχη να παρακολουθούμε παρόμοιες παραγωγές; Κι ας πληρώνουμε παραπάνω για να έρχονται. Αξίζουν.
