Τὸ δάσος
Τὸ δάσος ποὺ λαχτάριζες
ὥσπου νὰ τὸ περάσεις,
τώρα νὰ τὸ ξεχάσεις
διαβάτη ἀποσπερνέ.
Μιὰ αὐγινή, τὸ κούρσεψαν
ἀνίδρωτοι λοτόμοι,
κι ἐκεῖ εἶναι τώρα δρόμοι
διαβάτη ἀποσπερνέ.
Τὸ τρίσβαθο ἀναστέναγμα
ποὺ ἄγγιζε τὴν καρδιά σου
κι ἔσπαε τὰ γόνατά σου
δὲ θὰ τ᾿ ἀκούσεις πιά,
τὸ πήρανε στὰ διάπλατα
περίτρομα φτερά τους
καὶ τό ῾καμαν λαλιά τους
τὰ νύχτια τὰ πουλιά.
Καὶ κάτι ποὺ βραχνόκραζε
μὲ μιὰ φωνὴ ἀνθρώπου,
στὸ ἡμέρωμα τοῦ τόπου
βουβάθηκε κι αὐτό.
Τὸ σιγαλὸ τραγούδισμα
ποὺ σ᾿ ἔσερνε διαβάτη
σὲ μαγικὸ παλάτι
δίχως ἐλπίδα αὐγῆς,
τὸ πήρανε -γιὰ κοίταξε-
στερνὴ ἀνατριχίλα
τὰ πεθαμένα φύλλα
ποὺ ἀπόμειναν στὴ γῆς.
Κι ἡ ἅρπα μὲ τὸν ἦχο της
ποὺ σὲ γλυκομεθοῦσε
μὰ κρύφια σοῦ χτυποῦσε
θανάτου μουσική,
χάθηκε μὲ τὴν ἄγγιχτη
ποὺ τὴν κρατοῦσε κόρη,
στὰ πέλαγα, στὰ ὄρη,
νὰ μὴν ξανακουστεῖ.
Τὸ δάσος ποὺ λαχτάριζες
ὥσπου νὰ τὸ περάσεις,
τώρα νὰ τὸ ξεχάσεις
διαβάτη ἀποσπερνέ,
γεννήκαν νεκροκρέβατα
τ᾿ ἄγρια δεντρά του τώρα
καὶ θὰ τὰ βρεῖς στὴ χώρα
διαβάτη ἀποσπερνέ.
Κριτικὴ ἀπὸ τὸ Σπύρο Μελᾶ:
«Σ᾿ ἕνα πρῶτο κοίταγμα, φαίνεται σὰν θρῆνος καὶ νοσταλγία μιᾶς φυσικῆς ὀμορφιᾶς ποὺ χάθηκε, ποὺ κουρσεύτηκε. Μὰ μετὰ τὴ πρώτη αὐτὴ ἐντύπωση, εἶδα στὸ “Δάσος”, τὸ θρῆνο, τὴ νοσταλγία, καὶ τὸ σύμβολο γιὰ ὅλες τὶς κουρσεμένες ὀμορφιές, ὄχι μόνο στὸ φυσικό, ἀλλὰ καὶ στὸν ψυχικὸ καὶ τὸν ἠθικό μας κόσμο, τὸν κόσμο τῆς παράδοσης ποὺ κι αὐτὸς ἔχει βλαστήσει μὲ νόμους προαιώνιους, σ᾿ ἐπαφὴ μὲ τὴ φύση κι εἶναι γεμάτος μηνύματα καὶ μυστικὲς φωνὲς καὶ μακρινὰ ἀνακρούσματα.»
Ο Μιλτιάδης Μαλακάσης ήταν λυρικός ποιητής, από τους σημαντικότερους της πρώτης μεταπαλαμικής γενιάς. Γεννήθηκε στο Μεσολόγγι στις 3 Μαρτίου του 1869 και καταγόταν από γενιά αγωνιστών του ’21 από την Πίνδο. Η οικογένειά του, αν και πολυμελής, ήταν αρκετά πλούσια, κάτι που του έδωσε τη δυνατότητα να αφοσιωθεί ολοκληρωτικά στη λογοτεχνία. Από τα παιδικά του χρόνια έδειξε την ποιητική του κλίση. Έγραφε στίχους από μαθητής, πότε ρομαντικούς και πότε σατυρικούς κι εύθυμους.
Τις εγκύκλιες σπουδές του τις ξεκίνησε στο Μεσολόγγι, τις συνέχισε στην Πάτρα και τις τελείωσε στην Αθήνα το 1888. Τον ίδιο χρόνο γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών κατόπιν οικογενειακής πίεσης, χωρίς ποτέ να ολοκληρώσει τις σπουδές του. Από το 1885, που εγκαταστάθηκε στην Αθήνα ως εσωτερικός στο Λύκειο Παπαγεωργίου, μπήκε όχι μόνο στους φιλολογικούς κύκλους, αλλά και στα κοσμικά σαλόνια (Αθηναϊκή Λέσχη). Σχετίσθηκε ιδιαίτερα με τον Παπαδιαμάντη και άρχισε να δημοσιεύει ποιήματά του σε διάφορα λογοτεχνικά περιοδικά και εφημερίδες («Εβδομάς», «Παναθήναια», «Εστία», «Τέχνη», «Άστυ», «Διόνυσος», «Ακρόπολις» κ.ά.).
Το 1899 τύπωσε την πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο «Συντρίμματα», αφιερωμένη στον συμβολιστή ποιητή Ζαν Μορεάς (φιλολογικό ψευδώνυμο του Ιωάννη Παπαδιαμαντόπουλου), τον οποίο γνώρισε το 1897 κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης του τελευταίου στην Αθήνα. Η γνωριμία του αυτή στάθηκε αποφασιστική για την ποίησή του και τη μετέπειτα πορεία του.
Το 1908 νυμφεύτηκε την Ελίζα Δεληγεώργη, κόρη του Aρκάδα πολιτικού Επαμεινώνδα Δεληγεώργη και εξαδέλφη του Ζαν Μορεάς, με την οποία έζησε στο Παρίσι από το 1909 ως το 1915. Στο Παρίσι, ο Μαλακάσης μπήκε στον κύκλο του Μορεάς και ήρθε σε επαφή με τον γαλλικό πνευματικό κόσμο της εποχής.
Μετά την επιστροφή του στην Ελλάδα διορίστηκε κοσμήτορας της βιβλιοθήκης της Βουλής το 1917, θέση την οποία διατήρησε με μικρά διαλείμματα έως το 1937. Το 1924 τιμήθηκε με το Εθνικό Αριστείο Γραμμάτων και Τεχνών για την προσφορά του στα ελληνικά γράμματα και το 1932 εκλέχτηκε πρόεδρος της Εταιρείας Ελλήνων Λογοτεχνών.
Ο Μιλτιάδης Μαλακάσης πέθανε στο νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» της Αθήνας από καρκίνο, στις 27 Ιανουαρίου του 1943, σε ηλικία 73 ετών.
Κατά τη διάρκεια της ζωής του εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές:
Συντρίμματα (1898)
Ώρες (1903)
Η Κυρά του Πύργου (1904)
Πεπρωμένα (1909)
Ασφόδελοι (1918)
Ο Μπαταριάς – Τάκη-Πλούμας – Μπάυρον (1920)
Αντίφωνα (1931)
Ερωτικό (1939)
Μετά τον θάνατό του κυκλοφόρησαν τα «Μεσολογγίτικα» (1946).
Τα ποιήματά του Μαλακάση διαπνέονται από θερμό αίσθημα και αγνό λυρισμό, ενώ οι στίχοι του διακρίνονται για τη μουσικότητα, την κομψότητα και την επιγραμματική δύναμή τους. Επηρεάστηκε έντονα από τη μακροχρόνια φιλία του με τον Μορεάς, αξιοποιώντας στο έργο του στοιχεία ρομαντικά στην αρχή και κατόπιν παρνασσιστικά, συμβολιστικά και νεοκλασικιστικά. Παράλληλα, ασχολήθηκε με την ποιητική μετάφραση, με κατ’ εξοχήν δημιουργία του τη μετάφραση της συλλογής του Μορεάς «Στροφές» (1920) και με την πεζογραφία. Αγωνίστηκε για την καθιέρωση της δημοτικής στον γραπτό λόγο ως μέλος της εταιρίας «Εθνική Γλώσσα», οργάνου του δημοτικιστικού κινήματος.
Σχετικά
Ο Κώστας Καρυωτάκης έγραψε το ποίημα «Μικρή ασυμφωνία σε Α μείζον» (1927) για τον ομότεχνό του Μιλτιάδη Μαλακάση, με τη διευκρίνιση ότι «οι στίχοι αυτοί απευθύνονται στον κοσμικό κύριο και όχι στον ποιητή Μαλακάση, του οποίου δεν θα μπορούσε να παραγνωρίση κανείς το σημαντικό έργο».
- Διαβάστε επίσης:
Κώστας Καρυωτάκης – Μικρή Ἀσυμφωνία εἰς Α Μεῖζον*
- Έργο: Little Flowers of the Field, 1893 ~ Sir George Clausen ~ (British: 1852-1944)
