Συνυφασµένη µε τα σημαντικά, τα τραυµατικά ή τα επικά αλλά και τα τραγελαφικά πολιτικά γεγονότα της Ιστορίας μας, είναι η επιθεώρηση ως θεατρικό είδος.
Πολύ συχνά απαξιώθηκε από τους διανοούμενους και ιδιαίτερα από τους θεατρικούς κριτικούς. Από την εποχή του Φώτου Πολίτη, που είχε λάβρα επιχειρηµατολογήσει εναντίον της κατηγορώντας την για φτήνια και χυδαιότητα, οι περισσότεροι Έλληνες κριτικοί τη διαφοροποιούσαν από το λεγόμενο «σοβαρό» θέατρο.
Η επιθεώρηση όμως είναι ένα ειλικρινές και αυθεντικό είδος που η παρουσία της στην ιστορία του ευρωπαϊκού θεάτρου έχει σφραγίδα ελληνική. Πολιτικό θέατρο με τόσο καίρια κριτική θεσμών και προσώπων δεν υπάρχει σε καμιά άλλη θεατρική παράδοση της Ευρώπης. Είναι αυτό που στην εποχή του Αριστοφάνη ονομαζόταν «ονομαστί κωμωδείν» και ακόμη και η δημοκρατική Αθήνα δεν το άντεξε. Δεν είναι τυχαίο που η αθηναϊκή επιθεώρηση λογοκρίθηκε ανηλεώς από όλες ανεξαιρέτως τις δικτατορίες κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα.
Είναι τουλάχιστον ημιμάθεια να ισχυρίζονται κάποιοι σήμερα πως μια παράσταση Αριστοφάνη έπεσε στο χυδαίο επίπεδο της επιθεώρησης. Αυτή η υπεραπλούστευση είναι άδικη και επικίνδυνη. Άλλωστε η επιθεώρηση έδειξε θάρρος και γενναιότητα σε κρίσιμες στιγμές του τόπου μας.
Η επιθεώρηση δανείστηκε ευθέως από τα αριστοφανικά δομικά και πρότυπα. Όπως όλα τα θεατρικά είδη, πέρασε περιόδους ακµής, παρακµής και σύγχυσης. Ωστόσο η ουσία και η αξία της επιθεώρησης έχει πλέον αναγνωριστεί.
“Η επιθεώρησις είναι επίκαιρος, εν είδος εφημερίδος καθημερινής”, είχε πει το 1915 ο Γεώργιος Τσοκόπουλος. Ο δε Γιάννης Σιδέρης διατύπωνε την ίδια άποψη, προχωρώντας ακόμα παραπέρα: “Ό, τι είναι για τη λογοτεχνία γενικά οι εφημερίδες, το ίδιο είναι και για το θέατρο η επιθεώρηση. Επικαιρότητα, άμεση επικαιρότητα”.
Μόνον οι ανιστόρητοι και οι αδαείς θεατρικά κατακρίνουν σήμερα την επιθεώρηση. Είναι ένα γνήσια λαϊκό είδος, απελευθερωτικό και άκρως διασκεδαστικό.
Η πολιτική επιθεώρηση του Λάκη Μπέλλου και του Γιώργου Γαλίτη «Όσα παίρνει ο άνεργος» παίζεται στην Κεντρική Σκηνή του θεάτρου «Μεταξουργείο», σε σκηνοθεσία Άννας Βαγενά. Η Άννα Βαγενά επιστρέφει στο αγαπημένο αυτό ελληνικό είδος, ύστερα από 20 χρόνια, με ένα νεανικό, γεμάτο ενέργεια, ταλέντο και παλμό θίασο! Η σημερινή συγκυρία το επιτάσσει άλλωστε. Διότι το χιούμορ και η αισιοδοξία είναι τα όπλα μας εναντίον της κρίσης και της κατάθλιψης και η επιθεώρηση είναι το βαρύ πυροβολικό που δίνει ανάταση στις καρδιές μας.
Γι’ αυτό το σκοπό έχει συνταχθεί δίπλα στην πάντα πληθωρική Άννα Βαγενά και η θρυλική ανά το πανελλήνιο Βαγγελίτσα από τη Ραχούλα… Τη Βαγγελίτσα που αγάπησαν οι παλαιότεροι και θα γνωρίσουν οι νεότεροι.
Οι συγγραφείς και ο θίασος θεωρούν την επιθεώρηση καθαρά πολιτικό θέατρο, που δίνει τη δυνατότητα να σατιριστούν ανελέητα και να σχολιαστούν καυστικά τα όσα στραβά κι ανάποδα συμβαίνουν σήμερα στη χώρα μας. Και δυστυχώς είναι πολλά.
Η επιθεώρηση «Όσα παίρνει ο άνεργος» φιλοδοξεί να συνεχίσει και να ανανεώσει τη μορφή αυτού του σπουδαίου θεατρικού είδους. Δεν ξέρουμε βέβαια κατά πόσο μπορεί να καταφέρει τη σχεδόν επαναστατική ανανέωση που έγινε με το «Ελεύθερο Θέατρο», την «Ελεύθερη Σκηνή» και το «Θεσσαλικό Θέατρο» στις δεκαετίες του ’70 και του ’80. Παρ’ όλα αυτά καταβάλλει φιλότιμες προσπάθειες και η αλήθεια είναι μία, οι θεατές γελούν ακατάπαυστα κατά τη διάρκειά της.
Σίγουρα διατηρεί την κλασική φόρμα της επιθεώρησης, τη συνδυάζει με καλογραμμένα και σύγχρονα κείμενα, γεμάτα εξυπνάδα και χιούμορ, που δεν προσβάλλουν τη νοημοσύνη του θεατή. Επίσης δεν καταφεύγει στην εύκολη λύση της χυδαιότητας. Κι αυτό είναι ένα τα πλεονεκτήματά της.
Ένα άλλο της πλεονέκτημα είναι οι επτά νεότεροι ηθοποιοί που συμμετέχουν στην παράσταση. Χορεύουν, παίζουν, περνούν με ευκολία από τον ένα ρόλο στον άλλο και έχουν μια καταπληκτική επαφή με το κοινό. Είναι ολοφάνερο ότι χαίρονται και διασκεδάζουν με αυτό που κάνουν. Ως εκ τούτου τους συγχωρούνται και μερικές αβλεψίες, που μπορεί να θεωρηθούν και χαριτωμένες. Δείχνουν ότι είναι μια σφιχτή, ομοιογενής ομάδα που ο καθένας τους εκτιμά τον άλλο και συνεργάζονται αρμονικά.
Αισιόδοξη και φωτεινή λοιπόν η συμμετοχή των νέων ηθοποιών σε αυτή την παράσταση. Τα κορίτσια, η τσαχπίνα Σοφία Αλεξανιάν, η μπριλάντε Ηλιάνα Αραβή, η χειμαρρώδης Κατερίνα Θεοχάρη, είναι πολύ ταλαντούχα και ερμηνεύουν τα νούμερά τους με το απαραίτητο μπρίο και τη ζωντάνια που απαιτεί το είδος. Δημιουργούν τις απαραίτητες εναλλαγές διάθεσης, κάτι που δεν μπορούμε να θεωρούμε εύκολο και αυτονόητο.
Οι άνδρες ηθοποιοί, Γιώργος Γιαννακάκος, Σταύρος Καλλιγάς, Βασίλης Μυλωνάς, στάθηκαν στο ύψος των περιστάσεων. Ήταν αρκούντως σαφείς στα νούμερά τους και συνεπείς στο είδος, με εξαιρετική αίσθηση του χιούμορ, και χάρισαν απλόχερα το αυθόρμητο γέλιο στην αίθουσα.
Ο Νίκος Μπουρνιάς είναι ένας ηθοποιός που πρέπει απαραιτήτως να αξιοποιηθεί. Είναι εκπληκτικός κωμικός, με μια φυσική παρουσία ιδανική για κωμωδία, δίχως να αποκλείονται και οι ρόλοι του κλασικού ρεπερτορίου. Είναι έμπειρος, κάνει τη διαφορά στο θίασο, είναι ευρηματικός. Θα τολμούσα να τον πω κι ένα νεότερο και… σεμνότερο Στάθη Ψάλτη.
Μια ευχάριστη παράσταση που διασκορπίζει τη θλίψη και την κατήφεια των ημερών.
Συντελεστές
Κείμενα: Λάκης Μπέλλος και Γιώργος Γαλίτης
Σκηνοθεσία: Άννα Βαγενά
Μουσική: Λουκιανός Κηλαηδόνης
Σκηνικά – Κοστούμια: Κώστας Βελινόπουλος
Χορογραφίες: Ηλιάνα Αραβή
Παίζουν: Άννα Βαγενά, Σοφία Αλεξανιάν, Ηλιάνα Αραβή, Γιώργος Γιαννακάκος, Κατερίνα Θεοχάρη, Σταύρος Καλλιγάς, Νίκος Μπουρνιάς, Βασίλης Μυλωνάς.
* «Όσα παίρνει ο άνεργος»
Θέατρο Μεταξουργείο
