Το μέλι βοηθά στην επιδερμίδα, μιας και είναι αντιοξειδωτικό και κάνει το δέρμα καθαρό και λαμπερό.
Tα οφέλη του μελιού είναι πολλαπλά και πολύ σημαντικά. Βοηθά σε όλο το σώμα, από το δέρμα ως τη μνήμη, και ενισχύει τον οργανισμό μας! Πάμε να δούμε μερικές από τις μαγικές του ιδιότητες. Το μέλι έχει την ικανότητα να καταπολεμά το στρες, να επαναφέρει το κυτταρικό σύστημα αντιοξειδωτικής άμυνας και κατά συνέπεια να βελτιώνει τη μνήμη! Κοιμάστε καλύτερα λόγω της ζάχαρης που υπάρχει στο μέλι – η ζάχαρη αυξάνει την ινσουλίνη, απελευθερώνεται σεροτονίνη, η οποία γίνεται μελατονίνη, μια ουσία που βοηθά στον ύπνο!
- Το μέλι βοηθά το στομάχι αλλά και στα νεύρα! Η γλυκόζη που περιέχεται στο μέλι είναι απαραίτητη για τη λειτουργία των νεύρων
- Το μέλι βοηθά τον οργανισμό και αν θέλετε να χάσετε βάρος μιας και ενισχύει τον μεταβολισμό
- Το μέλι δεν έχει καθόλου χοληστερίνη. Μάλιστα, οι βιταμίνες που περιέχει το μέλι μειώνουν τα επίπεδα της χοληστερίνης
- Τα αντιοξειδωτικά του μελιού βοηθούν στην υγεία της καρδιάς αφού μπορούν να αποτρέψουν τη στένωση των αρτηριών.
***
Μέλι είναι η γλυκιά ρευστή θρεπτική ουσία που παράγουν οι μέλισσες.
Το μέλι είναι ένα αρωματικό, ιξώδες, γλυκό υλικό που προέρχεται από το νέκταρ των φυτών, το οποίο μαζεύουν οι μέλισσες και το μεταβάλλουν για την τροφή τους σε ένα πυκνότερο υγρό και τελικά το αποθηκεύουν στις κηρήθρες τους.
Οι μέλισσες συλλέγουν νέκταρ από τα λουλούδια ή φυσικούς χυμούς και το αποθέτουν στην κυψέλη τους. Εκεί χάνει υγρασία και φτάνει στη συνηθισμένη υγρασία του μελιού, από 14-18%.
Το μέλι περιέχει κατά 77-78% σάκχαρα (κυρίως φρουκτόζη και γλυκόζη) και λόγω της σχετικά χαμηλής του υγρασίας, δεν ευνοεί την ανάπτυξη μικροοργανισμών.
Είναι όξινης αντίδρασης, ρευστό στην αρχική μορφή του, αλλά μεταβάλλεται σε κρυσταλλικό όταν μείνει πολύ καιρό. Αποτελείται κυρίως από δύο απλά σάκχαρα, τη δεξτρόζη και τη λεβουλόζη, με παρουσία κατά περιπτώσεις πιο σύνθετων υδατανθράκων, με επικρατέστερη συνήθως τη λεβουλόζη και περιέχει πάντοτε μεταλλικές ουσίες, φυτικά χρωστικά υλικά, μερικά ένζυμα και κόκκους γύρεως.
Το μέλι έχει την τάση να κρυσταλλώνει. Στην αρχή σχηματίζονται κρύσταλλοι στον πυθμένα και τα τοιχώματα του δοχείου. Διαρκώς προστίθενται νέοι κρύσταλλοι οι οποίοι δίνουν γενικά μια όχι ευχάριστη εικόνα στο μέλι. Η κρυστάλλωση επίσης το κάνει δύσχρηστο. Το κρυσταλλωμένο μέλι δεν χάνει τις ιδιότητές του. Με την κρυστάλλωση όμως δημιουργείται μια άνιση κατανομή της υγρασίας με αποτέλεσμα το μη κρυσταλλωμένο μέλι να έχει περισσότερη υγρασία (πάνω από 20-21%) και να οδηγεί σε έναρξη των ζυμώσεων.
Σε περίπτωση που το μέλι κρυσταλλώσει/ζαχαρώσει, μπορεί κανείς να το επαναφέρει στην αρχική του κατάσταση βάζοντας το σε μπεν-μαρί. Εναλλακτικά μπορεί να τοποθετηθεί σε πηγές ήπιας θερμότητας έως ότου επανέλθει στην αρχική του ρευστότητα.
Έχουν γίνει διάφορες προσπάθειες για την πρόβλεψη του χρόνου έναρξης της κρυστάλλωσης. Πιο ικανοποιητική θεωρείται ο λόγος γλυκόζης/νερού. Συνήθως τα ανθόμελα κρυσταλλώνουν σε μερικές εβδομάδες, το πευκόμελο σε μερικούς μήνες ενώ υπάρχουν και αρκετά είδη, όπως το μέλι της ακακίας, που χρειάζεται χρόνια για να κρυσταλλώσει.
Για την προσωρινή αποφυγή κρυσταλλοποίησης χρησιμοποιούνται διάφοροι μέθοδοι όπως η λεπτοκρυσταλλοποίηση. Οι περισσότερες μέθοδοι ενδείκνυνται για πολύ μεγάλες ποσότητες καθώς χρειάζονται ακριβά μηχανήματα και χρησιμοποιούνται μόνο από εταιρείες. Άλλη μέθοδος είναι η ανάμιξη διαφόρων ειδών μελιού που κρυσταλλώνει γρήγορα με είδη που αργούν να κρυσταλλώσουν.
Παρότι ηχεί σαν οξύμωρο σχήμα υπάρχουν ποικιλίες μελιού που πικρίζουν. Χαρακτηριστικές τέτοιες ποικιλίες είναι το μέλι από ρείκι και το μέλι από κουμαριά.
Το μοναδικό ελληνικό μέλι με προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (Π.Ο.Π.) από το 1992 είναι το Μέλι Ελάτης Μαινάλου Βανίλια που παράγεται σε οριοθετημένη περιοχή του Μαινάλου Αρκαδίας, κυρίως στην περιοχή γύρω από την Αλωνίσταινα και τη Βυτίνα. Το σύμπλεγμα του όρους Μαίναλο κυριαρχείται από το δάσος της Κεφαλληνιακής ελάτης, ενώ υπάρχουν και διάφορα άλλα είδη τοπικής χλωρίδας. Το μέλι ελάτης “βανίλια” ανήκει στην κατηγορία των μελιών από μελιτώματα, προέρχεται δηλαδή από το χυμό που προσλαμβάνουν οι μέλισσες με τη μεσολάβηση κάποιων εντόμων που παρασιτούν στα φυτά -στη συγκεκριμένη περίπτωση πρόκειται για το παράσιτο physokermes hemicryphus που βρίσκεται στα έλατα. Το μέλι αυτό ξεχωρίζει για το κεχριμπαρένιο χρώμα του και για το γεγονός ότι δεν κρυσταλλώνει ποτέ, καθώς η περιεκτικότητά του σε σάκχαρα είναι μικρότερη απ’ ό,τι σε άλλους τύπους μελιού.
***
Το μέλι υπήρξε από καταβολής κόσμου αγαπημένο και των ποιητών. Δεν είναι τυχαίο ότι στο αρχαιότερο ερωτικό ποίημα που έχει ανακαλυφθεί στον κόσμο γίνεται αναφορά στο μέλι. Πρόκειται για ένα ερωτικό ποίημα που ανήκει στον πολιτισμό των Σουμερίων και χρονολογείται περίπου στο 2037 π.Χ. Το ποίημα αρχίζει ως εξής:
«Γαμπρέ, αγαπημένε της καρδιάς μου, σαν το μέλι γλυκιά είναι η ομορφιά σου».
Ωστόσο, το μέλι έχει αποτελέσει σύνηθες κι αγαπημένο μοτίβο και της νεοελληνικής ποίησης. Οι ευεργετικές του ιδιότητες αλλά και η δυνατή γεύση του συνέβαλαν, ώστε να καταστεί για κάποιους ποιητές σύμβολο ερωτικής διάθεσης. Ο ηγέτης της Νέας Αθηναϊκής Σχολής, Κωστής Παλαμάς, το χρησιμοποιεί στο ιδιαίτερα τολμηρό ποίημά του «Ηδονισμός», από τη συλλογή «Βραδινή φωτιά Β»’, 1944:
Γυμνοί. Και σαν κισσός θα σκαρφαλώσω
Να φάω το κορμί σου που με τρώει.
Του λαγκαδιού σου την δροσάτη χλόη
Με το χέρι θρασσά θα την πυρώσω.
Το κρασί που ξανάφτει και το γάλα
Που κοιμίζει, θα φέρω στάλα στάλα,
Μ’ όλο μου το κορμί να σε ποτίσω
Και στα πόδια σου τ’ ασπροσκαλισμένα,
Δυο βάζα που μου παίρνουνε τα φρένα,
Στερνή μανία το μέλι μου θα χύσω.
Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης το χρησιμοποιεί στα ποιήματά του, για να καταδείξει πόσο πολύτιμο είναι το «αντικείμενο του πόθου του» :
Χρυσή μου αγάπη, αν ήξερες
τι μέλι είσαι για μένα…
Τα μπουμπουκάκια τα όμορφα,
τα μοσχομυρισμένα.
Και τα αγεράκια που φυσούν
Σα λιποθυμισμένα,
δεν έχουνε το βάλσαμο
που ‘χεις εσύ για μένα…
Άλλοτε πάλι, για να δηλώσει τη «γλυκιά γεύση» της ερωτικής πράξης:
Έτσι, αγάπη μου, σε χόρτασα
κι έτσι, τη γλυκάδα σου ήπια
μέσα στ’ άνομα αγκαλιάσματα
στ’ άνομα τα καρδιοχτύπια,
κι απ’ το μέλι ποθοπλάνταζε
το κορμί σου και το μάτι
κι οι μπερντέδες ήταν κόκκινοι
κι ήταν άσπρο το κρεβάτι (Ν. Λαπαθιώτης, κι οι μπερντέδες ήταν κόκκινοι)
ή για να αποδώσει τη γλύκα των ερωτόλογων:
Κλεῖσε μὴ μᾶς βλέπουνε λοξὰ οἱ ματιὲς τοῦ κόσμου,
δῶσ᾿ μου τὸ χειλάκι σου, ποὖναι ἁπαλό, νωπό.
Ἔχω κάτι ὁλόγλυκο γιὰ σένα ἀπόψε, φῶς μου,
ἔχω κάτι ὁλόγλυκο σὰ μέλι νὰ σοῦ πῶ. (Ναπολέων Λαπαθιώτης, Κλείσε τα παράθυρα)
Ο Γ. Ρίτσος συγκρίνει τη γλύκα του μελιού με τα μάτια της αγαπημένης του:
«Γυναίκα μου, Μέλισσά μου με τη χρυσή καρδιά, Μέλισσά μου με τα μάτια πιο γλυκά απ’ το μέλι» (Γιάννης Ρίτσος, Μονάκριβή μου).
Για τον Οδυσσέα Ελύτη, το μέλι αποτελεί μέρος του ερωτικού σκηνικού
Χόρτο στρωτό κρεβάτι
Σπίνου αυτί, μελιού αλοιφή, ανάσας καλωσόρισμα
Το κύμα της στεριάς είναι κι αυτό μεγάλο
Το άγγιγμα του κορμιού είναι κι αυτό βαθύ (Οδυσσέας Ελύτης, Παραλλαγές πάνω σε μίαν αχτίδα)
Άλλοτε το μέλι γίνεται σύμβολο και πηγή ζωής. Γράφει ο Άγγελος Σικελιανός στο ποίημά του «Θαλερό»:
Εκεί τ’ αηδόνια ως άκουγα, τριγύρα μου, και τους καρπούς
γευόμουν απ’ το δίσκο,
είχα τη γέψη του σταριού, του τραγουδιού και του μελιού
βαθιά στον ουρανίσκο…
Συχνά γίνεται συνώνυμο της ομορφιάς της φύσης και της ζωής:
Η μικρή κουκουβάγια ήτανε πάντα εκεί,
σκαρφαλωμένη στ’ ανοιχτάρι τ’ Άγιου Μάμα,
παραδομένη τυφλά στο μέλι του ήλιου
(Γ. Σεφέρης, Λεπτομέρειες στην Κύπρο)
Για κάποιους άλλους συνδέεται και συμβολίζει τη δημιουργία:
«Δημιουργώ σαν τη μέλισσα εκεί που είχα ξεχάσει πώς γίνεται το μέλι.» (Μαρία Πολυδούρη, Μακριά σου).
«Μπορείς ποτέ τα όσα τρως, βρε άνθρωπε τεμπέλη, να τα μασάς σαν μέλισσα και να τα βγάζεις μέλι; Ου, να χαθείς, κηφηναριό… στων μελισσών το σμήνος εσύ ζηλεύεις μοναχά την θέσιν του κηφήνος, και θέλεις πάντα χάρισμα να τρώγεις στην κυψέλην, οπόταν είσαι μάλιστα γιγαντομάχος Έλλην.» (Γεώργιος Σουρής, Ο Φασουλής Φιλόσοφος).
Ή απλώς αποτελεί εμπορικό προϊόν, ευρέως διαδεδομένο ανά τον κόσμο:
Οι Γιαπωνέζες, τα κορίτσια στη Χιλή
κι οι μαύρες του Μαρόκου που πουλάνε μέλι,
έχουν σαν όλες τις γυναίκες τα ίδια σκέλη
και δίνουν με τον ίδιο τρόπο το φιλί.
Νίκος Καββαδίας, Καφάρ, 1933.
***
Του ταύρου ο Πικάσο ρουθούνιζε βαριά
και στα κουβέλια τότε σάπιζε το μέλι
τραβέρσο ανάποδο, πορεία προς το βοριά
τράβα μπροστά, ξοπίσω εμείς και μη σε μέλει
Νίκος Καββαδίας, Φρεντερίκο Γκαρθία Λόρκα
