Στα δεκαεννιά του χρόνια, όπως γράφει η Νατάλια Μιχάιλενκο στο μπλογκ «Σύγχρονη Ρωσία», ο Μαξιμ Γκόρκι ένιωθε ασφυκτικά ακοινώνητος, και επιχείρησε να αυτοκτονήσει.
Η σφαίρα διαπέρασε τον πνεύμονα, με αποτέλεσμα χρόνιες πνευμονικές παθήσεις που τον ταλαιπώρησαν όλη του τη ζωή. Όταν συνήλθε, προσέφυγε σε ψυχίατρο. Ο γιατρός τον συμβούλεψε: «Βρες μια κοπέλα, που να ξέρει από έρωτα. Θα σε θεραπεύσει».
Ο Γκόρκι συνάντησε μια γυναίκα παντρεμένη, έξι χρόνια μεγαλύτερή του. Η σχέση όμως δεν ευοδώθηκε. Εκείνη δεν ήθελε να εγκαταλείψει τον άντρα της. Χώρισαν, αλλά σε δύο χρόνια ξαναβρέθηκαν. Όταν ο Γκόρκι έμαθε ότι εκείνη μένει πια μόνη της, χωρίς άντρα, λιποθύμησε από την ευτυχία. Συνδέθηκαν και πάλι, εγκαταστάθηκαν στο λουτρό ενός σπιτιού όπου διέμενε ένας αλκοολικός ιερέας. Αυτό έδινε μια ιδιαίτερη νότα στη σχέση τους.
Το θέμα του φύλου ήταν πάντα ευαίσθητο για τον συγγραφέα. Νέος παραβρισκόταν τακτικά σε όργια, αλλά ποτέ δεν είχε πάρει μέρος σ’ αυτά. Κολλημένος στον τοίχο, τραγουδούσε λαϊκά τραγούδια, με την ελπίδα ότι μ’ αυτόν τον τρόπο θα πληρώσει για τις αμαρτίες των συνευρισκόμενων και θα τους φέρει στο σωστό δρόμο. Ο λογοτέχνης περιέγραψε αργότερα αυτές τις σκηνές στο μυθιστόρημα «Η ζωή του Κλιμ Σαμγκίν».
Για ένα διάσημα, ο Γκόρκι συζούσε με μια νεαρή ιερόδουλη, και ισχυριζόταν ότι προσπαθεί να τη βοηθήσει να βρει τον σωστό δρόμο. Έπειτα γνώρισε την ηθοποιό του Θεάτρου Τέχνης της Μόσχας, Μαρία Αντρέγεβα, μαθήτρια του Στανισλάβσκι. Εκείνη ήταν τότε παντρεμένη. Ο Γκόρκι ταξίδεψε μαζί της στην Αμερική, για να συγκεντρώσουν χρήματα για την επανάσταση, και τη σύστηνε παντού ως σύζυγό του. Στο τέλος, ξέσπασε σκάνδαλο στον Τύπο, ο οποίο αποκάλεσε τον συγγραφέα αναρχικό και δίγαμο. Δεν τους επέτρεπαν να μείνουν στα ίδια δωμάτια στα ξενοδοχεία, λέγοντας: «Εδώ δεν είναι Ευρώπη». Τελικά, ο Γκόρκι δεν κατάφερε να συγκεντρώσει χρήματα για την επανάσταση. Τον εμπόδισε ο έρωτας.
Μετά την επανάσταση, τον προσέγγιζαν συχνά για να ζητήσουν βοήθεια. Μια φορά, τον βρήκε μια νέα ποιήτρια, κλαίγοντας. Έχω μωρό, και δεν έχω πια γάλα. Ο Γκόρκι έγραψε αμέσως στην αρμόδια υπηρεσία, ώστε να της χορηγήσουν το γάλα, και για να προχωρήσει το θέμα πιο γρήγορα, έκανε νύξη ότι πρόκειται για δικό του, εξώγαμο τέκνο. Και τότε άρχισαν να προσέρχονται νέες μητέρες. Σε λίγο ο υπεύθυνος για το γάλα αναστατώθηκε και δήλωσε ότι δεν είναι σε θέση να εξασφαλίζει τόσο πολύ γάλα σε όλα τα παιδιά του Γκόρκι, ενώ ο ίδιος ο λογοτέχνης θα έπρεπε να ντραπεί – με τέτοια θέση που κατείχε!
Το 1919, αμέσως μετά την επανάσταση, γνώρισε μια κυρία με το επώνυμο Μπενκεντόρφ-Μπούντμπεργκ. Το όνομά της ήταν επίσης Μαρία, και ανέλαβε τη θέση της γραμματέως του Γκόρκι. Είχε φήμη διεθνούς τυχοδιώκτριας. Έλεγαν πως είχε σχέση με την αγγλική υπηρεσία κατασκοπείας, και ταυτόχρονα με την αντίστοιχη σοβιετική. Την έλεγαν «ρωσίδα μυλαίδη», παραπέμποντας στην ηρωίδα του μυθιστορήματος του Δουμά «Τρεις σωματοφύλακες».
Άρχισαν να συζούν. Όλα έβαιναν καλώς, αλλά κάποια στιγμή έφτασε στη Ρωσία ο γνωστός Άγγλος συγγραφέας επιστημονικής φαντασίας Χέρμπερτ Γουέλς. Δεν μπόρεσε να βρει δωμάτιο σε ξενοδοχείο, και εγκαταστάθηκε στον Γκόρκι.
Ο Γουέλς έχει αφήσει ένα απωθητικό πορτρέτο της συζύγου του Γκόρκι: «Είναι μια γυναίκα ακατάστατη, το μέτωπό της γεμάτο ρυτίδες από το άγχος, η μύτη της σπασμένη. Τρώει γρήγορα, δαγκώνοντας μεγάλες μπουκιές, πίνει πολλή βότκα, έχει τραχιά, μπάσα φωνή, προφανώς, γιατί καπνίζει πολύ».
Όλα αυτά δεν στάθηκαν εμπόδιο στον Γουέλς να τα φτιάξει μαζί της. Μια φορά, δήθεν τυχαία, μπέρδεψε την πόρτα και μπήκε στο δωμάτιό της. Το πρωί ο Γκόρκι τους βρήκε στο ίδιο κρεβάτι. Η Μαρία παρηγορούσε αργότερα τον άντρα της: «Γιατί αντιδράς έτσι! Αφού ακόμη και για την πιο ερωτική γυναίκα, δύο γνωστοί λογοτέχνες μαζί είναι πολύ! Κι έπειτα, ο Χέρμπερτ είναι μεγαλύτερός σου»!
Μετά τον θάνατο του Γκόρκι, η Μαρία μετακόμισε στο Λονδίνο. Η ιστορία της με τον Γουέλς συνεχίστηκε και μετατράπηκε σε σοβαρή σχέση. Δεν σταμάτησε ποτέ να εκπλήσσει τον Γουέλς. Μπορούσε να πιει τόσο πολύ τζιν, όσο δεν είναι σε θέση να πιει ναύτης, και να παραμένει νηφάλια. Όταν μεγάλωσε, ξεκινούσε κάθε πρωί με δύο σφηνάκια βότκα και μόνο μετά καθόταν να φάει το πρωινό της. Δεν παντρεύτηκε ποτέ τον Γουέλς. Όλο θυμόταν τον Γκόρκι. Ο προλετάριος συγγραφέας είχε τελικά μια ασυνήθιστη σύζυγο. Μια σύζυγο για την οποία ακόμη και τώρα κυκλοφορούν θρύλοι.
***
Ο Μαξίμ Γκόρκι (ψευδώνυμο του Αλεξέι Μαξίμοβιτς Πεσκόφ) γεννήθηκε στις 28 Μαρτίου 1868 στο Νίζνι Νόβγκοροντ.
Ο θάνατος του Γκόρκι περιβλήθηκε από κάποιο μυστήριο, γιατί πέθανε ξαφνικά στις 18 Ιουνίου 1936, ενώ βρισκόταν υπό ιατρική παρακολούθηση. Από πολλούς υποστηρίχθηκε ότι είχε πέσει θύμα αντισοβιετικής συνωμοσίας και υπήρχαν ισχυρισμοί ότι πίσω από την εντολή θανάτου του κρυβόταν ο Στάλιν, πράγμα που δεν αποδείχθηκε. Σαν απόδειξη αυτής της φήμης θεωρήθηκε το γεγονός ότι δεν βρέθηκαν ποτέ οι προσωπικές σημειώσεις του Γκόρκι.
