23.3 C
Athens
Πέμπτη 28 Μαρτίου 2024

Μάνος Χατζιδάκις. Στις 17 Απριλίου 1961 δεν ήθελε το Όσκαρ για να ‘ναι λεύθερος

***

Επιμέλεια: Παναγιώτης Μήλας / catisart.gr

Στις 17 Απριλίου 1961 …O Μάνος Χατζιδάκις βραβεύεται με το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού για το τραγούδι «Τα Παιδιά του Πειραιά», που ακουγόταν στην ταινία «Ποτέ την Κυριακή» του Ζυλ Ντασέν. Δεν πήγε στην τελετή της απονομής. Το αγαλματίδιο του το …έστειλαν!

Με αυτή την ευκαιρία βρήκα δύο κείμενα με την υπογραφή του.

-Το πρώτο έχει τον τίτλο: «Βιογραφία σε πρώτο πρόσωπο», Μάιος 1980.

-Και το δεύτερο είναι μια επιστολή, του 1968, προς τον Νίκο Γκάτσο.

-Το θέμα κλείνει με ένα κείμενο που έγραψε ο Δημήτρης Λιμπερόπουλος και αναφέρεται στον Αριστοτέλη Ωνάση, στον Ηλία Καζάν και στον Μάνο Χατζιδάκι.

***

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΕ ΠΡΩΤΟ ΠΡΟΣΩΠΟ…

«Γεννήθηκα στις 23 Οκτώβρη του ’25, στην Ξάνθη, τη διατηρητέα, κι όχι στην άλλη την φρικτή, που χτίστηκε μεταγενέστερα απ’ τους μεταπολεμικούς της ενδοχώρας μετανάστες.

Η μητέρα μου ήταν από την Αδριανούπολη και ο πατέρας μου απ’ την Κρήτη. Με φέραν το ’31 στην Αθήνα απ’ όπου κι έλαβα την Αττική παιδεία – όταν ακόμη υπήρχε στον τόπο μας και Αττική και Παιδεία.

Είμαι λοιπόν γέννημα δυο ανθρώπων που δεν συνεργαστήκανε ποτέ, εκτός απ’ την στιγμή που αποφάσισαν την κατασκευή μου. Γι’ αυτό και περιέχω μέσα μου όλες τις δυσκολίες του Θεού και όλες τις αντιθέσεις. Όμως η αστική μου συνείδηση, μαζί με την θητεία μου την Ευρωπαϊκή, φέραν έν’ αποτέλεσμα εντυπωσιακό. Έγινα τόσο ομαλός, έτσι που οι γύρω μου να φαίνονται όλοι ανώμαλοι.

Η κατοχική περίοδός μου συνειδητοποίησε πως δεν χρειαζόμουν τα μαθήματα της Μουσικής, γιατί με καθιστούσαν αισθηματικά ανάπηρο και ύπουλα μ’ απομάκρυναν απ’ τους αρχικούς μου στόχους που ήταν: Να διοχετευτώ, να επικοινωνήσω και να εξαφανιστώ. Γι’ αυτό και τα σταμάτησα ευθύς μετά την κατοχή – σαν ήρθε η απελευθέρωση. Δεν σπούδασα λοιπόν σε Ωδείο και συνεπώς δεν μοιάζω φυσιογνωμικά με μέλος του γνωστού Πανελληνίου Μουσικού Συλλόγου.

17 Απριλίου 1961 …O Μάνος Χατζιδάκις βραβεύεται με το Όσκαρ Καλύτερου Πρωτότυπου Τραγουδιού για το τραγούδι «Τα Παιδιά του Πειραιά», που ακουγόταν στην ταινία «Ποτέ την Κυριακή» του Ζυλ Ντασέν. Δεν πήγε στην τελετή της απονομής. Το αγαλματίδιο του το …έστειλαν!

Ταξίδεψα πολύ. Κι αυτό με βοήθησε ν’ αντιληφθώ πως η βλακεία, δεν ήταν μόνο προϊόν του τόπου μας αποκλειστικό, όπως περήφανα αποδεικνύουν συνεχώς οι Έλληνες σοβινιστές και οι ντόπιοι εθνικιστές. Έτσι ενισχύθηκε η έμφυτη ελληνικότητά μου και μίκραινε κατά πολύ ο ενθουσιασμός μου για τους αλλοδαπούς.

Έγραψα μουσική για το Θέατρο, για τον Κινηματογράφο και τον Χορό. Παράλληλα έγραψα πάρα πολλά τραγούδια – δύο χιλιάδες μέχρι στιγμής, – μέσ’ απ’ τα οποία ξεχωρίζω όλα όσα περιέχει αυτή μου η συναυλία.
Το 1966 βρέθηκα στην Αμερική, και επειδή χρωστούσα στην ελληνική εφορία κάπου τρεισήμισι εκατομμύρια δραχμές, αναγκάστηκα να κατοικήσω εκεί ώσπου να τα εξοφλήσω.

Εξόφλησα τα χρέη μου το ’72 κι επέστρεψα στην Αθήνα, για να κατασκευάσω καφενείο με το όνομα «Πολύτροπο». Ήρθε όμως ο τυφώνας που ονομάστηκε «Μεταπολίτευση» με τις σειρήνες των γηπέδων και των σφαιριστηρίων και τους χιλιάδες εκ των υστέρων αντιστασιακούς, που αγανακτισμένοι τραγουδούσαν τραγούδια ενάντια στη Δικτατορία, και που με αναγκάσανε να κλείσω το «Πολύτροπο», μ’ ένα παθητικό περίπου πάλι των τρεισήμισι εκατομμυρίων. Μοιραίος αριθμός.
Κι έτσι απ’ το ’75 αρχίζει μια διάσημη «εποχή μου» που θα την λέγαμε για να την ξεχωρίσουμε η υπαλληλική, και που με κατέστησε πάλι διάσημο σ’ όλους τους απληροφόρητους συμπατριώτες μου και σ’ όσους πίστεψαν πως τοποθετήθηκα χαρακτηριστικά στις όποιες θέσεις της δημόσιας ζωής. Μέσα σ’ αυτή που λέτε την περίοδο, προσπάθησα ανεπιτυχώς είν’ αλήθεια, να πραγματοποιήσω «ακριβές καφενειακές ιδέες», πότε στην ΕΡΤ και πότε στο Υπουργείο Πολιτισμού. Και οι δυο ετούτοι οργανισμοί βαθύτατα διαβρωμένοι και σαθροί από την γέννησή τους, κατάφεραν ν’ αντισταθούν επιτυχώς ώσπου στο τέλος να με νικήσουν «κατά κράτος». Παρ’ όλ’ αυτά μέσα σε τούτον τον καιρό, γεννήθηκε η φιλελεύθερη έννοια του ΤΡΙΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ και επιβλήθηκε σ’ ολόκληρο τον τόπο.

Και καταστάλαγμα μέχρι στιγμής του βίου μου είναι:

Α δ ι α φ ο ρ ώ για την δόξα. Με φυλακίζει στα όρια που εκείνη καθορίζει κι όχι εγώ.

Π ι σ τ ε ύ ω στο τραγούδι που μας αποκαλύπτει κι όχι σ’ αυτό που μας διασκεδάζει και μας κολακεύει εις τας βιαίως αποκτηθείσας συνηθείας μας.

Ε π ι θ υ μ ώ να έχω πολλά χρήματα για να μπορώ να στέλνω «εις τον διάβολο» – που λένε – κάθε εργασία που δεν με σέβεται. Το ίδιο και τους ανθρώπους.

Π ε ρ ι φ ρ ο ν ώ αυτούς που δεν στοχεύουν στην αναθεώρηση και στην πνευματική νεότητα, τους εύκολα «επώνυμους» πολιτικούς και καλλιτέχνες, τους εφησυχασμένους συνομηλίκους, την σκοτεινή και ύποπτη δημοσιογραφία, την πάσα λογής χυδαιότητα, καθώς και κάθε ηλίθιο του καιρού μου.

Αυτό το ρεσιτάλ είναι αποτέλεσμα πολύχρονης συνειδητής προσπάθειας και μελέτη «υψηλού πάθους». Γι’ αυτό και το αφιερώνω στους φίλους μου.

Μάνος Χατζιδάκις
20 Μαΐου 1980».

***

ΔΕΝ ΘΑ ΑΠΑΡΝΗΘΩ ΤΗΝ ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ…

Αγαπητέ Νίκο,

Με μεθά η αναρχία και η όποια αντίδραση στην ολοένα αυξανόμενη οργάνωση του κόσμου τούτου.
Και να ‘σαι βέβαιος πως η οργάνωση αυτή θα φτάσει σε τέτοιο σημείο σκληρότητας, που τα ολοκληρωτικά καθεστώτα της σήμερον θα μας φαίνονται παράδεισοι ελευθεριών. Γι αυτό νοιώθω την ανάγκη ν’ αρχίσω να προσανατολίζομαι προς την μεριά αυτού που έρχεται κι όχι αυτού που φεύγει.

Μα ποτέ δεν θέλω να υπάρξω εποικοδομητικό στοιχείο κανενός κόσμου.
Αν κάτι λατρεύω με πάθος είναι η ελευθερία που μου χαρίζει η ποιητική μου φύση. Και δεν θα την απαρνηθώ ποτέ για καμία σκοπιμότητα.

Φαντάζομαι πως μπορείς να με καταλάβεις. Γιατί υπήρξες κι ο μοναδικός μου δάσκαλος. Λυπάμαι μόνο που υπήρξα κι ο μοναδικός σου μαθητής.

Αρκετά σε ζάλησα. Φίλησέ μου την Ντίνα,

μ ‘όλη μου την αγάπη

Μάνος

Νέα Υόρκη 1968

***

Ο ΚΟΣΜΟΣ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ ΠΑΡΑΜΥΘΙ…

Κείμενο του Δημήτρη Λιμπερόπουλου

Ο Δαρβίνος είπε ότι πρόγονός μας ήταν ο πίθηκος, άλλοι αποφαίνονται ότι όλα ξεκίνησαν από ένα μπαμ και δημιουργήθηκε το αχανές Σύμπαν, αλλά η εμφάνιση του ανθρώπου στη Γη παραμένει θολή και αδιευκρίνιστη.
Ο Ουίνστον Τσόρτσιλ και ο Αριστοτέλης Ωνάσης, μεταξύ ουϊσκοκατάνυξης και καπνίσματος (ο Σμυρνιός τραβούσε και καμιά τζούρα προυσαλιό) συμφωνούσαν ότι πρώτα εμφανίστηκε ο άνθρωπος και μετά ο Θεός!

Ατέρμονες κουβεντούλες του πατέρα της νίκης και του μεγάλου Σμυρνιού εκείνο το καλοκαίρι του 1959, πάνω στη «Χριστίνα», όταν η κουστωδία των καλεσμένων του κροίσου έκανε περιήγηση στους Δελφούς, τουρισμό στη Ρόδο και επίσκεψη στην Κωνσταντινούπολη. Οι δυο τους στη θαλαμηγό, μιλούσαν για πειρατές και ναυμαχίες, τη καταστροφή της Σμύρνης και τη καταστροφή της Γης από τον άνθρωπο.

Μας τα διηγείτο ο Αρίστος στα νυχτοπερπατήματά μας στα σκυλάδικα της Νέας Υόρκης, με τον Μάνο Χατζιδάκι να πασχίζει να μάθει τη γνώμη του γέρο Γουίνυ περί πολλών, αλλά και του ίδιου του Αρίστου.

Μόνο εγώ ο κατεχόμενος από την ασθένεια του ρεπορτάζ, ενδιαφερόμουνα να μάθω αν θα άφηνε την Κάλλας για την Τζάκυ. Πάντα σημείωνα μετά, ότι συγκρατούσα από τις κουβέντες του Αρίστου και του Μάνου και σε κάποιες περιπτώσεις και του Κώστα Γράτσου και σε λίγες του Ηλία Καζάν, της τρίτης σοφής κουκουβάγιας της τρομερής παρέας που μου είχε λάχει η τύχη να συμποσιάζομαι.

Με συγκίνηση ψάχνω στις σημειώσεις μου: Και τα τρία θεόρατα ελληνικά πνεύματα του 20ού αιώνα, συμφωνούσαν ότι μέγας παραμυθάς φαντάστηκε τους δώδεκα θεούς ως καλοπερασάκηδες κατ’ εικόνα και ομοίωση των ανθρωπίνων παθών και παρακατιανός παραμυθάς έπλασε τον Αδάμ και την Εύα, φοβισμένα πλάσματα στη μοναξιά τους.

Με τον Ηλία Καζάν.

Ο Αρίστος έλεγε ότι αγαθοί, αλλά και πονηροί, δημιούργησαν τις θρησκείες…

Ο Ηλίας μιλούσε για τους αρχέγονους σεναριογράφους που διηγούντο τις περιπέτειες του Ηρακλή, του Θησέα, του Οδυσσέα, του Ρομπέν και του Καζανόβα…

Και ο Μάνος κατέληγε: και οι παπαράτσι δημιουργούν το θρύλο σου Αρίστο…

 

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -