Με τα εγκαίνια της αναδρομικής έκθεσης – σκηνικής εγκατάστασης Δωμάτια μνήμης. Περιπλάνηση στον κόσμο της Λούλας Αναγνωστάκη στις 3 Ιουνίου 2018 ξεκινάει το μεγάλο αφιέρωμα του Φεστιβάλ Αθηνών στη μεγαλύτερη Ελληνίδα δραματουργό στην Πειραιώς 260.
Μια «θεατρική πόλη» με δώδεκα ξεχωριστά δωμάτια, όσα και τα έργα της Λούλας Αναγνωστάκη: Η πόλη, Η διανυκτέρευση, Η παρέλαση, Η συναναστροφή, Αντόνιο ή Το μήνυμα, Η νίκη, Η κασέτα, Ο ήχος του όπλου, Διαμάντια και μπλουζ, Το ταξίδι μακριά, Ο ουρανός κατακόκκινος, Σ’ εσάς που με ακούτε.
Η κυριαρχία του κλειστού, ονειρικού χώρου –πολύ έντονη και στο θέατρο του Παραλόγου, με το οποίο η Αναγνωστάκη συνομιλεί στα πρώτα της, ιδίως, έργα– οδήγησε στη σύλληψη αυτής της σκηνογραφικής εγκατάστασης, που μας προσκαλεί να τη γνωρίσουμε εκ νέου, να σταθούμε, να ακούσουμε, να αφουγκραστούμε το έργο της.
Το «δωμάτιο» είναι ο ένας πόλος της εγκατάστασης – η περίκλειστη σκηνή όπου διαδραματίζεται η ιστορία. Ο άλλος πόλος είναι η «μνήμη»– η σκηνή της φαντασίας, ο αγωγός μεταξύ παρόντος και παρελθόντος, συλλογικού και ατομικού, που ενεργοποιείται από το ίχνος των εικόνων, των ήχων, των αντικειμένων, των ποιητικών τοπίων που κάθε δωμάτιο περιέχει. Αποσυνθέτουμε το έργο στον χώρο για να το διαβάσουμε με τα μάτια της φαντασίας, που ξέρει, όπως έλεγε ο Κουν, να διακρίνει «χρώματα, κινήσεις, στάσεις σωμάτων, σχέσεις ακόμη απροσδιόριστες».
Κανείς δεν μπορεί να ελέγξει απόλυτα τον μηχανισμό της μνήμης – πότε ξυπνάει, πότε χάνεται, πότε οδηγεί στη σύνθεση, πότε στην αποσύνθεση, πότε στη συνάντηση και πότε στον αποχωρισμό. Και σε κανένα κοινό βίωμα η μνήμη των προσώπων που σφράγισε δεν ταυτίζεται.
«Το πιο σημαντικό στη μνήμη –και γι’ αυτό τον λόγο η μνήμη λειτουργεί με τόσο μεγάλη δύναμη– είναι το τραύμα». Αγγίζοντας την περιοχή του τραύματος, το θέατρο της Λούλας Αναγνωστάκη αποσιωπά και αποκαλύπτει, φέρνει στην επιφάνεια την παραμόρφωση όπου έχει οδηγήσει η ταύτιση με παρωχημένα κοινωνικά μοντέλα, απονεκρωμένες ιδεολογίες, ματαιωμένες σχέσεις, ανθρωποφαγικές οικογένειες. Αναδιατάσσει με τον τρόπο του τραύματος το χθες και το σήμερα, πλησιάζει το ανείπωτο εκείνο σημείο που πονάει περισσότερο, σαρκάζει τον φόβο, την ατολμία, την υποκρισία μας, ξεδιπλώνει τον πόθο για ζωή που κάθε φορά διαψεύδεται ή καίγεται άδοξα στη συνάντηση της προσωπικής με τη μεγάλη Ιστορία.
Με τα Δωμάτια Μνήμης επιχειρούμε μια αναπαράσταση της αίσθησης του εσωτερικού κάθε έργου αλλά και της νοητικής συνθήκης που το γέννησε. Με οδηγούς τα ίδια τα έργα και τα μοναδικά τεκμήρια –χειρόγραφα, ηχογραφήσεις, φωτογραφίες– που η αρχειακή έρευνα έφερε στο φως, δοκιμάζουμε να μπούμε στο εργαστήρι της διεισδυτικής και εκφραστικής, διαισθητικής και πηγαίας, ακατάτακτης και σπαρακτικά υποκειμενικής Λούλας Αναγνωστάκη, και καλούμε τον επισκέπτη να «παίξει» στην αναπαράσταση της διαδρομής αυτής, από την ιστορία στο έργο μιας μοναδικής σκέψης και μιας μοναδικής γραφής που επιστρέφει σ’ εμάς.
Δωμάτια μνήμης. Περιπλάνηση στον κόσμο της Λούλας Αναγνωστάκη
Πειραιώς 260 Α
Κάθε μέρα από τις 3 Ιουνίου έως τις 19 Ιουλίου, 19:00 – 24:00
Επιμέλεια έκθεσης: Δήμητρα Κονδυλάκη
Αρχειακή έρευνα – Δραματουργική συνεργασία:
Γρηγόρης Ιωαννίδης – Μάνος Καρατζογιάννης
Σκηνογραφική μελέτη – Εικαστική & γραφιστική επιμέλεια:
Λουκία Μάρθα – Αλέξανδρος Βαζάκας
Σχεδιασμός φωτισμού: Γιάννης Δρακουλαράκος
Μοντάζ οπτικού υλικού: Νίκος Γαβαλάς
Ηχητικό περιβάλλον: Πάνος Αγγελοθανάσης
Βοηθός επιμελήτριας: Στεφανία Γεωργιλέα
Βοηθός σκηνογράφου: Γιώργος Φυτάς
Βοηθός γραφιστικής επεξεργασίας: Μαργαρίτα Γιαννουσάκη
Εικαστική επεξεργασία επιφανειών: Αθανασία Βακίδου – Νίκος Ραφτάκης
Εκτυπώσεις: Colornetwork
Μεταφράσεις: Κωνσταντίνος Τζήκας
Παραγωγή: ArtEMISPRODUCTIONS
- Στο πλαίσιο της έκθεσης πραγματοποιήθηκε εργαστήρι σκηνογραφίας με τίτλο
Από τον δραματικό στον αρχιτεκτονικό χώρο, με όχημα τη σκηνογραφία.
Εικαστικές – χωρικές προσεγγίσεις με αφορμή την έκθεση για τη Λούλα Αναγνωστάκη
Σύμπραξη Ε.Φ. – Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής (Τμήμα «Σχεδιασμού αντικειμένων εσωτερικής αρχιτεκτονικής και διακόσμησης» και Μεταπτυχιακό πρόγραμμα «Βίντεο, οπτικοακουστικά μέσα και κινούμενα γραφικά») – Πολυτεχνείο Κρήτης (Τμήμα Αρχιτεκτόνων)
Στο αφιέρωμα περιλαμβάνονται ακόμα:
Η πόλη σε σκηνοθεσία Γιάννη Μόσχου
10-12 Ιουνίου, ΠΕΙΡΑΙΩΣ Β / 21:00
Έργο εμποτισμένο από τη μετεμφυλιακή ατμόσφαιρα της Θεσσαλονίκης του 1960, η Πόλη μιλάει προφητικά για έναν κόσμο που νοσεί. Έχοντας ανέβει πρώτη φορά από τον Κουν το 1965, παρουσιάζεται σε μια νέα σκηνοθετική εκδοχή από τον Γιάννη Μόσχο.
Εργοτάξιο Λούλα Αναγνωστάκη σε σκηνοθεσία Ρούλας Πατεράκη
17- 19 Ιουνίου, ΠΕΙΡΑΙΩΣ Β & Ε / 21:00
Ηθοποιοί που την είδαν
Ηθοποιοί που τη γνώρισαν
Ηθοποιοί που την έπαιξαν
Ηθοποιοί που τη φαντάστηκαν
ερμηνεύουν τα έργα της στους χώρους Β και Ε
με επιστέγασμα τον Ουρανό κατακκόκινο με τη Ρούλα Πατεράκη.
Συμπόσιο για το έργο της Λούλας Αναγνωστάκη
11 Ιουνίου, ΠΕΙΡΑΙΩΣ Α / 17:00 – 20:00
Προλογίζουν η Λυδία Κονιόρδου, υπουργός Πολιτισμού και Αθλητισμού και ο Βαγγέλης Θεοδωρόπουλος, καλλιτεχνικός διευθυντής Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου.
Τα Δωμάτια Μνήμης παρουσιάζουν η Δήμητρα Κονδυλάκη, σύμβουλος για το Σύγχρονο Ελληνικό Θέατρο Φεστιβάλ Αθηνών & Επιδαύρου, επιμελήτρια, και η Λουκία Μάρθα, σκηνογράφος της έκθεσης.
Προσκεκλημένοι ομιλητές:
Από τη σκοπιά της γραφής –
Δημήτρης Δημητριάδης, Βίκυ Μαντέλη, Χρύσα Προκοπάκη, Δημήτρης Τσατσούλης.
Πρόλογος – συντονισμός: Γρηγόρης Ιωαννίδης
Από τη σκοπιά της σκηνής –
Βίκτωρ Αρδίτης, Γιώργος Αρμένης, Θοδωρής Γκόνης, Γιάννης Μόσχος, Έλλη Παπακωνσταντίνου, Ρούλα Πατεράκη, ΈνκεΦεζολάρι.
Πρόλογος – συντονισμός: Μάνος Καρατζογιάννης
Στο πλαίσιο της έκθεσης κυκλοφορεί ξεχωριστός κατάλογος με την υποστήριξη της Διεύθυνσης Γραμμάτων του Υπουργείου Πολιτισμού.
- Η Λούλα Αναγνωστάκη (1931-2017), γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, μικρότερη αδελφή του ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη. Εμφανίστηκε στο θέατρο το 1965 με την τριλογία της πόλης (“Η διανυκτέρευση”, “Η πόλη”, “Η παρέλαση”), που παρουσίασε σε ενιαία παράσταση στο Θέατρο Τέχνης ο Κάρολος Κουν. Το Φεβρουάριο του 1967 ανέβηκε από το Εθνικό Θέατρο το τρίπρακτο έργο της “Η συναναστροφή”, σε σκηνοθεσία Λεωνίδα Τριβιζά. Ακολούθησαν: “Αντόνιο ή το Μήνυμα” (1972), “Η νίκη” (1978), “Η κασέτα” (1982), “Ο ήχος του όπλου” (1987), όλα από το Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Κάρολου Κουν. Το 1990 ο θίασος Τζένης Καρέζη – Κώστα Καζάκου παρουσίασε το έργο “Διαμάντια και μπλουζ”, σε σκηνοθεσία Βασίλη Παπαβασιλείου. Το 1995 ανέβηκε Το “Ταξίδι μακριά” από το Θέατρο Τέχνης, σε σκηνοθεσία Μίμη Κουγιουμτζή. Το 1998 το μονόπρακτο “Ο ουρανός κατακόκκινος” από το Εθνικό Θέατρο, σε σκηνοθεσία Βίκτορα Αρδίττη και το 2003 το έργο “Σ’ εσάς που με ακούτε” από τη Νέα Σκηνή, σε σκηνοθεσία Λευτέρη Βογιατζή. Τα έργα της παρουσιάστηκαν επίσης από άλλους θιάσους στην Αθήνα και στην επαρχία (ΔΗΠΕΘΕ), καθώς και στο εξωτερικό (Γαλλία, σε σκηνοθεσία Αντουάν Βιτέζ, Ιταλία, Αγγλία, Γερμανία, Κύπρος, Ισπανία, ΗΠΑ κ.ά.). Δημιουργός μιας ιδιαίτερης γραφής, η Λούλα Αναγνωστάκη αποτύπωσε στα έργα της το εσωτερικό τοπίο του σύγχρονου Έλληνα και τις μεταβολές του υπό την επίδραση της Ιστορίας. Πραγματεύτηκε τα σημαντικότερα θέματα της μεταπολεμικής περιόδου στη χώρα μας, όπως το τραύμα, η ενοχή, η μοναξιά, η ήττα. Παρακολουθώντας την εξέλιξη της νεοελληνικής κοινωνίας και μετά τη μεταπολίτευση, πραγματεύτηκε τον εγκλωβισμό των ανθρώπων και των κοινωνιών, τα αδιέξοδα του σύγχρονου κόσμου, τη μοναξιά, την έλλειψη επικοινωνίας και το αίσθημα ασφυξίας του ατόμου. Βάδισε το δικό της δημιουργικό, μοναχικό δρόμο, επενδύοντας ιδιαίτερα στη μουσική διάσταση του λόγου της, που ενίσχυσε τη δραματικότητα και την εμβέλειά του. Ήταν σύντροφος του συγγραφέα και καθηγητή ψυχιατρικής Γιώργου Χειμωνά (1938-2000) και μητέρα του συγγραφέα Θανάση Χειμωνά. Έφυγε από τη ζωή στην Αθήνα στις 8 Οκτωβρίου 2017 και η κηδεία της στο Α’ Νεκροταφείο έγινε δημοσία δαπάνη.
Ας θυμηθούμε μερικά αποσπάσματα από το έργο της:
“Δεν μου αρέσει η παρέλαση. Θυμάσαι τότε που ήμουν μικρή και στάθηκα πολλή ώρα στον ήλιο και μου πόνεσε το κεφάλι και έκανα εμετό και παραλίγο να πεθάνω;
Ναι… Τι γυρεύουν τα σκυλιά στην παρέλαση; Ξεμπουκάρουν συνέχεια και τελειωμό δεν έχουν .Θα ‘ναι καμιά εκατοστή… Τα σέρνουν στη μέση της πλατείας. Τα στριμώχνουν κολλητά το ένα με το άλλο… Δεν έχω δει ποτέ τέτοιο πράγμα!
Η χωροφυλακή. Προχώρησαν με τ’ άλογά τους προς τα κει. Αν βέβαια είναι η χωροφυλακή… Δεν είμαι πια βέβαιος, δεν καταλαβαίνω τις στολές τους…
Περίμενε… Πάλι αυτοί οι άνθρωποι σπρώχνονται και θέλουν να περάσουν κάτω απ’ τα σκοινιά… Ήσυχα – ήσυχα… Ε, συ, κύριε, με τη τραγιάσκα πού πας, μέσα – μέσα. Και συ χοντρή, που μου θες να σταθείς πρώτη – πρώτη, κι εσύ, κι εσύ, μπρος γρήγορα στη θέση σας… Χα! Τα προσκοπάκια ξέρουν τη δουλειά τους. Το κάρο άρχισε να κυλάει σιγά, ξεπρόβαλε ολόκληρο – δε βλέπω καλά – μ’ εμποδίζουν αυτοί πάνω στ’ άλογα. Δεν είναι κάρο!… Ζωή! Είναι ένα κλουβί, ένα μακρόστενο κλουβί πάνω σε ρόδες, και μέσα πρέπει να είναι ζώα, γιατί πηδούν αρπάζονται απ’ τα κάγκελα… Πάλι αυτοί με τ’ άλογά τους!… Είναι, είναι άνθρωποι! Ζωή! Κουβαλούν ανθρώπους μέσα στο κλουβί!
Αυτοί που είναι μέσα είναι όλοι ακρωτηριασμένοι… Άλλος χωρίς πόδια, άλλος χωρίς χέρια.. Κι ένας χωρίς κεφάλι! Θε μου! Δεν κάνω λάθος, είναι χωρίς κεφάλι… Κι ωστόσο ο λαιμός του σαλεύει…
Οι άνθρωποι όρμησαν και σπάσαν τα σκοινιά, χύμηξαν στην πλατεία… Αλλά δεν τους αφήνουν, τους σπρώχνουν πάλι πίσω, τους χτυπούν. Οι πρόσκοποι τους χτυπούν με τα σπασμένα σκοινιά, οι άλλοι κατέβηκαν απ’ τ’ άλογά τους και τους χτυπούν κι εκείνοι με τα κοντάρια τους. Ένας κρατά μια γυναίκα απ’ τα μαλλιά, τη ρίχνει κάτω, την κλωτσά στο πρόσωπο…”.
Αποσπάσματα
“Η πόλη” της Λούλας Αναγνωστάκη, (Κέδρος, 4η έκδοση – 1986) που περιέχει τα μονόπρακτα “Διανυκτέρευση”, “Η πόλη” και “Η παρέλαση”.
Πληροφορίες
Δωμάτια μνήμης.
Περιπλάνηση στον κόσμο της Λούλας Αναγνωστάκη
Αναδρομική έκθεση – εγκατάσταση
Πειραιώς 260, Χώρος Α
3 Ιουνίου – 19 Ιουλίου 2018
Καθημερινά από τις 19:00 ως τις 24:00
Είσοδος ελεύθερη
