Γράφει η Ειρήνη Αϊβαλιώτου
Η Ελένη Σκότη στις παραστάσεις της αντιμετωπίζει την ωμή πραγματικότητα δίχως να λησμονεί το όνειρο. Όπως δεν την εγκαταλείπει και ο λυρικός οίστρος της ανθρωπιάς κάθε φορά που θα βρεθεί μπροστά στο συναίσθημα.
Η «Linda», η νέα της σκηνοθεσία, τής προσφέρει την ευκαιρία να δείξει για μια ακόμη φορά τις εξαίρετες ικανότητές της στην αμεσότητα και την αληθοφάνεια επί σκηνής. Και οι ρεαλιστικές σκηνοθεσίες της θα παραμείνουν, πιστεύω, απόκτημα για το θέατρό μας.
Παράσταση με συνεχή sold out, όπου θεατές συρρέουν γοητευμένοι, επιζητώντας την έντονη συγκίνηση η οποία προκύπτει από πρόσωπα και πράγματα που μοιάζουν της «διπλανής πόρτας», αλλά ταυτόχρονα περιβάλλονται από έναν αποκρυσταλλωμένο ρεαλισμό.
Παρακολούθησα τη «Linda» στις αρχές του χρόνου κι ακόμα, τόσες εβδομάδες μετά, δεν μπορώ να ξεχάσω το σοκ εκείνης της εμπειρίας. Ήταν από τις λίγες φορές που μια θεατρική παράσταση με χτυπούσε τόσο δυνατά στο πρόσωπο, «σαν το τσεκούρι στην παγωμένη θάλασσα της ψυχής μας», που λέει ο Κάφκα.
Είναι η Λίντα Γουάιλντ μια πετυχημένη γυναίκα;
«Βραβευμένη για τις δράσεις μου στην επιχείρηση χωρίς καν να έχω βγάλει Πανεπιστήμιο. Μητέρα δύο παιδιών. Με έναν υπέροχο σύζυγο. Που ξέρω να αλλάζω λάστιχο, που έχω δικό μου σπίτι, που όλοι θαυμάζουν τη μαγειρική μου και που μπορώ να φοράω το ίδιο νούμερο ρούχα όπως πριν από 15 χρόνια. Τα κατάφερα. Έφτασα πλέον στην κορυφή!».
Αυτά είναι τα λόγια της Λίντα Γουάιλντ, μίας πετυχημένης γυναίκας, που πιστεύει ότι έχει κατακτήσει την κορυφή και ότι αυτή θα της ανήκει στο διηνεκές. Κι όμως το έργο της Skinner δεν αποτελεί ένα success story. Πρόκειται για την ιστορία της εκκωφαντικής πτώσης μιας σύγχρονης τραγικής ηρωίδας. Η Λίντα είναι μια ηρωίδα-σύμβολο. Μια γυναίκα με μεγάλο πάθος, που πνίγεται στα αδιέξοδα.
Μια κραυγή αγωνίας
Η Skinner με γραφή αιχμηρή, με σατιρικό βρετανικό χιούμορ και με μια πλοκή με χαρακτηριστικά θρίλερ, δεν εστιάζει μόνο στις δυσκολίες μίας γυναίκας να πετύχει και να επιβιώσει. Στις δυσκολίες δηλαδή που ορθώνουν ο σεξισμός, τα ταμπού της ηλικίας, της ομορφιάς, της οικονομικής ανεξαρτησίας.
Συνέθεσε ένα έργο που αφορά όλους όσοι προσπαθούν να ανταποκριθούν στις κοινωνικές επιταγές και να βρουν την «ευτυχία» μέσα σε μια αμείλικτη πραγματικότητα. Ένα σύμπαν όπου οι άνθρωποι αντιμετωπίζονται σαν εξαρτήματα μιας απάνθρωπης παραγωγικής διαδικασίας και όπου θα αντικατασταθούν όταν αρχίσουν να «παλιώνουν».
Είναι μια κραυγή αγωνίας για τους ανθρώπους που μεγαλώνοντας γίνονται αόρατοι, χάνουν τη δύναμη της φωνής τους και συνειδητοποιούν τον χαμένο χρόνο αλλά και τη ματαιότητα της διαδρομής τους.
«Το να είσαι σύμβολο του σεξ είναι βαρύ φορτίο, ειδικά όταν είσαι κουρασμένη, πληγωμένη και μπερδεμένη», έλεγε η υπέροχη Μέριλιν Μονρόε, που δεν πρόλαβε να μας πει τι σημαίνει για ένα σύμβολο της ομορφιάς να μεγαλώνει.
Ακροβασία σε τεντωμένο σκοινί
Μία από τις πιο κομβικές σχέσεις στον χώρο της τέχνης είναι αυτή που αναπτύσσεται ανάμεσα στον σκηνοθέτη και τους ηθοποιούς. Με οδηγό το καλλιτεχνικό του όραμα, ο σκηνοθέτης είναι επιφορτισμένος με το καθήκον να «ζωντανέψει» την εκάστοτε υπόθεση και να δημιουργήσει ένα αφήγημα που θα συνεπάρει το κοινό.
Αναμφισβήτητα, κάθε νέος ηθοποιός χρειάζεται τα τεκµήρια της εκτίµησης του σκηνοθέτη και της πίστης του στις δυνατότητές του.
Σ’ αυτή τη συλλογική διαδικασία, στην προετοιµασία µιάς παράστασης, ένα ακόµη πολύτιµο στοιχείο είναι η εµπιστοσύνη του σκηνοθέτη στον εαυτό του, µια και η θεατρική πράξη, υπόθεση λεπτή και δύσκολη, μοιάζει µε ακροβασία σε τεντωμένο σκοινί. Ζωογόνος δύναµη το ταλέντο και το πνεύμα συνεργασίας.
Η «Linda» είναι μια ιστορία δύναμης, αντοχής και ανεξαρτησίας, που αναδεικνύει την επιμονή, την ευαισθησία, τις προκλήσεις, τις ήττες και τις νίκες της γυναικείας ύπαρξης.
Η Ελένη Σκότη είναι μία από τις σπουδαιότερες παρουσίες στο ελληνικό θέατρο, μια ποιήτρια που πιάνει με τις λέξεις και τις σημασίες τους τον παλμό μιας κοινωνίας και μιας εποχής.
Άνθρωπος σπάνιας ευαισθησίας, μειλίχια, σχεδόν στωική αλλά τόσο εκκωφαντική στην τέχνη της, η Σκότη μπορεί να μιλήσει στον θεατή για τα πιο δύσκολα με έναν απλό και αυθεντικό τρόπο. Η «Λίντα» της μπορεί να αποτελέσει το αντήχειο μιας ολόκληρης εποχής, μιας ολόκληρης κοινωνίας.
«Αν αντιμετωπίσουμε το γεγονός, γιατί είναι γεγονός, ότι δεν υπάρχει μπράτσο να πιαστούμε, αλλά ότι προχωράμε μόνες και ότι η σχέση μας είναι με τον κόσμο της πραγματικότητας κι όχι με τον κόσμο των ανδρών και των γυναικών, τότε θα υπάρξει η ευκαιρία και η νεκρή ποιήτρια που ήταν η αδελφή του Σαίξπηρ θα ανακτήσει το σώμα που τόσες φορές θυσίασε» μας λέει η Βιρτζίνια Γουλφ στο «Ένα δικό της δωμάτιο», ένα βιβλίο-ορόσημο για τη γυναικεία χειραφέτηση, ένα επαναστατικό κείμενο από την εμβληματική Βρετανίδα συγγραφέα.
Ας συνηθίσουμε επομένως να έχουμε την ελευθερία και το θάρρος να γράφουμε και να λέμε ακριβώς αυτό που σκεφτόµαστε. Κι ας φανταστούμε τι θα συνέβαινε αν μια γυναίκα είχε την εποχή του Σαίξπηρ τη μεγαλοφυΐα του Σαίξπηρ…
Οι ερμηνείες
Άμεση και δραστική η παρουσία της καθηλωτικής Κατερίνας Λέχου στο ρόλο της Λίντα. Ας μου επιτρέψετε να σημειώσω πρωτίστως πως η κυρία Λέχου είναι μια κατηγορία μόνη της. Μέσα από την ερμηνεία της κυκλοφορούσαν οι λέξεις ανεμπόδιστα μέχρι να αποδειχτεί πως σε έχει χτυπήσει κατάστηθα ο ρόλος και το τραύμα θα σε ακολουθεί για πάντα. Πηγαία και ειλικρινής ερμηνεία που σκόρπιζε ηλεκτρισμό στο κοινό. Μεστή, άρτια και συγκροτημένη. Ξεκλειδώνοντας προσωπικές αγωνίες ενοχής και μοναξιάς. Ο ερωτισμός της ως απτή πραγματικότητα και άπιαστο όνειρο μαζί. Κατάδυση στον εαυτό μας, υπαρξιακή αυτογνωσία, συνείδηση του άλλου, του κόσμου, της κοινωνίας που μας θέλει αναλώσιμους. Ερμηνεία πυκνή, διεισδυτική, εμπνευσμένη, μια σκιαγράφηση της γυναικείας συνείδησης, που απευθύνεται στον ποιητή τον οποίο κρύβει μέσα του ο κάθε θεατής.
Η Νεφέλη Κουρή είναι το ίδιο άψογη σε κάθε σκηνή της, σε κάθε στιγμή της. Ασουλούπωτη και χλευαστική, σκληρή και με ένα χαμόγελο αδιευκρίνιστης προέλευσης, αδιάφορη και σπαρακτική, σύνθετη και ιδιόρρυθμη αλλά πάντα υπέροχη.
Ο Βασίλης Καζής δείχνει να αναπτύσσει τη δική του υποκριτική ιδιοσυγκρασία. Μια ενδιαφέρουσα πρόταση ερμηνείας σ’ έναν απαιτητικό ρόλο.
Ο Μιχάλης Μαρκάτης είναι από τους ηθοποιούς που μπορούν να κινηθούν με
ευελιξία και προσαρμοστικότητα σε διάφορα θεατρικά σύμπαντα. Η προθυμία του να καταπιαστεί με ένα τόσο απαιτητικό υλικό ανέδειξε την υποκριτική του ικανότητα αλλά και φανέρωσε διάφορα κοινωνικά προβλήματα, καθιστώντας τον μια σημαντική θεατρική φιγούρα.
Η Εριέττα Μανούρη υπήρξε πειστικότατη και παραστατική ερμηνεύοντας τον ρόλο της τοξικής συναδέλφου.
Τέλος η Μαριέλα Δουμπού έδωσε μια ωραία ερμηνεία, αξιοσημείωτη για το ανατρεπτικό της χιούμορ.
Ενδιαφέρουσα η αφοπλιστικής ειλικρίνειας (επί οθόνης) ερμηνεία του Άλκη Κούρκουλου.
Οι συντελεστές
Το αισθητικό κριτήριο, η δημιουργική φαντασία και η επινοητικότητα του Γιώργου Χατζηνικολάου είναι γνωστά και αδιαπραγμάτευτα. Για άλλη μια φορά έδειξε την ευελιξία και την προσαρμοστικότητά του στις απαιτήσεις της σκηνογραφικής σύλληψης και του χώρου, την ικανότητα στην αντίληψη του χώρου και στη σύλληψη ιδεών, δημιουργώντας ένα υπέροχο σκηνικό.
H Μαρία Αναματερού έκανε μια θαυμάσια δουλειά στα κοστούμια με φρέσκια ματιά και τρυφερότητα για τη γυναίκα.
Ο Αντώνης Παναγιωτόπουλος με τους ατμοσφαιρικούς φωτισμούς του μας μετέφερε στην εύθραυστη πραγματικότητα της γυναικείας συνείδησης.
Ο Αντώνης Παπακωνσταντίνου με τη μουσική και τα ηχοτοπία του μάς έφερε κοντά σε προσωπικές ιστορίες που αξίζει να ειπωθούν, σε όνειρα, εμπειρίες και νέες αφηγήσεις. Εξαίσια δουλειά.
Η «Linda» της Penelope Skinner στο αγαπημένο θέατρο Επί Κολωνώ, σε μετάφραση Γιώργου Χατζηνικολάου και σκηνοθεσία Ελένης Σκότη ανήκει στη χορεία των παραστάσεων που ανοίγουν τον διάλογο ανάμεσα στις κοινωνίες που ζούμε και στις κοινωνίες που θέλουμε και πρέπει να ζήσουμε εμείς οι γυναίκες.
***
