Της Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Θα έρθει η εποχή που οι άνθρωποι, όπως και εγώ, θα βλέπουν τη δολοφονία των ζώων, όπως τώρα βλέπουν τη δολοφονία των ανθρώπων!
Λεονάρντο Ντα Βίντσι
Οι κότες είναι ένα θετικό σύμβολο. Σημαίνουν ευτυχία, πρόοδο, ευμάρεια και οικογενειακή γαλήνη. Στην παράσταση «Άνθρωποι και Κότες» του Βασίλη Καλλή, που παρακολουθήσαμε στο θέατρο Επί Κολωνώ, στο πλαίσιο του φεστιβάλ Off Off Athens, μαζί με τους ανθρώπους συμπρωταγωνίστριες -ή μήπως πρωταγωνίστριες;- ήταν τα συμπαθή και χρήσιμα αυτά δίποδα. Οι κότες, όπως και τα περισσότερα ζώα, έχουν γίνει υπέρ το δέον αντικείμενο χειραγώγησης και εκμετάλλευσης από τον άνθρωπο. «Το γεγονός πως ο άνθρωπος γνωρίζει το καλό και το κακό, αποδεικνύει την ανωτερότητα της σκέψης του σε σχέση με τα ζώα. Το γεγονός πως παρ’ όλα αυτά, κάνει το κακό, αποδεικνύει την ηθική κατωτερότητα σε σχέση με τα ζώα», γράφει ο Mark Twain στο «What Is Man» (1906). Ο μεγάλος διχασμός ανάμεσα στον άνθρωπο και στα υπόλοιπα ζώα και το μεγάλο άλμα ανόδου το οποίο είχε ως αποτέλεσμα την ομιλία, την ανακάλυψη της γεωργίας και τη χρήση των μετάλλων έδωσε το δικαίωμα στον άνθρωπο να εκμεταλλευτεί αλαζονικά τους άφωνους, αδύναμους και στωικούς συγκατοίκους του στον πλανήτη. Με την εξημέρωση, την υποδούλωση των ζώων και τη μετάβαση στην κτηνοτροφία, οι κτηνοτρόφοι αλλά και κάθε κυριαρχικός άνθρωπος ανέπτυξαν μηχανισμούς αποστασιοποίησης με σκοπό να μείνουν σε συναισθηματική απόσταση από τους αιχμαλώτους τους τα ζώα και να τα χρησιμοποιούν μόνο προς το συμφέρον τους. Να τα καταπιέζουν και να τα απομυζούν. Η εξημέρωση των ζώων ήταν το πρώτο βήμα που οδήγησε στον ρατσισμό, την κτητικότητα και τον ολοκληρωτισμό. Μέσω της διαπόμπευσης των αδυνάτων εκ μέρους των ισχυρών, μέσω του εξευτελισμού, της εκμετάλλευσης και της θανάτωσής τους. Ο πολιτισμός ενός λαού, άλλωστε, διακρίνεται από τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι συμπεριφέρονται στα ζώα (Μαχάτμα Γκάντι).
Σε μία φάρμα, λοιπόν, δύο πανέξυπνες και αποφασιστικές όρνιθες, μία νεότερη και μία μεγαλύτερη, εξεγείρονται εναντίον της καταπιεστικής εξουσίας του ζεύγους των αφεντικών τους, όταν αντιλαμβάνονται ότι πλησιάζει η ώρα του τέλους τους. Εποχή κρίσης και τα προβλήματα πολλά, ιδιαιτέρως οικονομικά. Οι ιδιοκτήτες του αγροκτήματος αναζητούν εναγωνίως λύση. Στο βωμό του καθήκοντος πρώτα θα θυσιαστούν τα ζώα. «Κάτσε κότα μου στ’ αβγά σου…», λέει μια λαϊκή παροιμία. Οι συγκεκριμένες όμως κότες δεν θέλησαν να ακολουθήσουν αυτή τη φρόνιμη συμβουλή. Οι δύο ηρωίδες μας, αντιθέτως, κατέστρωσαν ένα σχέδιο σωτηρίας τους. Παράτολμο, αφελές και απελπισμένο μεν, αλλά με πολλές πιθανότητες επιτυχίας. Μέσω αυτής της αλληγορίας και της κριτικής των ζώων στους ανθρώπους, αναδείχτηκαν υπαρξιακά προβλήματα και τέθηκαν θεμελιώδη ερωτήματα, όλα διαχρονικά: Φιλοσοφικά, πολιτικά, σύγχρονα, σχετικά με την ελευθερία, την αγάπη, τον έρωτα, τη δέσμευση, το θάνατο και τη ζωή.
Το σχέδιο μπαίνει σε εφαρμογή. Η επανάστασή τους ξεκινά μέσα σε ένα κλίμα ενθουσιασμού και αισιοδοξίας για τη νέα τάξη πραγμάτων, που προοιωνίζεται ένα δίκαιο μέλλον για όλους τους αδικημένους… Όμως την τελευταία στιγμή συμβαίνει μια αναπάντεχη ανατροπή.
Ίσως αν οι κότες αναλάμβαναν την αρχηγία, ως τα εξυπνότερα ζώα της φάρμας, σύντομα η Ιστορία να επαναλαμβανόταν και οι ελπίδες των αδικημένων να αποδεικνύονταν φρούδες καθώς συχνά η νέα ηγεσία αποκτά τα ίδια χαρακτηριστικά αν όχι χειρότερα από την προηγούμενη. Πώς εξηγείται το γεγονός πως μέσα από τους κόλπους των καταπιεσμένων αναδύονται νέοι ακόμη πιο αυταρχικοί δυνάστες; Πώς το όνειρο των εξεγέρσεων μετατρέπεται σε εφιάλτη;
Το «Άνθρωποι και Κότες» είναι μια παράσταση που με ευγένεια και ευαίσθητο βλέμμα αναδεικνύει τη μεγάλη αξία της κριτικής σκέψης και της αντίδρασης σε κάθε μορφή επιβολής όταν κινδυνεύει η ίδια η ύπαρξη. Υπογραμμίζει έννοιες και αξίες, όπως αυτές της ελευθερίας, της συλλογικότητας, της εμπιστοσύνης, της αλληλεγγύης, της γνώσης, της ισότητας, της φιλίας και του σεβασμού της προσωπικότητας.
Οι δύο σκηνοθέτες, Βασίλης Καλλής, Ελεάνα Χατζάκη, ενορχήστρωσαν και συνέθεσαν μια θεατρική παρτιτούρα για δύο ανθρώπους και δύο κότες, που λειτούργησε ως μια σύγχρονη εκδοχή παραμυθιού. H κίνηση της Μαργαρίτας Τρίκκα έδωσε ενέργεια, ευχάριστη διάθεση και ξεχωριστό δυναμισμό στην παράσταση. Ενδιαφέρουσα επίσης ήταν και η μελέτη του Πάνου Κουκουρουβλή στο φωτισμό της. Καλαίσθητο και προσεγμένο το βίντεο της Amalia Cardenas. Οι βασικοί ηθοποιοί, Ιουλία Κακανά, Βασίλης Καλλής, Αννίτα Μαυρομιχάλη, Ελεάνα Χατζάκη και ο Βαγγέλης Κουντουριώτης (φιλική συμετοχή), στο ρόλο του κόκορα, ήταν αμεσότατοι και το κοινό απόλαυσε το χιούμορ και το ταλέντο τους. Εκφραστικότατοι, στο σύντομο πέρασμά τους, οι guest star Νίκος Παναγιωτίδης, Πέτρα Τσέλιου.
Η θεατρική ομάδα «Με τις ριγέ φανέλες» πρόσφερε μια ευχάριστη παράσταση που ψυχαγωγεί και προειδοποιεί. Η πλοκή του έργου με τους αλλεπάλληλους διαλόγους ήταν απλή αλλά ρεαλιστική και προχωρούσε γρήγορα, κρατώντας τον θεατή σε εγρήγορση. Το φινάλε ήταν απόλυτα ταιριαστό και η διάρκεια της παράστασης όση χρειαζόταν για να ειπωθούν αυτά που έπρεπε να ειπωθούν. Είναι σίγουρο ότι συγκίνησε τους θεατές και έκανε κάποιους να προβληματιστούν, να προχωρήσουν σε αυτοκριτική και να αναθεωρήσουν τη σχέση τους με τα όντα του πλανήτη, ανθρώπινα και μη.
* Παρουσιάστηκε την Παρασκευή 5 Ιουνίου στις 20:45 και το Σάββατο 6 Ιουνίου στις 22:00.
Συντελεστές
Θεατρική Ομάδα Με τις ριγέ φανέλες
Κείμενο: Βασίλης Καλλής
Σκηνοθεσία: Βασίλης Καλλής, Ελεάνα Χατζάκη
Σκηνικά/Κοστούμια: Βασίλης Καλλής
Κίνηση: Μαργαρίτα Τρίκκα
Επιλογή μουσικής: Βασίλης Καλλής
Φωτισμοί: Πάνος Κουκουρουβλής
Βίντεο: Amalia Cardenas
Παίζουν:
Ιουλία Κακανά, Βασίλης Καλλής, Αννίτα Μαυρομιχάλη, Ελεάνα Χατζάκη
Φιλική συμμετοχή: Βαγγέλης Κουντουριώτης
Guest star: Νίκος Παναγιωτίδης, Πέτρα Τσέλιου
