Ένα χαστούκι πονάει. Ταρακουνάει. Ξυπνά. Συνεφέρει. Συνετίζει. Διδάσκει. Προειδοποιεί. Λυτρώνει. Επαναφέρει στην πραγματικότητα. Σου γυρίζει το πρόσωπο από τη σωστή ή από τη λάθος μεριά. Ποιος ξέρει; Άλλος δίνει χαστούκια. Άλλος δέχεται χαστούκια. Τα χαστούκια συνειδητοποιούν. Τι συμβαίνει όμως όταν ένας άνθρωπος ζητάει να δέχεται χαστούκια; Εκείνος που δέχεται χαστούκια καλεί σε βοήθεια, εκφράζει τη διάστασή του με τον κόσμο που ζει αλλά δίνει και βοήθεια στους συνανθρώπους του. Το σύνθετο δράμα «Εκείνος που δέχεται χαστούκια», ένα έργο του 1915, γραμμένο από έναν «γνωστό άγνωστο» της παγκόσμιας λογοτεχνίας, τον Λεονίντ Αντρέγιεφ, έρχεται να συναντήσει τις σημερινές ανάγκες και να απαντήσει σ’ αυτές. Παρουσιάζεται στην «Τεχνόπολι» του Δήμου Αθηναίων κάθε Δευτέρα και Τρίτη. Επίκαιρο όσο ποτέ, το έργο υποστηρίζεται από καλλιτέχνες που δεν κάνουν ανώφελη τέχνη αλλά ανατρέπουν, κινούνται, δημιουργούν.
Η εξαιρετική απόδοση του κειμένου υπογράφεται από τον αναγνωρισμένο ηθοποιό και μουσικό Δαυίδ Μαλτέζε, που μεταδίδει απρόσκοπτα την πολυσημία του θεατρικού έργου. Ο Δαυίδ Μαλτέζε (στη φωτογραφία μαζί με την Ειρήνη Σαγκριώτη) και με τους δύο σημαντικούς χαρακτήρες που υποδύεται, του κόμη Μαντσίνι και του χορευτή Μπεζανό, τονίζει και διασώζει το πνεύμα ενός λαμπρού δημιουργού. Ενός δημιουργού που το μνημειώδες έργο του παραμένει ως τις μέρες μας σχετικά ανεξερεύνητο από κριτικούς λογοτεχνίας και μελετητές.
Ο Ρώσος συγγραφέας Λεονίντ Αντρέγιεφ (1871-1919) αποτελεί χαρακτηριστική περίπτωση ενός σπουδαίου λογοτέχνη που, αν και γεύτηκε εν ζωή τη γλυκιά αίσθηση της αναγνώρισης, η λογοκρισία και ο μετέπειτα αποκλεισμός δεν του επεφύλασσαν ανάλογη συνέχεια, καταδικάζοντάς τον επί μακρό χρονικό διάστημα σε απαξίωση και λήθη. Έλαβε θερμά σχόλια από το κοινό και τους κριτικούς της εποχής του τα οποία εκτόξευσαν τις πωλήσεις των βιβλίων του και ορισμένοι τον αποκάλεσαν «επίγονο του Ντοστογιέφσκι και του Τσέχοφ». Η συγγραφική του πορεία τοποθετείται στο μεταίχμιο τεράστιων καλλιτεχνικών και ιστορικών μεταβολών. Επηρεάζεται και ανδρώνεται συγγραφικά από τον ύστερο ρομαντισμό, βιώνει την άνθηση του ρεαλισμού, ενώ το έργο του θεωρείται προάγγελος του μοντερνισμού. Του έμελλε δε να βρεθεί στη δίνη της λογοκρισίας και να υπάρξει στη σκιά των μεγάλων της ρωσικής λογοτεχνίας και των υπέρ το δέον προβεβλημένων συγγραφέων από το καθεστώς. Το λογοτεχνικό του κληροδότημα όμως άντεξε επιτυχώς στο χρόνο, ο οποίος το ανέδειξε και το φώτισε επαρκώς όπως κάθε αληθινά αυθεντικό έργο τέχνης.
Το τελευταίο θεατρικό έργο του Λεονίντ Αντρέγιεφ, «Εκείνος που δέχεται χαστούκια», αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα του αλληγορικού και εξπρεσιονιστικού ύφους του συγγραφέα.
Η πλοκή εκτυλίσσεται σε ένα μεγάλο τσίρκο, κάπου έξω από μια μεγαλούπολη. Στο τσίρκο αυτό κάποια μέρα εμφανίζεται ένας μυστηριώδης άντρας, που ζητά μία θέση στο θίασο ενώ αρνείται να αποκαλύψει το πραγματικό του όνομα και την κοινωνική του θέση. Ελλείψει όμως οποιασδήποτε προϋπηρεσίας και ειδίκευσης, προτείνει και τελικά αναλαμβάνει ένα πρωτότυπο πόστο: θα ονομάζεται Εκείνος και θα είναι αυτός που δέχεται χαστούκια, μπροστά στο κοινό. Το νούμερο γνωρίζει τεράστια επιτυχία, παρόλο που κάθε φορά, στο τέλος, οι θεατές νιώθουν σαν να τα δέχτηκαν οι ίδιοι. Στα παρασκήνια του τσίρκου, ένας παράξενος κύκλος χορευτών, ακροβατών, κλόουν, τζόκεϊ, θηριοδαμαστών, αριστοκρατών και θηρίων κινούνται και διασταυρώνονται διαρκώς. Ανάμεσά τους ο Εκείνος, ένας ζωντανός «φιλόσοφος», βλέπει τον κόσμο και τη ζωή μέσα από μια σκοπιά σχεδόν μεταφυσική και κινείται σε πορεία αντίθετη. Αυτό όμως θα προκαλέσει μία επικίνδυνη αλυσιδωτή αντίδραση: ο καθένας θ’ αποκαλύψει τις βαθύτερες προθέσεις και επιθυμίες του, όμως Εκείνος στο τέλος θα ορίσει το πεπρωμένο επεμβαίνοντας με τρόπο μοιραίο στις ζωές των άλλων και στη δική του. Ένα πολυεδρικό έργο του ιδεαλιστή και επαναστάτη Αντρέγιεφ, που συγκινεί και συνεπαίρνει. Ο τρόπος γραφής του συνδυάζει με αριστοτεχνικό τρόπο το ρεαλισμό, το νατουραλισμό και το συμβολισμό. Εξερευνά σε βάθος την άβυσσο της ανθρώπινης ψυχής και συλλαμβάνει σπάνιους χαρακτήρες που σήμερα θεωρούνται κλασικοί και διαχρονικοί. Το έργο γράφτηκε μια ανάσα πριν από τη ρωσική επανάσταση και είχε τέτοια απήχηση, ώστε το 1916 μεταφέρθηκε στο ρωσικό κινηματογράφο και το 1924 έγινε ταινία στο Χόλιγουντ από την MGM Studios με τίτλο «He who gets slopped». (Πάνω, ο Δαυίδ Μαλτέζε και η Παρασκευή Καλογεράκη ως θηριοδαμάστρια Ζινίδα).
«Εκείνος που δέχεται χαστούκια» στη σύγχρονη, επιτυχημένη και γλαφυρή μετάφραση του Δαυίδ Μαλτέζε, σκηνοθετεί ο Δημήτρης Τσιάμης. Τα σκηνικά και τα κοστούμια φιλοτεχνεί η Ελένη Στρούλια. Τους φωτισμούς κάνει ο Τάσος Παλαιορούτας. Η μουσική είναι του Νίκου Κολλάρου. Το έργο διδάσκουν οι εξαίρετοι ηθοποιοί Ελισσαίος Βλάχος, Παρασκευή Καλογεράκη, Δαυίδ Μαλτέζε, Διονύσης Μπουλάς και η νεαρότατη και ευειδής Ειρήνη Σαγκριώτη ως Κονσουέλα, βασίλισσα του τάνγκο πάνω στα άλογα. Η τελευταία μαζί με την Ελισσάβετ Ξανθοπούλου αναλαμβάνουν και χρέη βοηθών σκηνοθέτη.
Η ενορχήστρωση – εκτέλεση είναι των Mother Shipton (Δήμος Μπάλος, Κώστας Πέγιος, Ιάκωβος Σιαπαρίνας). Η ηχοληψία του Νίκου Μανιά, οι φωτογραφίες του Δημήτρη Μπαμπίλη, ο σχεδιασμός του έντυπου υλικού του Δημήτρη Καρτέρη και η τεχνική υποστήριξη της Μαρίας Λαμπράκη. Παραγωγή: Μεταξύ Σοβαρού και Αστείου ΑΜΚΕ. Τιμές εισιτηρίων: Γενική είσοδος 15€. Φοιτητικό 10€ (κάρτα ανεργίας, ΑΜΕΑ, αλλοδαποί με άδεια παραμονής, άτομα κάτω των 20 και άνω των 60 ετών).
Πληροφορίες
“Τεχνόπολις”, Πειραιώς 100, 11854 Αθήνα (Γκάζι), http://www.athens-technopolis.gr/
Δευτέρα και Τρίτη στις 21.15.
* Μια ωραία και πρωτότυπη ιδέα της παραγωγής είναι τα απαλά ριχτάρια – κουβερτούλες που περιμένουν τους θεατές στις θέσεις τους, προσφέροντας θαλπωρή ώστε να μην παγώνουν τα πόδια τους τα κρύα βράδια του χειμώνα. Μακάρι να τη μιμηθούν κι άλλα θέατρα της Αθήνας, αυτή την εποχή που χρειάζεται να κάνουμε οικονομία στην ενέργεια.