ΣΤΗΝ ΜΝΗΜΗ ΤΟΥ ΠΑΛΑΜΑ
Του Άγγελου Σικελιάνου
Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βογκήστε τύμπανα πολέμου… Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!
Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένα βουνό
με δάφνες αν υψώσουμε ως το Πήλιο κι ως την Όσσα,
κι αν το πυργώσουμε ως τον έβδομο ουρανό,
ποιόν κλεί, τι κι αν το πεί η δικιά μου γλώσσα;
Μα εσύ Λαέ, που τη φτωχή σου τη μιλιά,
Ήρωας την πήρε και την ύψωσε ως τ’ αστέρια,
μεράσου τώρα τη θεϊκή φεγγοβολιά
της τέλειας δόξας του, ανασήκωσ’ τον στα χέρια
γιγάντιο φλάμπουρο κι απάνω από μας
που τον υμνούμε με καρδιά αναμμένη,
πες μ’ ένα μόνο ανασασμόν: “Ο Παλαμάς!”,
ν’ αντιβογκήσει τ’ όνομά του η οικουμένη!
Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βογκήστε τύμπανα πολέμου… Οι φοβερές
σημαίες, ξεδιπλωθείτε στον αέρα!
Σ’ αυτό το φέρετρο ακουμπά η Ελλάδα! Ένας λαός,
σηκώνοντας τα μάτια του τη βλέπει…
κι ακέριος φλέγεται ως με τ’ άδυτο ο Ναός,
κι από ψηλά νεφέλη Δόξας τονε σκέπει. πρώτη φορά
Τι πάνωθέ μας, όπου ο άρρητος παλμός
της αιωνιότητας, αστράφτει αυτήν την ώρα
Ορφέας, Ηράκλειτος, Αισχύλος, Σολωμός
την άγια δέχονται ψυχή την τροπαιοφόρα,
που αφού το έργο της θεμέλιωσε βαθιά
στη γην αυτήν με μιαν ισόθεη Σκέψη,
τον τρισμακάριο τώρα πάει ψηλά τον Ίακχο
με τους αθάνατους θεούς για να χορέψει.
Ηχήστε οι σάλπιγγες… Καμπάνες βροντερές,
δονήστε σύγκορμη τη χώρα πέρα ως πέρα…
Βόγκα Παιάνα ! Οι σημαίες οι φοβερές
της Λευτεριάς ξεδιπλωθείτε στον αέρα!
***
Στις 27 Φεβρουαρίου 1943 έφυγε από τη ζωή, σε ηλικία 84 ετών, ο Κωστής Παλαμάς. Ήταν βαριά άρρωστος. Πέθανε στο σπίτι του, στην οδό Περιάνδρου 3 στην Πλάκα. Λίγες μέρες νωρίτερα, στις 9 Φεβρουαρίου του 1943, είχε πεθάνει και η γυναίκα του Μαρία.
Το παραπάνω ποίημα, το εκφώνησε ο ποιητής Άγγελος Σικελιανός ως Επικήδειο Λόγο στην κηδεία του Κωστή Παλαμά, την Κυριακή 28 Φεβρουαρίου 1943. Η κηδεία έγινε στο Α΄ Νεκροταφείο. Το φέρετρο του Παλαμά το μετέφεραν στους ώμους ο ίδιος ο Σικελιανός και άλλοι φίλοι – λογοτέχνες. Χιλιάδες Αθηναίων ακολουθούσαν την νεκρώσιμη πομπή στους δρόμους της Αθήνας και κατέκλυσαν τον χώρο έξω από την εκκλησία του κοιμητηρίου.
Όταν ο Σικελιανός άρχισε να απαγγέλλει, ο συγκεντρωμένος λαός ξεσπούσε φωνάζοντας συνθήματα εναντίον των Γερμανών. Και στο τέλος όλοι μαζί – μπροστά στους έκπληκτους κατακτητές και τους δοσίλογους υποστηρικτές τους που δεν ήξεραν πως να αντιδράσουν – έψαλλαν τον Εθνικό μας Ύμνο.
Στις 11 το πρωί της Κυριακής 28 Φεβρουαρίου 1943 άρχισε η νεκρώσιμος ακολουθία, χοροσταντούντος του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Δαμασκηνού. Ο πνευματικός κόσμος της χώρας έδωσε βροντερό «παρών»: Σπύρος Μελάς, Μαρίκα Κοτοπούλη, Κωνσταντίνος Τσάτσος, Γιώργος Θεοτοκάς, Άγγελος Σικελιανός, Ηλίας Βενέζης, Ιωάννα Τσάτσου, Γιώργος Κατσίμπαλης, κ.ά.