11.1 C
Athens
Δευτέρα 17 Φεβρουαρίου 2025

Ο Κώστας Παπακωνσταντίνου γράφει καινούργιους μύθους με τους «Χαλασοχώρηδες»

Όταν είδα αυτή την παράσταση, είπα «φυσήξτε μου τα μάτια να μην κλάψω». Ανάσα, δροσιά, χάιδεμα ανέμου, ξανάνιωμα ήταν. Συγκίνηση, μόχθος, καημός, καθαρότητα. Ο χρόνος έχει θλίψη, στους «Χαλασοχώρηδες» όμως, που μόλις είχα παρακολουθήσει, ο φρέσκος αέρας ήταν παρών και ευωδίαζε νιότη. Λέξεις δυνατές, μηνύματα βαρυσήμαντα.

Αυτή η υπέροχη γλώσσα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη μπορεί να μιληθεί μόνο από ποιητικά στόματα με ποιητικό τόνο. Ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Κώστας Παπακωνσταντίνου, μαζί με τους συναδέλφους του, Ελισσαίο Βλάχο, Παύλο Εμμανουηλίδη, Θοδωρή Θεοδωρίδη, Αγγελική Μαρίνου, Ροζαμάλια Κυρίου και Παναγιώτη Σούλη, βρήκαν το σωστό δρόμο της αγάπης προς τη λογοτεχνία και δημιούργησαν μιαν απολαυστική παράσταση, με μπρίο, ορμή και νεύρο, ανθρώπινη, γόνιμη, γεμάτη ωριμότητα. Σαν άλογα κούρσας που καλπάζουν.

Με τις κινήσεις τους, κινήσεις κυκλικές, σαν φύλλα που συρρέουν και περιστρέφονται, το παράστημά τους και τις καλλιεργημένες τους φωνές έδεσαν απόλυτα με το πνεύμα του Παπαδιαμάντη. Φαντάσματα θεατρικής σκηνής ή, ακόμα καλύτερα, καλλιτέχνες ψυχής που εμπνέουν και εμπνέονται.

Το διήγημα «Οι Χαλασοχώρηδες» γράφτηκε το 1892. Η ιστορία διαδραματίζεται στη Σκιάθο την τελευταία εβδομάδα βουλευτικών εκλογών. Σατιρίζει τα πολιτικά και εκλογικά ήθη της εποχής και προβάλλει τις παθογένειες του νέου ελληνικού κράτους. Παθογένειες που έως τώρα δεν έχουν εξαλειφθεί. Παρουσιάζει με κωμικό τρόπο την αναστάτωση και τον εκφυλισμό της τοπικής κοινωνίας τις ημέρες των εκλογών. Δεν υπάρχουν καλοί και κακοί.

Έντιμοι και ανέντιμοι. Υπάρχουν απλώς άνθρωποι που συμμετέχουν σ’ ένα παιχνίδι ανταγωνισμού και επιβίωσης. Ψηφοφόροι και ψηφοθήρες έχουν μπροστά τους λίγες μέρες για να κερδίσουν ό, τι περισσότερο μπορούν. Στη σημερινή εποχή μέσα στη σύγχυση που όλοι βρισκόμαστε, αναζητούμε τις κοινές μας ιστορίες. Στοχαζόμαστε, μιλάμε, συμμετέχουμε πολιτικά.

Στην πόλη μας, που τον εαυτό της δεν αναγνωρίζει πλέον στον καθρέφτη, υπάρχουν κάπου μάτια άγρυπνα, χαμογελαστοί υπαινιγμοί, νησίδες που φωσφορίζουν από ομορφιά. Στην παράσταση δεν υπάρχει αφηγητής. Χωρίς τον πλάγιο λόγο της αφήγησης, οι σκέψεις των ηρώων και του συγγραφέα μετατρέπονται σε δημόσιο λόγο. Οι “Χαλασοχώρηδες” δε «μοιάζουν σαν να γράφτηκαν σήμερα», είναι η σκωπτική περιγραφή του ίδιου πολιτικού συστήματος που σε εξελιγμένη μορφή έχουμε και σήμερα. «Η φιλοδοξία είναι η νόσος των χορτάτων, η λαιμαργία είναι των πεινασμένων το νόσημα», λέει ο Παπαδιαμάντης.

Ο σκηνοθέτης Κώστας Παπακωνσταντίνου και η ομάδα των «Χαλασοχήδων» μας μαθαίνουν με τη δουλειά τους πως σκέπτομαι σημαίνει ξαναμαθαίνω να βλέπω, να παρατηρώ, να κατευθύνω τη συνείδησή μου, να δημιουργώ με κάθε μέσο, κάθε ιδέα, κάθε εικόνα, κάθε κομμάτι μια καινούργια σελίδα δράσης. Ένα μύθο. Να κερδίζω μια παρτίδα.

Διαβάστε τη συνέντευξη.

Τη φωτογράφηση πραγματοποίησε ο Δημήτρης Πιτσάκης.

* Είμαι γέννημα θρέμμα Αμπελοκηπιώτης (Αθήνα) με καταγωγή από Ηλεία και Αρκαδία. Σαν παιδί, τη δεκαετία του ‘80, θυμάμαι έντονα, πολύ παιχνίδι, πολύ μπάσκετ και πολύ ΠΑΣΟΚ.

Πώς προέκυψε η υποκριτική στη ζωή σου;

* Θέατρο είχα δει μόνο πολύ μικρός και δεν θυμόμουν πολλά. Αργότερα, έβλεπα μανιωδώς στην τηλεόραση το «Θέατρο της Δευτέρας». Ύστερα από χρόνια, μιλώντας με παλιούς συμμαθητές μου, κατάλαβα ότι η Δευτέρα ήταν μία χάλια μέρα γι’ αυτούς, γιατί, όπως μου είπαν, δεν είχε τίποτα καλό στην τηλεόραση. Πάντως, όταν είδα για πρώτη φορά παράσταση στην Επίδαυρο, είπα μέσα μου «αυτό θέλω να κάνω».

Ποιους ανθρώπους συμβουλεύεσαι για τη δουλειά σου;

* Ανάλογα την περίπτωση. Σε ειδικά θέματα όποιον θεωρώ ότι ξέρει καλύτερα το θέμα. Σε γενικά θέματα όποιον έχει καλή διάθεση και όρεξη για κουβέντα. Όσον αφορά στις παραστάσεις, μού αρέσει η πρόβα να λειτουργεί συλλογικά. Δεν θεωρώ ότι συμβουλεύομαι κάποιον στην πρόβα αλλά ότι φτιάχνουμε κάτι όλοι μαζί. Δεν με αφορά καθόλου μία δουλειά που λειτουργεί με όρους ιδιοκτησίας (ο ρόλος μου, η σκηνή μου, η σκηνοθεσία μου, τα σκηνικά μου) ή υπάρχει ένας σκηνοθέτης που το παίζει γκουρού ή ακόμα χειρότερα αφεντικό.

Μίλησέ μου για την παράστασή σου. Πώς επελέγη το συγκεκριμένο έργο; Πότε και πώς ενωθήκατε όλα τα μέλη του θιάσου για να παίξετε τους «Χαλασοχώρηδες»;

* Ουσιαστικά το έργο δεν το επιλέξαμε. Δεν ήμασταν μία ομάδα που ψάχναμε τι να ανεβάσουμε. Οι «Χαλασοχώρηδες» ήταν η αφορμή για να ενωθούμε. Εγώ έψαχνα παλιά ελληνικά διηγήματα γιατί με ενδιαφέρει η λογοτεχνία ως φορέας της Ιστορίας. Ήθελα να αφηγηθώ στο θέατρο μια ιστορία που να σπάει μερικά από τα στερεοτυπικά ψέματα με τα οποία είναι φορτωμένη η κυρίαρχη αφήγηση της ελληνικής Ιστορίας. Όμως έψαχνα κάτι που να μπορεί να ανέβει ως μονόλογος γιατί δεν είχα λεφτά και ντρεπόμουν να απευθυνθώ ακόμα και σε φίλους.

Διάβασες κι άλλα κείμενα πριν καταλήξεις;

* Διάβασα πάρα (πάρα) πολλά διηγήματα, μεταξύ των οποίων και τους «Χαλασοχώρηδες», χωρίς όμως να βρω κάτι που να μου κάνει. Με τους «Χαλασοχώρηδες» ενθουσιάστηκα αλλά το προσπέρασα γιατί θα χρειάζονταν πολλά άτομα για να γίνει παράσταση. Κάποια στιγμή αφού κουράστηκα να ψάχνω άλλο, ξανάπιασα τους «Χαλασοχώρηδες», αυτή τη φορά για να το ευχαριστηθώ. Όταν άρχισα να το ξαναδιαβάζω, από τη δεύτερη, τρίτη πρόταση το έβλεπα με τη φαντασία μου σαν παράσταση. Έδωσα το κείμενο στην Αγγελική και τη Ροζαμάλια με τις οποίες είχαμε συζητήσει στο παρελθόν την επιθυμία μας να παίξουμε σε μία παράσταση με πολιτικό περιεχόμενο. Το διάβασαν και μου είπαν «ξεκινάμε». Η Ρoζαμάλια ήξερε τον Παύλο και τον Ελισσαίο, η Αγγελική ήξερε τον Παναγιώτη και τον Θοδωρή, εγώ ήξερα την Ιωάννα. Στα παιδιά άρεσε η ιδέα και ενωθήκαμε… Ξεκινήσαμε πρόβες τον Δεκέμβριο του 2011. Πρώτη παράσταση 19/3/2012.

«Σ’ αυτή την εποχή που βρεθήκαμε, να σε χαρώ … Μεγάλο κεσάτι, μεγάλη δυστυχία στον κόσμο! …Ο παράς, δεν ξέρω πού πάει και χώνεται, και δε βγαίνει στο μεϊντάνι…». Ο παράς πού πάει και χώνεται στις μέρες μας, κατά τη γνώμη σου;

* Δεν άλλαξε κάτι. Ο πολύς στους λίγους και λίγος στους πολλούς…

«Άνευ ψεύδους ουδεμία υπόθεσις ευοδούται». Πόση δύναμη έχει το ψέμα;

* Μεγάλη. Αρκεί να δεις τις ειδήσεις στην τηλεόραση για να καταλάβεις. Είναι φοβερό πόσοι μεγαλόσχημοι μαζεύονται για να πουν τα ίδια ψέματα. Βέβαια εκεί παίζει ρόλο όχι τόσο η δύναμη του ψέματος όσο η δύναμη του μέσου. Πάντως αυτό που λένε ότι το ψέμα έχει κοντά ποδάρια δεν ισχύει. Ένα ψέμα μπορεί να αντέξει αιώνες ή και να μην αποκαλυφθεί ποτέ. Αν ρωτήσεις τους συμπατριώτες μας, οι περισσότεροι θα σου μιλήσουν για το κρυφό σχολειό και θα σου πουν ότι το όνομα Μακεδόνες για τους βόρειους γείτονές μας το σκέφτηκε, από το πουθενά, ο Τίτο ένα πρωί την ώρα που ξυριζόταν. Εάν ανοίξεις ένα βιβλίο Ιστορίας, όχι κάποιο προπαγανδιστικό, ανθελληνικό, αλλά κάποιο που διδάσκεται στα ελληνικά πανεπιστήμια, θα διαπιστώσεις ότι πρόκειται για χοντροκομμένα ψέματα. Κι όμως οι περισσότεροι τα πιστεύουν. Εγώ θα έλεγα ότι το ψέμα έχει μακριά ποδάρια, ο ψεύτης έχει κοντά. Γιατί το ψέμα μπορεί να πάει μακριά. Ο ψεύτης όμως, ακόμα κι αν πορεύεται με το ψέμα του για καιρό, θα γυρίζει πάντα γύρω από την ουρά του, όπως κι αυτός που τον πιστεύει. Με τα ψέματα δεν μπορείς να πας μακριά.

«Η αργία εγέννησε την πενίαν. Η πενία έτεκεν την πείναν. Η πείνα παρήγαγε την όρεξιν. Η όρεξις εγέννησε την αυθαιρεσίαν. Η αυθαιρεσία εγέννησε την ληστείαν. Η ληστεία εγέννησε την πολιτικήν. Ιδού η αυθεντική καταγωγή του τέρατος τούτου…». Η πολιτική τι εγέννησε;

* Η πολιτική της εξουσίας γεννάει τέρατα. Η πολιτική ως συμμετοχή όλων στα κοινά είναι κάτι διαφορετικό. Γενικά, δεν πιστεύω σε επαγγελματίες της πολιτικής, σε αντιπροσώπους, σε αρχηγούς και σε ηγέτες. Πιστεύω στην αλληλεγγύη των ανθρώπων, σε συλλογικές διαδικασίες όπου όλοι έχουν λόγο και όλοι μαζί λαμβάνουν τις αποφάσεις.

«Για ν’ αποκτήση κανείς γρόσια, άλλος τρόπος δεν είναι, πρέπη νάχει μεγάλη τύχη, να εύρη στραβόν κόσμο, και να είναι αυτός μ’ ένα μάτι, δεν του χρειάζονται δύο. Πρέπει να φάη σπίτια, να καταπιή χωράφια, να βουλιάξη καράβια, με τριανταέξ τα εκατό θαλασσοδάνεια, το διάφορο κεφάλι». Συμφωνείς με τη συνταγή του Παπαδιαμάντη;

* Γενικά είμαι πολύ επιφυλακτικός με τις αναφορές σε αποσπάσματα συγγραφέων και ειδικά λογοτεχνών. Στο Ίντερνετ κυκλοφορούν, για παράδειγμα, πολλά αποσπάσματα από κείμενα του Παπαδιαμάντη, τα οποία συνοδεύονται από τις απόψεις του χρήστη της σελίδας. Το νόημα είναι ότι να, αυτά που λέω εγώ τώρα, τα έλεγε και ο μέγας Παπαδιαμάντης εκατό χρόνια πριν, άρα έχω δίκιο. Τα περισσότερα αποσπάσματα είναι λόγια των ηρώων του Παπαδιαμάντη ή σχόλια του αφηγητή πάνω στην ιστορία που αφηγείται και τίποτα δεν μας βεβαιώνει ότι απηχούν τις απόψεις του συγγραφέα για την εποχή του. Σίγουρα πάντως δεν απηχούν τις απόψεις του Παπαδιαμάντη, ο οποίος πέθανε το 1911, για το σήμερα. Με την ευκαιρία να πω ότι εμείς στους «Χαλασοχώρηδες» δεν χρησιμοποιούμε τον Παπαδιαμάντη ως αυθεντία. Μάς έδωσε ένα σπουδαίο έργο που μας κάνει σοφότερους και μας βοηθάει να σκεφτούμε. Δεν έχει εύκολες απαντήσεις ούτε απόλυτες αλήθειες.

Ποιο θεωρείς το κύριο χαρακτηριστικό της δύναμης του ανθρώπου;

* Το ένστικτο της επιβίωσης και την πίστη.

Και της αδυναμίας του;

* Την απληστία και τη ματαιότητα τής ύπαρξής του.

Πότε θαυμάζεις και τι θαυμάζεις;

* Θαυμάζω τους φίλους μου και τους ανθρώπους που έχουν φαντασία, που βλέπουν πέρα από αυτό που φαίνεται. Επίσης θαυμάζω τους ακομπλεξάριστους, αυτούς που δεν είναι τσιγκούνηδες σε λόγια και πράξεις.

Η τέχνη του ηθοποιού είναι μια διαισθητική τέχνη, εμποτισμένη από τις εμπειρίες του;

* Είναι και διαισθητική αλλά όχι μόνο. Χρησιμοποιείς και το ένστικτο και τις αισθήσεις και τη λογική. Εμένα μού αρέσει να βλέπω την υποκριτική σαν επιστήμη. Αυτή η προσέγγιση έχω δει ότι λείπει. Αντίθετα, η διαίσθηση μπορεί να γίνει η δικαιολογία του τεμπέλη.

Η φοίτηση σε δραματική σχολή σε κάνει ηθοποιό;

* Αν μιλήσουμε επαγγελματικά, νομίζω ότι αυτό που κάνει κάποιος σε μια δραματική σχολή, είναι να περάσει γρήγορα τις παιδικές ασθένειες του ηθοποιού. Εννοώ να διορθώσει βασικά λάθη στην τεχνική. Αν μιλήσουμε κοινωνικά, κατά τη γνώμη μου θα ’πρεπε όλοι να μπορούμε να είμαστε και ηθοποιοί και μουσικοί και ζωγράφοι κ.τ.λ. Να έχουμε δηλαδή πρόσβαση στις τέχνες, όχι μόνο ως θεατές ή ακροατές, αλλά και ως δημιουργοί ανεξάρτητα από ταλέντο, πτυχία και εισιτήρια.

Είσαι καλλιτέχνης. Τι γίνεται με το βιοπορισμό και τους κατ’ ανάγκην συμβιβασμούς που καλείται να κάνει σήμερα ένας νέος καλλιτέχνης;

* Τώρα πια, οικονομικά, τα πράγματα είναι δύσκολα για τους περισσότερους. Όχι για όλους βέβαια, όπως ακούμε συνέχεια από τα ΜΜΕ. Κάποιοι δεν περνάνε και τόσο δύσκολα και υπάρχουν κι αυτοί που δεν έπαψαν, λόγω κρίσης, να πλουτίζουν. Πάντως για τους πολλούς τα πράγματα έχουν δυσκολέψει. Η διαφορά με τους περισσότερους καλλιτέχνες είναι ότι ήταν μαθημένοι σ’ αυτή την κατάσταση από πριν. Δεν τους είναι κάτι καινούργιο. Έτσι κι αλλιώς στην οικονομία της ανάπτυξης και των επενδύσεων περιττεύουν. Σύμφωνα με τους νόμους της αγοράς, δεν έχουν λόγο ύπαρξης. Στην κοινωνία της επιχειρηματικότητας, της ευέλικτης εργασίας, των ατομικών συμβάσεων, των ίσων ευκαιριών και όχι των ίσων δικαιωμάτων, ας κόψουν το λαιμό τους. Εκτός κι αν είναι τυχεροί και τους προστατέψει κάποιο φιλοκαλλιτεχνικό ίδρυμα. Ένα μικρό λάθος του συστήματος είμαστε. Αλλά παραμένουμε εδώ.

Ποια είναι τα επόμενα θεατρικά σου σχέδια;

* Συνεχίζουμε τους «Χαλασοχώρηδες». Μακάρι να βρούμε κι άλλο ένα κείμενο που να μας αρέσει πολύ και να κάνουμε και μια δεύτερη παράσταση όλοι μαζί…

Ποια είναι η σχέση σου με τα ζώα; Έχεις κατοικίδιο;

* Τα ζώα τα αγαπάω. Όχι, δεν έχω κατοικίδιο.

* Το www.catisart.gr ευχαριστεί τον Δημήτρη Πιτσάκη για τη φωτογράφιση.

“Οι Χαλασοχώρηδες” του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη

Παίζουν: Ελισσαίος Βλάχος, Παύλος Εμμανουηλίδης, Θοδωρής Θεοδωρίδης, Αγγελική Μαρίνου, Κώστας Παπακωνσταντίνου, Ροζαμάλια Κυρίου, Παναγιώτης Σούλης
Σκηνοθεσία: Κώστας Παπακωνσταντίνου
Σκηνικά-κοστούμια: Λυδία Κοντογιώργη
Μουσική: Θοδωρής Οικονόμου
Σχεδιασμός φωτισμών: Ελίζα Αλεξανδροπούλου
Επιμέλεια κίνησης: Μαργαρίτα Τρίκκα

Τιμές εισιτηρίων
Γενική είσοδος: 15 €
Μειωμένο (φοιτητικό): 10 €
Πληροφορίες εκδήλωσης
Θέατρο Άκης Δαβής (πρώην Αλκμήνη)
Αλκμήνης 8, Αθήνα, +302103428650
Κυριακή στις 21:15
Είσοδος 10 – 15 ευρώ

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -