Του Παναγιώτη Μήλα
Η μεγάλη ηλικία, η εύθραυστη υγεία και τα αναπηρικά καροτσάκια δεν εμπόδισαν 100 ηλικιωμένους από τη Νότια Κορέα να ταξιδέψουν στον Βορρά, για να συναντήσουν συγγενείς τους που δεν είχαν δει για δεκαετίες.
Η πρώτη συνάντηση κορεατικών οικογενειών που χώρισε ο πόλεμος (1950-1953) έγινε στην περιοχή του όρους Κουμγκάνγκ.
Δέκα πούλμαν συνοδεία αυτοκινήτων της αστυνομίας αναχώρησαν από το λιμάνι Σόκτσο της ανατολικής Νότιας Κορέας με προορισμό τα σύνορα, που απέχουν 50 χιλιόμετρα. Δύο ηλικιωμένες έκαναν το ταξίδι με ασθενοφόρο, ενώ πολλοί κινούνταν με αναπηρικό καροτσάκι. Ως κινητήριο δύναμη είχαν το πάθος τους.
Αφού πέρασαν τον λαβύρινθο της αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης μήκους 248 χλμ. και πλάτους τεσσάρων, που χωρίζει την κορεατική χερσόνησο, η αυτοκινητοπομπή διέσχισε άλλα 39 χλμ. για να φθάσει στο όρος Κουμγκάνγκ.
Εκεί, οι Νοτιοκορεάτες συνάντησαν σε κλίμα μεγάλης συγκίνησης και βαθιάς αγάπης 180 Βορειοκορεάτες συγγενείς τους για τους οποίους δεν είχαν καμιά είδηση εδώ και τουλάχιστον 60 χρόνια. Ορισμένοι εξ αυτών δεν ήταν σε θέση να αναγνωρίσουν πλέον τα αγαπημένα τους πρόσωπα.
«Νομίζω πως αν δω το πρόσωπό της, δεν θα το πιστεύω», είπε ο Κιμ Ντονγκ-Μπιν, 81 ετών, μερικές ώρες προτού συναντήσει τη μεγαλύτερη αδελφή του Παρκ Σε-Ριν, στο Υπόγειο της μεγάλης αίθουσας Φιλίας στο όρος Κουμγκάνγκ.
Η παραπάνω σκηνή διαδραματίστηκε το 2014 όταν ύστερα από διαπραγματεύσεις σε επίπεδο υψηλόβαθμων αξιωματούχων της Σεούλ και της Πιονγκγιάνγκ άρχισαν να πραγματοποιούνται συναντήσεις μεταξύ Βορείων και Νοτίων. Η Παρκ Σε-Ριν και ο Κιμ Ντονγκ-Νιν είχαν να δουν ο ένας την άλλη πάνω από 60 χρόνια. Τώρα βρέθηκαν και πάλι μαζί. Η αγάπη και το πάθος τους λύγισαν τη γραφειοκρατία.
***
Εξήντα τρία χρόνια μετά τη λήξη του πολέμου, η Παρκ Γκέουν-χε και ο Κιμ Γιονγκ Ουν είναι οι ηγέτες της Νότιας και της Βόρειας Κορέας. Όμως η επανένωση των δύο τμημάτων δεν κατέστη δυνατή εξαιτίας της ομόφωνης άρνησης των Κορεατών να αναθέσουν το θέμα σε επιτροπή διαιτησίας από τον ΟΗΕ, αλλά και των διαφωνιών ανάμεσα στις ΗΠΑ και την πρώην ΕΣΣΔ.
***
«Επανένωση», όμως πραγματοποιήθηκε στην καρδιά της Αθήνας μετά την ομόφωνη αποδοχή σχετικής πρότασης του σκηνοθέτη Νίκου Μαστοράκη προς τη Μαριάννα Κάλμπαρη και το Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν. Την αφορμή έδωσε το ομώνυμο θεατρικό έργο του Ζοέλ Πομμερά με τον τίτλο «Η Eπανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα».
Ήδη οι παραστάσεις ολοκληρώνουν τον πρώτο τους κύκλο την Κυριακή 15 Ιανουαρίου 2017. Φυσικά όλοι λένε πως το έργο του Πομμερά δεν είναι πολιτικό μιας και δεν αναφέρεται στην επανένωση των δύο κρατών. Όμως η πραγματικότητα είναι άλλη:
Ο Πομμερά έγραψε ένα αμιγώς πολιτικό έργο. Ένα έργο βασικά συστατικά του οποίου είναι: Η αγάπη, η παράνομη αγάπη, η έλλειψη αγάπης, το πάθος, το ερωτικό πάθος, η πίστη, η απιστία, η παραπλάνηση, το ψέμα, το επαναλαμβανόμενο ψέμα, το χοντρό ψέμα, ο εμπαιγμός, η άνοια, η παράνοια, η θλίψη, η κατάθλιψη, η αμνησία, η βία, η ψυχολογική βία, ο εκβιασμός, η παρανομία, η ελπίδα, το εμπόριο της ελπίδας…
Όπως βλέπετε όλα τα παραπάνω, με την ανάλογη δοσολογία, μας προσφέρουν το μείγμα της πολιτικής που μας ταιριάζει και το είδος των πολιτικών που επιλέγουμε ως ηγέτες.
***
Ο συγγραφέας Ζοέλ Πομμερά γεννήθηκε το 1963 στη Γαλλία. Παράτησε το σχολείο στα 16, έγινε ηθοποιός στα 18, άρχισε να γράφει στα 23 και σκηνοθέτησε για πρώτη φορά στα 27 όταν ίδρυσε τον θίασο Louis Brouillard. Τα τελευταία χρόνια ο Πομμερά έχει γράψει και σκηνοθετήσει περίπου 30 έργα κι έχει διακριθεί με 13 βραβεία, ανάμεσά τους και το «Βραβείο Μολιέρος», το γαλλικό αντίστοιχο του Tony. Το πρώτο έργο του Ζοέλ Πομμερά που είδαμε στην Ελλάδα ήταν οι «Έμποροι», το 2009, από την Πειραματική Σκηνή της Τέχνης Θεσσαλονίκης και τον σκηνοθέτη Γιάννη Λεοντάρη, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Έπειτα από ένα χρόνο η Φρόσω Λύτρα ανέβασε το έργο του «Αυτό το παιδί» (Πρώτο βραβείο της Ένωσης Γάλλων Κριτικών το 2006) και η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών παρουσίασε τη «Μεγάλη και θαυμαστή ιστορία του εμπορίου».
Φέτος ο Νίκος Μαστοράκης ανέβασε το σπονδυλωτό έργο του Πομμερά: «Η επανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα» (Théâtre Odéon 2013).
Όπως αναφέρεται στο ενημερωτικό σημείωμα του Θεάτρου Τέχνης: «Πρόκειται για μικρές ιστορίες-εικόνες που μιλούν με μελαγχολία, σκληρότητα, μεταφυσική διάθεση αλλά και με πολύ χιούμορ για το αδιέξοδο της αγάπης. Της αγάπης που δεν καταφέρνει να επανενώσει ποτέ πραγματικά «τη Βόρεια με τη Νότια Κορέα». Της αγάπης που είναι αλληλένδετη με την απώλεια.
Εραστές, σύζυγοι, οικογένειες, φίλοι… Ακόμα και όταν καταφέρνουν να αγαπηθούν, συνειδητοποιούν ότι «η αγάπη δεν φτάνει». Ίσως γιατί «η αγάπη δεν υπάρχει. Η αγάπη είναι μια επινόηση. Ένα παιχνίδι του μυαλού. Η αγάπη είναι ένα είδος αρρώστιας που μας κάνει να κάνουμε πράγματα τρελά, επικίνδυνα…».
***
Στο Υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης, όπως καθόμουν στη σειρά 4 στο κάθισμα 6, είδα ότι ο ο Νίκος Μαστοράκης κατάφερε να απλώσει μπροστά μας τρία παιδικά παιχνίδια: Ένα παζλ με 100 εικόνες, έναν λαβύρινθο με μια είσοδο και μια έξοδο και το κλασικό «φιδάκι» που ανάλογα με την εξέλιξη σε μεταφέρει από το κεφάλι μέχρι την ουρά του φιδιού μέσω της σκάλας που υπάρχει από τετράγωνο σε τετράγωνο. Είναι το γνωστό «φιδάκι» που πάντα έδινε το “παρών” σε όλα τα ερωτικά – αλλά και στα πολιτικά – παιχνίδια από την εποχή των πρωτόπλαστων μέχρι και σήμερα.
Πάνω στην καρτέλα, που έχει τη μορφή λαβύρινθου (Επιμέλεια σκηνικού: Αλέξανδρος Λαγόπουλος) βλέπουμε τους πρωταγωνιστές να μετακινούνται από τη μια ιστορία στην άλλη με μια αέναη χορευτική δεινότητα.
* Μια γυναίκα επιχειρεί να περιγράψει σε έναν δικαστή τι την οδήγησε στην αίτηση διαζυγίου.
* Μια άλλη γυναίκα αδυνατεί να συγκρατήσει την ερωτική της επιθυμία για ένα γιατρό, ακόμα και μπροστά στον μέλλοντα σύζυγό της.
* Λίγο πριν από τον γάμο του ο γαμπρός αποκαλύπτεται πως μοιραζόταν κρυφά όλες τις αδελφές της νύφης.
* Κάποιος αγωνίζεται να θυμίσει στη γυναίκα του, που νοσηλεύεται με άνοια, πρόσωπα και πράγματα που αγάπησε.
Η Βάλια Παπαχρήστου (Επιμέλεια Κίνησης) δίδαξε τους ηθοποιούς με εικαστικό τρόπο. Αν βλέπεις μόνο και δεν ακούς, είναι σαν να παρακολουθείς τη δημιουργία ενός πίνακα ζωγραφικής από τη στιγμή που πάνω στον λευκό καμβά μπαίνει η πρώτη πινελιά, μέχρι την ολοκλήρωση του έργου.
* Ένας δάσκαλος ανακρίνεται για την περίεργη συμπάθεια που δείχνει σε έναν μαθητή του.
* Μια γυναίκα παζαρεύει τον έρωτα, χάνοντας και κερδίζοντας.
Η Στέλλα Κάλτσου (Φωτισμοί) συμμετέχει με δεξιοτεχνία στο παιχνίδι που παρακολουθούμε και με τη δουλειά της φωτίζει κάθε συναισθηματική λεπτομέρεια.
* Δύο γονείς επιστρέφουν από την έξοδό τους και κατηγορούν την μπέιμπι σίτερ ότι κακοποίησε τα δύο… ανύπαρκτα παιδιά τους.
* Μια γυναίκα κατηγορεί τον προϊστάμενό της ότι την αποπλάνησε ερωτικά, αλλά αυτή η «αποπλάνηση» αφύπνισε μέσα της τον ερωτισμό.
Η Κλαιρ Μπρέισγουελ (κοστούμια) είχε την τύχη να ντύσει τον θίασο με τέτοιο τρόπο ώστε να μην αποσπά την προσοχή από τα πρόσωπα και τον λόγο. Δύσκολη αποστολή αλλά με άριστο αποτέλεσμα.
* Ένα ερωτικό ζευγάρι συγκρούεται λίγο πριν από το χωρισμό: αυτή που εγκαταλείπεται ζητά αποζημίωση για την ερωτική επένδυση που έχει κάνει.
* Και η πόρνη ζητά αυτό που δικαιούται, ό, τι και αν είναι αυτό, το μέρισμά της στον έρωτα.
Το παιχνίδι που σχεδίασε ο Νίκος Μαστοράκης (σκηνοθεσία) αγκαλιάζεται από τον μεταλλικό λαβύρινθο με τέτοιο τρόπο ώστε να δίνει την ευκαιρία στον θεατή σε κάποιες σκηνές ακόμη και να φανταστεί τη δράση. Όπως τότε με τον Θησέα, που μέσα στον δικό του λαβύρινθο κατευθυνόταν προς τον τελικό του στόχο έστω κι αν δεν τον βλέπαμε, έστω κι αν μόνο τον ακούγαμε. Η φαντασία εξάλλου είναι απαραίτητο συστατικό μιας καλής παράστασης.
***
Τώρα τι να πω για τους ηθοποιούς; Δύσκολο το ερώτημα. Δυστυχώς δεν ξεχώρισε κανένας. Δεν θα ήθελα να ήμουν στη θέση αυτών που αποφασίζουν κάθε χρόνο για τη βράβευση των καλύτερων ηθοποιών.
Εδώ, πραγματικά, ισχύει 1.000% αυτό που έλεγε ο Κάρολος Κουν:
«…Δεν κάνουμε θέατρο για το θέατρο. Δεν κάνουμε θέατρο για να ζήσουμε. Κάνουμε θέατρο για να πλουτίσουμε τους εαυτούς μας, το κοινό που μας παρακολουθεί κι όλοι μαζί να βοηθήσουμε να δημιουργηθεί ένας πλατύς, ψυχικά πλούσιος και ακέραιος πολιτισμός στον τόπο μας. Μόνος του ο καθένας είναι ανήμπορος. Μόνος του ο καθένας από σας τους πιο κοντινούς στην προσπάθειά μας, είναι ανήμπορος. Μαζί ίσως κάτι μπορέσουμε να κάνουμε. Το θέατρο, ως μορφή Τέχνης, δίνει τη δυνατότητα να συνδεθούμε, να συγκινηθούμε, ν’ αγγίξουμε ο ένας τον άλλον, να νιώσουμε μαζί μιαν αλήθεια».
Γι’ αυτό ακριβώς μιλούσε ο Κουν το 1943, για την επανένωση μέσω της Τέχνης.
Αυτό υπηρέτησαν άψογα οι δύο «μικρές» της παράστασης, οι μαθήτριες της Σχολής Χριστίνα Παπατριανταφύλλου και Ανθή Σαββάκη που στάθηκαν επάξια στο ύψος των περιστάσεων. Με άνεση, με σιγουριά, με επαγγελματισμό.
Τον Δημήτρη Πασσά, τον είχα στο έργο του Μπέρτολτ Μπρεχτ «Ο βίος του Γαλιλαίου» αλλά και στο παραμύθι της Άλκης Ζέη «Ο μεγάλος περίπατος του Πέτρου». Τώρα ήταν ένας άλλος Δημήτρης. Μεταμορφωμένος. Έκπληξη. Ευχάριστη έκπληξη όταν βλέπεις την τεράστια πρόοδο.
Χάρης Φραγκούλης, δεξιοτέχνης και καλός μαθητής όταν δεν κρατάει τη θαυμαστή σκηνοθετική του μπαγκέτα. Φοβερό εργαλείο που ξέρει να προσθέτει τη δική του πινελιά εκεί που χρειάζεται.
Κλέων Γρηγοριάδης, η προσωποποίηση της ίντριγκας. Ακόμη και με την ανάσα του βάζει φιτιλιές και ανάβει φωτιές στη σκηνή. Τυχεροί και οι θεατές αλλά και οι συνάδελφοί του.
Κατερίνα Λυπηρίδου. Τι πλάσμα; Χωρίς υπερβολές, με χαμηλούς τόνους, οδηγεί την ερμηνεία της στα ύψη.
Ιωάννα Μαυρέα. Πλαστελίνη. Εδώ δεν χρειάζεται σκηνοθέτης. Εδώ χρειάζεται ένας γλύπτης για να σμιλεύει το ταλέντο της και να μας χαρίζει τις περίτεχνες πτυχές του.
Μαρία Καλλιμάνη, με βελονάκι κεντάει τον ρόλο. Παραδοσιακή ψιλοβελονιά. Αυτό τα λέει όλα.
Κωνσταντίνα Τάκαλου, από τα πρώτα της βήματα, την ώρα που μπαίνει στην σκηνή και πριν καν αρθρώσει μια συλλαβή καταλαβαίνεις πως εδώ κάτι μαγικό συμβαίνει. Πανέμορφο συναίσθημα. Μέχρι την τελευταία σκηνή δίνει -όπως πάντα- τον καλύτερο εαυτό της.
Νίκος Μαστοράκης. Με τέτοια ομάδα κι εγώ –που λέει ο λόγος– θα έπαιρνα το πρωτάθλημα. Βέβαια δεν είναι τόσο απλοϊκό όπως το περιγράφω. Ο Μαστοράκης είχε το θάρρος και το θράσος να εμπιστευτεί δυο κρίσιμους ρόλους σε δύο νέα παιδιά. Κέρδισε το στοίχημα. Ο Μαστοράκης δεν είχε μόνο φοβερή ομάδα, κατάφερε να πάρει από τον καθένα τον αφρό. Κέρδισε το στοίχημα. Ο Μαστοράκης δεν σχεδίασε μόνο την επανένωση αλλά και την πέτυχε. Κέρδισε το στοίχημα.
Ο μόνος χαμένος είμαι εγώ που γράφω με τόση καθυστέρηση για την παράσταση. Σίγουρα όμως το κείμενό μου θα είναι το ίδιο επίκαιρο του χρόνου, στην επανάληψη…
Ταυτότητα της παράστασης
«Η Eπανένωση της Βόρειας με τη Νότια Κορέα»
Κείμενο: Ζοέλ Πομμερά
Μετάφραση: Μαριάννα Κάλμπαρη
Σκηνοθεσία: Νίκος Μαστοράκης
Κοστούμια: Κλαιρ Μπρέισγουελ
Επιμέλεια Κίνησης: Βάλια Παπαχρήστου
Φωτισμοί: Στέλλα Κάλτσου
Βοηθός Σκηνοθέτη: Μαριλένα Μόσχου
Επιμέλεια σκηνικού: Αλέξανδρος Λαγόπουλος
Φωτογραφίες: Μυρτώ Αποστολίδου
Video Trailer: Μιχαήλ Μαυρομούστακος
Ερμηνεύουν οι ηθοποιοί
Κλέων Γρηγοριάδης
Μαρία Καλλιμάνη
Κατερίνα Λυπηρίδου
Ιωάννα Μαυρέα
Δημήτρης Πασσάς
Κωνσταντίνα Τάκαλου
Χάρης Φραγκούλης
Συμμετέχουν
Χριστίνα Παπατριανταφύλλου
Ανθή Σαββάκη
* Με την υποστήριξη του Γαλλικού Ινστιτούτου Ελλάδας
***
Θέατρο Τέχνης Κάρολος Κουν – Υπόγειο
Πεσμαζόγλου 5
Τηλέφωνο ταμείου: 210-322.87.06
Παραστάσεις
μέχρι και την Κυριακή 15 Ιανουαρίου 2017
Κάθε Τετάρτη 20.00, Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο 21.15, Κυριακή 19.00
Διάρκεια 110 λεπτά
Τιμές εισιτηρίων:
Πέμπτη γενική είσοδος 10 ευρώ
Τετάρτη, Παρασκευή 15 ευρώ και 10 ευρώ μειωμένο-ανέργων
Σάββατο: 18 ευρώ και 12 ευρώ μειωμένο-ανέργων
Κυριακή 16 ευρώ και 12 ευρώ μειωμένο-ανέργων
