Tης Ειρήνης Αϊβαλιώτου
Δεν είναι από τους ανθρώπους που καθυστερούν σε μια γωνιά αμήχανοι κι αναποφάσιστοι. Η Κασσάνδρα Δημοπούλου ήρθε στην ώρα της και έδωσε το «παρών» στο κάλεσμα της όπερας. Με φτερά γεμάτα αυτοπεποίθηση. Οι κριτικές αμέσως υπήρξαν ενθουσιώδεις και διθυραμβικές. Αν και ιδιαιτέρως νέα, είναι απόλυτη κυρίαρχος μιας φωνής αιθέριας και ταυτόχρονα γήινης. Πλούσια φωνή σοπράνο. Εξαιρετικά ευέλικτη και εύκαμπτη, με ξεχωριστό ηχόχρωμα. Χωρίς παγερές αιχμές, βελούδινη. Ελκυστική παρουσία, ζωηρή κι ακτινοβόλα.
Υψίφωνος με φυσική δύναμη, χροιά ολοστρόγγυλη κι ολόγλυκη, που περνάει από τις χαμηλές νότες στις υψηλότερες, με άνεση, αβίαστα, ελεύθερα, με ασφάλεια, φυσικότητα και έλεγχο. Οι ρόλοι που συναντήθηκαν μαζί της, σύνθετοι και ζηλευτοί. Κλεοπάτρα, Ευρυδίκη, Κάρμεν, Donna Elvira, Serpina, Δυσδεμόνα. Η εκφραστικότητά της αναντίρρητα χαράσσεται στη μνήμη σου. Οι τρίλιες της, τα καταιγιστικά άγρια ξεσπάσματα, τα αισθαντικά πιανίσιμι έχουν πάθος, λυρικότητα και δύναμη. Το βιολοντσέλο για τη μουσική και η μουσική για το βιολοντσέλο. Άρτια μουσικός, ευσυνείδητη και σκληρή επαγγελματίας, αξιοζήλευτη λυρική τραγουδίστρια, τολμηρή σκηνοθέτις. Μια Ελληνίδα που χαίρει εκτιμήσεως στις ευρωπαϊκές όπερες. Το βιογραφικό της σού φέρνει ζάλη. Οι ερμηνείες της σου κόβουν την ανάσα. Οι συναυλίες της είναι εκρήξεις χαράς και περισυλλογής. Όμως η Κασσάνδρα Δημοπούλου είναι μια συνετή και γνωστική προσωπικότητα. Κι εκτός αυτού μια γυναίκα με πυκνή τρυφερότητα. Μια μελωδική ασημένια βροχή, μια στοργική αγκαλιά γεμάτη τριαντάφυλλα.
Aκολουθεί η συνέντευξή της.
* Γεννήθηκα στη Θεσσαλονίκη, στην πλατεία Αριστοτέλους. Κατάγομαι από τη Δυτική Μακεδονία και τη Στερεά Ελλάδα, αλλά ποιος ξέρει τελικά από πού κρατάει η σκούφια μου. Μάλλον από Πελοπόννησο, τα βάθη της Ασίας, την Ιταλία.
Ποιες όμορφες παιδικές αναμνήσεις μπορείτε να αναφέρετε;
* Αναμνήσεις… Η πλατεία Αριστοτέλους, που μου φαινότανε τεράστια όταν ήμουνα πολύ μικρή και θυμάμαι ότι μου άρεσε πολύ να μου αγοράζουν τα μπαλόνια που πουλούσαν εκεί, αλλά όταν αυτά ξεφούσκωναν ύστερα από δύο – τρεις μέρες, στενοχωριόμουν πάρα πολύ… Οι Σαράντα Εκκλησιές, που έπαιζα έξω στο δρόμο με τις παρέες μου, οι πυλωτές που μας φαίνονταν λαβύρινθοι… Το Σέιχ Σου, το μυστηριώδες δάσος που έβλεπα από το μπαλκόνι μου και το φοβόμουν λίγο κατά βάθος. Τα καλοκαίρια στο χωριό, το βουνό. Οι διακοπές στη Χαλκιδική, στην Κασσάνδρα, η θάλασσα… Τα πάρτι γενεθλίων μου, που ήτανε πάντα καταπληκτικά… Οι χαρακτήρες των παιδιών, οι σκέψεις μου, θυμάμαι πολλές σκέψεις μου.
Ήδη από πολύ μικρή ηλικία αρχίσατε να μαθαίνετε μουσική και ενταχθήκατε σε ορχήστρα. Θυμάστε κάτι χαρακτηριστικό;
* Θυμάμαι τα ταξίδια στην Ευρώπη με την ορχήστρα νέων “Δημήτρης Μητρόπουλος”. Φορτώναμε βαλίτσες, όργανα, αναλόγια και ταξιδεύαμε όλοι μαζί, πολλές φορές για μέρες και νύχτες, με το λεωφορείο… Ήμουν η μικρότερη, 9 χρονών. Βίωνα τα πάντα από πολύ κοντά, αλλά χωρίς να συμμετέχω ενεργά τις περισσότερες φορές, γιατί τα υπόλοιπα παιδιά ήταν ήδη έφηβοι. Όταν όμως παίζαμε στην ορχήστρα, όλοι ήμασταν ένα.
Πότε ήταν η πρώτη φορά που αντιληφθήκατε ότι έχετε κλίση για την τέχνη και άρα θα ασχοληθείτε μ’ αυτήν;
* Δε θυμάμαι πότε συνειδητοποίησα ότι θα ασχοληθώ με την τέχνη… Άρα πολύ μικρή. Δε νομίζω να σκέφτηκα ποτέ κάτι άλλο. Αγαπούσα από μικρή όλες τις τέχνες, ιδιαίτερα τη μουσική, το θέατρο και τη ζωγραφική. Στα 3 μου, είχα ερωτευτεί την ενόργανη γυμναστική βλέποντας την Κομανέντσι στην τηλεόραση. Αλλά δεν το ακολούθησα. Όλοι νόμιζαν ότι θα γίνω ζωγράφος, γιατί περνούσα ατελείωτες ώρες ζωγραφίζοντας και ήμουνα πολύ καλή στο σχέδιο. Στη συνέχεια, από το δημοτικό κι έπειτα, βρήκα μια μεγάλη αγάπη για τη λογοτεχνία. Όταν άρχισα να μαθαίνω μουσική, στα 8 μου χρόνια, εμφανίστηκε το ταλέντο στο βιολοντσέλο. Δεν ήτανε κάτι που με συνεπήρε από την αρχή, αλλά είχα τεράστια ευκολία και με κέρδισε με τον καιρό, κυρίως όμως για το γεγονός ότι, μέσω αυτού, είχα αναγνώριση κι επιτυχία -πράγμα που συνειδητοποίησα βέβαια πολύ αργότερα. Αγαπούσα το θέατρο πολύ, αλλά δεν το ήξερα συνειδητά. Δεν έτυχε να ασχοληθώ με αυτό, η μουσική με απορρόφησε σχεδόν απόλυτα στα εφηβικά μου χρόνια.
Είχατε ενθάρρυνση από το περιβάλλον σας;
* Αρχικά με παρότρυναν οι γονείς μου, μετά οι δάσκαλοί μου, έπειτα οι σχολές μου και γενικότερα όλοι. Ποτέ κανείς δεν μου είπε το αντίθετο, όλοι πάντα εντυπωσιάζονταν από τις ικανότητές μου και με παρότρυναν. Υπήρξαν και άνθρωποι που με εμπόδισαν, αλλά όχι επειδή δεν πίστευαν σε μένα. Για λόγους άσχετους με τις ικανότητές μου. (Δεξιά: Η Κασσάνδρα Δημοπούλου στο ρόλο της Κάρμεν).
Τότε ή μετέπειτα συναντήσατε κάποιον σπουδαίο δάσκαλο;
* Για να είμαι απόλυτα ειλικρινής δεν συνάντησα κανέναν “σπουδαίο δάσκαλο”, γιατί, πολύ απλά, αυτό το πράγμα πιστεύω πλέον προσωπικά ότι δεν υπάρχει. Ένας δάσκαλος χρίζεται γενικά “σπουδαίος”, αν βγάλει καλούς μαθητές. Δεν σημαίνει όμως πάντα ότι αυτός τους δίδαξε. Δάσκαλος είναι ένας άνθρωπος που έχει μεγάλη εξουσία, άμεσα ασκούμενη σε πολύ νέα άτομα και κάποιες γνώσεις επάνω σε ένα αντικείμενο, τις όποίες πρέπει να επικοινωνήσει. Πολλοί δάσκαλοι είναι όλα αυτά, αλλά δεν έχουνε κανένα ταλέντο στη μετάδοση της γνώσης ή την επικοινωνία. Συνάντησα πολλούς καταπληκτικούς ανθρώπους και καλλιτέχνες, οι οποίοι δεν είχανε κανέναν “σπουδαίο δάσκαλο”, αλλά ήτανε οι ίδιοι σπουδαίοι στο να απορροφούν όλα αυτά που έβλεπαν κι άκουγαν και να τα αναπαράγουν με το δικό τους, ιδιαίτερο τρόπο.
Τι ρόλο διαδραμάτισαν οι γονείς σας;
* Οι γονείς μου είναι εκπαιδευτικοί και λόγω της σχέσης μου μαζί τους, δεν είχα ποτέ δέος απέναντι στο δάσκαλο.
H τέχνη διδάσκεται;
* Πιστεύω στους καλλιτέχνες και στην τέχνη. Πιστεύω ότι η τέχνη μεταδίδεται, δεν “διδάσκεται”. Πιστεύω ότι οι καλλιτέχνες πρέπει να βρίσκουν την τέχνη συνέχεια και παντού και όχι σε ένα δάσκαλο, ούτε σε μία σχολή. Είμαι αναρχική στο θέμα αυτό. Η μάθηση στην τέχνη για μένα είναι ανταλλαγή, μίμηση, πράξη, αγάπη, έρωτας και όχι σκέτη γνώση. Γνώρισα σπουδαίους ανθρώπους κι από αυτούς πήρα και μετουσίωσα πολλά. Αν αυτοί ήτανε δάσκαλοι, τότε σίγουρα αυτοί που βρίσκονται στις σχολές πρέπει να ψάξουν μια καινούργια λέξη για το επάγγελμά τους.
Ποια ήταν η πρώτη παράσταση όπερας που παρακολουθήσατε;
* Η πρώτη παράσταση όπερας που παρακολούθησα ήταν στη Γερμανία. Νομίζω ήταν η «Madame Butterfly» του Giacomo Puccini. Αυτό όμως που με έκανε να θέλω να αρχίσω το κλασικό τραγούδι ήτανε η όπερα του Ruggero Leoncavallo “I Paggliacci”.
Σκεφτήκατε ποτέ την ενασχόληση με κάποια επιστήμη;
* Κάποια στιγμή με τράβηξε η κτηνιατρική, λόγω της αγάπης μου προς τα ζώα, αλλά πολύ γρήγορα κατάλαβα ότι θα μου ήταν αδύνατον να ασχοληθώ με αυτό. Δεν μου άρεσε κανένα από τα μαθήματα που πρέπει κανείς να ασχοληθεί προκειμένου να σπουδάσει αυτή την επιστήμη. Ευτυχώς που έγινε έτσι, γιατί στο μέλλον είδα ότι αυτή η επιστήμη στην Ελλάδα είναι πάρα πολύ πίσω και σίγουρα θα ήμουν δυστυχισμένη σε αυτό το περιβάλλον, το οποίο γνωρίζω αρκετά καλά και η γνώμη μου είναι δυστυχώς η χειρότερη. Άλλωστε, η σύγχρονη ιατρική είναι αρκετά ανήμπορη μπροστά σε ένα ζώο, το οποίο δεν μπορεί να σου επικοινωνήσει με λόγια τα συμπτώματά του και το οποίο έχει άλλη σχέση με τη ζωή, την αρρώστια και το θάνατο. (Πάνω, η Κασσάνδρα Δημοπούλου ως Κλεοπάτρα).
Είστε ασκημένη στην παρατήρηση;
* Παρατηρώ συνέχεια και με τις έξι αισθήσεις μου. Γι’ αυτό κουράζομαι σχετικά γρήγορα σε δημόσιους χώρους. Ναι, έχει μεγάλη σημασία η παρατήρηση, ειδικά για τη δραματική τέχνη. Όταν σπούδαζα θέατρο στην Ελβετία, μία από τις ασκήσεις μας ήτανε να πηγαίνουμε σε δημόσιους χώρους και να παρατηρούμε τους ανθρώπους. Έμαθα πολλά έτσι και η προσεκτική παρατήρηση με έφερε πιο κοντά στους γύρω μου, καταλαβαίνοντας την ιδιαιτερότητα του καθενός μας, αλλά και τα χιλιάδες πράγματα που έχουμε κοινά.
Τελευταία, εκτός των άλλων, σκηνοθετήσατε και μια όπερα. Μιλήστε μας γι’ αυτή.
* Η μπαρόκ όπερα “La Serva Padrona” του Giovanni Battista Pergolesi, την οποία σκηνοθέτησα και στην οποία κρατάω το γυναικείο ρόλο, είναι μια υπέροχη, μικρή κωμική όπερα. Η ιστορία της νεαρής υπηρέτριας που θέλει να κυριαρχήσει του ηλικιωμένου κυρίου της. Είναι απλή, αλλά πραγματεύεται σοβαρά θέματα, όπως το ρατσισμό, τις ταξικές διαφορές, τον έρωτα και τις σχέσεις μεταξύ εργοδότη και εργαζόμενου και άντρα – γυναίκας. Στα έργα με τα οποία έχω ασχοληθεί, υπάρχουν κοινά σημεία -ή μάλλον, ταυτίζω εγώ αυτόματα τα κοινά σημεία τους με τη ζωή μου. Δεν μπορώ να κάνω αλλιώς, είναι αναπόφευκτο. Στην όπερα «La Serva Padrona» («Η υπηρέτρια κυρά») υπάρχει η υπηρέτρια που γίνεται κυρία, η νεαρή γυναίκα που διεκδικεί τον έρωτα και την κοινωνική καταξίωση, η νεότητα που παίρνει τα ηνία από τους ηλικιωμένους και όλα αυτά δίνονται με ελαφρύ τρόπο, με μια απλή και φαινομενικά επιφανειακή ιστοριούλα.
Τι σας αρέσει στην κωμωδία;
* Αυτό ακριβώς είναι που μου αρέσει τόσο πολύ στην κωμωδία είναι η άγρια αλήθεια της. Μια άγρια αλήθεια που, γελώντας, δαγκώνει ως το κόκαλο. Διάλεξα επίσης αυτή την όπερα γιατί έχει λίγους συντελεστές και είναι ό, τι καλύτερο για την περίφημη “κρίση”. Κοστίζει λίγο, πάει παντού, ανεβαίνει εύκολα και προσφέρει διασκέδαση και καλή διάθεση. Το γεγονός ότι έχει πρωταγωνιστές δύο τραγουδιστές κι έναν ηθοποιό, είναι επίσης κάτι που μου αρέσει πολύ, γιατί φέρνει τους δύο κόσμους πιο κοντά και αυτό είναι τρομερά ενδιαφέρον για μένα ως σκηνοθέτη.
Ασχολείστε και με τη σκηνοθεσία και με το χορό. Πείτε μας για όλες αυτές τις εμπειρίες σας.
* Είμαι λυρική τραγουδίστρια και όμως έχω σπουδάσει θέατρο και χορό και έχω συνεργαστεί με πολλούς ηθοποιούς και σκηνοθέτες θεάτρου, ακόμη και με χορευτές του κλασικού μπαλέτου. Έχω ανεβάσει η ίδια μια μουσικοθεατρική παράσταση. Η εμπειρία μου μιλάει μετά την επαφή με όλους αυτούς τους χώρους. Ο ηθοποιός αρχίζει και χτίζει επάνω στο χάος. Είναι πολύ τρομακτικό και πολύ δύσκολο, γιατί είναι αόριστο. Εμείς οι τραγουδιστές στην όπερα έχουμε την αντίθετη δυσκολία. Έχουμε ένα αυστηρό μουσικό πλαίσιο που περιορίζει καταρχήν σημαντικά την ερμηνευτική ελευθερία, διότι είναι εξαιρετικά δύσκολο να το ακολουθήσουμε πιστά. Μετά, αφού κατακτήσουμε το μουσικό κείμενο, πρέπει να διεκδικήσουμε την ελευθερία μας, σπάζοντάς το. Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει να μπορούμε σε πρώτο επίπεδο να υπηρετούμε και να κατέχουμε αυτό το πλαίσιο, το οποίο έχει εξαιρετικές τεχνικές δυσκολίες. Μοιάζει αρκετά στο κλασικό μπαλέτο, ή την τέχνη του ακροβάτη, ή το παραδοσιακό θέατρο της Ασίας. Η δυσκολία είναι να βγεις από το πλαίσιο, χωρίς να το καταπατήσεις. Πολλοί καλλιτέχνες φοβούνται να το κάνουν αυτό, ή απλώς δεν μπορούν, οι ικανότητές τους φτάνουν ως τα όρια του πλαισίου -στην καλύτερη των περιπτώσεων. Λίγοι καταφέρνουν να δώσουν το προσωπικό τους σημάδι.
Η σκηνοθεσία μιας όπερας τι ιδιαίτερες δυσκολίες έχει;
* Η σκηνοθεσία της όπερας είναι ένας ολόκληρος κόσμος και μια συνέντευξη από μόνη της. Υπάρχουνε ακόμη μεγάλες διαφορές μεταξύ σκηνοθεσίας της όπερας και του θεάτρου, που όμως δε θα έπρεπε να υπάρχουν σε τέτοιο βαθμό. Δεν μου αρέσει, σαν τραγουδίστρια, να βλέπω σκηνοθέτες που έρχονται από το θέατρο ή, στη χειρότερη των περιπτώσεων, από το πουθενά και να ειρωνεύονται τον τραγουδιστή, γιατί απλώς δεν καταλαβαίνουν και δεν σέβονται τις ανάγκες του. Δεν μου αρέσει, ως ηθοποιός, ούτε το ότι πολλοί τραγουδιστές, αναγνωρίζοντας την άγνοια του σκηνοθέτη, εμποδίζουν το έργο του. Αυτό φέρνει πάντα διχασμό και επιθετικότητα και το χάος μεταξύ θεάτρου – όπερας μεγαλώνει. Κι εγώ είμαι ανάμεσά του. Δεν μου αρέσει όταν βλέπω σκηνοθεσίες που είναι σκηνογραφίες, με αισθητική αλλά χωρίς πιστευτούς χαρακτήρες και κακή θεατρική τεχνική. Ο τραγουδιστής οφείλει να ξέρει να κινείται σωστά επάνω στη σκηνή, να ξέρει να ελέγχει το σώμα του, να έχει επίγνωση και αίσθηση του χώρου και των γύρω του. Ακόμη κι αυτά πολλές φορές λείπουν, είτε λόγω κακής σκηνοθεσίας, είτε λόγω έλλειψης ικανοτήτων. Πιστεύω ότι η σκηνοθεσία στην όπερα είναι τόσο απαραίτητο να είναι καλή, όσο και η καλή ερμηνεία του μουσικού μέρους. Πρέπει το ένα να συμπληρώνει το άλλο και το αποτέλεσμα να είναι βγαλμένο και από τα δύο αυτά μαζί. Στα ελληνικά, η λέξη είναι “μελόδραμα”. Το πιστεύω και το υποστηρίζω με όλο μου το είναι. Πρέπει να υπάρχουν, πολύ απλά, σκηνοθέτες όπερας.
Ο χώρος της όπερας έχει αυξημένες απαιτήσεις;
* Η όπερα είναι ένας χώρος πολύ απαιτητικός με τεράστιες πιέσεις και στρες, γεμάτη πολλούς ανθρώπους με τρομερές ικανότητες και τεράστιο εγωισμό. Ο τραγουδιστής, σχεδόν πάντα, έχει μια φιξαρισμένη άποψη για το ρόλο του (ή καμία, που είναι χειρότερο) η οποία τον εξυπηρετεί στο να αντεπεξέρθει στο μουσικό μέρος. Επειδή αυτό είναι δουλεμένο μέσα του και του δίνει ασφάλεια σε σχέση με τη φωνή του, από την οποία νομίζει (δικαίως ως ένα βαθμό) ότι θα κριθεί 100%, αποκτάει μια στάση άμυνας σε οποιονδήποτε θα προσπαθήσει να του αλλάξει μια συνήθεια. Ο σκηνοθέτης όπερας πρέπει να έχει πολλές γνώσεις και εμπειρίες ο ίδιος για να τον προσεγγίσει σοβαρά και με επιχειρήματα που στέκουν, ώστε να “σπάσει” την άμυνα αυτή και να τον πείσει ότι αυτό που του προτείνει είναι καλύτερο και θα βοηθήσει και στο μουσικό μέρος. Οι περισσότεροι σκηνοθέτες πραγματικά δεν ξέρουν τις ανάγκες του τραγουδιστή και αντί να τις χρησιμοποιούν, προσπαθούν να τις καταπατήσουν, με αποτέλεσμα τον πανικό και τον πόλεμο. Πρέπει να πω εδώ ότι σε αυτό τον πόλεμο νικούν πάντα οι τραγουδιστές, οπότε είναι μάταιο.
Ο σκηνοθέτης, που επιχειρεί να σκηνοθετήσει όπερα, τι πρέπει να γνωρίζει;
* Ο σκηνοθέτης, για να μπορέσει να επικοινωνήσει με όλους αυτούς τους ανθρώπους που χρειάζονται για να ανέβει μία όπερα, πρέπει να κερδίσει το σεβασμό τους, καταρχήν με γνώσεις αντίστοιχες με τις δικές τους! Πρέπει να ξέρει να τραγουδάει, για να μπορεί να αναγνωρίζει τις ιδιαιτερότητες και τους κώδικες ενός τραγουδιστή όπερας, αλλά και για να μπορεί να έχει τεκμηριωμένη άποψη στο θέμα της διανομής, που είναι βασικό συστατικό επιτυχίας μιας παράστασης. Πρέπει να είναι επίσης μουσικός για να μπορέσει να διαβάσει το μουσικό κείμενο και να ανακαλύψει αυτά που ο συνθέτης έχει γράψει πίσω από τις νότες και την ενορχήστρωση και να μπορεί να επικοινωνήσει με το μαέστρο και την ορχήστρα. Κάποια πράγματα, πολύ απλά, είναι γραμμένα στο μουσικό κείμενο. Πρέπει να είναι ηθοποιός, ώστε να γνωρίζει τη θεατρική τεχνική και να μπορεί να βγάλει πολλές φορές από τραγουδιστές με ελλιπή θεατρική γνώση το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα. Πρέπει να μιλάει πολλές γλώσσες γιατί η όπερα απασχολεί πολλές διαφορετικές εθνικότητες. Τέλος, πρέπει να έχει πολύ γερά νεύρα γιατί ο χρόνος μετράει πάντα εναντίον του.
Ο χρόνος που δίνεται για τις πρόβες στην όπερα είναι περιορισμένος;
* Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα με τη σκηνοθεσία της όπερας είναι αυτό του χρόνου των δοκιμών. Ο χρόνος που του δίνεται να δουλέψει με το έργο και τους συντελεστές είναι ελάχιστος σε σχέση με το θέατρο. Αν ο σκηνοθέτης δεν ξέρει να χειριστεί αυτό το θέμα, δε θα μπορέσει να σκηνοθετήσει όπερα. Για να το κάνει, πρέπει να είναι όλα τα παραπάνω που ανέφερα, αλλιώς θα είναι όλοι δυστυχισμένοι και το αποτέλεσμα ελλιπές. Όπως καταλαβαίνετε, πραγματικά δεν είναι απλό ζήτημα. Ο σκηνοθέτης όπερας είναι κατηγορία από μόνος του, ακριβώς όπως και η όπερα.
Σκέπτεστε κάποια συγκεκριμένα έργα, θεατρικά ή όπερες, που θα θέλατε να σκηνοθετήσετε;
* Προς το παρόν, ξανανεβαίνει η όπερα «La Serva Padrona», το χειμώνα στον πολυχώρο “Διέλευσις”. Το 2012 σχεδιάζω να σκηνοθετήσω ακόμη μία μπαρόκ όπερα. Γενικά δεν με νοιάζει τόσο το έργο, όσο αυτό που θα πρέπει να ανακαλύψω εγώ και οι ερμηνευτές μέσα σε αυτό. Η μπαρόκ και η κλασική όπερα παρουσιάζουν ένα παραπάνω ενδιαφέρον, γιατί έχουν ανάμεσα από τις άριες και τα σύνολα το “ξερό ρετσιτατίβο” (recitativo secco), που ουσιαστικά είναι διάλογος (ή μονόλογος) γραμμένος επάνω σε νότες, με πολύ ελαφριά μουσική συνοδεία. Ουσιαστικά είναι κείμενο κι έχει τρομερές δυνατότητες ερμηνείας. Πιστεύω επίσης ότι πλησιάζει πολύ στην ερμηνεία, αυτή του αρχαιοελληνικού θεάτρου.
Ποιοι είναι οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;
* Borges, London, Chesterton, Hemingway, Wild, King, Καζαντζάκης, Άλκη Ζέη και πολλοί, πολλοί άλλοι.
Ποιο είναι το αγαπημένο σας βιβλίο;
* Δεν έχω αγαπημένο βιβλίο. Αυτή τη στιγμή “συνομιλώ” με τον Μπόρχες λίγο παραπάνω από ό, τι με τους υπόλοιπους. Λατρεύω τα αστυνομικά διηγήματα και έχω πάντα ένα βιβλίο με τις περιπέτειες του Σέρλοκ Χολμς και του father Brown!
Το να δημιουργεί κάποιος καλλιτέχνης επιτυχώς στο θέατρο είναι θέμα τεχνικής, ταλέντου ή σκληρής δουλειάς;
* Είναι θέμα όλων αυτών. Επίσης μεγάλη σημασία έχει η καλή επιλογή συνεργατών και το καλό κάστινγκ. Το τι γίνεται στην πραγματικότητα τώρα σε σχέση με την επιτυχία έχει σχέση πολλές φορές όμως με άλλα θέματα, άσχετα με την τέχνη.
Όταν σκηνοθετείτε, ρωτάτε και τους ηθοποιούς; Ή έχετε εικόνα σχηματισμένη, που δεν αλλάζει;
* Πιστεύω πάρα πολύ στους ανθρώπους που βγαίνουν στη σκηνή, τόσο όσο και στο σκηνοθέτη, αν όχι και περισσότερο. Θεωρώ ότι οι ιδέες ενός σκηνοθέτη είναι απαραίτητες, όπως η ύπαρξη της κεντρικής ιδέας, αλλά η δουλειά του είναι να βοηθάει να βγαίνουν από τους ηθοποιούς – τραγουδιστές οι χαρακτήρες που αυτοί μπορούν να βγάλουν. Η σκηνοθεσία είναι το απόλυτο άγνωστο, το βασίλειο της ατέλειωτης ανασφάλειας. Ο Στάθης Λιβαθινός με βοήθησε πολύ στο να το καταλάβω αυτό και τον ευχαριστώ. Οι χαρακτήρες θα ξεπηδήσουν από τους ηθοποιούς, από τις σχέσεις αυτών των ζωντανών ανθρώπων που δημιουργούν μαζί, όχι από τον ίδιο το σκηνοθέτη. Ο σκηνοθέτης πρέπει να εμπνέει, να κατευθύνει, να βλέπει και να διορθώνει -τεχνικά πολλές φορές αν χρειαστεί. Θεωρώ επίσης ότι πρέπει να είναι ισχυρός αρχηγός της ομάδας και να μπορεί να συντονίζει τη δουλειά. Αλλιώς επικρατεί το χάος και δεν πιστεύω στη θεατρική “δημοκρατία” σε σχέση με το ζήτημα της πειθαρχίας. Εγώ πάντως στη «Serva Padrona» στηρίχτηκα πολύ στους συνεργάτες μου και με βοήθησαν πολύ, ήταν όλοι εξαιρετικοί. Καταφέραμε επίσης να δουλέψουμε, ηθοποιός και τραγουδιστές, απόλυτα αρμονικά και βοηθώντας ο ένας τον άλλο.
Τι είναι αυτό που σας δίνει ενέργεια, σήμερα;
* Η ανάγκη μου να δημιουργήσω.
Έχουμε ανάγκη την τέχνη;
* Όσο και τον αέρα που αναπνέουμε. Ζωή χωρίς τέχνη δεν υπήρξε ποτέ.
Τι θεωρείτε αριστούργημα;
* Αυτό που μου δίνει δύναμη και έμπνευση.
Ποιο θεωρείτε το πιο δύσκολο είδος θεάτρου;
* Το παραδοσιακό ασιατικό θέατρο. Δεν είμαι σε θέση να καταλάβω, ούτε καν να νιώσω αυτό το είδος θεάτρου και πραγματικά θα ήθελα να μπορώ, αλλά μάλλον είναι αδύνατον!
Τι σας κάνει να γελάτε και τι μπορεί να σου προξενήσει θλίψη;
* Δεν γελάω εύκολα, γελάω όμως όταν κάτι είναι πραγματικά αστείο για τα δικά μου μέτρα ή πραγματικά τραγικό -γιατί το πολύ τραγικό είναι συχνά λίγο αστείο- και κλαίω καμιά φορά, όταν συγκινούμαι από μια καλή ερμηνεία, ή ένα εξαιρετικό σενάριο, ή όταν είμαι εξαντλημένη σωματικά. (Στη φωτογραφία πάνω, η Κασσάνδρα Δημοπούλου ερμηνεύει Ευρυδίκη).
Πότε κλάψατε πολύ;
* Έκλαψα πάρα πολύ όταν πέθανε το σκυλί μου. Και κλαίω ακόμη. Μου λείπει αφάνταστα.
Πώς σκέπτεστε το ιδανικό μέλλον για σας;
* Τα θέλω όλα. Η σκέψη ότι η νεότητά μας και η υγεία μας μάς επιτρέπουν να τα θέλουμε όλα, με γεμίζει χαρά. Αλίμονο σε όποιον τολμήσει να εμποδίσει τους νέους να θέλουν τα πάντα…
Η κρίση μπορεί να έχει και θετικό πρόσωπο;
* Η κρίση; Ποια κρίση; Αν εννοούμε την καινούργια μορφή δουλείας, όχι, δεν έχει κανένα θετικό πρόσωπο, παρά μόνο γι’ αυτούς που είναι ισχυροί. Δεν πιστεύω στο “θα περάσει”. Είμαι πάρα πολύ συνειδητοποιημένη με το τι συμβαίνει και το θεωρώ φριχτό. Δε θα περάσει, αν δεν αλλάξουμε εμείς. Απορώ, επίσης, πώς ο κόσμος ανέχεται τόσα πολλά. Είμαι σίγουρη ότι είναι θέμα τύψεων και χαμηλής αυτοεκτίμησης που του έβαλαν από μικρή ηλικία στο κεφάλι. Πολύ κρίμα. Αξίζουμε πολλά, οι Έλληνες και όλοι οι άνθρωποι και δεν το υπερασπιζόμαστε αρκετά. Βλέπω έναν πνευματικό εκφυλισμό και στενοχωριέμαι.
Ποια είναι τα άμεσα σχέδιά σας;
* Να μετακινηθώ, να μετακινήσω, να μετακομίσω, να προχωρήσω, να δημιουργήσω
Βλέπετε να υπάρχει πολιτισμός στην καθημερινότητά μας;
* Υπάρχει. Ο πολιτισμός όμως καταπίνει μαζί με αυτά που πρέπει κι αυτά που δεν πρέπει. Κάθε βήμα πολιτισμού ενεργοποιεί και το αντίθετό του. Νομίζω ότι έννοιες όπως “πολιτισμός” είναι έννοιες που πρέπει όλοι μας να ανακαλύψουμε και να κατακτήσουμε. Πολιτισμός υπάρχει. Μαζί με αυτόν, στην ίδια ακριβώς γωνία του δρόμου, υπάρχει και η παντελής έλλειψή του. Αυτά τα δύο μαζί δεν ξέρω αν θα κάνουνε μια καινούργια μορφή πολιτισμού ή αν το ένα αυτή τη στιγμή πολεμάει το άλλο.
Παρατηρήσατε τελευταία κάτι ασυνήθιστο να συμβαίνει στην πόλη μας;
* Όχι. Ασυνήθιστο θα ήτανε να παρατηρούσα κάτι θετικά διαφορετικό. Όλα αυτά που συμβαίνουν δεν είναι ασυνήθιστα, δυστυχώς. Μακάρι να γινόταν κάτι πραγματικά έξω από το συνηθισμένο, κάτι που να κάνει τη διαφορά, έστω και μικρό. Αυτή τη στιγμή βλέπω μια Αθήνα να περιμένει κάτι να την αγαπήσει, να τη σώσει, κάτι σαν τον πρίγκιπα του παραμυθιού δηλαδή, αυτό είναι οι άνθρωποί της -ζούσαν σ’ ένα παραμύθι και αρνούνται να μεγαλώσουν. Ας πούμε ότι είναι η Ωραία Κοιμωμένη, λοιπόν. (Πάνω, Serpina από την όπερα «La Serva Padrona», που σκηνοθέτησε η ίδια. Φωτογραφία: Stefanos).
Αγαπάτε τα ζώα; ΄Εχετε κατοικίδιο;
* Τα αγαπάω και τα σέβομαι, όπως και τους ανθρώπους και όλα τα ζωντανά. Έχω, είχα και θα έχω, όσο μπορώ και όσο αυτό δεν εμποδίζει τη δική μου ή τη δική τους ευτυχία. Τα ζώα είναι το μεγάλο μας σχολείο, οι προ-προ-προ-προ-(πολλά προ-) παππούδες μας, οι πρώτοι μας δάσκαλοι. Αλλά αυτό είναι ένα δικό μου μακρινό όνειρο, από τον καιρό που ήμουνα κάτι άλλο κι όχι η Κασσάνδρα Δημοπούλου.
* Λίγα λόγια για τη μέχρι τώρα πορεία της Κασσάνδρας Δημοπούλου:
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη. Από πολύ νεαρή ηλικία διακρίθηκε για το ταλέντο της στο βιολοντσέλο. Απέσπασε βραβεία και κέρδισε τη Διεθνή Υποτροφία του Associated Board of the Royal Schools of Music για σπουδές στο Royal College of Music. Σπούδασε βιολοντσέλο (Νέο Ωδείο Θεσσαλονίκης, Hochschule fuer Musik Detmold) και κλασικό τραγούδι (Hochschule fuer Musik Detmold, Hochschule fuer Musik und Darstellende Kunst Stuttgart).
Η πορεία της στο λυρικό κόσμο άρχισε στη Γερμανία με υποτροφία από το Wagner Gesellschafft και συμμετοχές στα Φεστιβάλ Mozart Toujours Salzburg και το Διεθνές Φεστιβάλ Όπερας και Ακαδημία για Νέους Λυρικούς Τραγουδιστές της Aix-en-Provence. Συνεργάστηκε με το Εθνικό Θέατρο του Λουξεμβούργου και την Όπερα της Στουτγάρδης, το Μέγαρο Μουσικής Θεσσαλονίκης και Αθηνών, την Όπερα Θεσσαλονίκης, το Teatro Real της Μαδρίτης και το Landestheater Detmold και με τις ορχήστρες ΚΟΑ, ΚΟΘ, ΔΟΘ, Ορχήστρα Πατρών, Ορχήστρα των Χρωμάτων, Orchestra of Rijeka Opera, Orchestre de Paris, Mahler Chamber Orchestra.
Εκτός από τις μουσικές της σπουδές, έχει ασχοληθεί εντατικά και με το θέατρο και το χορό. Σπούδασε στο on/off Werkstatt στη Βέρνη με τον Thomas Mettler και έχει συνεργαστεί με καταξιωμένους καλλιτέχνες και στο χώρο του θεάτρου και του χορού. Έχει δημιουργήσει ήδη ένα δικό της μουσικοθεατρικό έργο, το “Cello Stuecke”, που ανέβηκε με επιτυχία στο Karlskaserne Ludwigsburg και το teater rampe Stuttgart. Το Μάρτιο του 2011 ήτανε βοηθός σκηνοθέτη του Στάθη Λιβαθινού, στην “Κάρμεν” (θέατρο “Κάππα”).
Το καλοκαίρι του 2010 τραγούδησε το ρόλο της Contessa di Ceprano στην όπερα του Verdi “Rigoletto” στην παραγωγή της εταιρείας RADA Film “Rigoletto a Mantova” μαζί με τον Placido Domingo, υπό τη διεύθυνση του Zubin Mehta.
Για το ντεμπούτο της στην Ελλάδα στο ΜΜΘ το 2008 με τον ρόλο της Κλεοπάτρας στην όπερα του G.F. Handel “Ιούλιος Καίσαρας”, απέσπασε εξαιρετική κριτική από τον ελληνικό και διεθνή Τύπο και βραβεύτηκε από την Ένωση Ελλήνων Κριτικών ως “καλύτερη πρωτοεμφανιζόμενη καλλιτέχνις” (2009). Το περιοδικό “Opera Now” την κατέταξε στους νέους ανερχόμενους λυρικούς τραγουδιστές διεθνώς.
