Του Παναγιώτη Μήλα
[email protected]
Στο Ίδρυμα Μιχάλη Κακογιάννη, εκτός από τη λαμπερή είσοδο, την καταπληκτική αίθουσα για τις θεατρικές παραστάσεις, την αίθουσα κινηματογράφου, το θεατρικό black box, τους χώρους για τις εκθέσεις και το εξαιρετικό καφέ – εστιατόριο με τη μοναδική θέα, υπάρχει και κάτι άλλο. Υπάρχει και το υπόγειο. Αυτό που μόνο σαν λέξη μας θυμίζει τιμωρία. Τιμωρία ύστερα από κάποια παιδικά αταξία. Το υπόγειο, λοιπόν. Το υπόγειο γκαράζ. Ένας αχανής χώρος, σχετικά χαμηλοτάβανος και φυσικά κάθε άλλο παρά πολυτελής. Διαβάζοντας το πρόγραμμα των εκδηλώσεων του Ιδρύματος είδα πως παρουσιάζεται εκεί η κοσμική τραγωδία του Δημήτρη Δημητριάδη «Πολιτισμός».
Σε σκηνοθεσία Γιάννη Σκουρλέτη και με πρωταγωνίστρια την Καρυοφυλλιά Καραμπέτη. Πήγα. Περίμενα και όταν έγινε η ανακοίνωση για την παράσταση που θα άρχιζε σε λίγο κατευθύνθηκα προς το ασανσέρ. Όμως όλοι κατέβαιναν προς το υπόγειο. Ρώτησα. Έμαθα και πήρα κι εγώ το δρόμο προς τα κάτω. Καλά! Η Καραμπέτη στο υπόγειο γκαράζ; Και όμως ναι! Στο υπόγειο γκαράζ! Αυτομάτως ήρθαν στο νου μου ορισμένες κουβέντες που μου είχε πει όταν συναντηθήκαμε για μια συνέντευξη που της έκανα για τη «Ναυτεμπορική» (Δευτέρα, 26 Απριλίου 2010). Μου έλεγε λοιπόν τότε:
«Ένας άνθρωπος μόνος του δεν είναι ικανός να κάνει πράγματα. Χρειάζεται την αρωγή των άλλων. Ειδικά στο θέατρο, όπου η τέχνη είναι συλλογική έχεις ανάγκη την ομάδα. Ακόμη και στο μονόλογο. Εγώ κατάγομαι από τις ομάδες. Είμαι από τα ιδρυτικά στελέχη της Πειραματικής Σκηνής της Τέχνης με το που τελείωσα τη Σχολή. Μετά στο Θεατρικό Εργαστήρι Θεσσαλονίκης. Όταν ήρθα στην Αθήνα ξεκίνησα με το Αεικίνητο Θέατρο με τον Κώστα Αρζόγλου. Στη συνέχεια για μια οκταετία στο Ανοιχτό Θέατρο του Γιώργου Μιχαηλίδη. Επομένως φέτος κακώς ξένισε κάποιους το γεγονός ότι βρέθηκα στην ομάδα της Ελένης Σκότη. Για μένα είναι απόλυτα συνεπές. Επιστροφή στο φυσικό μου χώρο. Αυτό βίωσα με την Ελένη Σκότη που δεν είναι ο εγωπαθής σκηνοθέτης που θεωρεί τον εαυτό του αυθεντία, ότι αυτός ξέρει και αυτός αποφασίζει. Εδώ δεν άκουσα την περίφημη φράση «αυτό να το κάνεις στη δική σου παράσταση». Μεγάλο κέρδος η συνεργασία μου μαζί της. Με δίδαξε μια νέα μέθοδο στο χτίσιμο του ρόλου».
Ασφαλώς αυτά τα διδάγματα της άνοιξαν το δρόμο και για το… υπόγειο γκαράζ. Προχωρώ ακολουθώντας τους υπόλοιπους θεατές. Η διαδρομή μου φαίνεται πολύ μεγάλη. Θυμίζει λίγο το σκοτεινό διάδρομο με τις εκπλήξεις στα λούνα παρκ. Ξάφνου πετάγεται ένας ηθοποιός που παίζει ποδόσφαιρο με όσους προηγούνται. Κάνει το ίδιο και με μένα όταν τον πλησιάζω. Ακολουθούν φωνές. Δεν βλέπω ποιοι φωνάζουν. Συνεχίζω. Ο διάδρομος στενός. Και να ένα σύννεφο από φυσαλίδες. Μια ηθοποιός με ένα καλαμάκι πετάει προς το μέρος μας χρωματιστές φυσαλίδες που σπάνε έπειτα από λίγο. Περπατάμε, περπατάμε και φθάνουμε στην αίθουσα. Καθόμαστε στις θέσεις μας. Ο χώρος του υπόγειου γκαράζ αχανής, όπως σας είπα παραπάνω. Γεμάτος όμως… Σε κάθε γωνιά, όπου φθάνει το μάτι και κάτι διαφορετικό. Δεν χορταίνεις να βλέπεις. Μοντέρνες γωνιές, κλασικές εικόνες, λιτά και βαρυφορτωμένα σκηνικά. Τίποτα δεν σε ξενίζει. Θέλεις χρόνο για να απολαύσεις αυτό το έργο τέχνης. Εδώ, στο υπόγειο αυτό διαδραματίστηκε ο «Πολιτισμός» του Δημητριάδη. Να θυμίσω πως για τον Δημητριάδη κάποιοι γράφουν αρνητικές κριτικές και για το έργο του που ακόμη δεν έχει αρχίσει να γράφει…
Εγώ, ως θεατής, διαπιστώνω πως ο συγγραφέας δίνει την ευκαιρία σε σκηνοθέτες και ηθοποιούς να ξεπεράσουν τα όριά τους σε φαντασία και δημιουργία. Αυτό έγινε και τώρα με την ομάδα του Γιάννη Σκουρλέτη. Του σκηνοθέτη που πήρε το καλύτερο από κάθε ηθοποιό του. Η Καρυοφυλλιά Καραμπέτη (στην πρώτη φωτογραφία) σε ένα μοναδικό ρεσιτάλ. Δεν κάνει ούτε μισή έκπτωση. Είναι ένα άγριο θηρίο που δεν μπορεί να το δαμάσει κανείς. Χαρίζει απλόχερα τις ερμηνευτικές αρετές. Δίνει επαγγελματικά μαθήματα συνέπειας και πάθους. Πιστεύω ότι παρασύρει και τους συναδέλφους της σε ερμηνείες υψηλής στάθμης.
Η Λένα Δροσάκη (στη δεύτερη φωτογραφία), που ήταν φέτος υποψήφια για το βραβείο Μελίνα Μερκούρη, με μάγεψε και με την ερμηνεία της αλλά και με το ήθος της. Με τα μάτια βουρκωμένα, στα παρασκήνια, δεχόταν τα συγχαρητήρια του κοινού.
Ο Γιώργος Παπαπαύλου, πολύπλευρο ταλέντο, σε μια εντελώς ξεχωριστή παρουσία με έκανε να νιώσω τη χαρά της απόλαυσης ενός μεγάλου ηθοποιού.
Ο Κρις Ραντάνοφ έπαιζε εντός έδρας. Πριν από ένα χρόνο στο ίδιο υπόγειο στο «Εγκώμιο μιας μεταμόρφωσης», είχε «καταπιεί» ολομόναχος το τεράστιο γκαράζ και τώρα πιο άνετος, πιο έμπειρος, στήριξε την ομάδα του Γιάννη Σκουρλέτη στο δύσκολο εγχείρημά του. Τέλος, ο Τάσος Καραχάλιος, που είχε και την ευθύνη της κίνησης των ηθοποιών, έδωσε δείγματα της τεχνικής του και πρόσθεσε το δικό του λιθαράκι στο τελικό αποτέλεσμα, το οποίο ήταν υψηλών προδιαγραφών και απαιτήσεων.
Ό, τι και να πω για την παράσταση αυτή θα στηρίζεται μόνο στο συναίσθημα. Επομένως άκρως υποκειμενικό. Όμως τώρα που το ξανασκέπτομαι -ψύχραιμα- πολλές ημέρες από τότε που το είδα θα έλεγα πως αυτή η παράσταση θα άξιζε για την Επίδαυρο, ως δείγμα του σύγχρονου ελληνικού πολιτισμού. Τελικά το… υπόγειο του Ιδρύματος Κακογιάννη δεν ήταν για τιμωρία. Ήταν ένα μοναδικό δώρο. Δώρο που μπορείτε να το απολαύσετε και σεις μέχρι και τις 30 Μαρτίου.
Διαβάζουμε στο σημείωμα των συντελεστών της παράστασης: «To σύμπαν καταρρέει, ο πολιτισμός αποσύρεται. Τίποτε πια δε μένει όρθιο. Ο «Πολιτισμός» του Δημήτρη Δημητριάδη είναι ένα κείμενο πρόσχημα. Ένα έσχατο έργο κατάρρευσης και απογύμνωσης. Ένα εγκώμιο στο πένθος για τον νεκρό εαυτό μας. Η “Μήδεια” του Ευριπίδη υπάρχει μόνο ως ανάμνηση, ως θεατρική σύμβαση, ως ποιητική επέμβαση – έτοιμη να ξεσκεπάσει το πρόσχημα. Τα πρόσωπα του «Πολιτισμού» βρίσκονται στο σημείο εκείνο της ανθρώπινης ιστορίας, όπου τίποτε δεν είναι ικανό να τα προστατεύσει από την έκθεση και την ωμότητα ενός προδιαγεγραμμένου και μεγάλους τέλους. Αφοπλισμένοι και μόνοι, σ’ ένα απογυμνωμένο και μοναχικό σύμπαν. Σ’ αυτόν τον «Πολιτισμό», όλα αρχίζουν και τελειώνουν με τις λέξεις και τα σώματα να έχουν γίνει ένα. Κι αυτό το ένα είναι όλα».
Ένα απόσπασμα από την εισαγωγή «Άοπλο σήμερα» της Δήμητρας Κονδυλάκη: […] εάν η τραγική Μήδεια, ως μάγισσα και κοινωνός αλχημικών μυστικών, κόρη της Εκάτης, ήταν αγωγός των χθόνιων φυσικών δυνάμεων που, προκειμένου να αποκαταστήσουν την κοσμική ισορροπία, οδηγούν στην αυτοκαταστροφή –γιατί ετούτο είναι ο φόνος των παιδιών της: η μόνη τρυφερότητά της σ’ εκείνα απευθύνεται–, η αφοπλισμένη Μήδεια του Δημητριάδη δηλώνει την ήττα της Φύσης, που είναι ήττα της επαφής με ό, τι είν’ έξω από εμάς και ταυτόχρονα βαθιά μέσα μας, ήττα της συναίσθησης, ήττα της ανοχής, ήττα εν τέλει του έρωτα, ως μέτρου αλήθειας της ύπαρξης».
Και, τέλος, ένα απόσπασμα από το οπισθόφυλλο σημείωμα του σκηνοθέτη Γιάννη Σκουρλέτη / bijoux de kant: “Ο πολιτισμός που δικαιολογούσε και ερμήνευε, έχει καταρρεύσει. Το ανθρώπινο σώμα περιφέρει τα πάθη του χωρίς κανέναν Θεό δίπλα του. Χωρίς τιμωρία, αλλά και χωρίς επιβράβευση. Στο έσχατο όριο της μοναξιάς – δηλαδή εκεί που αποχωρεί κάθε ελπίδα και ξεκινά η τραγωδία. Αυτός είναι ο Πολιτισμός του Δημήτρη Δημητριάδη. Μου δόθηκε μια γλώσσα που έπρεπε να επιστρέψω ως διάλυση σωμάτων και έσχατο ψέλλισμα. Λιγότερο σκηνοθέτης και πιο πολύ οδηγός ερειπίων – έτσι ένιωθα διδάσκοντας αυτήν την κοσμική τραγωδία […]”.
Ο Δημήτρης Δημητριάδης, το παιδί της Θεσσαλονίκης
Γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη το 1944. Σπούδασε θέατρο και κινηματογράφο στις Βρυξέλλες από το 1963 μέχρι το 1968. Εκεί έγραψε, το 1965-66, το πρώτο θεατρικό του έργο, «Η τιμή της ανταρσίας στην μαύρη αγορά», το οποίο ανέβασε ο Patrice Chereau, το 1968, στο Theatre de la Commune d’ Aubervilliers, στο Παρίσι. Το 1978 εκδόθηκε το «Πεθαίνω σαν χώρα», το πρώτο του πεζογράφημα και το 1980 η ποιητική ενότητα «Κατάλογοι 1-4».
Επίσης: Η Ανθρωπωδία. Η Ανάθεση. Προοίμιο σε μια χιλιετία (1986), Η Ανθρωπωδία. Μία ατελής χιλιετία, τόμοι 1ος και 7ος (2002), Η μεταφορά (2007), Κηδεύω. Εκπνοή Ανάβλεμμα Χαιρετισμός, (2011). Ποίηση: Κατάλογοι 5-8 (1986), Κατάλογοι 9 (1993), Κατάλογοι 10-12 (2001), Κατάλογοι 13-14 (2007). Θέατρο: Η Τιμή τής Ανταρσίας στη Μαύρη Αγορά (1981-2006), Η Νέα Εκκλησία τού Αίματος (1983), Το ύψωμα (1991), Η άγνωστη αρμονία τού άλλου αιώνα (1993), Η αρχή τής ζωής (1995), Η ζάλη των ζώων πριν τη σφαγή (2000), Λήθη και άλλοι τέσσερις μονόλογοι (2011), Διαδικασίες Διακανονισμού Διαφορών (2009), Insenso (2007-2013), Ομηριάδα (2007), Χρύσιππος (2009), Το άγγιγμα τού βυθού (2009), Τόκος (2010), Ό, τι πιο πολύ ποθείς (2011), Ο ευαγγελισμός τής Κασσάνδρας (2012), Ο αιώνιος στρατός (2012), Φαέθων (2013), Η εκκένωση (2013), Ο κυκλισμός του τετραγώνου (2013).
Δοκίμιο: Η απόρρητη αλήθεια τού κόσμου (1983), Το πέρασμα στην άλλη όχθη (2005), Η εμπράγματη φαντασία (2007), Ο πόνος ως πόλη (2011), Περί πίστεως (2012), Το απρόσβατο (2013). Μεταφράσεις: Ζαν Ζενέ, Μωρίς Μπλανσό, Ζωρζ Μπατάιγ, Ζεράρ ντε Νερβάλ, Μπ. Μ. Κολτές, Β. Γκόμπροβιτς, Μολιέρος, Σαίξπηρ, Αισχύλος, Ευριπίδης κ.ά.
Μετέφρασε έργα των J. Genet, M. Blanchot, G. Bataille, Nerval, Balzac, W. Gombrowicz, B. – M. Koltes, T. Williams, Moliere, Shakespeare, M. Duras, Courteline, S. Beckett, Ευριπίδη και Αισχύλου.
Συντελεστές
«Πολιτισμός – Μία κοσμική τραγωδία»
Κείμενο: Δημήτρης Δημητριάδης
Σκηνοθεσία: Γιάννης Σκουρλέτης
Μουσική: Κώστας Δαλακούρας
Κίνηση: Τάσος Καραχάλιος
Σκηνικό περιβάλλον: Γιάννης Σκουρλέτης, Δήμητρα Λιάκουρα,
Περικλής Πραβήτας, Κωνσταντίνος Σκουρλέτης
Φωτισμοί: Χριστίνα Θανάσουλα
Βοηθοί Σκηνοθέτη: Μαριάνθη Παντελοπούλου, Ηλέκτρα Ελληνικιώτη
Φωτογραφίες: Πάνος Μιχαήλ
Promo Video: Γιώργος Αποστολόπουλος
Διανομή
Μήδεια: Καρυοφυλλιά Καραμπέτη
Χορός, Τροφός, Γλαύκη: Λένα Δροσάκη
Άγγελος: Τάσος Καραχάλιος
Χορός, Ιάσων, Παιδί: Γιώργος Παπαπαύλου
Χορός, Αιγεύς, Παιδαγωγός, Κρέων, Παιδί: Κρις Ραντάνοφ
Πληροφορίες
Στο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης
Κάθε Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή, Σάββατο και Κυριακή
Διάρκεια: 100′
Παραστάσεις
Τετάρτη, στις 20.30
Τιμές εισιτηρίων: 10 ευρώ, γενική είσοδος
Πέμπτη, Παρασκευή και Σάββατο, στις 20.30
Τιμές εισιτηρίων: 14 ευρώ, γενική είσοδος
12 ευρώ, προπώληση
10 ευρώ, μειωμένο
Κυριακή, στις 19.00
Τιμές εισιτηρίων: 12 ευρώ, γενική είσοδος
10 ευρώ, προπώληση
10 ευρώ, μειωμένο
Προπώληση Εισιτηρίων
Αγορά εισιτηρίων μέσω πιστωτικής κάρτας:
Τηλ. 210 341.85.79 Δευ-Παρ. 11:00 – 14:00 και στην Ιστοσελίδα του Ιδρύματος www.mcf.gr
Εισιτήρια προπωλούνται και στα ταμεία του Ιδρύματος (Πειραιώς 206, Ταύρος) Δευ-Παρ 11:00 – 14:00 και τα απογεύματα μία ώρα πριν από την παράσταση – προβολή.
Εισιτήρια προπωλούνται και στα καταστήματα Public: Σύνταγμα, Πειραιά, Γλυφάδας, Αγ. Δημητρίου Metro Mall, Athens Mall Μαρούσι
Ωράριο λειτουργίας Public: Σάββατο, 09:00 – 20:00
Καθημερινές, 09:00 – 21:00
