Ο Ζαν Ονορέ Φραγκονάρ (γαλλ. Jean-Honoré Fragonard, 5 Απριλίου 1732, Γκρας – 22 Αυγούστου 1806, Παρίσι) ήταν Γάλλος ζωγράφος της εποχής του ροκοκό.
Στην ηλικία των έξι ετών ο Ζαν Ονορέ Φραγκονάρ εγκαταλείπει τη γενέτειρά του, για να εγκατασταθεί μαζί με την οικογένειά του στο Παρίσι, όπου θα περάσει ολόκληρη σχεδόν την υπόλοιπη ζωή του. Ήδη από πολύ μικρός λάτρευε τη ζωγραφική και οι γονείς του, βλέποντάς το αυτό, τον έστειλαν σε ηλικία 14 ετών στο καλλιτεχνικό εργαστήρι του Φρανσουά Μπουσέ. Το 1752 κερδίζει το Βραβείο της Ρώμης και έτσι λαμβάνει μια βασιλική υποτροφία για να σπουδάσει στη Γαλλική Ακαδημία στη Ρώμη. Τα αισθησιακά και ερωτικά θέματα τα οποία ζωγράφιζε ο Φραγκονάρ μάγεψαν τους μεγαλοαστούς και τους αριστοκράτες και γρήγορα απέκτησε μεγάλη απήχηση στη Γαλλία.
Κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης, αν και σε δυσμένεια λόγω των αριστοκρατών πατρόνων του, πήρε μια θέση συντηρητή στο Λούβρο με τη μεσολάβηση του Ζακ Λουί Νταβίντ. Την έχασε όμως το 1797 (κατ’ άλλους το 1805) και το 1806 πέθανε στην αφάνεια.
Όταν το 1776 ο ζωγράφος Jean-Honore Fragonard (1732-1806) αποτύπωσε την έμπνευσή του στον καμβά “Η κοπέλα που διαβάζει“, κανείς δεν θα μπορούσε να φανταστεί ότι ο ο πίνακας αυτός θα γινόταν κάποτε το πιο δημοφιλές κέντημα στην Ελλάδα!
Ο Jean-Honore Fragonard είναι ένας από τους πιο χαρακτηριστικούς εκπροσώπους του Rococo την περίοδο του Διαφωτισμού στη Γαλλία.
Τα έργα του, ερωτικά και αρκετά τολμηρά για την εποχή, απέκτησαν θαυμαστές και χορηγούς μέλη της αριστοκρατίας.
Οι εικόνες του γλαφυρές, με πολλούς συμβολισμούς και υπονοούμενα. Τα πρόσωπα με έντονα αποτυπωμένες εκφράσεις λένε τη δική τους ιστορία με μία μόνο ματιά.
Η μόδα της εποχής στα ρούχα καταγράφεται μέσα από τα πινέλα του με κάθε λεπτομέρεια. Η λεπτή δαντέλα, τα φουρό, οι πιέτες, τα χρώματα, τα αξεσουάρ και τα χτενίσματα αντρών και γυναικών, όλα είναι ολοκάθαρα αποτυπωμένα. Οι πίνακές του μέχρι και σήμερα διδάσκονται στις μεγάλες σχολές μόδας του κόσμου.
Η σχέση του με τον ερωτισμό είναι έκδηλη σε πολλά από τα έργα του. Το ίδιο και η πρόθεσή του να κλείνει το μάτι στον θεατή.
Οι κρυφοί εραστές και τα κλεφτά φιλιά δεν φαίνονται τόσο παράξενα, αν σκεφτεί κανείς πως ο μεγαλύτερος έρωτας της ζωής του ήταν μια παντρεμένη γυναίκα.
Παρ’ όλες τις πολλές αναλύσεις που έχουν γίνει πάνω στον πίνακά του “Ο σύρτης” (Le verrou), κανείς δεν έχει μπορέσει μέχρι στιγμής να δώσει μια εξήγηση στη σκηνή που απεικονίζει ο πίνακας. Πρόκειται για έναν βιασμό, ή για μια ερωτική σκηνή.
Η φήμη του σαν ζωγράφου ελαφρών και ανέμελων ερωτικών σκηνών τον συνόδευσε όχι μόνο στους αιώνες που ακολούθησαν αλλά και επέσυρε την περιφρόνηση πολλών για την τέχνη του. Άλλωστε, αν και εργάσθηκε για την ερωμένη του Λουδοβίκου ΙΕ’, Μαντάμ ντι Μπαρί, η κυριότερη πελατεία του ήταν πλούσιοι ιδιώτες. Μόνο που η πελατεία του άφησε το κομψό και χαριτωμένο κεφαλάκι της στην γκιλοτίνα της Γαλλικής Επανάστασης.
Λέγεται πως κάποτε ο βαρόνος ντε Σεν Ζυλιέν θέλησε να παραγγείλει έναν πίνακα και απευθύνθηκε σε ένα ζωγράφο σοβαρών θεμάτων της εποχής του. Του ζήτησε να ζωγραφίσει την ερωμένη του ενώ έκανε κούνια. Την κούνια θα την έσπρωχνε κάποιος επίσκοπος και απαραίτητη προϋπόθεση για την εκτέλεση του έργου ήταν να φαίνονται τα καταπληκτικά πόδια της. «Εμένα» του είπε «θα με τοποθετήσετε έτσι ώστε να μπορώ να βλέπω καλά τα πόδια αυτού του όμορφου πλάσματος». Ο σοβαρός ζωγράφος αποχώρησε, αλλά του σύστησε τον καταλληλότερο. Τον Ζαν Ονορέ Φραγκονάρ. Αυτή είναι η ιστορία της γέννησης του πιο διάσημου έργου του, της «Αιώρας».
Ο Φραγκονάρ, ο μεγαλύτερος εκπρόσωπος της ροκοκό ζωγραφικής, απεικόνισε όχι μόνο την ανεμελιά και τη χάρη των ερωτικών συνευρέσεων αλλά και τις απολαύσεις ενός ολόκληρου αιώνα, του 17ου. Και επειδή ο χρόνος δούλεψε σαν μηχανή στην υπηρεσία της τέχνης, σήμερα συζητάμε για έναν όχι μόνο διαπρεπή εκπρόσωπο της εποχής του αλλά για έναν μέγα ζωγράφο, δεινό σχεδιαστή και λαμπρό χαράκτη.
Ο Φραγκονάρ σπούδασε στο Παρίσι και στην Ιταλία και άρχισε τη σταδιοδρομία του ζωγραφίζοντας ιστορικά και μυθολογικά θέματα. Τα εγκατέλειψε γρήγορα και έγινε περιζήτητος γιατί αποτύπωνε με τη μοναδική του τέχνη τον απερίφραστο αισθησιασμό της ζωής. Με τη Γαλλική Επανάσταση έφτασε το τέλος της τέχνης του. Ήταν η σειρά του Νταβίντ και του ιδεώδους της Επαναστατικής Αρετής. Ο Φραγκονάρ με τη βοήθεια και μεσολάβηση του Νταβίντ δούλεψε για να εξοικονομήσει τα προς το ζην στην Υπηρεσία Μουσείων. Πέθανε λησμονημένος το 1805. Σήμερα τα έργα του είναι ανεκτίμητης αξίας.
Ιδιαίτερη είναι η αγάπη του και για τα μικρά χαριτωμένα αιλουροειδή, τις γάτες που συντρόφευαν κοπέλες της αριστοκρατίας και παιδιά.
Μερικούς από αυτούς τους πίνακες σας παρουσιάζουμε παρακάτω:
