Του Παναγιώτη Μήλα
«Ένας αντίθετος προς την βία λόγος για την ελευθερία της γυναίκας, μια παραίνεση σεβασμού του ηθικού νόμου κι ένα μάθημα συνετής δημοκρατικότητας είναι οι “Ικέτιδες” του Αισχύλου που παρουσίασε το Εθνικό Θέατρο στην Επίδαυρο.
Αυτή και είναι η ουσία που αναδεικνυόμενη μπορεί και τον σύγχρονο ακροατή του λόγου να ικανοποιήσει.
Στο καίριο αυτό σημείο δεν μπορούμε να πούμε ότι ανταποκρίθηκε πλήρως η παράσταση της Επιδαύρου. Είχαμε την εντύπωση ότι ο λόγος και η ουσία του συχνά μάς ξέφευγαν, συμπιεζόμενα ανάμεσα σε ένα πρόσθετο θέαμα και ακρόαμα, που τα εκάλυπταν.
Ο σκηνοθέτης Αλέξης Σολομός είναι ένας σύγχρονος ζωντανός άνθρωπος, έχει πολύ σύγχρονη αντίληψη και ξεχειλίζει από σύγχρονο θεατρικό αίσθημα. Το χάρισμα αυτό τον οδηγεί σε μια ορθή κατ’ αρχήν αντίληψη, να αντλεί από το αρχαίο δράμα την ουσία του και να την προσφέρει στον σημερινό θεατή κατά τρόπο που να την κάνει προσιτή και αφομοιώσιμη.
Το άλμα που επιχειρεί στο σημείο αυτό με την σκηνοθετική του εργασία, είναι ζωτικό και πρέπει να επισύρει την επιδοκιμασία, αν νοιαζόμαστε πραγματικά να βοηθήσουμε με την ανθρωπιστική παιδεία τον τωρινό άνθρωπο κι όχι να νεκραναστήσουμε το αρχαίο γράμμα της.
Αλλά δεν έχει ίσως βρει ακόμα το μέτρο στην προσπάθειά του αυτή – όπως συμβαίνει σε κάθε αλματική πρόοδο.
Κάνει πολύ “θέατρο” σε βάρος του λόγου. Ενώ στο λόγο βρίσκεται η ουσία που θέλει να μεταγγίσει.
Αυτό το πολύ “θέατρο” μάς έδωκε με την παράσταση της Επιδαύρου.
Η επικάλυψη αυτή του λόγου είναι πολύ πιο επώδυνη στα στάσιμα του χορού…
Ευτυχώς, όμως, υπάρχουν στην παράσταση οι ηθοποιοί».
***
Τα παραπάνω έγραφε πριν από 70 χρόνια τη Δευτέρα 27 Ιουλίου του 1964 ο δημοσιογράφος Μπάμπης Δ. Κλάρας, στην εφημερίδα «Βραδυνή» για τις «Ικέτιδες» του Αισχύλου που είχαν παρουσιαστεί στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ.
***
Ακριβώς τα ίδια – δυστυχώς – ισχύουν και για την παράσταση που είδαμε την Παρασκευή 23 Αυγούστου στο αργολικό θέατρο. Το απόσπασμα της κριτικής του Μπάμπη Κλάρα για την παράσταση που σκηνοθέτησε ο Αλέξης Σολομός ταιριάζει απόλυτα και για την παράσταση με την υπογραφή της Μαριάννας Κάλμπαρη. Σαν να γράφτηκε χτες…
Ασφαλώς ισχύει και η κατάληξη στο κείμενο του Κλάρα ότι «Ευτυχώς, υπάρχουν στην παράσταση οι ηθοποιοί».
Και πράγματι και οι ηθοποιοί και η σκηνοθέτις είχαν την τύχη να έχουν αυτή την ευτυχή συνεργασία.
Αλλά και εμείς οι θεατές είχαμε την τύχη να απολαύσουμε σπάνιες ερμηνείες από τα τρία «Λ» του θεάτρου μας, τη Λυδία, τη Λένα και τη Λουκία.
Πράγματι η Κονιόρδου [Πελασγός], η Παπαληγούρα [Υπερμνήστρα] και η Μιχαλοπούλου [Αμυμώνη] έδωσαν τον καλύτερο εαυτό τους και υπηρέτησαν άψογα το όραμα της Μαριάννας Κάλμπαρη.
Το ίδιο ισχύει και για τους άντρες της παράστασης, τον Γιάννη Τσορτέκη [Αιγύπτιος Κήρυκας] και τον Άκη Σακελλαρίου [Δαναός]. Υπήρξαν μοναδικοί.
Βασικός πυλώνας της παράστασης η μετάφραση του Ιωάννη Γρυπάρη. Η επιτυχής επεξεργασία του κειμένου και η δραματουργία από τη Μαριάννα Κάλμπαρη ανέδειξε τα μηνύματα του συγγραφέα.
Λιτά και λειτουργικά τα σκηνικά και τα κοστούμια με την υπογραφή της Χριστίνας Κάλμπαρη.
Η Στέλλα Κάλτσου με τον σχεδιασμό των φωτισμών συνετέλεσε στην εικαστική ολοκλήρωση της παράστασης.
Ο Χαράλαμπος Γωγιός με τη μουσική του σύνθεση και τις νότες του συνόδευσε με τον καλύτερο τρόπο το κείμενο του Αισχύλου.
Όπως είπα όμως πιο πάνω ευτυχώς στην παράσταση υπήρχαν οι ηθοποιοί.
***
Όλα τα άλλα – έτσι όπως δόθηκαν – ήταν απολύτως περιττά.
Η κορυφαία χορογράφος και χορεύτρια Χριστίνα Σουγιουλτζή παρουσίασε την εξαιρετική δουλειά της η οποία όμως «καπέλωσε» τον λόγο.
Το ίδιο έχω να πω και για τη Μαρίνα Σάττι, σολίστ μόνο [γιατί αλήθεια;] στις παραστάσεις της Επιδαύρου.
Εξαιρετικές στο τραγούδι και στην κίνηση οι κορυφαίες Chores και οι σπουδάστριες της Δραματικής Σχολής του Θεάτρου Τέχνης.
Αξιοθαύμαστα τα μέλη της Χορευτικής – Ακροβατικής ομάδας «Κι όμως κινείται».
Όμως…
Όμως γιατί να παρακολουθώ αν τα κορίτσια θα κάνουν με επιτυχία την κατακόρυφο αναστροφή; Γιατί να έχω την αγωνία κάθε φορά που κάποιος σκαρφάλωνε στο κιγκλίδωμα του σκηνικού; Γιατί να με απασχολεί το αν οι κύκλοι που σχηματίζουν με τα σώματά τους [και στον χαιρετισμό] μού θυμίζουν τις πάλαι ποτέ γυμναστικές επιδείξεις στο τέλος της χρονιάς;
Αυτά τα ταλαντούχα παιδιά θα μπορούσαν από μόνα τους να στηρίξουν μια οποιαδήποτε δική τους παράσταση.
Τώρα με τη συμμετοχή τους – που δεν ήταν ούτε δική τους επιλογή, ούτε δική τους ευθύνη – «μουτζούρωσαν» τον λόγο του Αισχύλου. Κρίμα…
***
«Ικέτιδες» του Αισχύλου σε σκηνοθεσία Αλέξη Σολομού στην Επίδαυρο τον Ιούλιο του 1964
