Επιμέλεια κειμένου: Ειρήνη Αϊβαλιώτου / catisart.gr
«Η ατμόσφαιρα έξω ήταν εξίσου αποπνιχτική όπως μέσα: Μια βουβή υγρασία κολλούσε στο δέρμα, το κλασικό ψιλόβροχο των Βρυξελλών είχε μόλις αρχίσει να πέφτει».
Οι Ελένη Βαρβιτσιώτη και Βικτώρια Δενδρινού έγραψαν το βιβλίο «Η τελευταία μπλόφα», που κυκλοφορεί από τις 17 Ιουνίου 2019 στα βιβλιοπωλεία.
Βασισμένες σε 230 ώρες συνεντεύξεων «off the record» και σε απόρρητα και μη έγγραφα, οι δημοσιογράφοι Ελένη Βαρβιτσιώτη και Βικτώρια Δενδρινού συνθέτουν για πρώτη φορά στο νέο τους βιβλίο «Η τελευταία μπλόφα» μία ολοκληρωμένη και νηφάλια αφήγηση της πιο κρίσιμης περιόδου της Ελλάδας μετά τη μεταπολίτευση.
Ιστορικό ντοκουμέντο
H «Τελευταία Μπλόφα» είναι ένα ιστορικό ντοκουμέντο, ένα συναρπαστικό βιβλίο με αποκαλύψεις και στοιχεία για το κρίσιμο πρώτο επτάμηνο του 2015, τότε που η Ελλάδα κινδύνευσε να πεταχτεί έξω από το ευρώ, που επιβλήθηκαν τα capital controls, που η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ πήγαινε αυτοσχεδιάζοντας στις διαπραγματεύσεις.
Όλο το παρασκήνιο που συγκλόνισε τη χώρα μας αλλά, κατά κάποιον τρόπο, και ολόκληρη την Ευρώπη και ενέπλεξε την Αμερική, παρουσιάζεται στο βιβλίο καταιγιστικά. Με την ανάγνωση παρακολουθούμε τις κινήσεις των πρωταγωνιστών της εποχής.
Oι δύο συγγραφείς έκαναν συνεντεύξεις με 95 ανθρώπους, όλες “off the record”, για να καταλήξουν στο υλικό που χρησιμοποίησαν μαζί με τις προσωπικές τους σημειώσεις και την εμπειρία από όσα έζησαν καλύπτοντας τα γεγονότα του 2015.
Το βιβλίο, page-turner, με πλήθος οικονομικών στοιχείων αλλά και με γλαφυρή σκιαγράφηση των χαρακτήρων, φέρει στην καρδιά του μια παγκόσμια αποκλειστικότητα. Ένα scoop: το πραγματικό «Σχέδιο Β» για την Ελλάδα που είχε η Ευρώπη σε περίπτωση που βρεθούμε εκτός ευρώ.
Αναλυτικά: η ανθρωπιστική βοήθεια που θα έστελναν οι Βρυξέλλες, το καινούργιο νόμισμα που θα ονομαζόταν νέα δραχμή, οι κινήσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας για να βεβαιωθεί ότι δεν θα τυπώσουμε παράτυπα ευρώ. Άρχισαν να αναζητούν αυτό το σχέδιο, που ήταν κρυμμένο σε ντουλάπες υπό την κωδική ονομασία «Ένταξη της Κροατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση» το 2014.
Ανάσες κομμένες. Χέρια ιδρωμένα. Αυτιά που βουίζουν. Μια «βουβή υγρασία που κολλάει στο δέρμα». Μεταμεσονύχτια τηλεφωνήματα, αλαφιασμένες φωνές. Η απειλή του Προκόπη Παυλόπουλου να παραιτηθεί.
Ρεπορτάζ και γλαφυρότητα
Το βιβλίο «H τελευταία μπλόφα – Το παρασκήνιο του 2015 – Οι συγκρούσεις – το Plan B» των Ελένη Βαρβιτσιώτη και Βικτώρια Δενδρινού (εκδόσεις Παπαδόπουλος) φέρει ως κείμενο τους βασικούς κώδικες της ειδησεογραφικής γραφής, όπως την άσκησαν εντατικά οι δύο δημοσιογράφοι την εποχή που εξετάζουν. Γύρω όμως από αυτόν το σκληρό πυρήνα του ρεπορτάζ, το βιβλίο έχει τις αρετές ενός μυθιστορηματικού μπεστ σέλερ που πηγάζει από τον γλαφυρό τρόπο παρουσίασης των προσώπων, των αντιδράσεών τους, ακόμα και των σκέψεών τους. Κατόπιν τούτου το βιβλίο διαβάζεται απνευστί.
Η αφηγηματικότητα, η εικόνα, η προσεκτική επιλογή των λέξεων, η ανάδυση του συναισθηματικού κόσμου των ηρώων πρωταγωνιστούν μαζί με τη δράση. Θα μπορούσε να ήταν ένα μυθιστόρημα μυστηρίου αν δεν αφορούσε ένα τόσο πρόσφατο ιστορικό γεγονός που έχει εξαντλητικά καλυφθεί από τον Τύπο. Η επένδυση στο βιωματικό στοιχείο των συγγραφέων είναι ένα προτέρημα που κρατά αμείωτη την προσοχή του αναγνώστη και επιτρέπει στο βιβλίο να προσεγγίσει ένα πολύ πιο ευρύ από το αναμενόμενο κοινό για μια τέτοια δύσκολη θεματική.
Εκατόν πενήντα επτά σελίδες αποτελούν το πιο καλά φυλαγμένο μυστικό της ελληνικής κρίσης. Πρόκειται για το σχέδιο των δανειστών στο οποίο περιγράφεται με ανατριχιαστικές λεπτομέρειες το πώς θα γινόταν η διαχείριση σε μία έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ. Μέχρι σήμερα ελάχιστα πράγματα για το θέμα αυτό είναι γνωστά. Το βιβλίο «Η τελευταία μπλόφα» φέρνει στο φως της δημοσιότητας για πρώτη φορά την αναλυτική διαδικασία και τις συνέπειες ενός Grexit.
Τι θα γινόταν σε καταθέσεις και συντάξεις; Πώς θα τυπωνόταν το νέο νόμισμα; Πόσο μεγάλη θα ήταν η ανθρωπιστική κρίση που θα αντιμετώπιζε η χώρα;
Ένα άκρως απόρρητο σχέδιο με τις καταστροφικές επιπτώσεις του Grexit είχε κατατεθεί το 2012 στην Κομισιόν, όταν η Ελλάδα βρισκόταν πιο κοντά από ποτέ στην έξοδό της από την ευρωζώνη, όπως αποκαλύπτει το βιβλίο των δημοσιογράφων Ελένης Βαρβιτσιώτη και Βικτώριας Δενδρινού.
Η “τέλεια καταιγίδα”
Πρόκειται για ένα ολοκληρωμένο και ψύχραιμο ρεπορτάζ για την πιο κρίσιμη περίοδο της Ελλάδας μετά τη μεταπολίτευση. Μια περίοδο κατά την οποία Έλληνες, θεσμοί και ξένοι αξιωματούχοι, συνέβαλαν στο να καταλήξει η Ελλάδα στο κέντρο της «τέλειας καταιγίδας».
Η Ελένη Βαρβιτσιώτη, ανταποκρίτρια της “Καθημερινής” και του ΣΚΑΪ στις Βρυξέλλες και η Βικτώρια Δενδρινού που εργάζεται για το πρακτορείο Bloomberg στις Βρυξέλλες, αποκαλύπτουν στο βιβλίο τους ένα μυστικό σχέδιο της Κομισιόν για τις καταστροφικές επιπτώσεις ενός Grexit με την κωδική ονομασία «Η προσχώρηση της Κροατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση».
Σε βαθύτερη κρίση
«Οποιοσδήποτε υπαινιγμός υπήρχε, θα οδηγούσε την Ελλάδα σε βαθύτερη κρίση, θα έπληττε τις χρηματαγορές και θα κλόνιζε την εμπιστοσύνη στο ίδιο το ευρώ. Στη συνέχεια, στις αρχές Ιουνίου του 2015 ένας νέος γύρος διαπραγματεύσεων για την έξοδο από την κρίση φαινόταν να βρίσκεται σε αδιέξοδο. Μέχρι να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις στις 13 Ιουλίου του 2015, Ε.Ε. και Ελλάδα είχαν συμφωνήσει σε ένα τρίτο σχέδιο διάσωσης. Στο μεταξύ, συνεχιζόταν η προετοιμασία της Ε.Ε. για την καταστροφή», όπως αναφέρεται σε απόσπασμα του βιβλίου.
«Μία μικρή ομάδα δέκα οικονομολόγων και δικηγόρων της Ε.Ε. είχαν συγκεντρωθεί τότε στον 15ο όροφο του κτιρίου Charlemagne, το οικονομικό αρχηγείο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στις Βρυξέλλες, και ξεσκόνισαν το παλιό «Plan B» σε περίπτωση που οι διαπραγματεύσεις με την Ελλάδα αποτύγχαναν. Οι λόγοι για τη μυστικότητα παρέμειναν οι ίδιοι με το 2012. Αλλά το σχέδιο έπρεπε να μετονομαστεί επειδή έκτοτε η Κροατία είχε ενταχθεί στην Ε.Ε.
Έτσι, το σχέδιο των 157 σελίδων μετονομάστηκε σε “Ανάλυση & Σχέδιο Έκτακτης Ανάγκης της Αλβανίας, Αδυναμία Πληρωμής χρέους 2015” και ήταν το μόνο που μπορούσαμε να κάνουμε για να ελαχιστοποιήσουμε την οικονομική και ανθρωπιστική καταστροφή σε περίπτωση που η Ελλάδα αποχωρούσε από την Ε.Ε. και την ευρωζώνη», επισημαίνει το βιβλίο.
Το κόστος
Στο δεύτερο κεφάλαιο «Managing Exit» εξετάζεται το τσουχτερό κόστος ενός Grexit.
«Σε εκείνη τη φάση, η Ελλάδα όφειλε το ποσό των 342 δισεκατομμυρίων ευρώ (387 δισ. δολάρια σε τρέχοντα δολάρια) στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, στην Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, στην Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων και σε άλλες κυβερνήσεις και τράπεζες της ευρωζώνης. …Στην περίπτωση της Ιταλίας, το ποσό ανερχόταν σε 63 δισεκατομμύρια ευρώ ή 4,1% του ΑΕΠ της χώρας. Για τη Γερμανία, το ποσό ήταν πολύ μεγαλύτερο, δηλαδή 92,8 δισεκατομμύρια ευρώ ή 3,4% του ΑΕΠ», γράφει, μεταξύ άλλων, το βιβλίο.
Σε περίπτωση του Grexit και αδυναμίας αποπληρωμής του χρέους, θα υπήρξε πλήρης εξάρτηση των ελληνικών τραπεζών από τον Έκτακτο Μηχανισμό της Στήριξης της Ε.Ε., με την έγκριση της ΕΚΤ που θα επεκτεινόταν έως την Τράπεζα της Ελλάδος. Για να λάβουν αυτά τα δάνεια σε μετρητά, οι τράπεζες έπρεπε να εγγυηθούν κυρίως σε κρατικά ομόλογα.
Όμως, όταν βρίσκεσαι στην ευρωζώνη, οι ελληνικές τράπεζες δεν έχουν τις ίδιες επιλογές όπως συμβαίνει με ένα ανεξάρτητο νομισματικό σύστημα. Θα έμεναν χωρίς ρευστότητα, διότι αυτό θα μπορούσε να προέλθει μόνο από το σύστημα του ευρώ… Αυτό σήμαινε ότι η χώρα θα είχε μόνο μία επιλογή για να αποφευχθεί η κατάρρευση των τραπεζών της. Η Τράπεζα της Ελλάδος θα έπρεπε να παράσχει ρευστότητα σε νέο νόμισμα – ουσιαστικά να βγει από την ευρωζώνη», αναφέρει το βιβλίο.
Η αλλαγή του νομίσματος
«Αυτό δεν θα απαιτούσε την άμεση εκτύπωση νέου χρήματος. Το πρακτικό μέρος θα μπορούσε να αντιμετωπιστεί μέσα σε λίγες ώρες, απαιτώντας απλώς από την Κεντρική Τράπεζα να αλλάξει τα συστήματα τεχνολογίας της πληροφορίας, ώστε να μετατρέψει τα ευρώ στους τραπεζικούς λογαριασμούς στο νέο της νόμισμα. Σε λίγες ώρες, η Τράπεζα της Ελλάδος θα μπορούσε να μετατρέψει τα πάντα… Η υποτίμηση της νέας δραχμής έναντι του ευρώ θα ήταν άμεση. Για να γίνει πραγματικότητα η αλλαγή του νομίσματος, «η Ελλάδα θα χρειαζόταν να εισαγάγει νέα νομοθεσία», όπως αναφέρεται στο μυστικό σχέδιο, «ανταλλάσσοντας ευρώ βάσει της ελληνικής νομοθεσίας με τη νέα δραχμή». Όλες οι καταθέσεις σε ευρώ θα έπρεπε να αλλάξουν με το νέο νόμισμα».
Στο βιβλίο αναφέρεται επίσης ότι «αυτό δεν ήταν η μόνη συνέπεια μιας αλλαγής νομίσματος».
«Εάν η Ελλάδα εγκαταλείψει τη ζώνη του ευρώ, το πρώτο πράγμα που θα συμβεί θα ήταν ότι το νέο νόμισμα δεν θα έχει αξιοπιστία», σύμφωνα με πηγή που συμμετείχε στις συζητήσεις.
«Κανείς δεν θα θέλει να κρατήσει αυτό το νόμισμα, έτσι σύντομα θα υπήρξε υποτίμησή του έναντι του ευρώ υποτίμησης». Αυτό σημαίνει ότι το νόμισμα θα έχανε την αξία του έναντι του ευρώ, μια υποτίμηση που θα τροφοδοτούσε τον πληθωρισμό και με τη σειρά του, θα αποδυνάμωνε περαιτέρω το νέο νόμισμα. Αυτό θα είχε σοβαρές συνέπειες για το ελληνικό χρέος, καθώς θα ήταν ακόμη σε ευρώ. Αυτό σήμαινε ότι μια “πολύ σημαντική αναδιάρθρωση του χρέους” θα ήταν απαραίτητη», σχολιάζει μεταξύ άλλων το βιβλίο.
Πρόβλημα επιβίωσης
Ένα 20% του πληθυσμού, γύρω στα δύο εκατομμύρια άνθρωποι, θα αντιμετώπιζε άμεσο πρόβλημα επιβίωσης δίχως τη δυνατότατα να καλύψει στοιχειώδεις ανάγκες τροφής και θέρμανσης, τα νοσοκομεία θα υπολειτουργούσαν, οι προμήθειες σε φάρμακα και καύσιμα θα μειώνονταν δραματικά, προ των πυλών βρισκόταν μια κρίση που η Ευρώπη είχε να δει από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, έτσι περιέγραφε τη διαφαινόμενη κατάσταση το άκρως απόρρητο σχέδιο Β που προετοίμαζαν οι Ευρωπαίοι αξιωματούχοι στην περίπτωση απόσυρσης της Ελλάδας από την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Η τακτική της ελληνικής κυβέρνησης ήταν να μπλοφάρει μέχρι την τελευταία στιγμή, πιστεύοντας πως έτσι θα έπειθε ότι ήταν αποφασισμένη να το τραβήξει ως το τέλος ώστε να πετύχει μια καλύτερη διαπραγμάτευση, μια τακτική –καταδικασμένη εκ των προτέρων– που εφαρμόστηκε με τον χειρότερο τρόπο, καθώς οι διαπραγματευτές μας ήταν εντελώς απροετοίμαστοι, ξεκινούσαν μια περιπέτεια δίχως τη στοιχειώδη επεξεργασία των παραμέτρων, εμφανίζονταν στις αίθουσες των συνομιλιών χωρίς έγγραφα και φορητούς υπολογιστές σαν να πήγαιναν εκδρομή με το σακίδιο και το τσαλακωμένο σακάκι έχοντας παντελή άγνοια κινδύνου, γεγονός που έκανε έξαλλους τους Ευρωπαίους εταίρους.
Αβάσταχτη ελαφρότητα
Πίσω από κλειστές πόρτες παίχτηκε η μοίρα εκατομμυρίων ανθρώπων που δεν είχαν ιδέα πόσο κοντά στην ολοκληρωτική κατάρρευση είχε φτάσει η ζωή τους και σ’ αυτό το θρίλερ, εκτός από τον Αλέξη Τσίπρα, που δεν είχε συνειδητοποιήσει ακριβώς τι συνέβαινε, κεντρικό ρόλο έπαιζε ο Γιάνης Βαρουφάκης, πλαισιωμένος από μια ομάδα πανεπιστημιακών και τεχνοκρατών, όπως ο Τζέιμς Γκαλμπρέιθ, που δεν είχαν ιδέα για τον τρόπο λειτουργίας της ελληνικής οικονομίας. Την ίδια στιγμή, κάποιοι άλλοι διάσημοι ακαδημαϊκοί, όπως οι νομπελίστες Τζόζεφ Στίγκλιτς και Πολ Κρούγκμαν, όπως κι ο Τζέφρι Σακς, ήταν ενθουσιασμένοι με το πείραμα και προέτρεπαν με αβάσταχτη ελαφρότητα τους Έλληνες να πηδήξουν στο κενό, ώστε να δουν στην πράξη τις συνέπειες εφαρμογής των οικονομικών μοντέλων τους.
Το μοιραίο πρόσωπο
Όλοι τους διαψεύστηκαν παταγωδώς, την κρίσιμη στιγμή οι αγορές φάνηκαν ανεπηρέαστες διαψεύδοντας όσους προέβλεπαν παγκόσμια αναταραχή που θα έδινε διαπραγματευτικά υπερόπλα στους Έλληνες. Χωρίς αμφιβολία, ο Βαρουφάκης είναι το μοιραίο πρόσωπο σ’ αυτή τη διαπραγμάτευση, όλες οι κινήσεις του αποδείχτηκαν αποτυχημένες, έκοβε με κάθε τρόπο τις γέφυρες προσβάλλοντας υψηλόβαθμα στελέχη, παραβίαζε όλους τους κώδικες δεοντολογίας μιλώντας στους επικεφαλής θεσμικών οργάνων σαν να τους έκανε μάθημα, έχανε πολύτιμο χρόνο τη στιγμή που η χώρα βρισκόταν στο χείλος του γκρεμού, πρότεινε μέτρα που προκαλούσαν τα γέλια στους υπόλοιπους Ευρωπαίους (φοιτητές και τουρίστες εφοδιασμένοι με μικροκάμερες και μικρόφωνα για την καταγραφή φορολογικών παραβιάσεων), έδειχνε μια συμπεριφορά απερίγραπτη τη στιγμή που διακυβευόταν το μέλλον της πατρίδας του και κατάφερε στο τέλος να στρέψει τους πάντες εναντίον του.
Τα ερωτήματα
Τι πραγματικά έγινε το 2015 σε Αθήνα και Βρυξέλλες στις κρίσιμες διαπραγματεύσεις; Τι ειπώθηκε στις συναντήσεις των πιο ισχυρών; Τελικά ποιος παίρνει τις πιο σημαντικές αποφάσεις στην Ευρώπη;
Ποιο ήταν το σχέδιο έκτακτης ανάγκης (Plan B) που είχαν ετοιμάσει οι Ευρωπαίοι για την έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ;
Πόσο κοντά έφτασε η Ελλάδα στην άτακτη έξοδό της από το ευρώ;
Πώς ένας νεαρός, χαρισματικός πρωθυπουργός μέσα σε λίγους μόνο μήνες μετατράπηκε από τον μεγαλύτερο πολέμιο των μνημονίων και της γερμανικής συνταγής λιτότητας σε σύμμαχο – κλειδί της Άνγκελα Μέρκελ και της Ε.Ε.;
Όσοι ζήσαμε την ταλαιπωρία από τις ατέλειωτες ουρές μπροστά στα αυτόματα μηχανήματα ανάληψης δεν θα την ξεχάσουμε κι ούτε μπορούμε να ξεχάσουμε όσους πρότειναν χρησιμοποίηση των αποθεμάτων του νομισματοκοπείου για την εκτύπωση ευρώ –καθαρή παραχάραξη, που επισείει ποινικές ευθύνες–, τα ταξίδια στη Ρωσία για την εύρεση συμμάχων, που αποδείχτηκαν κινήσεις εκτός τόπου και χρόνου.
Ένα βιβλίο που διαβάζεται ως πραγματικό θρίλερ εξουσίας στο οποίο όλοι, Έλληνες, θεσμοί και ξένοι αξιωματούχοι, συνέβαλαν στο να καταλήξει η Ελλάδα στο κέντρο της «τέλειας καταιγίδας».
Το βιβλίο γραμμένο με αυτό τον τρόπο, παρά τις στεγνές νησίδες ειδησεογραφικής αναφοράς που παρεμβαίνουν στην αφηγηματική συνέχεια, είναι προφανές ότι δίνει υλικό για ένα σίριαλ ή ταινία στην κατηγορία «οικονομικό θρίλερ». Και τη στιγμή ακριβώς που έχουν ολοκληρωθεί τα γυρίσματα της ταινίας του Κώστα Γαβρά που βασίζεται στο βιβλίο του Γιάνη Βαρουφάκη, η «Τελευταία μπλόφα» δείχνει να είναι η συλλογική απάντηση της άλλης πλευράς.
Κι αυτό που μας μαθαίνει είναι ότι η μέθοδος της μπλόφας δεν λειτουργεί στις σύγχρονες αγορές, που δεν καταλαβαίνουν από τέτοια κόλπα. Όσα έγιναν, που ελπίζουμε πως δεν θα ξαναζήσουμε, ήταν μια εμπειρία πολύ επώδυνη που μας ωρίμασε, μας προσγείωσε, μας έμαθε να βλέπουμε την πραγματικότητα κατάματα και, θέλουμε να πιστεύουμε πως, μας πήγε ένα βήμα πιο μπροστά.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑΤΑ
Από ποιον πλανήτη είσαι;
Βράδυ Τρίτης 7 Ιουλίου
Το ίδιο απόγευμα, η σκυτάλη μεταβιβάστηκε στους ηγέτες της Ε.Ε. Η σύνοδος κορυφής είχε οριστεί για τις 8 η ώρα το βράδυ. Έξω είχε ακόμα φως όταν ο Αλέξης Τσίπρας έφτασε με το συνηθισμένο του χαμόγελο για να αντιμετωπίσει, αυτή τη φορά, μια οργισμένη ομάδα ηγετών της Ευρωζώνης και έναν καταιγισμό επικρίσεων για τους χειρισμούς του.
Ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, ο οποίος είχε συγκαλέσει τη συνάντηση, δεχόταν ήδη πυρά, καθώς πολλοί από αυτούς δεν ήθελαν να ξαναμπλεχτούν με τις καφκικές τεχνικές λεπτομέρειες που συνεπαγόταν ένα νέο ελληνικό πρόγραμμα: Θεωρούσαν ότι αυτές θα έπρεπε να διευθετηθούν στο Eurogroup και δεν ήταν διατεθειμένοι να σπαταλούν τον χρόνο τους.
Άλλοι ήταν ακόμα πιο απογοητευμένοι από την τακτική του Τσίπρα. «Καμία χώρα δεν αξίζει μια κυβέρνηση που ψεύδεται. Μας λες ψέματα, λες ψέματα στον λαό σου, είναι ντροπή!» είπε στον Έλληνα πρωθυπουργό η Λιθουανή πρόεδρος Ντάλια Γκριμπαουσκάιτε, γνωστή ως «Steel Magnolia» για τα ειρωνικά και συχνά καυστικά της σχόλια.
Η Μέρκελ και ο Ολάντ κράτησαν κοινή στάση ζητώντας από τον Τσίπρα να υποβάλει τις προτάσεις του για ένα νέο, πλήρες μνημόνιο. Ο φιλικά διακείμενος Γάλλος πρόεδρος ύψωσε τους τόνους όταν κατάλαβε ότι, παρόλο που είχε συμβουλεύσει τον Αλέξη Τσίπρα να έρθει στη συνάντηση με λεπτομερείς, αξιόπιστες μεταρρυθμιστικές προτάσεις, τόσο ο ίδιος όσο και ο υπουργός Οικονομικών του έφτασαν στις Βρυξέλλες με άδεια χέρια, με τον Τσίπρα μάλιστα να καταφεύγει στη συνηθισμένη ρητορική του για την «ανάγκη της πολιτικής λύσης».
«Ο κριτής είναι το Eurogroup, δεν είμαστε δικαστήριο για να έρχεσαι να κάνεις έφεση» τον επέπληξε ο Ολάντ.
Η Ντάλια Γκριμπαουσκάιτε ξαναχτύπησε: «Είσαι από άλλο πλανήτη; Αυτό που κάνεις είναι έγκλημα κατά του ίδιου του λαού σου. Κανονικά δεν έπρεπε να ασχολούμαστε και να σπαταλάμε τον χρόνο μας με κυβερνήσεις που λένε ψέματα και εξαπατούν!». Η Γκριμπαουσκάιτε ήταν από τους Ευρωπαίους ηγέτες που βρίσκονταν στη δυσάρεστη θέση να πρέπει να εξηγούν στους ψηφοφόρους τους για ποιο λόγο βοηθούσαν οικονομικά μια κυβέρνηση που ζητούσε αυξήσεις σε συντάξεις και κατώτατους μισθούς πολύ υψηλότερους από τους δικούς τους. Οι Βαλτικές χώρες, πρώτες και καλύτερες, θεωρούσαν ότι καλούνταν να χρηματοδοτήσουν τη σπατάλη και την κακοδιαχείριση της ελληνικής κυβέρνησης.
Στο τέλος της συνάντησης, το συμπέρασμα ήταν σαφέστατο: Το γεγονός ότι η Ελλάδα είχε αποφασίσει να διεξαγάγει δημοψήφισμα δεν άλλαζε τα δεδομένα. Η ελληνική κυβέρνηση όφειλε να εργαστεί στο πλαίσιο του Εurogroup και να ζητήσει ένα νέο πρόγραμμα διάσωσης. Οι μεταρρυθμιστικές προτάσεις της έπρεπε να είναι συγκεκριμένες, αξιόπιστες και να παρουσιαστούν μέσα στις επόμενες 48 ώρες. Ο Τουσκ έληξε τη συνάντηση, καθώς δεν είχε νόημα να συζητήσουν περαιτέρω χωρίς προτάσεις στο τραπέζι. «Η ωμή πραγματικότητα είναι ότι έχουμε μόνο πέντε ημέρες για να καταλήξουμε στην τελική συμφωνία. Μέχρι τώρα, απέφυγα να μιλήσω για προθεσμίες. Αλλά απόψε οφείλω να δηλώσω ξεκάθαρα ότι η τελική προθεσμία λήγει αυτή την εβδομάδα» δήλωσε ο Τουσκ.
Ζήτησε από όλους τους ηγέτες της ΕΕ και όχι μόνο τους 19 της Ευρωζώνης να αφήσουν ελεύθερο το πρόγραμμά τους για την προσεχή Κυριακή. Αν σημειωνόταν αρκετή πρόοδος μέσα στις επόμενες ημέρες, τότε οι 19 της Ευρωζώνης θα συναντιούνταν ξανά για να εγκρίνουν ένα νέο πρόγραμμα. Εάν όχι, όμως, τότε οι ηγέτες των 28 χωρών της ΕΕ θα καλούνταν στις Βρυξέλλες αυθημερόν για να συζητήσουν πώς θα έβγαινε η Ελλάδα από την Ευρωζώνη, γεγονός που θα είχε επιπτώσεις και για ολόκληρη την ΕΕ.
«Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι αυτή είναι ίσως η πιο κρίσιμη στιγμή της ιστορίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της Ευρωζώνης» δήλωσε ο Τουσκ. «Η αδυναμία μας να καταλήξουμε σε συμφωνία μπορεί να οδηγήσει στην πτώχευση της Ελλάδας και την κατάρρευση του τραπεζικού της συστήματος. Κάτι σίγουρα οδυνηρότερο για τον ελληνικό λαό».
[…]
Νέες προτάσεις
Πρωί Τετάρτης 8 Ιουλίου
Το πρωί, ο Τσακαλώτος και ο Χουλιαράκης έφτασαν στο γραφείο του Γερούν Ντάισελμπλουμ στο κτίριο Justus Lipsius στις Βρυξέλλες, μαζί με τον κορεατικής καταγωγής Αμερικανό Γκλεν Κιμ, τον σύμβουλο του υπουργείου Οικονομικών, τον οποίο είχε αρχικά προσλάβει ο Βαρουφάκης. Έπρεπε να συντάξουν την επιστολή με την οποία ζητούσαν ένα νέο πρόγραμμα και έπρεπε να φροντίσουν αυτή να περιέχει όλα τα απαραίτητα στοιχεία και να είναι διατυπωμένη στον σωστό τόνο. Ο Τόμας Βίζερ και ο Χανς Φάιλμπριφ, που γνώριζαν καλύτερα απ’ όλους τους περιορισμούς κάθε χώρας στο Eurogroup, ήταν επίσης παρόντες.
Μόλις συμφώνησαν για το τι έπρεπε να λέει η επιστολή της αίτησης, οι Έλληνες κατευθύνθηκαν προς την πρεσβεία της Γαλλίας στην ΕΕ. Ο Μπρουνό Μπεζάρ, ο Γάλλος εκπρόσωπος του Euroworking group, ανέλαβε τον ρόλο του μεσολαβητή και συνεργάστηκε με τον ομόλογό του Γιώργο Χουλιαράκη, βοηθώντας τους Έλληνες στη σύνταξη των προτεινόμενων μεταρρυθμίσεων ώστε να γίνουν αποδεκτές από την Ευρωζώνη. Οι Γάλλοι είχαν επίσης καλέσει για βοήθεια τον Ντέκλαν Κοστέλο, τον μοναδικό εκπρόσωπο των θεσμών που συμμετείχε σε αυτή την άσκηση.
«Ας επικεντρωθούμε σε τρεις αλλαγές» είπε ο Κοστέλο, δείχνοντας στους Έλληνες σε ποια σημεία θα μπορούσαν να αλλάξουν τη γλώσσα στην υπάρχουσα συμβιβαστική πρόταση χωρίς να αλλάξουν την ουσία: Για παράδειγμα, σε θέματα ιδιωτικοποιήσεων, έγινε ξεκάθαρο ότι «δεν θα γίνει ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας». Αυτό σήμαινε ότι οι προτεινόμενες μεταρρυθμίσεις που ετοιμαζόταν να στείλει η Ελλάδα δεν διέφεραν σε μεγάλο βαθμό από εκείνες που η πλειονότητα του κόσμου είχε μόλις καταψηφίσει στο δημοψήφισμα. Μετά από πολύωρες συνομιλίες με συνοδεία σάντουιτς, το έργο στη γαλλική πρεσβεία ολοκληρώθηκε. Το ίδιο απόγευμα ο Τσακαλώτος, ο Χουλιαράκης και οι ομάδες τους επέστρεψαν με την τελευταία πτήση της Aegean Airlines στην Αθήνα έχοντας μαζί τους το οριστικό κείμενο που περιέγραφε τι ήταν πρόθυμη να κάνει η Ελλάδα για να λάβει νέα δάνεια.
Προς μεγάλη έκπληξη του στενού του κύκλου, ο Τσίπρας δέχθηκε ασυζητητί τα μέτρα που του πρότεινε η οικονομική του ομάδα. Στις 9:30 το βράδυ ώρα Βρυξελλών, πριν ακόμη η ομάδα προσγειωθεί στην Αθήνα, οι προτάσεις είχαν πάρει την έγκριση του πρωθυπουργού και βρίσκονταν ήδη στα εισερχόμενα e-mail του Γερούν Ντάισελμπλουμ.
***
Η Ελένη Βαρβιτσιώτη είναι ανταποκρίτρια της Καθημερινής και του ΣΚΑΪ στις Βρυξέλλες από το 2014. Ξεκίνησε τη δημοσιογραφική της πορεία το 2004 από την ερευνητική ομάδα της τηλεοπτικής εκπομπής «Οι φάκελοι», καλύπτοντας πληθώρα θεμάτων στην Ελλάδα, την Ευρώπη, τη Λατινική Αμερική και τις ΗΠΑ. Το 2016 βραβεύτηκε από το Ίδρυμα Μπότση για τις ανταποκρίσεις της από τις Βρυξέλλες κατά τη διάρκεια της κρίσης. Έχει κληθεί να μιλήσει για την ΕΕ στο CNN, στο βρετανικό SKY News και στην τηλεόραση και το ραδιόφωνο του BBC. Σπούδασε δημοσιογραφία και ιστορία στο Πανεπιστήμιο της Βοστόνης.
Η Βικτώρια Δενδρινού εργάζεται για το πρακτορείο Bloomberg στις Βρυξέλλες. Αρθρογραφεί κυρίως για οικονομικά και πολιτικά θέματα, εστιάζοντας στην Ευρωζώνη. Στις Βρυξέλλες ξεκίνησε ως ανταποκρίτρια το 2014 για τη Wall Street Journal, ενώ πριν εργαζόταν για το Reuters Breakingviews και τον Economist στο Λονδίνο. Καλείται συχνά να σχολιάσει τα ευρωπαϊκά οικονομικά τεκταινόμενα σε διεθνείς τηλεοπτικές και ραδιοφωνικές εκπομπές. Σπούδασε φιλοσοφία, πολιτικές επιστήμες και οικονομικά στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και κατέχει μεταπτυχιακό στα οικονομικά από το University College London.
Ταυτότητα βιβλίου
Η τελευταία μπλόφα
Το παρασκήνιο του 2015, οι συγκρούσεις, το Plan B
Ελένη Βαρβιτσιώτη, Βικτώρια Δενδρινού
Εκδόσεις Παπαδόπουλος
