«Η γυναίκα και ο ακροβάτης». Μια παράσταση με τη γλώσσα του θαύματος

Γράφει η Ειρήνη Αϊβαλιώτου

Η bijoux de kant, πιστή στη σύγχρονη νεοελληνική δραματουργία, παρουσιάζει αυτή την εποχή στο bijoux de kant HOOD art space το θεατρικό έργο του Μιχάλη Βιρβιδάκη «Η γυναίκα και ο ακροβάτης». Μια υπερρεαλιστική ιστορία για τα μικρά θαύματα που ετοιμάζει ο καθένας μας κρυφά, πίσω από τα κλειστά παράθυρα των διαμερισμάτων.

O Γιάννης Σκουρλέτης σκηνοθέτησε μια παράσταση για την ιερή μανία της επιθυμίας. Δύο άνθρωποι, μια συνταξιούχος δασκάλα κι ένας μοναχικός ακροβάτης, έχουν μια παράξενη συνάντηση. Αυτό που τους χωρίζει, είναι αυτό που ταυτόχρονα τους ενώνει. Βαθιά ριζωμένοι στον πραγματικό κόσμο της αγάπης, ο άντρας και η γυναίκα αναζητούν την απροσδιόριστη πνευματική ειρήνη, φοβούμενοι, ωστόσο, την απώλεια της ανθρώπινης επαφής που αυτή μπορεί να επιφέρει.

To έργο, στο οποίο πρωταγωνιστούν η Αμαλία Μουτούση και ο Θανάσης Δόβρης, είναι μια συγκινητική κωμωδία για το πώς το παρελθόν διασταυρώνεται αναπάντεχα με το παρόν, για το πώς γεννιέται η αγάπη και η αποδοχή όταν αφήνουμε πίσω μας τις προκαταλήψεις.

Βρισκόμαστε στο λιμάνι μιας επαρχιακής πόλης, σε μια σοφίτα. Τα φώτα ανάβουν δειλά την ώρα του δειλινού. Εκεί κατοικεί η ουράνια Ουρανία.

Ένα λιλιπούτειο σαλόνι, ένα καλοστρωμένο κρεβάτι, μια κουζίνα μια σταλιά που λάμπει από πάστρα, γλυκό περγαμόντο σε γυάλινο βάζο στο σκαλιστό τραπέζι, παλιά δαντέλα και σχολαστική φροντίδα στο εξαίσιο σκηνικό του Κωνσταντίνου Σκουρλέτη.

Ένας πλανόδιος ακροβάτης με το όνομα Θόδωρας μπαίνει από τη μισάνοιχτη πόρτα,  ζητά από την Ουρανία να χρησιμοποιήσει το παράθυρο του σπιτιού της που κοιτά στην πλατεία για μια επίδειξη πετάγματος με φτερά που κατασκευάζει ο ίδιος. Χρόνια έχει άνθρωπος να διαβεί αυτή την είσοδο. Η Ουρανία σαν να τον περιμένει από πάντα. Υπάρχει κάτι μυστηριώδες και ταυτόχρονα οικείο στην ατμόσφαιρα.

Αίσθημα βαθύ, αγάπη, θερμότητα, χρώμα. Οι πιο δύσκολοι κι επικίνδυνοι τόνοι εναρμονίζονται τόσο σφιχτά στις ερμηνείες των δύο σπουδαίων ηθοποιών, που αισθάνεσαι πως δημιουργήθηκαν με βαθιά μυστική ενότητα κι απλότητα.

Από το ανοιχτό παράθυρο του σκηνικού και την κουρτίνα που απαλά κυματίζει, νιώθεις πως βλέπεις τη μικρή πόλη, την πλατεία με το ρολόι, την αληθινή ρωμέικη φύση, με το χώμα της, με τον ήλιο της, με την οδυνηρή λαϊκή ιστορία των σπιτιών της.

Όμοια στην ποιητική διάθεση είναι και η μεγάλη σκιά τού καμπαναριού, τα ακίνητα καΐκια, η γαλάζια μακρινή θάλασσα και τα ερημικά δέντρα του τόπου τούτου. Το τοπίο δεν είναι απλή, ρεαλιστική, όπως συνηθίζουν εύκολα να λένε, αναπαράσταση των όσων βλέπει το εξωτερικό μάτι, είναι κυρίως ψυχικό τοπίο, μια σύνθεση εξωτερικού και εσωτερικού ματιού, μια αναζήτηση εντός των ορίων της τέχνης, να βρεθεί και να διατυπωθεί, χωρίς παραμόρφωση της εξωτερικής μορφής, η εσώτερη, η αόρατη ουσία…

Ο θεατής της παράστασης, ας απολαύσει νοερά με τη σειρά του τη χαμηλόφωνη ομορφιά ενός μικρού τόπου. Ας φανταστεί -ας πούμε- τα Χανιά χωρίς τους τουρίστες τους. Τις γνώριμες κρητικές κορυφογραμμές, τους θυσάνους των πεύκων και τις καμπύλες πλαγιές.

Τα σταχτοπράσινα χρώματα και τα παιχνίδια της ώχρας, τον απαλό θαλασσινό ορίζοντα και τα λευκά ελλειπτικά πανιά, τα ορεινά μονοπάτια, το ταπεινό σπιτάκι και τους σιωπηλούς ερειπιώνες των παλαιών εκκλησιών.

Το φως, το χώμα και το χρώμα που συνθέτουν το αλάνθαστο ετούτο ψυχικό τοπίο. Και μαζί, τα δροσερά πορτρέτα των δύο ηρώων -της γυναίκας και του ακροβάτη- με το πολύτιμα ενσταλαγμένο μουσικό άρωμα εποχής, με τα σχέδια και τις αποτυπώσεις μιας προσωπικής περιπλάνησης.

Αλλά επίσης, ας νιώσει τα πολύτιμα τεκμήρια και τις σπάνιες υφές που εγκλείουν έναν ολόκληρο κόσμο με ουσιαστικές πνευματικές αναζητήσεις, με αυτοσχέδιες βεγγέρες, με ριψοκίνδυνα ακροβατικά και ολονύχτιες συζητήσεις στα καφενεία, με μακρά ευεργετικά καλοκαίρια και απολαύσεις βραδύτερες της πραγματικότητας.

Εκεί, στην παράσταση του Γιάννη Σκουρλέτη, το αλλόκοτο, η φαντασία και το όνειρο συναντούν τη βαθιά υπαρξιακή αγωνία του επικείμενου τέλους και η γνωριμία των δύο αυτών αγγελικών πλασμάτων, καταλήγει σε ένα ρεσιτάλ υπερρεαλισμού.

«Η Γυναίκα και ο Ακροβάτης» είναι μια ποιητική και ζωγραφική αποτύπωση του ανορθολογικού μέρους του μυαλού που δεν εφησυχάζει παρά μόνο σκαρφίζεται διαρκώς παράδοξα τεχνάσματα ώστε να διαφύγει από τη βίαιη μοναξιά της καθημερινότητας. Ένα υπερρεαλιστικό αφήγημα που εγκωμιάζει τον ασίγαστο πόθο του ατόμου για το υπερβατικό, την αέναη  ανάγκη για ελευθερία.

Σε ένα τοπίο όπου οι μύχιες σκέψεις έχουν στρεβλώσει την κανονική μορφή των πραγμάτων, σε αυτό το κρυφό σπίτι καταφύγιο, μια γυναίκα και ένας άνδρας οραματίζονται το ανέφικτο. Να πετάξουν!

Ένα έργο, γραμμένο από τον Μιχάλη Βιρβιδάκη συμβολιστικό σε περιεχόμενο, που απεικονίζει μία μεταφορά, μία αλληγορία για τη ζωή, μια κατάσταση του μυαλού παρά μια εξωτερική πραγματικότητα. Η μοναξιά, οι προσδοκίες της κοινωνίας από τις γυναίκες, το γήρας και οι αόρατες ζωές τους. Η ιστορία δεν προσφέρει εύκολες λύσεις ούτε αισιόδοξα φινάλε. Αντίθετα, είναι ανθρώπινη, σαν βγαλμένη από μια καθημερινότητα που φαντάζει τρομακτικά οικεία.

Η παράσταση χαρίζει στους θεατές μια ιστορία με πραότητα στην πλοκή, απλή, άμεση και συχνά κοφτερή, χωρίς συναισθηματικές εξάρσεις ή έντονες αφηγήσεις. Αντιθέτως, τα γραφόμενά της μοιάζουν με διαλογισμούς, με σιγανές αναζητήσεις ανθρώπων όχι πολύ διαφορετικών από εμάς τους ίδιους.

Ο σκηνοθέτης με δεξιοτεχνία αφήνει τα γεγονότα να μιλήσουν από μόνα τους. Τελειώνοντας η παράσταση, νιώθει κανείς μια ιδιόμορφη απελευθέρωση, είναι η γλώσσα του θαύματος.

Τα κοστούμια – props (Κωνσταντίνος Σκουρλέτης, Βενετία Long), η κίνηση (Διονύσης Νικολόπουλος), οι Φωτισμοί (Γιώργος Μαρουλάκος) συνθέτουν ένα  οπτικό και συναισθηματικό ταξίδι.

Ο Θανάσης Δόβρης ερμηνευτικά εξαίρετος, αποτύπωνε με τρομερή φυσικότητα όλο τoν συναισθηματισμό του ήρωα και τις διακυμάνσεις του… Πανάξιος συμπαίχτης της Αμαλίας Μουτούση.

Η ύπαρξη του Ακροβάτη ως οντολογικό φαινόμενο, όπως ερμηνεύεται από τον Θανάση Δόβρη, κατανοείται πλήρως μόνο μέσα από την εξέλιξη της ιστορίας και δη την κατάληξή της.

Η Ουρανία, από την πλευρά της, είναι ένα μυθικό πρόσωπο που επιθυμεί να υπερβεί τον φυσικό νόμο της βαρύτητας. Και η επιθυμία της, στο έργο τουλάχιστον, ακούγεται απολύτως φυσιολογική…

Η Αμαλία Μουτούση ήταν απλώς υπέροχη.

Αυτό το βελούδο στη φωνή.

Αυτή η αλήθεια στο βλέμμα.

Αυτή η ροζ παρουσία.

Η Αμαλία Μουτούση δεν ερμήνευσε την Ουρανία, απλώς— τη βίωσε, την ένιωσε, τη μοιράστηκε με όλους μας.

• Η παράσταση είναι αφιερωμένη στη μνήμη του Μάνου Χατζιδάκι.

***

Αμαλία Μουτούση και Θανάσης Δόβρης στο έργο του Μιχάλη Βιρβιδάκη ‘Η γυναίκα και ο ακροβάτης’