Του Παναγιώτη Μήλα
Στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 1950 το Παναθηναϊκό Στάδιο – το «Καλλιμάρμαρο» – ήταν ο μοναδικός αθλητικός χώρος στον οποίο πήγαινα τουλάχιστον μία φορά την εβδομάδα, την Κυριακή, για την παρακολούθηση των Διασυλλογικών Αγώνων Στίβου.
Το πιο θεαματικό αγώνισμα ήταν – για μένα – ο δρόμος των 3.000 μέτρων στιπλ, με το ιδιαίτερο πέρασμα της τεχνητής λίμνης. Σε αυτό το αγώνισμα κυρίαρχος ήταν ο Γιώργος Παπαβασιλείου, ο αθλητής που δεν έβρεξε ποτέ τα παπούτσια του όσα χρόνια έπαιρνε μέρος σε αυτή την κούρσα.
Στη λίμνη – με μήκος περίπου 3,70 μ. και βάθος του νερού περίπου στα 30 εκατοστά στο σημείο κοντά στο εμπόδιο – όλοι ανεξαιρέτως οι αθλητές έκαναν πάντα …βουτιά. Ο μόνος που δεν ένιωσε ούτε σταγόνα στα πόδια του ήταν ο Παπαβασιλείου. Ήταν ο «ιπτάμενος θρύλος» με τον αέρινο τρόπο και την τεχνική που όλοι θαύμαζαν αλλά κανείς δεν μπόρεσε να αντιγράψει.
Στο βάθος του Παναθηναϊκού Σταδίου, στην κλειστή στροφή των 200 μ. ήταν η «Λίμνη» και εκεί μαζευόμαστε για να απολαύσουμε αυτόν το κορυφαίο και ανίκητο πρωταθλητή μας.
***
Την Πέμπτη 12 Μαρτίου 2020 σε ηλικία 90 χρονών ο Παπαβασιλείου έκανε το τελευταίο του άλμα. Αυτή τη φορά είχε μπροστά του την προσωπική Αχερουσία Λίμνη της ζωής του… Έδωσε τη μάχη. Δεν την πέρασε!
***
Θεωρώ τυχερό τον εαυτό μου επειδή και μόνον όταν τον παρατηρούσα να αγωνίζεται ήταν κέρδος. Έδινε μαθήματα συνέπειας, μαχητικότητας και σοβαρότητας. Ήταν πάντα με το χαμόγελο και πάντα με διάθεση να βοηθήσει.
Κάθε φορά που τον έβλεπα – μετά τον αγώνα – παρατηρούσα τον τρόπο με τον οποίο οι συναθλητές του αλλά και οι παράγοντες των συλλόγων τον αντιμετώπιζαν με απόλυτο σεβασμό.
Το 1961 στον χώρο που βρίσκεται γύρω από το τις άνω κερκίδες του Σταδίου προετοιμαζόμουν για τους Πανελλήνιους Μαθητικούς Αγώνες Στίβου. Ήταν τότε ένας χωμάτινος στίβος. Κάθε μέρα έκανα εκεί προπόνηση, μέχρι τη στιγμή που ξαφνικά είδα τον Γιώργο Παπαβασιλείου να τρέχει αδιάκοπα για ώρες… Όταν ολοκλήρωσε την προπόνησή του και πριν φύγει πήρα το θάρρος να του μιλήσω. Του είπα ότι έκανα προπόνηση για τριπλούν. Παρά την κούρασή του γύρισε πίσω και μου έδωσε μερικές συμβουλές. Συμβουλές που αποδείχτηκαν χρήσιμες τόσο για τον αγώνα που έδωσα ύστερα από λίγες ημέρες, όσο και για τον αγώνα της ζωής που ακολούθησε.
Τα χρόνια πέρασαν και τον Φεβρουάριο του 2014 ο ανιψιός μου Δημήτρης Βασιλικός, που είναι προπονητής στίβου, με έφερε σε επαφή με τον ήρωα των παιδικών μου χρόνων.
Μέσα από το βιβλίο του Κώστα Τσαγκαράκη με τον τίτλο «Γιώργος Παπαβασιλείου. Ο θρύλος των στηπλ» έμαθα χίλιες λεπτομέρειες από τη ζωή του. Ιστορίες που κάθε μία ήταν – και είναι – μάθημα ζωής. Ιστορίες χτισμένες από τις δοκιμασίες του πρωταθλητή μας. Και μόνο να τις διαβάσεις είναι αρκετό για να πάρεις δύναμη και να κάνεις χωρίς φόβο το επόμενο βήμα.
***
Στο βιβλίο αυτό «συνάντησα» και πάλι τα λόγια που μου είχε πει εκείνες τις ημέρες του Απριλίου του 1961 στον ελεύθερο ανοιχτό προπονητικό στίβο στο «Καλλιμάρμαρο».
***
Μου είχε πει τότε: «Προτρέπω τους νέους να αθλούνται. Η άθληση είναι η καλύτερη επένδυση για την υγεία. Πρέπει οι άνθρωποι να ξεκινούν τον αθλητισμό από την παιδική ηλικία. Οφείλουμε όλοι να προνοούμε για την υγεία μας. Όταν θα έχουμε καταστρέψει την υγεία μας τότε θα είναι αργά για να την περισώσουμε. Ιδιαίτερα προτρέπω τους νέους να ασχοληθούν με τον στίβο. Ο στίβος είναι το πιο όμορφο άθλημα. Προσφέρει μεγάλες χαρές, προσφέρει χαρακτηριστικές συγκινήσεις. Βέβαια είναι κύρια ατομικό άθλημα. Στον στίβο όλα υπολογίζονται με το χρονόμετρο και τη μεζούρα. Ό,τι κάνει ο αθλητής είναι δικό του. Η κάθε επίδοση του αθλητή ανήκει στον αθλητή και κανείς δεν μπορεί να του την πάρει ή να την εκμεταλλευτεί»…
***
Όμως ο Γιώργος Παπαβασιλείου με έμαθε επίσης τι σημαίνει «αυτοκριτική», λέγοντάς μου την παρακάτω ιστορία: «Με τον μεγάλο Εμίλ Ζάτοπεκ, τον «άνθρωπο – ατμομηχανή» που ήταν αξιωματικός του τσέχικου στρατού τρέξαμε μία φορά εδώ στο Παναθηναϊκό Στάδιο το 1957. Ήταν μία συνάντηση Ελλάδας – Τσεχοσλοβακίας. Μας έβαλαν να τρέξουμε στα 5.000 μ. Ξεκινάει η κούρσα. μπροστά ο Ζάτοπεκ πίσω εγώ. Περνούσαν οι στροφές. Εγώ κολλητός πίσω από τον Ζάτοπεκ. Αυτός καθώς έτρεχε αγκομαχούσε και μούγκριζε. Είχε ίδιο τον ρυθμό στο τρέξιμο. Εγώ τον άκουγα και τον πήγαινα κατά βήμα. Είχα δυνάμεις να τον περάσω. Μέσα μου όμως φοβόμουν. Το πρωί – της ημέρας του αγώνα – και μέχρι τις πέντε το απόγευμα, δούλευα ορθοστασία στις αποθήκες της ΔΕΗ, δίπλα στην «Ελαΐς», στην Οδό Πειραιώς. Ήμουνα αρκετά κουρασμένος. Είχα όμως και προκατάληψη. Έλεγα: «Σιγά μην περάσω εγώ τον Ζάτοπεκ». Έτσι φτάσαμε στην τελευταία στροφή που «χτύπησε το καμπανάκι». Ο Ζάτοπεκ μόλις άκουσα το «καμπανάκι» έκανε ένα άνοιγμα και μου έφυγε 10 μέτρα. Εγώ είχα πολλές δυνάμεις. Τον πλησίασα αλλά δεν τολμούσα να τον περάσω. Έμεινα πίσω του και τερμάτισα δεύτερος. Μετά τον αγώνα έκανα την αυτοκριτική μου. Πάντοτε μετά τους αγώνες έκανα αυτοκριτική. Μίλαγα με τον εαυτό μου και έβλεπα πού έκανα λάθη για να μην το επαναλάβω. Έτσι σε αυτόν τον αγώνα με τον Τσέχο πολυολυμπιονίκη είπα ότι ήταν λάθος να έχω προκατάληψη μπροστά στη φήμη του και να χάσω ενώ μπορούσα να τον κερδίσω»…
***
Ο «αέρινος» στιπλίστας που έγραψε χρυσές σελίδες, γεννήθηκε την 10η Δεκεμβρίου 1930 στην Αρεθούσα Θεσσαλονίκης.
Αγωνίστηκε με τα χρώματα του Άρη και της ΑΕΚ, στο αγώνισμα των 3.000 μ. στιπλ και είχε το προσωνύμιο «αέρινος» για τον τρόπο που περνούσε τα εμπόδια. Είχε καταρρίψει 12 φορές το πανελλήνιο ρεκόρ με πρώτο στις 10 Σεπτεμβρίου 1953 στην Αθήνα με επίδοση 9.30.8 και τελευταίο στις 19 Ιουνίου 1962 στην Πράγα με 8.45.8. Κατέκτησε 11 πρωταθλήματα (ανδρών), στέφθηκε 7 φορές Βαλκανιονίκης και δύο χάλκινος, κατέκτησε δύο χρυσά μετάλλια στους Μεσογειακούς (1955, 1959), πήρε την 8η θέση στους Πανευρωπαϊκούς του 1958 ενώ αγωνίστηκε και στα προκριματικά του 1962.
Μετείχε στους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μελβούρνης (1956, 8.55.6) και της Ρώμης (1960, 8.51.2).
Εκτός από το αγώνισμα των στιπλ αγωνιζόταν και στα 5.000 μ. όπου είχε καταρρίψει τρεις φορές το πανελλήνιο ρεκόρ, 14.41.2 το 1955, 14.35.8 το το 1956 και 14.34.4 το 1958 αγώνισμα στο οποίο στέφθηκε και επτά φορές Πανελληνιονίκης. Στο ίδιο αγώνισμα κατέκτησε δύο ασημένια και δύο χάλκινα Βαλκανικά μετάλλια.
Το 1955 αναδείχθηκε, από τον Πανελλήνιο Σύνδεσμο Αθλητικού Τύπου, κορυφαίος Έλληνας αθλητής.
***
Αναμνηστική φωτογραφία πριν από την αναχώρηση για τους Ολυμπιακούς Αγώνες της Μελβούρνης του 1956. Από αριστερά: Τάκης Κωνσταντινίδης (1.500 μ), Αντώνης Γεωργούλης (Ελληνορωμαϊκή πάλη στα 87+ κιλά), Γιώργος Τσακανίκας (Σφαιροβολία), Γιάννης Καμπαδέλλης (110 μ. εμπόδια), Ότο Σίμιτσικ (Εθνικός προπονητής) Βαγγέλης Δεπάστας (800 μ.), Γιώργος Παπαβασιλείου (3.000 μ. στιπλ) και Στέλιος Μπόνας (Ιστιοπλοΐα – με σκάφος Sharpie). (Η παραπάνω φωτογραφία είναι από το αρχείο του Χρήστου Σβολόπουλου, στην εφημερίδα «Έθνος»).
***
«Το 1956 η εθνική ομάδα στίβου των Ενόπλων Δυνάμεων στους παγκόσμιους αγώνες του ΣΙΣΜ στο Βερολίνο… Μπροστά στην Πύλη του Βρανδεμβούργου που χώριζε το Δυτικό από το Ανατολικό Βερολίνο. Πίσω μας η επιγραφή να μας προειδοποιεί ότι υπάρχει και το Ανατολικό Βερολίνο… Μπροστά, από αριστερά, Σιδερής, Βαγγέλης Δεπάστας, Γιώργος Παπαβασιλείου, Σπυρόπουλος, Πολίτης, Ντίνος Βεντίκος (δεξιά, σε ημικάθισμα). Πίσω Άρης Ρουμπάνης, Χρήστος Σβολόπουλος, ο σμηναγός Αχ. Παππάς και στην άκρη δεξιά ο Δημήτρης Λιμπερόπουλος. (Η παραπάνω φωτογραφία και η λεζάντα είναι από το liberopoulos.gr).
***
Τσεχοσλοβακία, Πράγα, 1962. Από αριστερά: Γιώργος Παπαβασιλείου, Μάκης Σκούρτης, Νίκος Γεωργόπουλος. Σε αυτούς τους αγώνες ο Μάκης είχε κάνει Νέο Πανελλήνιο Ρεκόρ στα 400 εμπόδια 52.2 αν θυμάμαι καλά. Εγώ (Ν.Γ.) είχα κάνει στα 400 μ. νομίζω 48.0 ή 48.1 ή 48.2, για τον Γιώργο …δεν θυμάμαι. (Η παραπάνω φωτογραφία και η λεζάντα είναι από τη σελίδα του Νίκου Γεωργόπουλου στο FB).
***
«Στο Δυτικό Βερολίνο το 1956, καμαρώναμε τότε ως νικητές …τώρα (2015) σκυφτοί ως ηττημένοι… Χωρισμένη η Γερμανία τότε στα δύο. Μπροστά από αριστερά: Τάκης Κωνσταντινίδης, εγώ (Δημήτρης Λιμπερόπουλος), Γιώργος Παπαβασιλείου, Λούης Χεπ (οπερατέρ). Πάνω από αριστερά: Σπυρόπουλος, Κώστας Πολίτης, Σιδερής, Γιώργος Τσακανίκας. Πίσω: Αριστείδης Ρουμπάνης, με τη στολή Χρήστος Χιώτης, Βαγγέλης Δεπάστας, ανθυπολοχαγός Γιάννης Καμπαδέλλης, Στάθης Καλαμπάκος. (Η παραπάνω φωτογραφία και η λεζάντα είναι από το liberopoulos.gr).
***
Ιταλία. Ρώμη. 1960. Ολυμπιακοί Αγώνες. Ο Κλασικός Αθλητισμός (Στίβος): Κώστας Λώλος (4 Χ 100 μ.) Κώστας Σφήκας (Άλμα Τριπλούν), Γιώργος Ρουμπάνης (Άλμα επί Κοντώ), Δημήτρης Σκούρτης (400 μ. με Εμπόδια), Γιώργος Μαρσέλλος (110 μ. με εμπόδια), Ανδρέας Κουβελογιάννης (Σφύρα), Λεωνίδας Κόρμαλης (4 Χ 100 μ.) Νίκος Γεωργόπουλος (100 μ. – 200 μ. – 4 Χ 100 μ.), Γιώργος Τσακανίκας (Σφαίρα), ο μασέρ της Ομάδας, βετεράνος Πρωταθλητής της πάλης, ο Κώστας Μοραγέμος (400 μ.). Κάτω: Γιώργος Παπαβασιλείου (3.000 μ. στιπλ), Γιάννης Κομητούδης (4 Χ 100 μ.) και Τάκης Επιτρόπουλος (Δέκαθλο). (Η παραπάνω φωτογραφία και η λεζάντα είναι από το liberopoulos.gr).
***
Στη βασική φωτογραφία, το 1957 στην αναμέτρηση «Βαλκάνια – Σκανδιναβία» ο Γιώργος Παπαβασιλείου κόβει το νήμα στο αγώνισμα των 3.000 μ. στιπλ, στο Παναθηναϊκό Στάδιο. (Από το μηνιαίο αθλητικό περιοδικό «Τα Σπορ» των ετών 1957 – 1961).
Η φωτογραφία του 1957, στο Παναθηναϊκό Στάδιο, στη μονομαχία του με τον «άνθρωπο – ατμομηχανή» Έμιλ Ζάτοπεκ, στην αναμέτρηση Ελλάδας – Τσεχοσλοβακίας, είναι από το αρχείο του Χρήστου Σβολόπουλου στην εφημερίδα «Έθνος».
***
***
Τον Γιώργο Παπαβασιλείου θα αποχαιρετήσουμε την Παρασκευή 13 Μαρτίου 2020 στις 4 το απόγευμα στο Νεκροταφείο των Αγίων Αναργύρων (Λεωφόρος Δημοκρατίας 208, Άγιοι Ανάργυροι, 13562, Αττική. Τηλέφωνο: 210 – 26.11.824). Επιθυμία της οικογενείας του είναι αντί στεφάνων να πραγματοποιηθούν δωρεές στο σωματείο «Ελπίδα» – Σύλλογος Φίλων Παιδιών με Καρκίνο. Τηλέφωνο: 210 – 77.00.009.
