24.7 C
Athens
Παρασκευή 29 Μαρτίου 2024

Γιάννης Καλατζόπουλος, αμοιβαία έλξη με την τέχνη

Ως μαθητής άφησε ενεό τον καθηγητή του όταν πολύ νωρίτερα από τη διδακτέα ύλη χρησιμοποιούσε το σύστοιχο αντικείμενο και τη γενική απόλυτο. Εξ απαλών ονύχων ηθοποιός, μάθαινε, προόδευε κι εξελισσόταν. Πρόσφερε στο θέατρο και στον ελληνικό κινηματογράφο πολλά. Χρόνια από τη ζωή του και κομμάτι από την ψυχή του. H κινηματογραφική του φιγούρα ασύγκριτα αγαπητή. Καλλιτέχνης που δεν ευτελίζει την τέχνη του. Tην υπηρετεί με κύρος και τιμή. Με σεβασμό. Όπως της αξίζει και όπως του αξίζει. Άνθρωπος φωτεινός, εγκάρδιος, πεπαιδευμένος, με εξαιρετική καλλιτεχνική ιδιοσυγκρασία. Σε αμοιβαία έλξη με την τέχνη. Ο Γιάννης Καλατζόπουλος, πολυτάλαντος, πολυσχιδής, εμβριθής, εργάζεται θαρραλέα δημιουργώντας παραστάσεις για «νέους θεατρόφιλους», έχοντας πάντα στο νου του το κοινό. Η δουλειά του στις διασκευές κλασικών έργων είναι διανοητική άσκηση, ταξίδια σε απάτητα νησιά και μακρινούς προορισμούς στο χώρο και στο χρόνο. Οι ερμηνείες του διαπνέονται πάντα από τη φροντίδα γι’ αυτόν τον ένα, το μοναδικό άγνωστο θεατή που ίσως μια παράσταση του αλλάξει τη ζωή και που ποτέ δεν ξέρεις ποια μέρα θα βρίσκεται στην πλατεία του θεάτρου και θα σε παρακολουθεί. Ένας καλλιεργημένος συνομιλητής είναι ο Γιάννης Καλατζόπουλος, με λόγο ορθό, εντιμότητα, έρωτα για τη δουλειά του, ευαισθησία. Υποδύεται ρόλους, σκηνοθετεί παραστάσεις, γράφει βιβλία. Ένας συνειδητά απατηλός υποκριτής, που μετατρέπεται σ’ αληθινό, συγκινητικό, ανθρώπινο ήρωα. Και βέβαια βαδίζει με επιδεξιότητα πάνω στο τεντωμένο σκοινί του πολιτισμού μας δίχως ο μαγνήτης της βαρβαρότητας, της επιτήδευσης, της ευκολίας και της ματαιοδοξίας να καταφέρνει, έστω, να τον αγγίξει.

Διαβάστε τη συνέντευξή του.

* Ο πατέρας μου ήταν από τον Πύργο της Ηλείας. Η μάνα μου Κεφαλονίτισσα. Οι καλύτεροι άνθρωποι που έχω γνωρίσει. Μας μεγάλωσαν, την αδελφή μου κι εμένα, όχι με νουθεσίες, απαγορεύσεις και εντολές, αλλά με το παράδειγμά τους. (Στη φωτογραφία ο Γιάννης Καλατζόπουλος ως Φύλακας στην επετειακή παράσταση για τα 50 χρόνια του ΚΘΒΕ, “Μικρά Διονύσια”).

Ασφαλώς θα έχετε πολλές και όμορφες αναμνήσεις από την παιδική σας ηλικία. Θέλετε να αφηγηθείτε μία ιδιαίτερη για το cat is art;

* Άπειρες αναμνήσεις, καλές και κακές. Κάποιες τις έχω συμπεριλάβει στο μυθιστόρημά μου “Γιαννάκης, το παιδί-θαύμα” από τις εκδόσεις «Καστανιώτη». Τι να πρωτοθυμηθώ; Στην πρώτη Γυμνασίου ήθελαν να με διώξουν από το Βαρβάκειο, επειδή το ότι έπαιζα στο θέατρο και το σινεμά χαλούσε την εικόνα αυτού του σοβαρού και αυστηρού σχολείου! Την ίδια μέρα που κάλεσαν τη μητέρα μου στο γραφείο για να της το ανακοινώσουν, ο φιλόλογος διάβασε την έκθεσή μου στην τάξη σαν υπόδειγμα καλού κειμένου. Στο διάλειμμα με κράτησε για να με ρωτήσει πού είχα μάθει να χρησιμοποιώ τη γενική απόλυτο, το σύστοιχο αντικείμενο και άλλα τέτοια “δύσκολα” του συντακτικού, που ακόμα δεν τα είχαμε διδαχθεί. “Στο θέατρο”, του απάντησα. “Στις πρόβες του έργου «Γαλιλαίος» του Μπρεχτ, σε μετάφραση Μάριου Πλωρίτη. Το ανεβάζει ο κύριος Βασίλης Διαμαντόπουλος και παίζω το ρόλο του αγαπημένου μαθητή του Γαλιλαίου. Πηγαίνω μετά το σχολείο και μαθαίνω με ευχάριστο τρόπο, παίζοντας, όχι μόνο αυτά που σας έκαναν εντύπωση, αλλά και το ηλιοκεντρικό σύστημα του Κοπέρνικου, τον ουμανισμό της Αναγέννησης, τις κοινωνικές τάξεις στην Ευρώπη του 16ου και του 17ου αιώνα, τις διάφορες θεωρίες για το ρόλο της Επιστήμης και της Τέχνης στην κοινωνική εξέλιξη και πολλά άλλα που δεν μας μαθαίνετε εδώ”. Ακόμα θυμάμαι το στόμα που άνοιξε δυο πιθαμές ο δυστυχής. (Φωτογραφία: Γιάννης Καλατζόπουλος, Ταμίλα Κουλίεβα από τις δοκιμές για τα “Μικρά Διονύσια”).

Ποια σημειώματα – παρακαταθήκες έχετε φυλάξει στο δικό σας μπαούλο (Όπως ο Διονύσης στην παράσταση “Μικρά Διονύσια”, όπου συμμετείχατε);

* Από όλους τους δασκάλους μου μάζευα όσο πιο πολλά μπορούσα. Ο Πέλος Κατσέλης, ο Μινωτής, ο Κουν, ο Διαμαντόπουλος, η Αλκαίου, η Κυρία Κατερίνα Ανδρεάδη, η Έλλη Λαμπέτη, ο Κατράκης, ο Μυράτ, ο Μπάκας, η Βέρα Ζαβιτσιάνου, ο Μήτσος Λυγίζος και τόσοι άλλοι σπουδαίοι άνθρωποι του θεάτρου, ο καθένας με το δικό του ιδιαίτερο τρόπο, μου έμαθαν πάρα πολλά που όμως θα μπορούσα να τα συνοψίσω σε τρεις φράσεις: Παίζε με τον άλλον και για τον άλλον, και όχι μόνος σου. Παίζε έχοντας στο νου σου τον άγνωστο θεατή, αυτόν που ίσως αλλάξει η ζωή του από τη δική σου ερμηνεία και που δεν ξέρεις ποια μέρα θα είναι στην πλατεία του θεάτρου. Παίζε τόσο φυσικά που να μη φαίνεται ότι παίζεις, αλλά όχι και τόσο φυσικά που να φαίνεται ότι δεν παίζεις.

Το γεγονός ότι από παιδί ήσασταν αναγνωρίσιμος σε όλη την ελληνική επικράτεια, τι σημασία είχε για τη μετέπειτα σταδιοδρομία σας;

* Ήταν και καλό και κακό. Κάποιοι θιασάρχες, σκηνοθέτες, πρωταγωνιστές, με ήξεραν από παιδί και με σκέφτονταν πιο εύκολα για κάποιο ρόλο από άλλους νέους συναδέλφους. Κάποιοι άλλοι πάλι σκέφτονταν αλλιώς. Ένα παιδί που γίνεται νεαρός, αποτελεί πάντα ένα ζωντανό κίνδυνο να φανερωθεί η πραγματική σου ηλικία!..

Έργα του κλασικού ρεπερτορίου, που προορίζονται για μεγάλους θεατές, συνηθίζετε να τα μεταμορφώνετε σε μαγευτικά παιδικά θεατρικά παραμύθια. Τι σας γοητεύει σ’ αυτή τη διαδικασία;

* Πιστεύω ότι το παιδικό κοινό πρέπει να έρχεται από πολύ νωρίς σε επαφή με το αληθινό θέατρο και όχι με διάφορα θεατροειδή εργάκια που απευθύνονται τάχα σε παιδιά -λες και τα παιδιά είναι άτομα μειωμένης ικανότητας να σκέφτονται, να φαντάζονται και να αισθάνονται. Όταν έγραφε τα έργα του ο Σαίξπηρ ήξερε ότι ανάμεσα στους θεατές θα είναι και παιδιά. Υπάρχουν έργα για μεγάλους που μπορούν άνετα να τα παρακολουθήσουν και ανήλικοι, χωρίς διασκευή. Κι εγώ όταν διασκευάζω έργα του Αριστοφάνη, του Σαίξπηρ, του Μολιέρου, του Λόρκα, δεν τα απλοποιώ. Προσπαθώ απλώς να φανταστώ πώς θα τα έγραφαν αυτοί οι τεράστιοι ποιητές σήμερα, αν ήξεραν σε τι κόσμο ζουν τα σημερινά παιδιά, τι προσλαμβάνουσες έχουν, πόσο έχει διαφθαρεί το γούστο και το κριτήριό τους από την τηλεόραση, τα ηλεκτρονικά, την περιρρέουσα ασχήμια και ανοησία. (Στη φωτογραφία, δάσκαλος φιλοσοφίας στον “Αρχοντοχωριάτη” του Μολιέρου).

Σκέπτεστε κάποιο γνωστό έργο που με την κατάλληλη διασκευή θα ήταν ιδανικό για μικρούς θεατές;

* Τα έργα που έχω διασκευάσει και ανεβάσει μέχρι τώρα, τα επέλεξα ακριβώς γιατί στην πραγματικότητα είναι καταπληκτικά παραμύθια: Οι “Όρνιθες” του Αριστοφάνη, το “Όνειρο Καλοκαιρινής Νύχτας” του Σαίξπηρ, ο “Πέερ Γκυντ” του Ίψεν, η “Τουραντό”, ο “Κύκλος με την Κιμωλία”, ο “Δον Κιχώτης” τι είναι; Παραμύθια για μικρούς και μεγάλους είναι. Αυτόν τον καιρό έχει καρφωθεί στο μυαλό μου ένα έργο του Μπέρναρντ Σο, “Ο Ανδροκλής και το Λιοντάρι”, που θα μπορούσε να γίνει μια υπέροχη παράσταση για παιδιά. Έχει όμως αρκετές δυσκολίες και όλο το αναβάλλω.

Προτιμάτε τον όρο «παιδικό θέατρο» ή «θέατρο για παιδιά»;

* Σίγουρα το “θέατρο για παιδιά” αποδίδει καλύτερα την έννοια ενός θεάτρου επαγγελματικού, πλήρους, σοβαρού και υπεύθυνου που απλώς απευθύνεται σε παιδιά. Ενώ στον όρο “παιδικό θέατρο” χωράει και το θέατρο που γίνεται στο σχολείο από μαθητές, ή το ερασιτεχνικό θέατρο με τα παιδιά ενός συλλόγου, μιας κατασκήνωσης κ.λπ. Χωράει επίσης και το άθλιο κερδοσκοπικό “θέατρο” που κάνουν διάφοροι αετονύχηδες, εκμεταλλευόμενοι (οικονομικά και ψυχικά) παιδάκια που οι γονείς τους τα σπρώχνουν για να ικανοποιήσουν το δικό τους ψώνιο. Βέβαια το θέατρο που εγώ κάνω και προτείνω, θα το ονόμαζα “θέατρο για νέους θεατρόφιλους”, γιατί απευθύνεται τόσο σε παιδιά όσο και σε ενήλικες που για διάφορους λόγους δεν είχαν τη δυνατότητα ή τη διάθεση να πάνε μέχρι τώρα στο θέατρο -και σε αυτούς τους λόγους συμπεριλαμβάνω και την αποτυχία του κατεστημένου θεάτρου να τους προσελκύσει.

Δελεαστήκατε ποτέ από κάποια επιστήμη;

* Με γοητεύει η Ιστορία. Έχω σπουδάσει Πολιτικές Επιστήμες στην Πάντειο και Νομικά στη Νομική Αθηνών, αλλά νομίζω πως, αν ήμουν νεότερος, θα σπούδαζα Ιστορία και Μαθηματικά.

Ως καλλιτέχνης είστε παρατηρητικός;

* Δεν το κάνω επίτηδες. Έχει γίνει πια κάτι το σύμφυτο με την ύπαρξή μου. Πιάνω συχνά τον εαυτό μου να μη ζει, αλλά να παρατηρεί τη ζωή του.

Γράφετε βιβλία, διασκευάζετε θεατρικά έργα, σκηνοθετείτε, τραγουδάτε, ερμηνεύετε. Τι από όλα αυτά σας συγκινεί περισσότερο;

* Ο έρωτας. Που ζει πίσω και μέσα απ’ όλα αυτά.

Το θέατρο είναι ενός είδους βαρόμετρο για την ακμή ή την παρακμή μιας εποχής;

* Ναι, αλλά πρέπει να ξέρεις να το διαβάζεις. Μερικές φορές το θέατρο καταγράφει την παρακμή της κοινωνίας, με το να βρίσκεται σε ακμή το ίδιο. Παράδειγμα η Κατοχή και η δικτατορία όπου το θέατρο πήγαινε πολύ καλά, ακριβώς γιατί ο κόσμος χρειαζόταν ένα πνευματικό καταφύγιο. Σήμερα αντίθετα, η γενική κοινωνική αποσύνθεση αντανακλάται και στην κρίση του θεάτρου. Κυρίως, κρίση ρεπερτορίου. Δεν γράφονται πια σημαντικά έργα, παγκοσμίως εννοώ, γιατί δεν υπάρχουν άνθρωποι που να θέλουν να δουν σημαντικά έργα.

Ποια είναι τα επόμενα επαγγελματικά σας σχέδια;

* Θ’ αρχίσω σε λίγο πρόβες φρεσκαρίσματος για τα μονόπρακτα του Τσέχοφ που ανέβασα πέρσι στο ΚΘΒΕ και θα επαναληφθούν το Φθινόπωρο. Παράλληλα σκηνοθετώ τη “Χώρα των Πουλιών” (διασκευή μου από τους “Όρνιθες”) στην παιδική σκηνή του θεάτρου «Σοφούλη» στην Καλαμαριά. Τον Οκτώβριο θ’ αρχίσω πρόβες για τον “Μανδραγόρα” του Μακιαβέλι που θ’ ανεβάσω με το “Θέατρο Τεχνών” της Λάρισας. Και μετά τις γιορτές θα ξαναπάω στη Θεσσαλονίκη, όπου θα σκηνοθετήσω τον “Πίτερ Παν” του Τζέιμς Μπάρι σε δική μου διασκευή, για το ΚΘΒΕ. Θα παίξω κιόλας, τον Κάπτεν Χουκ! (Δεξιά: “Ριχάρδος Γ΄”, 1960: Χριστίνα Καλογερίκου – Δούκισσα του Γιορκ, Γιάννης Καλατζόπουλος – Ριχάρδος, Δούκας του Γιορκ, Κάκια Παναγιώτου – Ελισάβετ. Πίσω: Άγγελος Γιαννούλης – Καρδινάλιος Μπουσιέ. Εθνικό Θέατρο).

Τι σας κάνει να γελάτε και τι μπορεί να σας προξενήσει θλίψη;

* Η βλακεία με κάνει πότε να γελάω και πότε να μελαγχολώ. Πολύ όμως.

Τι κάνετε τα λίγα δευτερόλεπτα της μετάβασης, λίγο πριν περάσετε από την κουίντα στη σκηνή;

* Προσπαθώ να συγκεντρωθώ. Δηλαδή να ξεχάσω πως ξέρω τα λόγια και τις κινήσεις μου, ώστε να είναι σα να μου ‘ρχονται εκείνη τη στιγμή ακούγοντας (σαν για πρώτη φορά) την ατάκα του άλλου ηθοποιού.

Είστε πολύ έμπειρος ηθοποιός. Ύστερα από τόσα χρόνια, έχετε ακόμη τρακ και αν ναι πώς το ξεπερνάτε;

* Δεν το ξεπερνάω. Το αφήνω να με συγκινήσει. (Αριστερά: “Η τρελή του Σαγιό”, 1966. Γιάννης Καλατζόπουλος – Γκρουμ, Βέρα Ζαβιτσιάνου – Ίρμα, Κατίνα Παξινού – Ωρελί, Νικηφόρος Νανέρης – Πέτρος. Εθνικό Θέατρο).

Όσον αφορά την τέχνη, η κρίση μπορεί να έχει και θετικό πρόσωπο;

* Πάντα. Όλα στη ζωή έχουν δύο όψεις. Η κρίση αυτή άλλωστε είναι καθαρά κρίση του καπιταλιστικού συστήματος. Θα μας γονατίσει ώσπου να βγει η ψυχή του, αλλά μετά εμείς θα ζήσουμε. Αρκεί να μη χάσουμε τελείως την πίστη μας στην ικανότητα του ανθρώπου να εξελίσσεται.

Ποιο είναι το αγαπημένο σας βιβλίο και ποιοι οι αγαπημένοι σας συγγραφείς;

* Η “Ουτοπία” του Τόμας Μορ. Αγαπώ πολύ τον Σαίξπηρ, τον Ντοστογιέφσκι, τον Σαραμάγκου, τον Ροΐδη και τον Παπαδιαμάντη.

Εκτός από το ταλέντο, τις σπουδές και τη σκληρή δουλειά, πιστεύετε ότι στο θέατρο βοηθάνε και οι γνωριμίες ή η τύχη;

* Πιστεύω πολύ στο τυχαίο. Οι γνωριμίες πάλι, εξαρτάται. Μπορεί να σε βοηθήσουν, μπορεί και να σε καταστρέψουν. Νομίζω πως όλα εξαρτώνται από το πόσο καλά ξέρεις τι θέλεις κάθε φορά.

Το γεγονός ότι ως ηθοποιός κρίνεστε σε κάθε παράσταση, είναι πολύ πιεστικό; Ή είναι μια πρόκληση;

* Είναι απίστευτη άσκηση ελευθερίας. Μηδενίζεις το περασμένο σου ρεκόρ και ξεκινάς πάλι από το μηδέν για ν’ αποδείξεις στον εαυτό σου ότι υπάρχεις.

Υπάρχει πολιτισμός στην καθημερινότητά μας;

* Η καθημερινότητα είναι επίσης μια αδιάκοπη άσκηση. Πρέπει να περπατήσεις πάνω στο λεπτό τεντωμένο σκοινί του πολιτισμού, χωρίς να γκρεμιστείς στη βαρβαρότητα που σε τραβάει σα μαγνήτης.

Παρατηρήσατε κάτι ασυνήθιστο στην πόλη τελευταία;

* Μια υπόγεια σιωπή. Κάτι κυοφορείται ίσως.

Ποια είναι η σχέση σας με τα ζώα; ΄Εχετε κατοικίδιο;

* Μισώ τους ανθρώπους που φέρονται στα υπόλοιπα ζώα του πλανήτη σαν κατακτητές. Δεν έχω κατοικίδιο, θα ήμουν αφόρητος συγκάτοικος για μια γάτα ή ένα σκυλί, ακόμα και για ένα ποντίκι. Ταΐζω συστηματικά κάτι αξιοπρεπή αδέσποτα που ξέρω. (Φωτογραφία: “Η Χώρα των Πουλιών”, 2004. Παράσταση βασισμένη στους “Όρνιθες” του Αριστοφάνη. Γιάννης Καλατζόπουλος, Έποπας. Διασκευή και σκηνοθεσία του ιδίου. Εθνικό Θέατρο – Παιδικό Στέκι).

* Οι τρεις τελευταίες φωτογραφίες προέρχονται από το αρχείο του Εθνικού Θεάτρου.

Σχετικά άρθρα

Κυνηγήστε μας

6,398ΥποστηρικτέςΚάντε Like
1,713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε
713ΑκόλουθοιΑκολουθήστε


Τελευταία άρθρα

- Advertisement -